Als je flink --
huishoudt,
wordt je kop
subiet afgehakt"
CcidócSouocmt
antal slachtoffers
jrkeer kan 30 minder
Kamervragen over
handel in scripties
Gevolgen foute wijn
lijken mee te vallen
Lijsten met wan
betalers toelaatbaar
ELCO BRINKMAN VINDT MINISTERSCHAP
EEN HEERLIJKE BAAN, MAAR...
^di
n moment vergeet je je
leven niet meer en even-
de dagen die daarop volg-
vertelt de minister, de
Tiende donkere ogen op
kaarsvlam gericht. „Daar
d ik, 34 jaar oud, op de
pen van Huis ten Bosch te-
>ver de fotografen die zich
Dtten van tien hadden op-
eld. Ik ging naar het mi-
Til Gardeniers
aak aan me overdeed, en
de daar voor het eerst hoe
Joor allerlei ambtenaren
i aangesproken als minis-
Vanaf dat moment werd
woord van mij als het
vergroot en versterkt
jelegd, ook zonder dat je
jezelf het gevoel had
ws te brengen. Merkwaar-
ervaringen waren dat",
de vergaderingen van de
isterraad voelde ik me
'ankelijk echt een broekje,
ir in feite waren er nog
meer collega's wat onwen-
dus dat schiep al gauw een
clubgeest, te meer daar
wisten dat we met flink
tegenwind te maken zou-
krijgen. Kennissen had-
tegen me gezegd: „Ver-
e nu niet in details, Elco.
alleen de hoofdlijnen in
[aten". Een goeie raad, die
"T toevallig ook op het lijf
geschreven, want ik ben
•maal niet zo'n man van
tils. Een voordeel was trou-
.s dat ik als ambtenaar
d had geleerd hoe je aller-
rapporten moest doorne
dus ik had al vrij gauw
gaten wat er op dat mi
ne allemaal aan de hand
JNENLAND
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1985 PAGINA 5
HAAG Het aantal doden en ernstig gewonden in het verkeer in
and is nog zeker met 30 procent terug te brengen door maatregelen
;t gebied van letselpreventie. Deze voorspelling doet TNO-onderzoe-
r. J. Maltha in het septembernummer van het TNO-blad Toegepaste
nschap.
Ie resultaten met letselpreventie werden bereikt door de verplichte
jordel, de valhelm en het kinderzitje. Ook voorschriften met betrek
tot de constructie van de auto verhoogden de veiligheid,
laltha denkt bij het terugbrengen van het aantal ongelukken op de
?re termijn, de jaren 1990, 2000. Nu vallen er per jaar nog zo'n 1700
n in het verkeer, aldus Maltha. Zo moet volgens hem de auto-indus-
pet veiliger auto's komen: geen uitstekende delen, steviger deuren
oorkoming van ongelukken bij zijdelingse botsingen. Maar ook ver
ing van de wegen kan tot minder doden en ernstig gewonden in het
eer leiden.
DEN HAAG Het VVD-kamerlid Franssen
wil van staatssecretaris Ginjaar (onderwijs)
weten wat er waar is van verhalen over de
omvangrijke handel in scripties onder scholie
ren in het middelbaar onderw.iis. Volgens de li
beraal gaat het om een „levendig en intelligent
maar verborgen circuit van scriptie-uitwisse
ling" doordat het leerling en leraar ontbreekt
aan tijd voor werkstukken.
Ginjaar dient de Tweede Kamer opheldering
te verschaffen over de scriptie-praktijken, de
onderwijskundige waarde aan te geven van
een scriptie en tevens uit de doeken doen hoe
het is gesteld met adequate begeleiding bij het
vervaardigen van dergelijke werkstukken, al
dus Franssen in schriftelijke vragen.
UTRECHT Tot nu toe lijkt het erop, dat de veront
reiniging van wijnen met diethyleenglycol, deze zo
mer, geen belangrijke nierafwijkingen heeft veroor
zaakt. Het Nationaal Vergiftigingen Informatiecen
trum (NVIC) van het Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieuhygiëne leidt dit af uit de gege
vens die tot dusver bij het centrum zijn binnengeko
men. Nierafwijkingen vormen het belangrijkste scha
delijke effect dat van de consumptie van diëthyleen-
glycol valt te verwachten. Tot 1 september is het
NVIC 488 keer om informatie gevraagd: 150 keer
door particulieren die wilden weten welke sympto
men ze konden verwachten na het nuttigen van ver
ontreinigde wijn en 338 keer door artsen die naar de
mogelijke verschijnselen, het te verrichten onderzoek
en de behandeling informeerden.
