Kerk moet nu partij kiezen
Lorscheider hoopt op
pauselijke boodschap
TAFEL
„Kerk is geen
debatingclub'"
kerk
wereld
ZUIDAFRIKAANSE THEOLOGEN:
beroepingen
Nederlandse
pater op
Filipijnen
duikt onder
weer
lOO.OOOseopde
DAMESBEURS
ACHTERGROND
£aidóc6ottfO/nt
VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1985 PAGIf
fNl
Paus en Lutherse bisschop pleiten voor
nauwere banden
Paus Johannes Paulus II en bisschop James Crumley van de
Lutherse Kerk in Amerika (Engelse afkorting: ALC) hebben
in brieven aan elkaar gepleit voor nauwere banden tussen
Rooms-Katholieken en Lutheranen gepleit.
Het naderen van het jaar 2000 zou „het begin moeten zijn van
een bijzondere tijd waarin naar volledige eenheid der kerken
gestreefd wordt," aldus de paus. Hij bedankt bisschop Crumley
ervoor dat de theologische gesprekken tussen Rooms-Katholie-
ken en Lutheranen in de Verenigde Staten reeds zoveel resul
taat hebben gehad en dat deze nog worden voortgezet.
Crisisstaf wegens bedevaarten
De Tsjechoslowaakse geheime politie is zo ongerust geraakt
over de toenemende religiositeit, vooral tot uiting komend in
steeds groter aantallen jeugdigen op bedevaart, dat zij een cri
sisstaf heeft gevormd om het probleem de baas te worden.
Vooral de bedevaarten in Slowakije dreigen volkomen uit de
hand te lopen in de ogen van de geheime politie. Van de 5 mil
joen inwoners van deze deelstaat hebben dit jaar ten minste
350.000 deel genomen aan een of andere bedevaart. De gehei
me politie heeft geconstateerd dat op diverse manieren trouw
is betuigd aan de paus, terwijl hulde is betuigd aan bisschop
Julius Gabris van Trnava, die reeds lang onder sterke druk
van de autoriteiten staat.
Zoals een mot een
kleed opknaagt, zo
verteert afgunst een
Een groep invloedrijke
Zuidafrikaanse theologen
heeft de kerk in Zuid-
-Afrika opgeroepen tot
deelneming aan de "strijd
voor de bevrijding door
de campagne en de acties
van het volk te steunen
en aan te moedigen".
Een oplossing van de huidige
crisis met vreedzame midde
len zou de ideale methode
zijn. Maar, zo voegen de theo
logen daaraan toe, "wij ver
werpen de schijnheiligheid
waarbij de daden van het
volk tot "geweld" worden be
stempeld, terwijl de agressie
en het onderdrukkend geweld
door leger en politie wordt
aangeduid als 'gerechtvaar
digd gebruik van geweld voor
verdedigingsdoeleinden'."
Het schrijven, dat de naam
"Kairos document" heeft ge
kregen, is ondertekend door
ruim 150 theologen. Onder
hen zijn bekende figuren als
dominee Beyers Naudé, alge
meen secretaris van de Zuida
frikaanse Raad van Kerken,
dr. W. Kistner, verbonden
aan dezelfde Raad, de katho
lieke theoloog dr. Albert No
lan, dominee Frank Chikane
van de Apostolische zending
en dr. Margaret Nash van de
Anglicaanse kerk. Volgens de
initiatiefnemers melden zich
nog veel nieuwe onderteke
naars.
Het Kairos-document levert
ook scherpe kritiek op de op
stelling van de kerk en op de
kerkelijke theologie, waarte
genover zij een "profetische
theologie" willen stellen. In
feite zijn er twee kerken in
Zuid-Afrika: een blanke kerk
en een zwarte kerk. "Zowel
de onderdrukker als de on
derdrukte beroepen zich op
dezelfde kerk. De kerk is ver
deeld en de dag des oordeels
is aangebroken".
