leeft geen
ïanen meer
Dodelijke
regelmaat van
aardschokken
deed gebouwen
n
ineenstorten
Paus roept
op tot hulp
aan Mexico
Nederlands reisgezelschap
doorstond twee bevingen
NLAND
QeïdM<2awu*nt
MAANDAG 23 SEPTEMBER 1985 PAGINA 5
Overlevenden
van de
aardbeving in
Mexico-Stad
zochten de
afgelopen
dagen en
nachten een
veilig
heenkomen in
de openlucht.
Nederlands
artsenteam
in Mexico
DEN HAAG Een Neder
lands artsenteam van „Artsen
zonder grenzen" is vandaag in
Mexico-Stad aangekomen om
daar hulp te bieden aan slacht
offers van de aardbeving. De
artsen hebben rampendekens,
tenten, terreinauto's, infuus-
vloeistof en medische materia
len bij zich.
Het team bestaat uit twee chi
rurgen, een anesthesist, een
arts met chirurgische ervaring,
twee verpleegkundigen en ie
mand voor technische bijstand.
Nancy Reagan
naar
rampgebied
WASHINGTON President
Reagan heeft zaterdag bekend
gemaakt dat zijn vrouw Nancy
zo een van de komende dagen
naar Mexico gaat, om er uit
drukking te geven aan het
Amerikaanse medeleven met
de slachtoffers van de aardbe
ving van de afgelopen week.
In zijn wekelijkse radiopraatje
zei Reagan dat ziin vrouw zou
bekijken "hoe de Verenigde
Staten van dienst kunnen zijn
bij deze beproeving".
Geen Nederlanders
getroffen door beving
DEN HAAG Voor zover bekend zijn er
in Mexico geen Nederlanders getroffen
door de aardbeving. Dit heeft een woord
voerder van het ministerie van buitenland
se zaken in Den Haag meegedeeld. De
woordvoerder verzoekt iedereen die inlich
tingen willen hebben over familieleden
zich niet direct tot de ambassade in Mexico
te wenden, maar contact op te nemen met
het ministerie. Via de telex wordt Den
Haag doo- de Nederlandse ambassade in
Mexico op de hoogte gehouden van de situ
atie. De ambassade probeert met alle Ne
derlanders in het getroffen gebied in con
tact te komen, hetgeen bemoeilijkt wordt
door de veelal verbroken telefoonverbin
dingen, aldus de woordvoerder.
AMSTERDAM Paus Johan
nes Paulus II heeft gisteren de
hele wereld opgeroepen Mexi
co te helpen bij de opvang van
de overlevenden van de aard
bevingsramp van afgelopen
week. Tijdens een bijeenkomst
met 10.000 jongeren in Genua
zei hij te bidden opdat de
slachtoffers troost, hoop en
vooral kracht zullen vinden
voor de wederopbouw.
yjsreen helptmaar de organisatie is zoek
an d
géj
rr
?rli
legt
zwi
voor
™aLSTAD Voor
.J^Jjalstadion aan de
luis» het oude cen-
punan Mexico-Stad
orma rjj van honder-
e" htenden. Wie al-
donkere ogen
lcht sn, zonder te let-
drit loeiende sirene's
is jongens met pik-
dei en scheppen op
vracht-
denken dat ze
endetje voor de wed-
»n kopen. Zo moe
n ncvan het zoeken
f'^rmiste dierbaren
Spin is de kans °P
e zoider, dat hun uit-
op K eerder onver-
laats ijkt dan geslagen,
na
f^nijn zoon Andres",
doentobles. Hij werkte in
en Je-studio, die com-
nklijlferwoest. Vader Ro-
nog uren moeten
r> roor hij het stadion
b.d. <lechts met groepjes
de nabestaan-
M. aten om de binnen-
liiken te identifice-
nlandse journalisten
p eller aan de beurt.
1 Clterdagmiddag, ruim
1 na de verschrikke-
n Paroeving. Mexico-Stad
e- Sl,.ijd vrijwel van de
mu&Id afgesloten. Ook
^a*r/lcentra^e 'mmers 's
v Verslaggevers ter
Roeten per vliegtuig
v», voor e^k bericht
P irl" i en doorSeven- »De
*leieet nog steeds niet
aan toe z,jn Vertel
ctura^oe groot de ramp is
iskenar(j we huip nodig
san*%meekt één van de
conis-helpers.
n- n biedt een lugubere
foor het oog van de
nes rijden onophou-
HH|de bestelwagentjes
^^Rvare lading het veld
K I I richting van twee
^■■"tenten. Alle helpers
w. ïaskertjes voor 'de
0-9 de passerende lijk-
iit een nooit meer te
;40 igeur van dood. Soms
.10 7T wel 12 lichamen,
•ga ^tic zakken zijn ver-
34en wagentje getrok-
^helpers weten niet
4e zich af en toe een
Jr moeten verwijde-
1^raagbjk is de weeï-
i!80 Het is heet en druk-
Rechts: Een
RodeKruis-
helper staat
machteloos op
de ruïnes van
het ingestorte
General
Hospital in
Mexico-Stad.