Molukkers
mogen remigreren
DEN HAAG Een aantal
Molukkers mag remigreren
naar Indonesië of mag daar in
het kader van een vrijwilli-
gers-project gaan' werken. Dit
zijn een tweetal conclusies
van een gisteren in Den Haag
geëindigede bijeenkomst van
de gezamelijke commissies
van Nederland en Indonesië
betreffende de Molukkers in
Nederland. Deze conclusies
zijn uitwerkingen van al be
reikte akkoorden over de re
patriëring van Molukkers
naar Indonesië. Binnenkort
kunnen veertig Molukkers
zich in Indonesië vestigen.
DEN HAAG Staatssecretaris Van Zeil (eco
nomische zaken) vindt het gezamenlijk aanleg
gen van lijsten van wanbetalers door winke
liers toelaatbaar, zolang de privacy „niet one
venredig" wordt geschaad. Hij antwoordt dit
op kamervragen van de PPR. Via de midden
standsorganisatie KNOV zijn onlangs in Tiel
onder winkeliers lijsten verspreid met de na
men van wanbetalers. Van Zeil vindt dat een
„normaal" middel voor een ondernemer om
zich tegen het risico van wanbetaling in te
dekken. Hij verwijst daarbij naar de kredietre
gistratie bij banken. Volgens Van Zeil kan ie
dereen die zich gedupeerd voelt naar de bur
gerlijke rechter stappen en biedt ook de ko
mende Wet Persoonsregistraties voldoende
waarborgen.
,FT Op een avond tij
de kabinetsformatie in
najaar van 1982 zat Elco
kman, in recordtijd opge-
imen tot topambtenaar op
ministerie van Binnen-
se Zaken, met zijn vrouw
raten over de vraag wie
nieuwe politieke baas zou
ien. Toen rinkelde de tele-
Lubbers aan de lijn. Zou
kman er voor voelen fni-
r van Welzijn, Volksge-
heid en Cultuur te wor-
schrobbering van de Tweede
Kamer, omdat hij zich in een
Interview met Vrij Nederland
nogal arrogant had opgesteld
en zich laatdunkend over het
parlement had uitgelaten. Hoe
kijkt hij daar nu tegenaan?
„Ik kan u verzekeren dat die
afstraffing heel reinigend
heeft gewerkt. Ik heb een flin
ke schop onder m'n achterste
gekregen en ben weer met
beide benen op de grond gezet.
Achteraf, hoe vervelend ik het
op dat moment ook vond,
denk ik dat het goed is dat het
parlement een minister nauw
gezet controleert. Niettemin
vind ik nog steeds dat we eens
serieus naar de werking van
ons staatsbestel moeten kijken,
Kamer en kabinet tezamen. Is
dit nu wel wat we bedoeld
hebben toen we een parlemen
taire democratie hebben opge
zet? Lange discussies over al
lerlei vaak kleine belangetjes,
Kamerdebatten over dingen
die eigenlijk louter procedu
reel van aard zijn, kan dat al
lemaal niet anders?"
„Laten we het terrein van
WVC als voorbeeld nemen.
Volgens mij hoeft de Kamer
niet te praten over allerlei
problemen rond een indivi
duele instelling in bijvoorbeeld
Pieterburen. Je moet een uit
voerende instantie ook nog
enige verantwoordelijkheid
gunnen en ook de minister
wat ruimte laten. Het parle
ment dient de regering op
hoofdlijnen te controleren. Als
daarbij blijkt dat ergens iets
niet klopt, dan is het prima
daar dieper op in te gaan.
Maar nu zie je vaak dat aller
lei instellingen naar het parle
ment toestappen om te berei
ken dat de Kamer als arbiter
in een geschil tussen die in
stelling en de minister op
treedt. Ik zou bijna zeggen: als
een rechter in tweede instan
tie".
