e Wilhelminabrug:
iddelpunt in
eidens zorgenkind
Mandy is wat bang
l5*£eidoe<3oiwa/nt
hond
zoekt:
huis
CDA wil
meer
Aandacht
voor sport
Alle goede dingen
bestaan in drieën.
)EN OMGEVING
C&idóeSomoni
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1985 PAGINA 15
Hoge Rijndijk is vaak een
fM; jenkind geweest voor de
Leiden en het hoogheem-
;chap van Rijnland
itchien zelfs al wel voor de
jeinen. Nu weten we over
ijd van de Romeinen on-
tende, maar uit 1425 da-
het bericht dat, omdat
water in de Rijn zeer hoog
i de Rijndijk niet goed
jrgd was, Claes Claesz
Noirtich (een van de vier
t meesters), met de am-
[tsbewaafders van de be-
fende ambachten naar de
jk trok om de nodige
igelen te nemen,
was dus zaak de dijk op te
n, waartoe iedere eige-
van aan de dijk gelegen
verplicht was. Veel land
in handen van Leide-
en dus zullen die naar
of zand gezocht hebben,
burgemeesters noteerden
klagelijk in de stadsreke-
omdat onze poorters ons
toond hadden dat de
;vester (de boswachter die
domeinen van de graaf
Holland beheerde) de
uit Katwijk verboden
het zand te vervoeren,
onze poorters ge-
lerd worden, zijn Claes
iz. en Symon Jude naar
loutvester getrokken, het-
aan vertering en ver-
ikosten 24 stuivers kostte,
later was Leiden erg ac-
op andermans grondge-
d: op 7 oktober 1425 gingen
"J burgemeesters met de
-"out van Zoeterwoude naar
^«Nieuwe weg om die te
[wektUwen en ten algemenen
iejj *e te laten repareren,
met I
vc
;u
volgende eeuwen bleef
ondanks de bemoeienis
de J* Leiden en Rijnland niet
r, eist gesteld met de Hoge Rijn-
v In 1660 was Leiden het
u dat het besloot zelf in
;rijpen. De burgemeesters
dden zich tot Rijnland en
lden dat ze plannen had-
om tot verbetering van de
van de stad de Hoge
J^dijk van de Hogewoerd-
nrt tot aan de Roombur-
rug te effenen, te bestra-
zo fraai mogelijk te be-
liten, waartoe zij een over
ig £)komst met de schout en
in en i.bachtsbewaarders van Zoe-
n C. J.ivoude wilden sluiten,
an detrbij zouden de onder-
A4dsplichtigen van hun taak
last worden, waartegen ze
er jaar een vastgesteld
in bedrag naar verhouding
de lengte van hun stuk
g moesten gaan betalen,
nland stemde hiermee in,
is de dijk zo zou blijven of
naakt worden als die was
hoorde te zijn.
ideze toestemming van 18
tember 1660 ging Leiden
i de slag, en al snel smaak-
het resultaat naar meer.
t verzoek om de begonnen
ttanting en dergelijke voort
te zetten tot aan het Leider-
dorpsche schouw (de Leider-
dorpse) brug zou er twee jaar
later komen) en ook de Lage
Rijndijk van de Spanjaards-
brug tot aan het schouw op
dezelfde manier te behande
len, werd door Rijnland op 28
oktober 1662 positief beoor
deeld. Het contract tussen
Leiden en het ambacht Zoe
terwoude werd op 5 novem
ber getekend; Leiden zou het
stuk tussen de Roomburger-
brug en het Leiderdorpse
schouw, 161'/$ roeden lang,
voor 27V4 per jaar onderhou
den.
In later eeuwen bleef het on
derhoud zorgen baren. Zelfs is
op het eind van de achttiende
eeuw overwogen om een deel
van de bestrating op te bre
ken en de vrijkomende keien
in de binnenstad te gebruiken
Leiden was toen te arm om
op grote schaal nieuwe straat
keien te kunnen kopen. Ook
de sloten naast de dijk hadden
veel onderhoud nodig. Wan
neer een eigenaar van een
aangrenzend stuk grond of
huis de sloot wilde dempen,
kreeg hij daar in het begin
van onze eeuw altijd toestem
ming voor. Vaak werd dan
wél de voorwaarde gesteld dat
de aanvrager een riolering
zou aanleggen.
