TAFEL „Mensen schrijven zelf hun heilsgeschiedenis" £etdóc6outti/ii ETUI kerk wereld Nationale Franse komedie! ACHTERGROND QeidwOowuvnt ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1985 PAGj PATER HUUB VAN DER TOGT UIT RIO DE JANEIRO: God maakt zoveel tonen als er harten zijn „Het gaat er niet om zo veel mogelijk (katholie ke) zieltjes te winnen, maar om het bouwen aan het rijk Gods. Met Jezus is dat rijk begonnen en Hij nodigt mensen uit om in dat rijk te participe ren". Dat is heel in net kort het credo van pater Huub van der Togt (MSC) uit Rio de Janeiro, dezer dagen met verlof in Nederland. „De invalshoek van Jezus werd gevormd door de ar men, de mensen in de marge van de samenleving. Op hen richt Hij in de eerste plaats de aandacht. Dat willen wij ook: mensen bevrijden uit hun positie van onrecht en armoe". Pater Van der Togt, die werkt in een buitenwijk van de Braziliaanse hoofd stad, zegt dat deze theologie van de bevrijding bij sommi gen meteen de associatie met „communisme" oproept. „Dat is natuurlijk onzin. Als je in de navolging van Jezus opkomt voor de ontrechten, probeert mensen tot hun recht te laten komen, heeft dat niets met communisme te maken. Mensen die bevrij dingstheologie als communis me zien, zijn in de propagan- da-val gelopen van de onder- dukkers. Die zijn bang voor alles wat mensen wakker roept en wil bevrijden. En communisme is in de Veren- gide Staten en in Latijns- Amerika een verzamelnaam voor alles wat slecht is en dus bestreden moet worden". Pater Huub van der Togt, ge boren op 16 januari in Ha zerswoude, is sinds 1962 in Brazilië. Hij had daar ver schillende functies, sinds elf jaar is hij pastor van een pa rochie in het bisdom Nova Igua<;u. De bisschop, Adriano Hypolito, vroeg hem destijds naar deze parochie te komen om leiding te geven aan de opbouw van de kerkelijke gemeenschap. In die tijd ken de de streek een enorme be volkingstoename. Veel plat telanders kwamen naar Rio de Janeiro om te proberen daar een boterham te verdie nen. „In veel gevallen loopt dat op een teleurstelling uit", vertelt pater Van der Togt „Deze mensen hebben geen opleiding en kunnen niet veel anders dan proberen werk te vinden bij de stads reiniging. Of ze kunnen chauffeur worden". Het werkloosheidspercentage in zijn parochie is dan ook enorm groot. Daarmee zijn ook de maatschappelijk-soci- ale omstandigheden gete kend. Religieus Met ae Nederlandse normen voor gelovigheid of kerks heid kom je in Brazlië niet ver, zegt pater Van der Togt. De Braziliaan denkt en voelt heel anders. Hij is erg reli gieus zonder zich te bekom meren over verschillen tus sen kerken. Mensen willen hun kind katholiek laten do pen, maar gaan tegelijkertijd graag naar de seances van pinkstergroepen. „Als je som mige van die zittingen mee maakt, lopen de rillingen langs je lijf. Bijvoorbeeld als mensen moeten worden be vrijd van duivels (excorcis- me). Niemand is meer aan spreekbaar. iedereen is in de ban van de uitdrijvers". Pater Van der Togt heeft eens een onderzoekje gedaan naar het aantal sekten in zijn parochie. Hij kwam tot het indrukwekkende aantal van ruim i20. Een flink deel heeft niets te maken met christendom, maar eerder met de sfeer van de animisti sche godsdiensten (waarin de wereld wordt beheerst door zielen van gestorvenen en geesten). Ook is het aantal spiritistische groepen groot. „In zulke omstandigheden kun ie niet kerk zijn zoals we in Nederland gewend zijn", vindt pater Van der Togt. „Allerlei regels en dogma's van de kerk kun je niet handhaven. Je moet probe ren als kerk midden tussen de mensen te staan, één met hen worden, een kerk van het volk worden". „Pas dan kan de kerk de boodschap van het rijk van God uitdragen. Dat oude be grip moet actueel worden ge maakt. Niet door je als kerk te vereenzelvigen met poli tiek of pressiegroepen, maar wel proberen mensen duide lijk te maken dat ze zich niet hoeven neer te leggen bij de omstandigheden van armoe en onrecht". De „theologie" die spreekt uit de woorden van pater Van der Togt is een heel an dere dan die van de kerk. „De bevrijdingstheologie is geboren uit de realiteit van mensen. Het eigen leven is de sleutel tot het verstaan van de bijbel. Dat is inder daad iets heel anders dan de kerkelijke theologie. Daar overheersen dogma's en for mules die zijn gefabriceerd achter bureau's van hoog waardigheidsbekleders". „Natuurlijk hebben wij ook onze theologen. Ook wij vin den dat er vakmensen nodig zijn om op een goede wijze verantwoording af te leggen van je geloof. Leonardo Boff en zeker ook diens broer