De theologen noemen de the
ologie van de staat "ketters en
godslasterlijk" omdat ze wordt
gebruikt ter rechtvaardiging
en bestendiging van het on
rechtvaardige apartheidssys
teem. Ze roepen op tot bur
gerlijke ongehoorzaamheid te
genover onrechtvaardige wet
ten. „De kerk kan niet colla
boreren met tirannie" De
kerk zou alles achterwege
moeten laten dat de schijn
van legitimiteit zou kunnen
geven aan een "moreel on
rechtmatig bewind". Alle ker
kleden in iedere parochie zou
den gemobiliseerd moeten
worden om te gaan denken en
werken voor een verandering
van regering in Zuid-Afrika.
"Om gehoorzaam te zijn aan
God zal men soms ongehoor
zaam moeten zijn aan de
staat".
Het document lijkt recente
initiatieven tot onderhande
lingen af te wijzen. Er kan
geen bijbelse verzoening of
ware vrede zijn zonder ge
rechtigheid. Christenen kun
nen niet proberen goed en
kwaad, recht en onrecht, god
en de duivel, te verzoenen.
Onrecht en onderdrukking
moeten verdwijnen voordat
onderhandelingen kunnen be
ginnen. Onderhandelingen
kunnen alleen plaatsvinden
tussen gelijke en vrije part
ners. Niemand kan onderhan
delen als hij of zij met geweld
wordt neergedrukt. Dat is als
of je een vrouw vraagt te on
derhandelen met een ver
krachter terwijl hij doorgaat
haar te verkrachten".
De ondertekenaars herinne
ren er aan dat in een jaar tijd
700 doden zijn gevallen, over
wegend door toedoen van le
ger en politie. Duizenden
mensen zijn gewond, 10.000
mensen gearresteerd, en in de
afgelopen maanden werden
2.000 schoolkinderen, sommi
gen niet ouder dan acht, gear
resteerd in Soweto.
In een afzonderlijke verkla
ring noemden ze als voor
waarden voor onderhandelin
gen de vrijlating van alle poli
tieke gevangenen, met name
Nelson Mandela, opheffing
van het verbod op organisatie
en het toestaan dat ballingen
terugkeren, intrekking van
alle apartheidswetten en vei
ligheidswetten en het sluiten
van een bestand, met name
met het African National
Congress.
AARTSBISSCHOP DYBA:
Tijdens een bijeenkomst van
de Duitse bisschoppenconfe
rentie heeft aartsbisschop dr.
Johannes Dy ba van Fulda in
zijn preek „de hedendaagse
politieke theologie" omschre
ven als „hoogst gevaarlijk".
Wie het volk Gods naar het
politieke schema van de de
mocratie van onderop wil op
bouwen, zal tot een kerk zon
der God, zonder roeping en
zonder belofte komen, tot
een debatingclub-zonder-
-meer, een toren van Babel,
aldus de aartsbisschop. „Als
het hele politiek-theologische
drogbeeld van onze dagen in
vergetelheid zal zijn wegge
zonken, zal de kerk bereid
moeten zijn gemaakt het der
de millennium binnen te tre
den", zei hij, „maar dan heeft
ze wel een onvervalste en
van ideologieën vrij zijnde
leer en theologie nodig, die
zich heeft losgemaakt van
vreemde insluipsels".
Volgens waarnemers zin
speelde mgr. Dyba daarbij zo
wel op de bevrijdingstheolo
gie als op politiek bepaalde
strevingen binnen de R.-K.
Kerk van de Bondsrepubliek
Duitsland. „Het gaat er niet
om een betere samenleving
tot stand te brengen die dan
de mens wel zal verlossen:
het omgekeerde geldt, want
de kerk moet verloste men
sen scheppen, die dan een
vreedzame en alle mensen
ten goede komende samenle
ving kunnen vormen", ver
klaarde bisschop Dyba.
Naar zijn mening sticht de
politieke theologie verwar
ring omdat ze de kerk ten
prooi maakt van kritiek op
de samenleving en de basis
als openbaringsbron han
teert, waarbij ze het lezen
van de bijbel en het her
schrijven van de theologie
koppelt aan marxistische
analyse en experimenten op
het gebied van de bijbelver
klaring. „In zijn kern is die
theologie zo onchristelijk als
het maar kan", verklaarde de
aartsbisschop.