Op 15 december 1906 wend
den de heren Van Kretsc-
hmar en Ch. van Spall, samen
de directie van de Leidsche
Duinwaterleiding Maatschap
pij (LDM) vormend, zich tot
de Gemeenteraad van Leiden.
Ingevolge een compromis van
2 augustus 1894 moest deze
steeds toestemming verlenen
voor grote bouwplannen en
andere investeringen. Er
werd toestemming gevraagd
voor de bouw van een water
toren volgens overgelegde te
keningen. Het daartoe aange
kochte terrein was 1722 vier-
Bruggen, we maken er allemaal gebruik van. Zeker in
een waterrijke stad als Leiden zijn het onmisbare
schakels in het wegennet. Veel aandacht is er nooit
aan de Leidse bruggen besteed. De stilte is echter al
flink „verstoord" met in 1983 de verschijning van het
gemeentelijke Bruggenboek, de onlangs gehouden ten
toonstelling „De Leidse Bruggen" en de wekelijkse ru
briek „OverBruggen", die inmiddels de 100 heeft over
schreden. Samensteller en schrijver is de heer P.J.M.
de Baar van het Gemeentearchief. Hij put uit materi
aal dat is verzameld door een werkgroep van histo
risch geïnteresseerden. Kees van Herpen tekent voor
de eindredactie. De reprodukties zijn van fotograaf
Wim van Noort. Vandaag verschijnt het 103e artikel in
deze serie.
kante meter groot en bewust
aan de oostkant van de stad
gesitueerd. Door de toene
mende vraag naar duinwater
daalde de druk in de leiding
op bepaalde tijdstippen tot on
aanvaardbare laagte. Door nu
de toren, die een reservoir
van ongeveer 1200 kubieke
meter zou krijgen, 's nachts
vol te pompen kon deze op de
piekuren overdag voor vol
doende druk zorgen.
B W stelden op 1 februari
1907 de Raad voor met het
voorstel accoord te gaan. Wat
betreft een teergevoelig punt
in de verhouding gemeente-
LDM over het toezicht door
Gemeentewerken op werken
van de LDM adviseerden zij der discussie de toestemming
de raad om het toezicht in dit voor de bouw vaif de waterto-
geval op te dragen aan de ren en de betonnen reinwa-
door de gemeente benoemde terkelder van grote inhoud in
commissaris bij de LDM, daar Katwijk.
Op deze door W.J. Kret op 7 december 1934 gemaakte foto overheerst de watertoren van de
LDM de Wilhelminabrug.
worden. A. van Houwelingen een totaalgewicht van 237.035
uit Den Haag moet voor kilo metaal, zelfs berekend op
235.200,- aannemer van het tramverkeer, dat er nooit ge
hele stuk (2 percelen) gewor- komen is) waren 9 meter
den zijn. De metalen boven- breed, waarvan 5'/2 meter rij-
bouw van de in de Hoge Rijn- weg. Het wegverkeer groeide
dijk te bouwen brug werd echter veel sterker dan ooit
voor 64.400,- aanbesteed aan voorzien was. Nadat op 30
NV F. Kloos en Zn. te Kin- april 1935 C. Godschalk aan-
derdijk. genomen had het verbreden
Door de oorlogomstandighe- van de Hoge Rijndijk van de
den vorderde het werk niet oprit naar de Wilhelminabrug
zoals bedoeld was. Maar onder tot en met de Roomburger-
het Laatste Nieuws kon de brug werd de brug steeds
krant op 11 januari 1919 toch meer een flessehals. Toch
SHI melden: „Heden is de nieuwe duurde het nog tot juni 1963
voor de gemeente en de pro
vincie op basis van fifty-fifty-
verdeling van de kosten (ge-
deze voldoende technische
kennis bezat. Tegelijkertijd
vroeg de LDM om een nieuwe
kelder voor gefiltreerd water
bij de watertoren in Katwijk
te mogen bouwen. Door toe
nemend waterverbruik was
de afpomping in de bestaande
pompput op sommige uren zó
aanzienlijk, dat daardoor de
filters te sterk werden aange
sproken. De Gemeenteraad
verleende op 7 februari zon-
Wilhelminabrug aan den
Hooge Rijndijk voor het ver
keer opengesteld, welke ge-
beurtenis een eenigszins offi- raamd op een miljoen) over-
welstand een aanzienlijke be- cieel karakter droeg. De brug eenstemming bereikten over
sparing kon worden verkre- was met een oranje vlag en de de verbreding van de brug.