Clo- dovis doen dat. Maar steeds is de eigen situatie, het concrete hier en nu uitgangspunt". Hij noemt als voorbeeld het verhaal van Adem en Evan in het paradijs. „Dat verhaal wordt verteld als historie. De mens is goed geschapen. De zondeval kwam en sindsdien is het mis. Wij lezen Genesis als een oproep voor de toe komst. Adam en Eva zijn wij in het hier en nu. God heeft ons het leven gegeven om als in een paradijs te leven. Met Jezus is dat vrederijk geko men; wij mogen aan de reali satie daarvan meewerken. De verleiding waaraan Adam en Eva ten prooi vielen, het eten van de appel, is voor ons een waarschuwing om te blij ven strijden voor het goede dat God heeft gewild. Doen we dat niet, dan zijn we een belemmering voor de komst van Zijn rijk". „Wezenlijk is dat we de heilsgeschiedenis die met Je zus begon, niet los maken van ónze geschiedenis. Men sen die in Hem geloven, schrijven zelf heilsgeschiede nis. In de kerkgeschiedenis zie je die scheiding wel. Met als gevolg dat geloven vooral betekende het zekerstellen van het zieleheil. Hemel en .aarde werden uitelkaar ge rukt, Jezus werd gescheiden van het alledaagse leven. We hebben Hem opgesloten in de kerk, versteend aan de muur gehangen. Waar het naar ons besef om gaat is dat geloven een kracht is voor het leven nü, een oproep om te werken aan Gods bedoeling met mens en wereld". Collegiaal De visie van de bevrijdings theologen op de ambten in de kerk wordt gekenmerkt door collegialiteit. Priesters maken deel uit van het volk, ontle nen hun gezag aan dat feit. „De priesters horen niet bo ven het volk Gods uit te wor den getild. Hun gezag is niet iets van boven af. Samen vormen wij het volk Gods dat onderweg is". Heel con creet betekent deze visie dat in de parochie van pater Van der Togt zijn stem nooit de beslissende is. „We hebben allemaal onze mening en in breng. Mijn stem wordt daar in ook gehoord. We proberen in gezamenlijkheid tot een Huub van der Togt werd op 16 januari 1936 als jongste geboren in een groot gezin te Hazerswoude-dorp. in 1948 ging Van der Togt naar het klein seminarie van de Mis sionarissen van het Heilig Hart in Tilburg. Het inlei dingsjaar (1954) was hij in Berg en Dal. In 1955 volgde een studie aan de filosofische faculteit bij Arnhem; van 1956 tot 1960 studeerde hij theolo gie in Stein bij Geleen. Huub van der Togt deed nog een jaar pastorale stage voordat hij in 1962 naar Brazilië ver trok. standpunt te komen. Soms feef ik mijn mening voor een etere of andersom. We den ken dat we op deze manier» vorm geven aan wat het Tweede Vaticaans Concilie collegialiteit noemde. Pries ters als dienaren van het volk. We hebben geen pyra- midale opbouw van kerkelijk gezag. We ontlenen ons gezag hieraan dat we dienstbaar zijn aan het volk dat partici peert". De werking van Gods Geest is dan ook niet voorbe houden aan de priesters. „De leiders hebben niet het mo nopolie van de Heilige Geest. Wij geloven in de Geest die in de eenheid van de kerk als volk Gods werkt". Het conflict van de bevrij dingstheologie met de geves tigde kerkelijke orde is dui delijk. „In Latijns-Amerika hebben we niets aan „be dachte" dogma's en hebben we niets aan opgelegde cre do's. Dat wil niet zeggen dat we tegen de paus zijn. Ik ge loof in de grote waarde van de leider van de wereldkerk, als samenbindend element. Leonardo Boff accepteert de paus ook. Dat blijkt ook uit zijn gehoorzaamheid aan het spreekverbod. Hij heeft de kerk van Rome lief en accep teert de zwakte ervan". Pster Van der Togt zegt dat die óndere manier van gelo ven niet gemakkelijk is. „Het is eenvoudiger om in het pas toraal met dogma's en ethi sche regels te werken dan met de mensen om te gaan in hun eigenheid en dan samen te zoeken naar wat Gods wil is in de gegeven omstandig heden. In de volkskerk is geen plaats voor priesterlijke vrijblijvendheid, maar is het tegendeel het geval. De pries ter maakt zelf deel uit van de nood en strijd van de mert- sen. Want hij is één van hen; samen zijn ze het volk van God". LÜTSEN KOOISTRA De Franse premier Fabius heeft de schuld voor de op het Greenpeace-schip Rainbow Warrior in de schi geschoven van minister Hernu van defensie. Door del zondebok te maken is er een kans, dat het Franse kabii grootste crisis sinds Mitterrand als president aantrad,! leeft. Is Hernu echt de voornaamste schuldige? In zijn uitle^ij de gang van zaken wordt premier Fabius tenminste gt door het Franse dagblad Le Monde, dat uit een eigen zoek de conclusie heeft getrokken, dat Hernu inderda?P» fatale beslissing nam. Door eerdere onthullingen