Een vriendelijk lachende en wuivende Sheela vanuit het vliegtuig, vlak voor vertrek
Sheela verlaat Duits Waddeneiland
Ma Anand Sheela, de voor
malige secretaresse van de
verlichte meester Bhagwan
Shree Rajneesh, is donder
dag in gezelschap van on
geveer 20 andere ex-sektfe-
leden met een chartervlieg
tuig vertrokken van het
Noordduitse Waddeneiland
Juist. De bestemming van
het gezelschap was niet be
kend.
Eerste Rolducpriester in
bisdom Haarlem
Voor de eerste maal zal in het bisdom Haarlem de
wijding plaats vinden van een priester die zijn stu
die aan het seminarie Rolduc van bisschop Gijsen
(Roermond) heeft gevolgd. Zaterdag 28 septem
ber zal bisschop Bomers in de kathedrale basiliek
Sint Bavo van Haarlem diaken Hans Fonck tot
priester wijden.
Fonck. geboren in 1947 te Amsterdam, was aan
vankelijk onderwijzer. Allengs voelde hi| zich tot
het priesterschap aangetrokken. Hij gaf te kennen
later als priester in het bisdom Haarlem te willen
werken, reden waarom de toenmalige bisschop
Zwartkruis erin toestemde dat hij aan Rolduc zou
studeren, zo meldt de voorlichtingsdienst van het
bisdom Haarlem.
De voormalige abdij van Rolduc
Nederlandse Hervormde
Kerk:
Beroepen te Oosterend en
Itens en Hennaard (her-
vormd-geref. samen op weg)
C. P. Wijnberg te Gendrin-
gen. Aangenomen naar Cas-
tricum als predikant voor bij
zondere werkzaamheden
G. H. M. Röhling te Zaan
dam, werkzaam in het pro
vinciaal ziekenhuis Duin en
Bosch. Aangenomen de be
noeming tot bijstand in het
pastoraat te Heerenveen
(geestelijk verzorger Anna
Schotanushuis) F. Brouwer,
a.s. emeritus predikant te
Aalsum-Wetzens.
Nico Hofstede (karme
liet), de Nederlandse pa
ter tegen wie het regime
van de Filipijnse dictator
Marcos een arrestatiebe
vel uitgevaardigd heeft,
is daar ondergedoken.
Dat heeft de Filipijnse
bisschop Antonio Fortich
gisteren ii
verklaard.
Fortich is met vier collega
bisschoppen in Nederland
om overleg te voeren met
de Cebemo in Oegstgeest,
een katholieke organisatie
voor medefinanciering van
ontwikkelingsprogramma's,
en hij gaat deze week nog
naar Rome voor een ont
moeting met de paus.
Fortich vertelde dat hij vrij
dag nog gesproken had met
de 44-jarige Hofstede, die al
bijna twintig jaar op de Fili
pijnen missiewerk verricht.
De pater, die volgens Fortich
erg populair is bij de plaatse
lijke bevolking van Escalante
(in het midden van de Filipij
nen) maakt het goed en is op
't ogenblik veilig.
Het is niet precies duidelijk
waarvan hij beschuldigd
wordt. Het militaire bewind
stelt dat hij gesignaleerd is bij
een demonstratie tegen de
regering. Hofstede ontkent
echter dat hij met die demon
stratie heeft meegelopen.
De pater zei tegen de 72-jari-
ge Filipijnse bisschop: „Ik
ben geen lid van een bewe
ging tegen de regering en ik
help ook niet mee met de
monstraties. Ik was in de
kerk toen die demonstratie
plaatsvond".
Volgens een medewerker
van Fortich is de beschuldi
ging bedoeld om de missiona
rissen, die vechten voor men
senrechten, hogere lonen,
goed onderwijs en zieken
zorg, onder druk te zetten en
bang te maken. Er zijn op dit
moment 124 Nederlandse
missionarissen op de Filipij
nen.
De militaire dictatuur daar is
uiterst omstreden. Elk jaar
worden honderden mensen
doodgeschoten en nog eens
honderden mensen vermist,
terwijl duizenden personen
gearresteerd worden, omdat
zij tegen de regering demon
streren.
Demonstraties zijn aan de
orde van de dag en leiden
vaak tot confrontaties met
politie en leger, waarbij do
den vallen. Dat gebeurde za
terdag ook in Escalante,
meldt Fortich en de voorlopi
ge balans is dat twintig men
sen om het leven zijn geko
men en 200 mensen worden
vermist.