Heksenjacht
Terwijl ae hoeveelheid lams
vlees op onze borden slinkt
tasten we enkele hoofdpunten
van 's ministers beleidsterrein
af, te beginnen met euthana
sie. We constateren dat de mi
nister het daar nogal moeilijk
mee heeft. „Ik zie u denken:
wat hebben we nu?", repli
ceert hij. „Brinkman die altijd
zo kordaat is, loopt opeens
over eieren als het om eutha
nasie gaat! Inderdaad, maar
dat vind ik in dit geval ook te
recht, want het is immers een
zeer gevoelige zaak".
„Het intrigerende ervan vind
ik dat het iedereen ve« recht
streekser raakt dan de abor
tus-kwestie. Het is een zo emo
tioneel geladen onderwerp, dat
je niet zomaar zegt: dat regelen
we wel even. We onderschat
ten de reacties van familiele
den van mensen, die bijvoor
beeld in coma liggen. Er is een
zekere angst, ook in bejaar
denhuizen, dat een arts kan
bepalen wat er gebeurt. De po
litiek heeft ook met die gevoe
lens te maken. Het is veel
méér dan een puur juridisch
vraagstuk".
„Kijk, het is vrij algemeen ge
accepteerd dat een zinloze be
handeling niet wordt voortge
zet. Het wordt ook in brede
kring aanvaard dat je iemand
in de stervensfase niet zodanig
kunt laten lijden dat hij vol
strekt ontluisterd wordt. Het
toedienen van pijnstillende
middelen, ook als men weet
dat een patient daar uiteinde
lijk aan zal overlijden, komt al
veelvuldig voor. De kernvraag
is echter, waar nu precies de
grens ligt. Kunnen we onder
alle omstandigheden iemand
die wil sterven zomaar laten
overlijden?"
Zou het CDA niet de groot
moedigheid moeten opbrengen
om te zeggen: een meerder
heid van de bevolking heeft
geen bezwaar tegen euthanasie
en een meerderheid van het
parlement evenmin, dus laten
we ons daar in grote lijnen in
schikken?
„Nee. We moeten zoveel mo
gelijk ruimte laten aan de ver
schillende opvattingen. Je
moet ervoor waken dat de
mensen die tegen euthanasie
zijn het gevoel krijgen dat ze
door de meerderheid worden
weggedrukt. Dat geldt ook
voor zaken als abortus en bij
zonder onderwijs. Niet zozeer
als minister van WVC, maar
als CDA-politicus ervaar ik
dat de hele discussie iets krijgt
van een soort heksenjacht op
Tholen of Urk: we moeten die
christelijke opvattingen maar
zien uit te roeien, want die
passen niet meer bij de trend
van deze tijd. We moeten ont
zettend oppassen voor intole
rantie ten aanzien van min
derheidsopvattingen. Het is te
gemakkelijk om te zeggen:
PvdA en VVD zijn het eens en
dus doen we het zo".
We opperen of er misschien
een compromis tussen CDA en
VVD mogelijk is door eutha
nasie alleen toe te staan als het
sterven onafwendbaar aan
staande is. „Dat is een buiten
gewoon goede vraag, waar het
kabinet een antwoord op moet
geven. Ik begrijp wel dat u
meer wilt horen, maar dat zit
er nu helaas niet in. U moet
nog een paar weken wachten.
Tijdens de algemene beschou
wingen zal het kabinet zijn vi
sie over deze kwestie naar bui
ten brengen".
Ritueel
„Het is volstrekte onzin, dat ik
erop uit zou zijn omroepen als
KRO en NCRV het leven zuur
te maken", zegt Brinkman als
wij hem confronteren met de
niet aflatende kritiek op zijn
mediaplannen. „Ik zou het
verschrikkelijk vinden als de
wijzigingen in het omroepbe
stel ten nadele van een indivi
duele omroep zouden uitwer
ken. Ik ben er juist op uit om
de omroepen die hun bestaans
recht gedurende tientallen ja
ren hebben bewezen, heel
huids door de stormachtige
ontwikkelingen heen te lood
sen".