van^VC krant was premier Fabius gedwongen geweest toe te dat de Franse regering direct verantwoordelijk was v< aanslag. Nu de premier opnieuw de berichtgeving Monde bevestigt, is de vraag gerechtvaardigd of hij d; licht doet in de hoop de schade voor de regering op di nier beperkt te houden. Het behoeft geen betoog dat het Franse aanzien in buck en buitenland al ernstig is geschaad door de GreenpeaT faire. Dat zou uiteraard in veel ernstiger mate het gev^ als vast zou komen te staan, dat ook de president en d< mier op enigerlei wijze bij de aanslag betrokken zijn. INDIEN die betrokkenheid er inderdaad is, dan lijkt hl gesloten dat de volledige waarheid ooit boven tafel lui Een hoge ambtenaar, Bernard Tricot, die in opdracht v?r regering de zaak moest uitzoeken, was daartoe niet bij if-n te. Het Franse parlement zal er evenmin in slagen volgende maand bij elkaar komt. SLECHTS één krant, Le Monde, bleek in staat het k(eus van stilzwijgen te verbreken, dat alle deelnemers aaje h complot zich, als ware het afgesproken, hadden opg£n Toen pas brak de hel goed los voor de regering. Maar iP. een paar dagen, ebt het krakeel rond de zaak weer waf,rte ALLEEN Hernu zou nog roet in het eten kunnen gqaat maar vooralsnog houdt hij zijn mond stijf dicht. Versl* fe vers, die deze week uit zijn eigen mond wilden vernena hoe hij dacht over de tegen hem geuite beschuldigingetich hij wegsturen. Het is niet ondenkbaar dat Hernu, die be?tu' staat als een jarenlange metgezel en vriend van presufo Mitterrand, ermee akkoord is gegaan niet op de beschjrm ging te reageren. Tegen welke prijs valt niet te zeggen, hn dat er op enigerlei wijze het nodige voor wordt opgeoPt lijkt onmiskenbaar. De waarheid is daarbij dan het e N slachtoffer. erd end SOCIALE RAADSVROUW akel uren sociale raadsvrouw. Binnerpi Gerecht 10, wo. 17.00-18È* Noord: Van Hogendorpstraat 10.30-11.30 u.; Kooi: Drlttstral dl. 10.30-11.30 u.; Morskf- Buurthuis Morskwartier, Topajf JV 10.00-11.00 u. wo. 10.00-13T Tuinstadwijk: Herengracht 4, 10.30-11.30 u. SOCIALE RAADSVROUW SCHOTEN Spreekuren: ma. 20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u seweg 33. Voorschoten. Tel. 3* SP HULP- EN INFORMATlEDy Groenesteeg 33, Leiden. Te 134640 of 071-144600. Hulp er matie op medisch, juridisch enf gebied, werk, sociale verzeken huurkwesties. Spreekuur: elkt derdag van 20.00-21.00 u. STICHTING VRIJWILLIGERS I TRALE Pallasstraat 1, Alphf den Rijn. Tel. 01720-33033. Bf ding en opvang van mensen. 6 welke reden dan ook. tijdelijl nodig hebben. Bovendien wordf matie verstrekt over andere nxr heden van hulpverlening en d)E reikbaarheld daarvan. .pn VRIJWILLIGERS CENTRALE - 1 gegracht 246a, Leiden. Tel. 1|DC Dagelijks bereikbaar van 9.0%e u. voor informatie over vrijwil. werk en cursussen of een perst131 gesprek. ;en WERKENDE JONGEREN l: ten- en informatieuur Elke dtof avond van 17.00 tot 20.00 u.lla£ kantoor Koppenhinksteeg 2, Ula Tel. 071-121139. .Ja WERKLOZEN ADVIES CENTRM> Breestraat 19. tel. 122000. SprMg, ma. en do. 14-16 u. (Gedureffc- maand augustus gesloten). inl LEIDS WERKLOZEN KOMITE -KI terskerkchoorsteeg 15, tel iLu Spreekuur wo. 10.11.30 u. WETENSCHAPSWINKEL IntOl tiecentrum voor onderzoek viee Leidse universiteit. Statlonswï, tel. 071 - 148333. Geopend: rifn vr. 10.00-16.00 u. K.N FIOM Hulpverlening bij zvw schap en alleenstaand ouder?en racht 61. 2312 NW Lei 144* - Fijne groentesoep karbonade met sherrysaus, tomaatsalade en aardappelen chocolademousse Voor twee personen hebt u nodig: 200 g runderpoelet, 6 dl water, zout, peperkor rels, foelie, tijm, ui, 2 wor tels, peterselie, stukje bloemkool, 1 snijboon, 5 g aardappelmeel; 2 ribkarbonaden, 20 g bo ter, zout, peper, halve pa prika, ui, 10 g boter, paar plakjes ontbijtspek, 10 g bloem, 1,5 dl bouillon, pa prikapoeder, 2 lepels sher ry; 2 vleestomaten, zout, pe per, azijn, peterselie of ba silicum; Vg tot 1 kg aardappelen; 75 g pure chocolade, 1 lepel likeur (koffie, cacao, si- - naasappel), 2 lepels bas terdsuiker, 1,25 dl slag room, pakje vanillesuiker, taartgarnering (zilverpille tjes, bloemetjes). Trek het poelet twee uren in water met zout, peperkorrels, foelietijm, stukje ui, een wortel en peterseliestelen. Zeef de bouillon en kook daarin mooie stukjes bloem kool, snijboon en wortel beetgaar. Bind de soep met aardappelmeel en strook er fijngeknipte peterselie over (Gebruik het poelet maandag j voor de jachtschotel). Bak de karbonaden in tien minuten bruin en gaar, leg ze op een schotel, strooi er zout en peper op en houd ze 'warm. Bak dunne ringen pa- prika in