Bisschop Ter Schure en dekens
blijven het oneens over beleid
Bisschop J. ter Schure van Den Bosch en de dekens, die
voor de eerste maal over het beleid van de bisschop heb
ben gesproken, zullen „nog diepgaand van gedachten
moeten wisselen" voordat ze het eens zijn. Dit is tiidens
de vergadering „duidelijk naar voren gekomen", zo blijkt
uit de verklaring die het secretariaat van het bisdom
heeft uitgegeven.
De bisschop had als enige agendapunt zijn (toekomstig)
beleid opgevoerd. Tijdens de vergadering te Den Bosch
beperkte nij zich tot een inleiding over de figuur en de
taken van de deken aan de hand van het nieuwe kerke
lijk wetboek. Daarbij betrok hij zijdelings tevens punten
uit de nota van de dekens: „En zodoende". Hierin be
pleiten de 31 dekens voortzetting van het beleid van bis
schop Bluyssen. Zij hebben in februari unaniem de be
noeming van Ter Schure (op dat moment nog hulpbis
schop van mgr. Gijsen van Roermond) afgewezen omdat
ze van hem een beleid vreesden dat haaks zou staan op
dat van bisschop Bluyssen.
Tijdens de discussie werd ook gesproken over de oplei
ding van priesters en diakens alsmede diverse adviezen
aan de bisschop die reeds voor de benoeming van mgr.
Ter Schure in rapporten zijn vastgelegd, zoals over de
pastoraatsgroep, het permanent diakonaat, huwelijk en
gezin.
Bisschop Ter Schure deelde mee dat de periode van ken
nismaking met het bisdom, waarvoor hij zichzelf een half
jaar had gegeven, hem te kort is gebleken. Tijdens zijn
eerste gesprek met de dekens op 29 maart had hij de de
kens gevraagd hem de gelegenheid te geven het bisdom
te leren kennen.
OVER BEVRIJDINGSTHEOLOGIE
„Ik verwacht dat de paus zich
heel wat positiever over de
bevrijdingstheologie zal uitla
ten dan tot uiting is gekomen
in het document van de con
gregatie voor de geloofsleer,
en het zal dan niet alleen be
trekking hebben op Latijns-
-Amerika maar algemene gel
digheid hebben". Dat heeft
tijdens zijn rondreis door de
Bondsrepubliek Duitsland de
Braziliaanse kardinaal Aloisio
Lorscheider laten weten, net
als bevrijdingstheoloog Leo
nardo Boff een Franciscaan.
De aartsbisschop van Fortale-
za doelde daarbij op het in
voorbereiding zijnde tweede
document van het Vaticaan
over die theologie.
De Braziliaanse bisschoppen
hebben verzocht er een pau
selijke boodschap van te ma
ken. Dat maakt huns inziens
veel meer indruk dan een
boodschap van de congregatie,
waarbij de paus aantekenin
gen maakt.
Op een lezing te Grosskrot-
zenburg heeft de kardinaal
uiteengezet, dat de bevrij
dingstheologie een poging is
„de naastenliefde in hoogste
zin te leven en de sociale di
mensie te introduceren in het
geloof". Naar hij verklaarde
heeft „onze medebroeder
Boff" zeer veel voor de kerk
gedaan, al heeft hij net als an
dere theologen zeker ook fou
ten gemaakt. In zijn boek
„Kerk charisma en macht"
behandelt hij autoritair han
delen, „een fout die ook van
daag nog vaak voorkomt", al
dus mgr. Lorscheider „omdat
broeder Boff daaronder lijdt
heeft hij zich misschien wat te
kras uitgedrukt".
De kardinaal stelde dat de
kerk in de basisgemeenschap
pen het autoritair zijn wil
overwinnen. Priesters en bis
schoppen doen er zijns inziens
goed aan tegenover die basis
gemeenschappen niet van leer
te trekken en ook niet de in
druk te wekken de wijsheid
in pacht te hebben, „want de
armen weten heel wat meer
van het leven dan wij". Het is
daarom noodzakelijk dat de
armen ons duidelijk maken
hoe zij de wereld zien, aldus
de kardinaal. „Uit het geloof
dienen zij wegen te zoeken
om zichzelf te helpen", vatte
hij zijn zienswijze samen.