Zelf voelt Brinkman veel voor
een ander systeem van zend
tijdtoewijzing: „Afstappen van
die eindeloze jacht op de popu
lariteit bij de kijkers. Ik voel
veel voor een concessie-sys
teem, een vaste zendmachti
ging voor de omroepen voor
een periode van tien jaar. Het
hele systeem van A-, B- en C-
omroepen is eigenlijk achter
haald: iedereen is nu zo onder
hand A-omroep. Dan kun je
beter kiezen voor een vaste
verdeling van de zendtijd on
der die omroepen. Dan ben je
verlost van dat steeds weer te
rugkerend ritueel over status
verhoging of -verlaging".
Heeft Brinkman wel eens ge
tracht ons omroepbestel aan
een buitenlander uit te leggen?
Gelach. „Ja, hoor. Onlangs
nog in Londen. Dat is zeker
niet eenvoudig, maar die bui
tenlanders zeggen uiteindelijk:
„Jullie hebben misschien wel
een raar systeem, maar er mag
toch maar verrekt veel". De
kracht van ons bestel is, dat
we niet gedicteerd worden
door de macht van het geld, of
door degene die de meeste
stemmen heeft. En de over
heid heeft over de program
ma's helemaal niks te zeggen!
Ach, elke straat heeft zijn ei
gen kerk, zo zit Nederland nu
eenmaal een beetje in elkaar".
„Waar we wel vanaf moeten is
die eeuwige concurrentie in de
zin van: als ik niet minstens 1
miljoen kijkers heb op de vrij
dagavond dan ben ik een
slechte omroep, want 800.000
kijkers is bij wijze van spreken
slechts een zes min op de kijk-
cijferschaal. Dat vind ik echt
de waanzin ten top. Het gaat
toch in de eerste plaats om de
kwaliteit die je brengt?".
Van de noodzaak van een der
de tv-net bent U nooit over
tuigd geweest, maar het komt
er toch. Dreigt dat niet een
dumpnet te worden, als daar
de NOS en de kleine omroep-
jes worden geparkeerd?
„Ik vind inderdaad dat je moet
oppassen de kleintjes en de
NOS op Nederland 3 te zetten.
We moeten niet dezelfde situa
tie krijgen als bij Hilversum 5:
daar was iedereen ook aan
vankelijk vóór, maar na een
jaar zegt iedereen: zo hadden
we het niet bedoeld. Welnu,
als er een betere oplossing
voor het derde net is, dan is
die voor mij bespreekbaar".
Velen maken U het verwijt
dat de nieuwe Mediawet ook
weer een optelsom van com
promissen is, die achter de
technologische en maatschap
pelijke ontwikkelingen aan
holt.
„Ja, hoor eens, als iemand mij
het verwijt maakt dat het me
diabeleid niet de schoonheid
sprijs verdient... zo lust ik er
nog wel een paar. Geeft u mij
een grote pot met geld plus
carte blanche om eens écht
flink in Hilversum huis te
houden, nou, dan zult u nog
eens wat beleven! Maar het
heeft geen enkele zin op dit
punt een vooruitziende blik te
tonen. Want je kop wordt su
biet afgehakt, zowel in Hilver
sum als aan het Binnenhof.
Mijn taak is nu eenmaal een
compromis te smeden, waarbij
je toch een stapje verder kunt
komen in de richting van de
technische ontwikkelingen".
Leefstijl
In de toelichting op de WVC-
begroting voor 1986 staat het
begrip „nieuwe leefstijl" cen
traal: de Nederlandse bevol
king moet zich meer bewust
worden van de zorg voor zich
zelf en voor de ander.
Brinkman daarover: „De
staatssecretaris en ik nemen
stelling tegen de redenering:
wij leven naar het ons goed
dunkt en als er problemen
ontstaan, dan zal de staat of
een door de overheid gesubsi
dieerde instelling die wel op
lossen. Het maakt niet uit
welk drinkgedrag, rookgedrag
of seksueel gedrag je hebt, of
wat voor gedrag dan ook, de
gevolgen van die leefstijl zijn
toch niet voor eigen rekening.
Kijk, we kunnen natuurlijk
niet zeggen: als iemand die
veel rookt longkanker krijgt,
dan ligt dat aan hemzelf en
dus heeft-ie geen recht op me
dische verzorging. Maar men
moet zich er wel meer van be
wust worden wat men met z'n
eigen lichaam doet".