het overgebleven vet en leg ze op het vlees. Doe weinig water bij de jus. Fruit in de tweede portie bo ter stukjes ui en reepjes spek, voeg de bloem toe en verdun de massa met de bouillon en de jus. Laat de saus vijf mi nuten trekken, maak haar af met paprikapoeder en sherry en schenk haar over het vlees. Smelt ae chocolade au bain marie. Voeg likeur en bas terdsuiker toe. Klop de slag room stijf met de vanillesui ker. Schep de afgekoelde chocolade door de room en verdeel de mousse over mooie glazen. Gebruik taart- garnering als versiering. LEIDEN O.L.Vr. Hemelvaart: za.: 19 u.. zo.: 9.30 u.. 11 u. H. Leonar- dua: za.: 19 u. Avondmis, zo.: 9 u. Eu charistieviering; 10.45 u. Gezongen Eucharistieviering. H. Middelares: za.: 19 u. Avondmis, zo.: 9.30 u. Hoogmis. 11.30 u.: Euch.viering. H. Lodewijk: za.: 10 u., 19 u.. zo.: 8.30 u.. 10 u.: Hoogmis; 11.30 u., 18 u.. 19 u.: Lof. St. Anthoniua van Psdua: za.: 19 u. Euch.viering; zo.: 9.00 en 11.30 u. Euch.viering. H. Petrus: za.: 19 u., zo.: 9 u.. 10.30 u.: Hoogmis. O.LVr. On- bevl. Ontv.: za.: 19 u.; zo.: 9.30 u„ 10.45 u.: Hoogmis; 12.15 u. Oud Ka tholieke Kerk: zo.: 10 u. Hoogmis. Regenboog (Merenwijk): zo.: 9.30 oe cumenische dienst. AARLANDERVEEN za.: 19 u.; ZO.: 10.30 u.: Hoogmis. AARDAM zo.: 9 u. Hoogmis; 12 u. ALPHEN AAN DEN RIJN H. Plus: za.: 19 u.; zo.: 9 u., 10.30 u.: Hoog mis. H. Bonifatiua: za.: 19 u., zo.: 9.45 u. Hoogmis; 11.30 u. De Heilige Geest: za.: 19 u.; zo.: 9 u.; 11.30 u. BOSKOOP za.: de Stek: 17.30 u.; kerk: 19 u.; zo.: 9.30 u.; 11 u. HAZERSWOUDE DORP H.H. En gelbewaarders: za.: 19 u.; zo.: 9.30 u.; 11.30 u. HAZERSWOUDE-RIJNDIJK Bar nardus Kerk: zo.: 10 u. Euch.viering. Dep. Het Anken za.: 19 u.; zo.: 8.45 u.; 11.15 u. HILLEGOM SL Jozef: za.: 19 u. Ned. Liederen; zo.: 10 u. Hoogmis - Dameskoor; 11.30 u. Ned. Liederen. H. Martinua: za.: 19 u. met zang; zo.: 9 u. met zang; 11 u.: met zang. HOOGMADE za.: 19 u.; zo.: 10 u. KATWIJK AAN DE RIJN za.: 19 u. Euch.viering; zo.: 9.30 u. Hoogmis; 11.15 u. Euch.viering. Dep. Rijns- burg: za.: 19 u. Gebeds en commu nieviering; zo.: 10.30 u. Euch.viering. BUITENKAAG/ABBENES za.: 19 u.; zo.: 8 u.; 10 u. LANGERAAR H.H. Adrianus: za.: 19 u.; zo.: 9.30 u.. 11.30 u. LEIDERDORP H. Menswording: za.: 19 u.; zo.: 10 u.. 11.30 u. LEIMUIDEN za: 19 u.; zo.: 9.30 u. Hoogmis; 11.15 u. LISSE St. Agatha: za.: 19 u.; zo.: 10 u. Hoogmis; 11.30 u. Dep. Poel- polden za.: 19 u.; zo.: 9 u.; 11.30 u. Mariakerk: za.: 19 u.; zo.: 8.30 u.; 10 u. Hoogmis; 11.54 u. Zaterdag 19 u. H.H. Engelbewaarders (Beekbrug): za.: 19 u. Avondmis; zo.: 9.30 u. Hoogmis: 11 u. H. Mis met zang. NIEUWKOOP za.: 19 u.; zo.: 9 u.. 10.45 u. NIEUWVEEN za.: 19 u.; zo.: 9 u.. 11 u. NIEUW VENNEP ia.: 19 u. Avond mis; zo.: 10 u. Hoogmis. NOORDEN za.: 19 u.; zo.: 9 u.. 10.30 u. Hoogmis. NOORDWIJK-BINNEN za.: 16 u. Kerkhofkapel; 19 u.; zo.: 8 u., 10 u. Hoogmis; 11.30 u. NOORDWIJK AAN ZEE za.: 19 u.; zo.: 10.30 u. NOORDWIJKERHOUT St. Victor, za.: 19 u. Euch.viering met koorzang; zo.: 9.30 u. Hoogmis; 11 u. Euch.vie ring met samenzang. St. Jozef: za: 19 u.; zo.: 9 u.. 10.30 u. OEGSTGEEST St. Willibrord: za: 19 u.; zo.: 9 u.. 10.30 u. Hoogmis. OUD ADE za.: 19 u.; zo.: 8.30 u. en 10.30 u. Zondagsmissen. OUDE WETERING „Jac. de Meer dere": za.: 19 u.; zo.: 9.30 en 11.30 u. ROELOFARENDSVEEN „Maria Presentatie": za.: 19 u.; zo.: 9 en 11 u. St. Petrusbanden: za.: 19 u.; zo.: 9.30 u. Hoogmis: 11.30 u. RIJPWETERING za.: 19 u. Avond mis; zo.: 9 u. Hoogmis; 10.30 u. Euch. viering. SASSENHEIM SL Pancratius: za: 19 u.; zo.: 9.30 u. Hoogmis; 11 u. STOMPWIJK „H. Laurantiua": za.: 19.30 u. Avondmis; zo.: 9.30 u. Hoog mis; 11 u. stille H. Mis. VOORSC za.: 19 u.; zo.: 11.30 u. Dep. „Moeder Gods": za.: 19 u.; zo.: 10 u. WARMOND za.: 19 u.; ZO.: 8.30 u.. 10.00 u. Hoogmis; 11.30. WOUBRUGGE Goede Herderkerk: za: 19 u.; zo.: 10 u. ZEVENHOVEN Heilige Johannes Geboorte: za.: 19 u. Stille Mis; zo.: 9 u. Hoogmis; 10.45 u. Stille Mis. ZOETERWOUDE-RIJNDIJK „Meer burgparochie": za.: 19 u.; zo.: 9.30 u.; 11 u. ZOETERWOUDE St. Jan's Ont hoofding: za: 19.30 u. Stille Mis; zo.: 9.30 u. Hoogmis. Chr. Dienaarkerk: za.: 19 u. Mis met zang; zo.: 10 u. Mis met zang. DE ZILK H. Hartkerk: za: 19 u.; zo.: 10 u.. 11.30 u. predikbeurten PROT. KERKDIENSTEN ZONDAG 29 SEPTEMBER 1985 STAD LEIDEN. Herv. gemeente: Hooglandse kerk: 10 uur ds. E. M. Pannekoek, 11.45 uur Oec. Studen- tendienst; Marekerk: 10 u. ds. H. Talsma, Den Haag; 17 u. ds. J. H. Schrijver, Woerden; Maranathakerk: 10 u. ds. A. Th. Kramer; Regenboog: 9.30 en 11.15 u. pastoor J. A. A. van Well; Bethlehemkerk: 