De theologie van de bevrij
ding geeft de mensen hun
waardigheid als individu en
als kind Gods terug en vormt
een weg om bevrijding van
onderdrukking teweeg te
brengen, betoogde mgr. Lor
scheider. „Ook wij kardina
len, bisschoppen, priesters en
ordeleden hebben het volk
onderdrukt en geprobeerd het
onze ideeën op te dringen",
bekende de kardinaal. De ge
lovigen hebben daarbij zijns
inziens wel braaf geknikt,
maar er eigenlijk niets van
begrepen. Thans vinden zij
gemakkelijker de toegangs
weg naar het geloof, daar zij
hierin hun eigen ervaringen
kunnen inbrengen. Vooral de
basisgemeenten zijn plaatsen
waar deze vernieuwde evan-
gelisering tot uiting komt,
verklaarde de kardinaal.
lijk dat de kerkelijke optie
voor de armen ook door som
mige kardinalen, bisschoppen
en priesters niet wordt ge
slikt. Met hen moeten wij ge
duld betrachten. Tijdens re
traites wordt gepoogd de rijke
Brazilianen te confronteren
met wat de bijbel over hen
zegt en wat er te leren valt uit
kerkelijke uitspraken terzake.
„Net als Jezus niet allen heeft
kunnen overtuigen, konden
ook wij dat ook niet", ver
klaarde kardinaal Lorschei-
Gods, waardoor nu eens deze,
dan weer gene tot bekering
komt", is zijn overtuiging.
eg(
Discriminatie
de
Het kabinet komt niet met een wetsontwerp „gelij|s tuss<
handeling", ondanks de beloften daartoe in het reg®nh(?t
koord. Via deze wet zou met name discriminiatie opl jrie
van geslacht en seksuele geaardheid verboden worde» makc
kabinet meent dat een wet met een bredere strekkinfens d
is. Daarmee moet het mogelijk worden discrimina van c
grond van bijvoorbeeld nationaliteit of politieke ke|asle 6
verbieden. jj°hel
s daai
DAT het kabinet afziet van zijn voornemen is me(braa^
aanwijzing dat het om een ingewikkelde kwestie ga
vlakkig nee is hier niet op z'n plaats. Het grondw4^£R
recht van vrijheid van onderwijs is in het geding. j niet
^R zijn christenen die menen dat homoseksualiteit zoi
En er zijn schoolbesturen die deze godsdienstige overtPesku
tot onderdeel maken van hun benoemingsbeleid. Daa^e] w
tegenover de voor de homoseksuele mens uitermate di%en s
nerende ervaring van niet geaccepteerd te worden inciting
gen geaardheid.
de sp
j Ham.
JURIDISCH ligt de kwestie ook niet eenvoudig. Mrgeho<
verbieden van discriminatie op grond van geaardhei<julden
staat een nieuwe discriminatie, namelijk het verbiede!
het inrichten van scholen naar eigen overtuiging. 30 tol
MlSSCHIEN is het voornemen van de regering om Ipeden
ging en discriminatie van homoseksuelen op te nemen
Wetboek van Strafrecht, niet onverstandig. Daarmee DO{
namelijk voorkomen dat wetten die mensen beschermj
gen inbreuk op het beleven van het eigen-zijn, tegen p2
worden uitgespeeld. Tegelijkertijd is er de mogelijkhe
iedere burger naar de rechter gaat om diens oordeel tDEN
gen over een concreet geval.
OVERIGENS: in een zorgvuldige sollicitatieprocedujnidd;
formeert het schoolbestuur de sollicitant over onder men ho<
geestelijk klimaat in' de schoolgemeenschap. Als daart- in
moseksualiteit wordt afgewezen en daaraan kan O^eid'
6 -d-'Ri
,r< herl
noemd. de
,belai
wet niets veranderen is het de vraag wiens belang i(
gediend als dan toch een homoseksuele leraar wor« herl
Koeler
DE BILT Het rustige her-
stweer duurt vooralsnog voort.