„Het gaat bij die nieuwe leefs
tijl trouwens niet alleen om za
ken op medisch gebied, maar
ook om de manier waarop wij
met elkaar omgaan. Neem nou
de sportverdwazing en het
voetbalvandalisme. We mogen
degenen die zich daarmee be
zighouden toch wel de vraag
voorhouden: waar zijn jullie in
vredesnaam mee bezig? En be
seffen jullie wel hoeveel geld
dat de samenleving allemaal
kost? Een ander aspect ligt op
het vlak van de verzorging.
Moet bijvoorbeeld een bejaar
de moeder die een beetje met
de gezondheid sukkelt onmid
dellijk door de kinderen in
een bejaardentehuis of een
verpleeghuis worden gestopt?"
„Dit soort dingen vergt na
tuurlijk een enorme mentali
teitsverandering, maar volgens
mij is dat mogelijk. We hebben
het in de afgelopen tien jaar
ook gezien in de strijd tegen de
milieuvervuiling. Door allerlei
campagnes en andere acties
zijn de Nederlanders langza
merhand heel wat milieube
wuster geworden. Het voort
durend druppelen holt de
steen uit, luidt een klassieke
Griekse zegswijze. Als we
maar keer op keer die bood
schap van de nieuwe leefstijl
uitdragen, dan zal dat op den
duur zeker effect hebben".
„Mag ik nog een bijzonder ac
tueel voorbeeld geven? Toen
enkele jaren geleden voor het
eerst sprake was van aids,
dachten velen: aids... ach, dat
zal zo'n vaart wel niet lopen...
Inmiddels is duidelijk dat het
toch om een ernstig probleem
gaat. Er zijn dan ook al ver
schillende voorlichtingscam
pagnes gevoerd om versprei
ding van die ziekte zoveel mo
gelijk te beperken. Bovendien
heeft het kabinet vorige week
op voorstel van staatssecretaris
Van der Reijden een nota over
aids uitgebracht. Die activitei
ten blijven niet zonder gevol
gen, dat zie je nu al. Velen zijn
al heel wat voorzichtiger ge
worden in hun seksuele con
tacten".
Welzijn
Glimlachend mompelt de mi
nister dat dit tijdens een maai
tijd nu niet bepaald het meest
aangename gespreksonder
werp is. Terwijl het dessert in
de vorm van verse vruchten
wordt opgediend ontwikkelt
de gedachtenwisseling zich in
hogere richting. Centraal staat
het eerste van de drie begrip
pen waarmee Brinkmans de
partement wordt aangeduid:
welzijn. Een gewetensvraag
aan de minister: heeft hij in de
afgelopen drie jaar tijdens de
vele kabinetsvergaderingen
over bezuinigingen en kortin
gen op inkomens en uitkerin
gen, nooit eens de vinger opge
stoken om te zeggen dat door
al die beknibbelende maatre
gelen het welzijn van vele
burgers ernstig in het gedrang
komt?
Het antwoord is verrassend.
„Bij dat soort discussies heb ik
de vinger wel degelijk opge
stoken, maar niet om te zeggen
wat u suggereert. Ik heb juist
gezegd: laten we die bezuini
gingen nu ondanks de kritiek
die erop komt gewoon doorzet
ten, want het gaat er uiteinde
lijk om dat er zo gauw moge
lijk méér werkgelegenheid
komt. Juist het hebben van
werk, hetzij in een betaalde
baan hetzij als vrijwilliger, is
volgens mij van groot belang
voor het welzijn van de men
sen. Men moet zich op één of
andere manier nuttig voelen.
Dat is veel belangrijker dan
het hebben van een paar gul
den meer of minder".
Nog even koffiedik kijken in
uw politieke toekomst. U staat
nu voor het eerst op de kandi
datenlijst voor de Tweede Ka
mer. Schrikt een kamerlid
maatschap u niet af?
„Nee, ik heb heel bewust ge
kozen voor een loopbaan in de
politiek. Ik ben nu toevalliger
wijze begonnen als minister,
maar ik heb er niet het minste
bezwaar tegen in de Kamer te
gaan zitten. Sterker nog: ik
heb partijvoorzitter Bukman
op schrift laten weten dat ik
niet de ambitie heb om halver
wege een kamerlidmaatschap
naar een andere functie te
gaan solliciteren en er tussen
uit te glippen. Voorlopig ga ik
er ook maar van uit dat ik ka
merlid word. Het minister
schap vind ik een heerlijke
baan, maar u weet dat anderen
daarover beslissen. Dat doet de
partij. Ik wacht in spanning af
wat de kabinetsformatie van
volgend jaar zal opleveren".