10 u. ds. J. Nauta; Bevrijdingskerk: 10 u. ds. H. E. Sterringa, afscheidsdienst; Vredes- kerk: 10 u. ds. K. Bouhuys; Stevens hof: 10 u. mevr. H. A. Klip, kand. the- ol.; Eglise Wallone: (tijdelijk Rapen burg 6): 10.30 u. M. Spindler; Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. M. W. van Beinum; Diaconessehuis: 10.30 u. ds. H. B. van 't Hof; Jeug'dkapeldlensten: Vredeskerk: 10 u.; Bevrijdingskerk: 10 u. mej. J. Nieuwstraten; Zuydwijck: 13.45 u. ds. J. Nauta, H.A. Geref. kerken en andere kerken Stad Leiden: Vredeskerk: 10 u. ds. Bouhuys: Petra- kerk: 10 u. ds. L. C. Rietveld; Oude Vest: 10 u. ds. R. J. Koolstra: Mara nathakerk: 10 u. ds. A. Th. Kramer; Bevrijdingskerk: 10 u. ds. H. E. Ster ringa, afscheidsdienst; 17 uur ds. R. J. Koolstra; Bejaardenhuis Groenho ven: 10 u. drs. P. de Bruijn, Oegst- geest; Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. G. C. den Hertog. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 17 u. ds. P. Houtman; Doopsgez./Rem. Kerk: 10 u. ds. B. A. Koek m.m.v. het koor - Gezinsdienst; Bapt.gem.: 10 u. dhr. v. Diggelen, L'dorp, m.m.v. zangkoor; Evang. Luth. Kerk: 10.15 u. ds. J. Mostert; Nieuw Apost. Kerk: Diensten 9.30 en 16 uur. Ev. Chr. Gemeenschap: 10 u. Evang. Dikkes; Leger des Heils: 10 en 19 u. samenkomsten; Zevende-Dag- Adventisten: Zaterdag: 9.45 u. Bijbel studie; 10.45 u. Eredienst; Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10 u. Dhr. J. Zijlstra; Zendingsgroep „Jeruel": Sa menkomst 17 u.; Pinkstergemeente Oude Vest 13: 10 u. dhr. J. Eikerbout. AARLANDERVEEN: Herv. Gem.: 10 u. ds. G. van Driel; 19 u. ds. W. Koele- wijn, Woubrugge; Geref. Kerk: 10 u. Prof. H. N. Ridderbos, Kampen; 18.30 u. Ds. R. Fernhout. Alphen; Chr. Ge ref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. G. de Vries. TER AAR: Herv. gem.: 9.30 u. Kand. A. Lagendijk. Leiden; 18.30 u ds. H. G. de Graaff, Loenen a.d. Vecht; Ge ref. Kerk: 9.30 u. ds. J. Broer; 18.30 u. ds. P. Buikema, Zwammerdam. ABBENES: 9.30 u. ds. M. Bergsma; 19 u. dhr. J. W. Hoffenaar. ALPHEN A.D. RIJN: Herv. Gem.: Op- standingskerk 9.30 u. ds. J. J. v.d. Heiden; 18.30 u. ds. G. J. v.d. Bo- gerd; Adventskerk 9.30 u. ds. R. H. M. de Jonge; 18.30 u. ds. W. v.d. Kamp; Kruiskerk: 9.30 u. ds. W. L. v.d. Geer; Geref. Kerk: Maranatha kerk: 9.30 u. ds. P. Wilschut en dr. J. D. te Winkel; 18.30 u. ds. P. Wilschut; Salvatorlkerk: 9.30 u. ds. F. J. Boer; 18.30 u. dr. H. Bade, Koudekerk a.d. Rijn; Baptistengemeente: 10 u. ds. F. Lourens; 18.30 u. ds. H. G. Koek koek; Leger des Heils: 10 en 18.30 u. samenkomsten; Volle Evangelie Ge meente: 10 u. dhr. B. Knoester. ALPHEN-NOORD: (Herv./Geref. dien sten): Goede Herder: 10 u. drs. A. Brombacher, 18.30 u. Community Singing; De Bron: 9.15 u. ds. F. Moll; 10.15 en 18.30 u. ds. R. Nleuwenhuis; Ashramcollege: 10 u. ds. G. Mulder; Driehoorne: 19 uur ds. F. Moll. ALPHEN-NOORD: Herv. Gem.: Sion- kerk: 9.30 u. ds. J. Ouwendijk; 18.30 u. ds. S. W. Verploeg, Ermelo; Oud- hoornseweg: 10 u. ds. H. J. ter Bals. BODEGRAVEN: Herv. Gem.: Dorps kerk: 9.30 en 18.30 u. ds. J. Wieman (H.A.), Salvatorkerk: 9.30 en 18.30 u. ds. R. J. v.d. Hoef (H.A.); Bethlehem kerk: 9.30 u. ds. K. B. A. Kielder, Via- nen; 18.30 u. ds. Chr. J. Gall, Den Haag (H.A.); Geref. Kerk: 9.30 u. ds. W. A. v.d. Berg; 18.30 u. ds. L v.d. Veer, De Meern. BOSKOOP: Herv. Gem.: Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol; 18.30 u. ds. W. A. Vlasblom; De Stek (Herv./Ge ref.): 9.30 u. ds. W. A. Vlasblom; Ge ref. Kerk: 9.30 u. ds. J. C. W. v. 't Hoff; 17 u. ds. E. Hoogerwerf; Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. P. N. Ribbers. HAZERSWOUDE: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Z. de Graaf; 18.30 u. Eerw. Heer A. Christ, Eek en Wiel; Geref. Kerk: 9.30 u. ds. P. Huisman, Hazerswoude; 17 u. ds. P. J. Ribberink (Rijnsburg). HOOGMADE: Herv. Gem.: 10 u. ds. P. Magré, Warmond. DE KAAG: Herv. Gem.: 10 u. ds. C. Koldewijn. KATWIJK A/D RIJN: Herv. Gem.: Dorpskerk: 10 u. prof. dr. A. v.d. Beek; 18 u. ds. A. F. Troost; Ontmoe- tingskerk: 10 u. ds. J. Gebraad; 18.30 u. drs. A. Spaans. KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem.: Nieuwe Kerk: 10 u. ds. J. Vroeginde- weij; 18 u. ds. C. J. Sjollema (H.A.); Oude Kerk: 10 u. ds. D. Driebergen; 18 u. ds. C. v. Slledregt (H.A.); Ichtus- kerk: 10 u. ds. J. P. van Roon; 17 u. ds. J. B. Schuurman (HX); Bestevaer Mavo: 10 u. ds. C. J. Sjollema; Kapel Overduin: 14.15 u. ds. H. v.d. Beid; Geref. Kerk: Open Hof: 9.30 u. ds. P. v.d. Horst; 17 u. ds. W. Baas. Sassen- heim; Triumphator: 9.30 