In de nacht en ochtend vormt
zich plaatselijk mist, die na
Pikante omelet met
kerrierijst en sla
mokka vla
vegetarisch
Voor twee personen hebt u
nodig: stukje prei, uitje,
knoflook, sambal, 1 lepel
olie, 3 eieren, 1 eidooier, 3
lepels water, zout, peper,
selderij;
250 g droogkokende rijst,
4,5 dl water, 1 groente
bouillontablet, 15 g marga
rine, 1 grote ui, kerrie, dja-
hé, ketjap;
sla, 1 lepel azijn, zout, pe
per, suiker, mosterd, 1 le
pel yoghurt, bieslook, to
maat;
Vt liter gele of blanke vla
(Vi liter melk, 25 g custard
of maizena, 30 g suiker), 2
theelepels oploskoffie, 1 ei
wit, 25 g suiker
Fruit kleingesneden prei, ui,
knoflook met sambal in de
olie in een koekepan goud
bruin. Klop de drie eieren en
eidooier (het wit van dit ei is
voor het toetje) los met wa
ter, zout en peper en schenk
het mengsel over de gefruite
massa in de koekepan. Strooi
er fijngeknipte selderij over
en laat de omelet met deksel
op de pan op een kleine pit
stollen.
Kook de rijst enige uren van
te voren gaar. Breng daar
voor het water aan de kook
met het bouillontablet, strooi
er al roerende de gewassen
rijst in en blijf roeren tot het
mengsel weer kookt. Temper
het vuur, leg het deksel op
de pan en laat de rijst in
twintig minuten zacht ko
kend gaar worden. Stort de
rijst op een ruime schaal en
laat hem afkoelen. Fruit
kleingesneden ui in de mar
garine met kerrie en djahé
langzaam lichtbruin, zodat
hij ook gaar kan worden.
Voeg de rijst toe en bak hem
al omscheppende op een ma
tig vuur warm. Breng de
kerrierijst op smaak met
zout, kerrie, djahé en ketjap.
Meng de vla met oploskoffie.
Klop het eiwit, onder toevoe
ging van de suiker, stijf en
garneer er de vla mee.
JEANNE
ADVERTENTIE
HEDEN de
zonsopkomst geleidelijks
dwijnt. Daarna schijnt dide t
al drijven er, vooral ifride
noorden van het land oois de
kele wolkenvelden oveir te
wolkenvelden vormen h%ard
tant van een regenzonfcergc
behoort bij een oceaand^r.
sie.
Deze depressie wordt
boven Lapland verwacLclX
namelijk voldoende invlci^-i
het weer om de regenaktr
te smoren en gaten te
vallen in de resterende hfl H/
king. comr
Door de ligging van deiroor
van het hogedrukgebie« giste
westen van Nederland, gle Re
wind wel uit noordelijkeuit t<
tingen waaien. Daak o'
stroomt wat koelere luclWali
land binnen, waarin de bfcami
kingsrestanten meedrijvetiblio
temperatuur blijft dan o*k da
ongeveer 17 graden slfine
overigens de normale wfme
voor deze tijd van het ja: wa.
Zondag verandert er nog? n
nig. Wel zet het hogedr^ard
bied een oostelijke koeik mi
zodat het maandag 1de
Duitsland terecht komfe scl
wind gaat na het week aan
dan ook naar zuidoost en deft
warmere lucht aan, waaferis
middagtemperaturen tot
streeks 20 graden kunnej
lopen. De mistkansen
echter toe. In hardne|
mistgebieden blijft de
ratuur enkele graden acM
Weersvooruitzichten vo<
Europese landen, geldig v
en maandag:
Zuid-Scandinavië: perioden 1
maar maandag in Noorwegel
Middagtemperatuur van 13
Britse Eilanden: wolkenveld^
maandag in het westen af e
ten. Middagtemperatuur vj
3 graden.
Duitsland: perioden met
droog. Middagtemperatuur v
22 graden.
Belgie en Luxemburg: periodic
zon en droog. Mjddagtempc
ongeveer 22 graden.
Frankrijk: perioden met
droog. Middagtemperatuur
graden in Normandië en E
28 graden in het zuiden.
Italië en Joegoslavië: periode
zon en droog. Middagtempi
ongeveer 25 graden.