Zou u bereid zijn in een kabi
net met de PvdA te gaan rege-
re^?
„Wel degelijk!".
DICK VAN RIETSCHOTEN
FRANS WEERTS
jbers heeft me in het be-
voorgehouden: „Zorg dat je
)k voldoende oriënteert in
informele politieke circuit,
tiek is niet alleen wat er in
tamer vóór de groene gor-
en gebeurt, maar ook wat
daaréchter afspeelt". Daar
ik in het begin wel moeite
i omdat ik vind dat je toch
ral vóór de gordijnen za-
moet doen. Je bent ten-
e bezig met publieke aan-
genheden, met dingen die
[roleerbaar moeten zijn".
Drhakken
it mij op het departement
meest is opgevallen, is dat
in een belangrijk deel
het WVC-veld niet ge-
I is snel beslissingen te
ien. Men is vaak geneigd
ilange discussies te voeren
Ier daadwerkelijk naar
compromis te zoeken. Ik
iemand die graag knopen
hakt. Soms valt dat niet
zeker niet in deze tijd
bezuinigingen. Vroeger
den problemen vaak wor-
opgelost met een zak geld
j, maar dat lukt tegen-
rdig niet meer",
zou het verstandig vinden
in een volgende kabinets-
k>de op WVC een tweede
ltssecretaris zou komen.
zou bijvoorbeeld het
idbeleid en de sport onder
lof haar hoede kunnen ne-
I Op die manier kuh je
k ik meer recht doen aan
verschillende belangen
fr je mee te maken hebt.
'ïrrein heeft immers be-
aan erkenning door de
ïzigheid van een be
man, waar je bij wijze
ireken eens kunt uithui-
nood kan klagen. Het
vrees ik, wat
inmiddels aan tafel
twee kellners met ge-
tred om ons heen
teneinde de gasten
van spijs en drank,
de eerste happen door
Brinkman losjes over
met staats-
van der Reij-
iemand die be
moeilijk uit de plooi
rwijl Joop het tegen-
daarvan is. Hij deelt
complimen-
vaak uit zijn
j mij gaat het allemaal
langs gebaande we
als ik op het minis-
in aanwezigheid van
bijvoorbeeld iets zeer
en strak formuleer, dan
hij tegen de toehoorders
„Elco bedoelt eigen
en dan volgt (hier laat
een brede grijns
een of andere kracht
JLJ.LJ I Vy -Lllllll discussieiets
krijgt van een
soort
heksenjacht
op Tholen of
Urk...".
's Middags had hij nog op een Rijswijkse
school voor rattenvanger van Hameln
gespeeld. Met een grote trom voor de buik
en een lange sliert huppelende kinderen
achter zich aan hield hij een boekje over
het jeugdballet Scapino ten doop. Enkele
uren later ontmoeten wij hem in een sjiek
restaurant aan één van de schilderachtige
grachtjes in Delft. Elco Brinkman, met
zijn 37 jaar de jongste minister uit het
kabinet-Lubbers, nipt voorzichtig aan het
apéritief dat wij in een vertrek naast de
eetzaal nuttigen in afwachting van het
sein dat we aan tafel kunnen.
Ter opwarming van het interview vertelt
de minister over zijn jeugd. Tot zijn vijfde
jaar woonde hij op het voormalige eiland
Goeree-Overflakkee, in de gemeente
Stad aan 't Haringvliet waar zijn vader
burgemeester was. Twee gebeurtenissen
staan hem nog scherp voor de geest. De
eerste is de watersnoodramp van februari
1953. „Heel indrukwekkend was dat,
vooral de kadavers die in de straten
dreven en de manier waarop we werden
geëvacueerd. Met een rijnaak werden we
naar Rotterdam gevaren".
Tweede herinnering: „Ik was als kleuter
nu en dan in de kerk te vinden om daar
om twaalf uur de klok te luiden. Een van
de gemeente-ambtenaren had alle
mogelijke functies, onder andere
klokkeluider. Ik mocht wel eens met hem
mee en dan hing ik als klein jochie aan dat
touw te bungelen".