u. ds. A. C. Kersten; 17 u. ds. P. v.d. Horst; Vre deskerk: 9.30 u. dr. D. Bakker, Oegstgeest; 17 u. ds. A. C. Kersten; Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. Slagboom. KOUDEKERK A.D. RIJN: Herv. Gem.: 10 u. ds. H. Bade; 19 u. dhr. A. A. Es- meijer, gez. jeugdd. Geref. K.; Geref. Kerk: 10 u. ds. A. L. Lapré; 19 u. dhr. A. A. Esmeyer, gem. jeugddienst. LEIDERDORP: (Herv./Geref. dien sten): Dorpskerk: 10 u. ds. A. W. J. A. Knorth; 18.30 u. ds. G. van Loenen; Hoofdstraat: 10 u. Mv.. ds. H. Wes tera-Franke; Scheppingskerk: 9 en 10.30 u. ds. G. Stegeman. LEIMUIDEN: Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. J. Goedhart, Nieuwkoop; Geref. Kerk: 9.30 en 19 u. ds. C. v.d. Kooi (H.A.). LISSE: Herv. Gem.: Dorpskerk: 10 u. ds. P. C. 't Hooft (G.D.); 19 u. ds. B. C. de Gelder; Pauluskerk: 10 u. ds. B. C. de Gelder (H.A.); Geref. Kerk: 10 u. drs. D. A. Bos. Bennebroek; 17 u. ds. E. Boswijk; Chr. Geref. Kerk: 10 en 19 u. ds. J. van Dijken (19 u. „Dienst voor ledereen"); Geref. Gem.: 10 en 16 u. ds. Chr. v.d. Poel, Yerseke; Ge ref. Kerk Vrijg. (Prlnc.str.): 10.30 u. ds. C. de Putter; 16.30 u. Leesdienst; Ned. Geref. Kerk (Salvatorl): 10 u. Leesdienst; 17 u. ds. A. W. Vos. NIEUWKOOP: Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. Taselaar; 18.30 u. ds. J. A. We- gerif; Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. drs. G. P. Nooteboom; Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des Woords; 14.15 u. ds. P. den Butter. NIEUWVEEN: Herv. Gem.: 9.30 u. Dienst des Woords; 18.30 u. ds. J. Haltsma. NIEUW-VENNEP: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Klein Kranenburg, jeugdd.; 19 u. ds. H. W. B. ten Voorde; Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. G. Rang; Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. D. Visser. NOORDWIJK: Herv. Gem.: Grote Kerk: 10 u. ds. C. J. de Jong, Voor hout; 19 u. ds. R. S. Elgersma; Kerk aan Zee: 10 u. Kand. J. A. D. v.d. Boon. Leiden, 17 u. ds. A. L. Lapré (G.D.); De Rank: 10 u. dhr. K. J. Vis ser; Grote kerk: 17 u. kand. J. Ver- 1 haar; Geref. Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk): 10 u. ds. R. S. Elgersma; Vinkenlaan: 10 u. ds. J. J. Kuiper; Stichtingskerk: 11 u. dhr. M. de Rid der, Sassenheim; Sole Mio: 9 uur ds. W. A. Kalkman, Noordwljkerhout. NOORDWIJKERHOUT: Herv. Gem.: 10 u. ds. A. v.d. Mey. OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien sten): Endegeest: 10 u. ds. L. H. C. Friederich; Maurltskerk: 10 u. ds. Iz. Meijer; Groene Kerk: 10 u. drs. G. D. M. Schwencke; Pauluskerk: 10 u. ds. R. E. da Costa. Viering v.d. Maaltijd; Gemeentecentrum: 10,30 u. prof. dr. J. Sperna Weiland, 19 u. Pastor D. Koster ds. L. H. C. Friederich, Vre- desvesper); Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. J. J. Kuiper; Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. Br. P. D. C. Moleveld; 16 u. ds. A. W. Vos, Lisse. OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. H. Jaspers Focks, Vredeszondag; Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. de Korte; 18.30 u. ds. J. Broer; Remonstrantse Gem.: 10 u. drs. A. E. A. Went-v.d. Vring. Bloemendaal. RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. v.d Kamp. 19 u. ds. v.d. Heiden. RIJNSBURG: Herv. Gem.: Grote Kerk: 9.30 u. ds. Wagter, 17 u. ds. Van Nlel; Bethelkerk: 9.30 u. ds. Van Nlel; Ge ref. Kerk: Petrakerk: geen dienst; Im- manuelkerk: 9 en 10.30 u. ds. Snel, 17 u. ds. Baayen; Maranathakerk: 9 en 10.30 u. ds. Cziria; 17 u. ds. Rib berink; Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u: ds. W. van Sorge. SASSENHEIM: Herv. Gem.: 9 en 10.30 u. ds. D. Keunlng; 19 u. dhr. J. Koeleman, jeugddienst; Geref. Kerk: 9.30 u. ds. W. Baas. 19 u. ds. Th. Fer- werda; Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. J. M. Aarnoudse; Ned. Prot. Bond Sassenheim/Lisse: 10.30 u. dr. S. L Verheus, A'dam. V VALKENBURG Z.H.: Herv. Gem.: 10 u. ds. C. Vermeulen; 18.30 u. ds. L. Romein, R'dam; Geref. Kerk: 9.30 en 18.30 u. dhr. P. Schot, Oegstgeest, zendingszondag. VOORHOUT: Herv. Gem.: 10 u. ds. G. J. de Jong. VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorp: 10 uj. ds. A. K. v.d. Schoot 19 u. Jeugddienst; Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. de Zeeuw; 19 u. Jeugddienst Ge ref. Kerk „Ontmoeting" (Herv./Ge ref.): 9.30 u. ds. J. D. A. de Zwart. WARMOND: Herv. Gem.: 10 u. Mevr. A. J. A. Rijken-v.d. Berg. WASSENAAR: Herv. Gem.: Dorps kerk: 10 u. ds. R. Steenstra; 16.30 u. ds. W. Dekker, R'dam; 19 u. Muziek dienst); Kievietskerk: 10 u. dr. W. van Bruggen; Messiaskerk: 10 u. ds. W. van