gen. Er was namelijk een aan- driekleur getooid en verschil- Omdat de doorvaartwijdte
bod gekomen van de Holland- lende autoriteiten, onder wie
sche Maatschappij^van wer- de ingenieurs en de hoofdop-
Kort daarop hing de LDM
wéér aan de bel bij de Ge
meenteraad. Het was wense
lijk gebleken om in het ont
werp van de watertoren een
wijziging aan te brengen en
wel voor zover dit nodig was
om gebruik te kunnen maken
van gewapend beton in plaats
van metselwerk en ijzer,
waardoor zonder opoffering
van soliditeit en uiterlijke
van de brug voor de scheep
vaart voldoende was (10 me-
ter), konden de basismaten
Gravenhage, die slechts het werk voltooid werd, gelijk blijven. De breedte
werd 17 meter tussen de leu
ken in Gewapend Beton te 's- zichter onder wiens leiding
f 53.250,- vroeg, tegen de ra- woonden de ingebruikneming
ming voor het eerste ontwerp bij. Nadat de brug ten aan-
:h<
schouwe der talrijke aanwezi- haalbrug aan de kant van de
n7 6 WÉ
De Raad stemde op 2 mei 1907 gen eenige malen was opge- watertoren. Daartoe werd be-
met het voorstel in en niet haald en neergelaten werd zij gin januari 1964 de ophaal-
lang daarna heeft de maat- voor het gewoon verkeer brug aan die kant gesloopt,
schappij, later de HBM, thans opengesteld. Een aanwinst evenals de brugwachtershuis-
met onder meer de HCW in voor onze stad!"
Leiden de international HBG Hierna hoefde alleen nog de
vormend, de toren gebouwd, hulpweg naast de brug weg- ~r t
Gezien de grote kosten (door gebaggerd te worden en was sloot de gemeenteraad een
de grotere kelder in Katwijk het kanaal gereed voor inge- tunnel voor voetgangers en
kon in die plaats ook in het bruikname. Op de zonnige fietsers onder de oostelijke
buizennet vergroot worden) middag van 15 mei 1919 voer oprit te maken dit moest de
van totaal 141.000,- wilde de een salonboot van Provinciale
LDM een lening van Waterstaat het nieuwe kanaal
150.000,- tegen 4% rente slui- op en neer. Na de plechtighe-
ten, waarmee de Raad op 18 den werd meteen druk ge-
juli 1907 instemde. Ook met bruik van de Nieuwe Vaart
de slootdemping tussen het gemaakt, en dat begon de vol-
terrein van de watertoren met gende dag al zo vroeg dat om-
de woning van de bewaker en wonenden er zelfs door in
de dijk stemde de raad in, en hun slaap werden gestoord,
tevens met de verlenging van Maar aldus de journalist: „op
de termijn waarbinnen dit ge- den duur zullen zij er wel aan
jes. Op 9 juni ging de brug
voor auto's zelfs geheel dicht.
Kort daarna, op 15 juni, be-
gemeente alleen betalen,
maar zou voor het overste
kende langzame verkeer een
grote verbetering betekenen.
Dat was de raad wel
f 153.000,- waard.
De nieuwe ophaalbrug werd
wat het bovenstuk betreft op
nieuw door Kloos in Kinder
dijk geleverd. Met een klap
beurd moest zijn van 1 januari gewennen weldra hoort (val) van zo'n 80 ton en de an_
De' Wilhelminabrug als twee enkele ophaalbruggen over het Rijn-Schiekanaal. Foto W. Valent-
goed, 1964, kort voor de vernieuwing.
tot 1 oktober 1908. men het gerucht niet meer en
Inmiddels was het besluit ge- vindt het zelfs een gezellige
vallen om de Rijn-Schiever- beweging". Ook ging hij nog
binding om de stad heen te in op de kansen voor de lan-
leggen. Het nieuwe kanaal derijen langs het kanaal als
kwam juist ten westen van de industrieterrein zo was al
watertoren over het terrein bekend dat een conservenfa-
van het buiten Rhijnstroom. briek (vermoedelijk Van
De provincie begon met het Hoogenstraten uit de Joden-
graven aan de kant van de kerksteeg) zich hier wilde
Trekvliet bij de Lammenbrug. vestigen.