Waasbergen; Dorpscentrum: 9.30 u. kand. M. A. Kuyt, Lisse; Geref. Kerk: Bloemcampkerk: 10 u. Her v./Geref. dienst in de Kievietskerk, Dr. J. M. Vlijm, Zijllaan 4; 10 u. prof. W. F. de Gaay Fortman, Den Haag; 19 u. ds. A. Bolwijn, Rijswijk). WOUBRUGGE: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. W. J. J. Koelewijn; 18.30 u. ds. M. J. Aalders; Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des Woords; 18.30 u. ds. M. J. Aal ders, jeugddienst in Herv. Kerk). ZEVENHOVEN: Herv. Gem.: 9.30 u. Eerw. Hr. J. de Haan; 19 u. dhr. J. de Haan in Ger. Kerk; Geref. Kerk: 9.30 u. dhr. M. Schreuder; 19 u. ds. J. de Haan, gez. d. Ger. Kerk. ZWAMMERDAM: Hervormde Gem.: 9.30 en 18.30 u. ds. T. A. Eljsenga (H.A.); Geref. Kerk: 9.30 u. drs. P. B. Buikema, 18.30 u. drs. H. I. G. Jas pers Focks. dienstverlening ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan, Janssen, Zwljnenburg, Meyer, R. van Leeuwen, Verhage, Groeneveld en De Ruiter: za. en zo. dr. R. van Leeuwen, tel. 218661 Groep 2: Mastenbroek. Pieterse, Van Gent, Taytelbaum. Van Luyk, Klaassen, Rus en Kruis: za. dr. van Luyk, tel. 122522, zo. dr. Kruis, tel. 126371 Groep 3: Pleiter, J. van Leeuwen. Smit, W. de Bruijne, J. de B/uijne, Stolk, Jurgens en Fogelberg: za. dr. Smit, tel. 130177, zo. dr. Fo gelberg, tel. 132877 Groep 4: Van Wingerden, Lahr, Van Rijn, Bénit, Nieuwenhuis, Roos, Boer. Van de Waard en Arnou: za. dr. Nieuwenhuis, tel. 768918, zo. dr. van Rijn, tel. 314349 Groep 5: Schaefer, Jasper- se. Crul, Kooyman, De Jong, Prince. Reinders, D. Hammerstein en A. Hammerstein: za. dr. Jasperse, tel. 124961, zo. dr. Prince, tel. 761754 Oegstgeest: vanaf za. 10 uur: dr. van Overvest. tel. 173994 Patiënten van dr. Steenhoven of dr. Voorzaat: bel len naar 176867. Spreekuur za. en zo. 11.30-12.30. Kaag - Abbenea - Nieuw Vennep: tel. 02526-72850 Leiderdorp: za. dr. Landsmeer, tel. 413913, zo. dr. Kemme, tel. 893139. Spreekuur van 12.30 tot 13.00. Voorschoten: za. dr. Meiman, tel. 2493, zo. dr. Schotanus, tel. 2356 Warmond Voorhout: dr. de Gijzel, tel. 01711-10834 Noordwijk: Groepspraktijk tel. 19300. Noord- wijkerhout - Lisse: dr. van der Laak. Spreekuur za. en zo. 12.00 en 17.00 uur. Katwijk aan Zee: dr. Lodder, tel. 14600 Katwijk Rijnsburg - Valkenburg: dr. van de Water, tel. 12921 Sassenheim: dr. van Riet, tel. 11777 Alkemade - Rijnsater- woude: dr. Beekhuis, tel. 01712-8202. Praktijk -Saeys/van Mierlo/Roelen- /Brock: dr. Saeys, 01713-2217. Al phen: groep 1, za. dr. Steehouwer, zo. dr. Eyssink Smeets, groep 2. za. dr. Klein Haneveld, zo. dr. Hertzber ger Hazerswoude - Koudekerk: dr. Uhlenbeck, tel. 01728-9281 Ben thuizen Boskoop: dr. Leeuwen- burgh, tel. 01727-5700 Langeraar Nieuwveen - Ter Aar - Woubrugge: dr. Van Sprang/Zandstra, tel. 01722- 2811. Nieuwkoop - Noorden: dr. Essens. tel. 01724-8482 TANDARTSEN Leiden - Leider dorp - Oegstgeest: dr. Peerdeman, tel. 213122, za en zo spreekuur om 13.00 uur. Alkemade - Lelmuiden: eigen tandarts bellen voor 15.00 uur. Leidschendam: Voor spoedgevallen tel. 974491. Bollenstreek: dr. Bo- gers, tel. 02521-14895. APOTHEKEN Leiden Leiderdorp - Oegstgeest - Voorschoten: Apo theek Doeza in Lelden en Apotheek Beker in Oegstgeest Alkemade: Apotheek Alkemade, open: zat 12-13, 17.30-18 u, zon feestdagen 12.30- 13 en 17.30-18 u. Noordwijk - Kat wijk: Apotheek Sloothaak In Rijns burg Noordwljkerhout: za geopend van 9-13. u. en van 17-18 u. en zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoedrecep- ten tel. 3511 of dienstbel. Sassen heim: 02522-10169. WIJKVERPLEGING Leiden - Noordwijkerhout - De Zilk - Voor hout: tel. 071-122222. Bollen streek: Wijkverpleging Gezondheids centrum. tel. 02522-14147. Hille- gom: Opgave vla het antwoordappa raat, tel. 02520-16217. Leidschen dam: Kruisvereniging, tel. 070- 455300. Oegstgeest: Kruisvereniging, tel. 071-177444. DIERENARTSEN Leiden: dr. Muurling, tel. 125057 en dr. van der Wouw, tel. 764058. Voorschoten - Leidschendam: dr. Frencken, tel. 070-271110. ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI ZEN LEIDEN Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis be halve van dinsdag 13.00 u. tot woens dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel 175639) en van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag 13.00 u. (Ellsabeth-zleken- BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN Diaconessenhuis: Bezoekuur dage lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet meer dan twee bezoekers per patiënt. Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen •ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 u. (alleen voor echtgenoten) van 15.00-16.00 u. en van 18.30-19.30 u. Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u. CCU (hartbewa- king) dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-19.30 u. Intensieve verpleging: dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.30- 19.00 u. Sport-Medisch Adviescen trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u. In het St. Ellsabeth-ziekenhuis. En- dageest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer ste klasse: de gehele dag. Acade misch Ziekenhuis: Voor alle patiën ten (behalve kinderen) zijn de bezoe kuren als volgt: Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-19.30 u.. Avondbezoekuur afdeling verloskunde: 18.00-19.00 u. De Praematurenafdeling dagelijks van 14.30-14.45 u. en 18.30-18.45 u. Voor ouders en familie is voortaan doorlo pend bezoek mogelijk. Bezoek aan ernstige patiënten: wanneer aan ern stige patiënten doorlopend bezoek wordt toegestaan kan de hoofdver pleegkundige hiervoor speciale kaar ten verstrekken. De bezoektijden van de kinderkliniek zijn dagelijks 15.00- 15.45 u. en 18.30-19.00 u. De be zoektijden van de kinderafdeling (al leen voor ouders van kinderen kan er een afwijkende tijd afgesproken wor den met de hoofdverpleegkundige) zijn dagelijks van 14.15-15.00 u. en van 18.30-19.00. Rijnoordzieken- huis: Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30-19.30 u. Extra bezoek hartbe- waklng: 11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinderafdeling 15.00-15.30 u. illeen voor ouders 18.00-18.30 u. LEIDSE RECHTSWINKEL Juri disch Adviesbureau. Ketelboeters- steeg 10. tel. 130775; afdsling belas tingen: alleen op afspraak, klachten bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15 en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw: vr. 10-12. S.O.S.-DIENST Telefonische hulp dienst, tel. 071-125202. Voor allen die in moeilijkheden verkeren of eenzaam zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be reikbaar. BUREAU VOOR RECHTSHULP Herengracht 50, tel. 123942; spreeku ren ma. en di. 10.00-12.30 u., wo. 13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u. DIERENHULPDIENST Hulpverle ning aan verongelukte honden, kat ten, vogels, e.d. In de gemeenten Lei den, Leiderdorp, Oegstgeest, War mond en Zoeterwoude. Tel. 071- 220021. BURGERRAADSLIEDEN Koren brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru ren). Spreekuren ma., dl. en wo. 11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 u. GEZINSVERZORGING Stichting gezinsverzorging Leiden. Aanvragen hulp voor bejaarden en langdurige zieken en gezinsverzorging, Rem- brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. t/m vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u KINDER- EN JONGERENTELEFOON Op woensdag- en zaterdagmiddag van 14-18 u. telefoon 071 - 120611. MAATSCHAPPELIJK WERK Stich ting Maatschappelijk werk. Oude Rijn 44c, spreekuur dagelijks 09.00-10.00 u.; do. ook 19.00-20.00 u., tel. 142144. Spreekuur gemeentelijke so ciale dienst: di 14.00-15.00 u. Apollo- laan 1a, Zuid-West; do. 14.00-15.00 u. Herensingel-3, Leiden Noord. Ook tel. van 09.00-10.30 via 766600, afde ling maatschappelijk werk. RAAD VAN ARBEID Hoge Rijndijk 306, Leiden, tel 071-899375. Kantoor geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-16 u. Telefonische informatie over kinder bijslag: 8-12 u. :?r' GASTOUDERPROJECT St«n Gastouderproject, Merenwijk apr dorhorst 1, tel. 210430 (dag. 15.30 u |el HULP VOOR MOEDER EN KlpS Bij niet gewenste zwangerschap., foon 071-895724 en 01728-8331JK HUURAANGELEGENHEDEN Spreekuren h t/m Spreekuur do. 14-15>-- MOEDERS VOOR MOEDERS -i vrouw zuster E. Janssen-Niey j Hofdijck 32, Oegstgeest, tel.; 153652. Mevrouw D.B. Wesselj Voorschoten, Oegstgeest. LeidH1^ en Leiden, 071-174347. BORSTVOEDING BEGELEIlLg. GROEP LEIDEN Voor praCj? hulp en informatie, tel. 211318/216256/213417. Iederewa woensdag van de maand woftoni informatie-avond gehouden. ONDERWIJSWINKEL Sophi 36. tel 071-214256 of 126325*1 maandag tot en met vrijdag' 17.30 u. OPVANGCENTRUM VROUWI Crisiscentrum voor vrouwen» it eventuele kinderen) in nood. Hi v*. Maarten, St. Jacobsgracht 1,1 tel.071-142497. Dag en nacht HULP AAN BUITENLANDÉ Spreekuur voor Marokkanen,] aan den Rijn, Emmalaan 2, tel - 94841. ma. 9-10 u. di. 14-15] den, bureau voor maatschl werk. Oude Rijn 44c tel. 071 - en 146049. do. en vr. 14-15 u JONGEREN ADVIES CEf Caeciliastraat 67, Leiden. 126052. Geopend: ma. t/m vr.l 22.00; za. 14.00-17.00.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 2