Op 27 december 1915 was
men zover dat het gedeelte
van de in aanbouw zijryje
spoorbrug in de lijn Leiden-
Woerden tot aan de Span-
jaardsbrug aanbesteed kon enkele ophaalbruggen (met
Flessehals
De twee door Kloos geleverde
dere onderdelen naar rato
weegt deze brug zeker niet
minder dan zijn twee voor
gangers. De montage van de
klap vond op 15 oktober 1964
plaats, waarna het autover
keer het genoegen van de
brede brug eerst goed kon be
leven. In onze dagen is dat ge
noegen niet even groot geble
ven. Wanneer echter alle el
lende voor de aanleg van de
busbaan doorstaan is, zal de
brug zijn toch zeer grote nut
voorlopig weer ongewijzigd
blijven bewijzen. Tot de vol
gende ingreep?
LEIDERDORP „In de ko
mende raadsperiode moeten
de accommodatieproblemen
van de binnensporten in vol
doende mate worden opgelost.
Met het oog daarop verdient
uitbreiding van bestaande
voorzieningen ernstige over
weging". Deze passage in het
programma van het CDA voor
de komende gemeenteraads
verkiezingen betekent een be
langrijke koerswijziging. Het
verkiezingsprogramma werd
deze week door de ledenver
gadering van de Leiderdorpse
afdeling van het CDA goedge
keurd.
In het concept-programma
was er sprake van uitbreiding
van de voor de grote zaalspor
ten te kleine sportzaal Op
Dreef, maar dat werd op voor
stel van oud-wethouder H.J.
Verdier geschrapt. Verdier
bracht nog een oud zeer naar
voren. Uitbreiding van Op
Dreef was bij de gemeente
raadsverkiezingen van 1978
een programmapunt van de
VVD. „Alle politieke partijen,
het CDA voorop, hebben dat
destijds te vuur en te zwaard
bestreden. Maar de tijden kun
nen veranderen. Strategisch
lijkt het me niet verstandig.
Noem dan liever een sport
hal", aldus Verdier. Maar zo
ver wilden de Chisten Demo
craten niet gaan. De huidige
formulering laat echter alle
mogelijkheden open.
Volgens het CDA-verkiezings-
programma moet er een volks
huisvestingsplan komen waar
in het woonbeleid wordt vast
gelegd. Ook moet de gemeente
er wat aan doen om de woon
lasten te beperken. Wanneer
de grondprijs voor sociale wo
ningbouw te hoog zou worden
dan moet het grondbedrijf een
financiële bijdrage geven. Wo
ningbouw in Buitenhof-Mid
den/West heeft de hoogsyte
prioriteit. De bestemmings
planprocedure dient dan ook
met spoed te worden afgerond.
Ook de locatie Ruigekade, ge
legen tussen de Hoofdstraat,
de Does en de doorgetrokken
Mauritssingel komt voor wo
ningbouw in aanmerking. Vol
gens wethouder A.H. Meer
burg ziet de AWL we) in dat
gebied voor sociale woning
bouw. Het bestuur van de
AWL heeft de gemeente al be
naderd en op de nodige spoed
aangedrongen.
Het CDA is er een voorstander
van in de woonwijken de 30-
kilometersnelheidsgrens in te
voeren. Doorgaand autover
keer dient op de hoofdwegen
zoals de Persant Snoepweg en
de Engelendaal te worden ge
concentreerd. Voorts moet er
volgens het CDA een groene
golf op de Engelendaal komen,
maar dan zodanig geprogram
meerd dat het langzame ver
keer zo veel mogelijk voor
rang heeft. Een wens van het
CDA is ook het verkeer op de
Van der Valk Boumanweg te
verminderen. Een hoge priori
teit geniet een fietspad langs
de Hoogmadeseweg.
Voorts dient er een onderzoek
te komen naar de levensvat
baarheid van basisscholen in
de wijk Buitenhof.
Opmerkelijk programmapunt
tenslotte is dat de burgemees
ter op de hoogte moet worden
gehouden van de college-on
derhandelingen en dat hij in
staat zal zijn tijdig de politieke
partijen te adviseren.
,- JtUUN:
kleejorivangt de eerste twee weken de krant gratis,
wordt het abonnement betaald per.
episch per maand
reF
;er(l JUR EEN KOKER MET TENNISBALLEN AAN:
d«jJrCODE/PUATS:.
'Sje V de bon ingerold aan de Leidse Courant, Antwoordnummer 998,
anertVD Den Haag (postzegel niet nodig). (vj
MiM M I M
LEIDEN Mandy, de
pikzwarte poes van deze
week, is wat bang uitge
vallen. Daarom zit ze nog
steeds in het asiel. Als er
mensen naar haar komen
kijken, dan kruipt ze in
haar mand in het hoekje
van haar hok. Wie haar
direct benadert, kan een
haal over zijn hand krij
gen. Spreekt men haar
echter eerst wat lieve
woordjes toe, dan kijkt ze
voorzichtig over de rand
van haar mand en tilt ze
uiteindelijk haar kopje
op. Wie een beetje geduld
heeft, kan aan Mandy een
fijne kameraad krijgen.
Want als ze eenmaal een
beetje aan iemand ge
wend is, ontpopt ze zich
als een hele lieve schoot-
poes. In haar hok, met
steeds vreemde mensen
die naar haar komen kij
ken, komt ze niet uit de
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
„Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (ot
soms ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver
blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan... ten
zij het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek be
schreven honden zijn óf gevonden óf door hondenbezit
ters naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopen
de redenen afgestaan, vaak begrijpelijk, maar soms ook
volslagen onzinnig. De in „Hond zoekt huis" beschreven
dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormenkuur
ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van
circa 80 gulden (voor katten is dat 45 gulden) ten bate
van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres: Nieuw Leids
Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden. Tel.: 411670. Geo
pend di. t/m vr. 10-12 en 14-16 uur. Zondag en maandag
aeslotetv^^
verf en daarom moet
Mandy in de krant.
Mandy is een poes van zeven
jaar oud. Ze is gesteriliseerd
en bezit een pikzwarte glan
zende vacht. Haar ogen zijn
erg lief. Ze zit al sinds februa
ri van-dit jaar in het'asiel. Op
7 februari werd ze gevonden
in Oegstgeest en kwam eerst
in het asiel van Oegstgeest te
recht. Al snel kwam ze naar
Wil en Mieke Tiele aan het
Besjeslaantje. En daar zit ze
dus nog steeds. Ze verkoopt
zichzelf niet, omdat ze zo
bang en schichtig is. Is ze ech
ter een beetje aan iemand ge
wend dan blijkt Mandy een
lieve poes te zijn. Ze is heel
rustig en ook wel wat op zich
zelf. Daarom is Mandy niet
geschikt voor een gezin met
jonge kinderen. Dat zou veel
te druk zijn. Het beste zou
Mandy tot haar recht komen
bij een ouder echtpaar of een
alleenstaande, die de poes in
eerste instantie met fust kan
laten. Pas als de poes is ge
wend, zou een eerste toenade
ringspoging in het werk ge
steld kunnen worden. Mandy
moet dan heel rustig worden
benaderd. De nieuwe baas
van Mandy moet dus over een
aardige dosis geduld beschik
ken. Maar na al deze inspan
ningen heeft men een echt
lieve poes. Die lekker op
schoot komt zitten. En dat is
heel wat leuker voor Mandy
dan nog langer in het hok van
het dierenasiel, waar ze alleen
maar banger wordt van al die
vreemde mensen.
Bojay
Het bijzonder lieve hondje
Bojay van vorige week is naar
een gezin met jonge kinderen
aan de Kapteinstraat in Lei-,
den gegaan. Voor het bastaard
hazewind hondje, dat ge
roemd werd vanwege zijn flu
weelzachte vacht, was erg
veel belangstelling. De tele
foon stond roodgloeiend.