Honderden
patiënten en
leden van de
medische staf
vonden in dit
ziekenhuis de
dood.
kend in de honkbalkuip. Een
hulpverlener staat te braken
op het gras.
Zakken ijs
De lijken worden neergelegd
onder het tentzeil en ogenblik
kelijk bedolven onder zakken
ijs. Alleen hoofden en handen
grijs van het beton waar ze
in begraven zijn geweest
steken uit de ijshopen. De na
bestaanden lopen voorbij, be
studeren een ring aan een vin
ger, kijken strak naar een ver
wrongen gelaat en schudden
nee naar een witgejaste admi
nistrator met een groot schrijf
blok in de hand.
Achter in het stadion, onder
de tribunes op de bankjes van
de spelers en de trainers,
schrijven andere klerken
overlijdensaktes op uit de
mond van wie wel een fami
lielid hebben herkend. Het
zijn de laatste uren dat er nog
gelegenheid is voor identifica
tie. De strijd tegen de lijkont-
binding is bijna verloren. Het
gevaar voor ziektes in de mil
joenenstad wordt te gfoot.
Vanmiddag hebben de eerste
massabegrafenissen plaats.
Buiten is Jose Robles nog niet
ver opgeschoten in de rij. Ook
zijn zoon zal waarschijnlijk
anoniem in een grote kuil ver
dwijnen. Vanmiddag al, of
morgen, of pas volgende week.
Het kan nog vele dagen duur
eer alle lijken zijn gedolven uit
EN DE KNAP-MUTATOR
Svelijks was de fllmwagen tot stilstand
Bievisigf er sprongen reeds allerlei kwieke
ten met bizarre haardrachten en op los-
Vm ,ke w'ïze 9ek,eed- Duidelijk bekwame
cn dus, die aktief begonnen rond te
een camera, lampen en nog veel
WlJ makkers Krelis en Gait Lamsbout
ü?s eebnmiddellijk toegerend en spraken
5 ^'9 de regisseur aan, die onbegrijpelij-
•ctives giggle door een soort scheepsroe-
gens leek die regisseur verdacht veel
1NS Taghartige diplomaat doctor Polnyc-
t mot dat, meneer?" vroegen ze.
an filmopnames maken voor het bui-
zaterdi teevee-nieuws," antwoordde de re-
foonnuiWe hebben gehoord, dat er hier in
wordt n provo-optreden te zien was. Voor
s c hebben we daarom een paar provo's
uit Gravendrecht meegebracht. Die douwen we
een tientje in hun handen, en dan zijn ze tot al
les bereid. Zo doen wij het bij de buitenlandse
teevee altijd, weet je. Vooruit, jongensl Begin
nen! Eerst een paar rookbommetjes er tegen
aan! Dan een heppening met versjes van Sijmen
Eksteroog en knokken! Camera loopt! Actie!!"
De meegebrachte provo's toonden zich hun
geld waard, dat moet erkend worden. In een
wipje was de hele omgeving dan ook vrijwel aan
het oog ontrokken door een vieze, kringelende
rook. Rauwe kreten en doffe slagen weerklon
ken en de cameraman richtte zijn lens op dit
fraaie staaltje volksverlakkerij. Als een razende
begon hij alles op te nemen tot grote vreugde
van Krelis en Gait. „Hoei! Dat wordt een prècht-
filml" glunderden ze
de puinhopen in het centrum
van Mexico-City.
Bij aankomst in Mexico-Stad,
vrijdagavond, waren d egevol-
gen van de ramp nog verbluf
fend moeilijk te vinden ge
weest. De tocht van het vlieg
veld naar het logeeradres was
een razende rit van een uur,
dwars door de stad, maar er
viel geen kapot gebouw, zelfs
geen scheur in een muur waar
te nemen. Die nacht had Mexi
co-Stad voor de tweede maal
geschud. De klok in het gast
huis in een verre buitenwijk is
op zes minuten over half acht
stil blijven staan.
Hels lawaai
Ook vrienden, die niet meer in
hun flat in de binnenstad dur
ven blijven, komen daar sla
pen. De verhalen over de
aardbeving zijn bijna anekdo
tisch. „Ik zat rechtop in bed
met een slaperig hoofd in de
spiegel aan de andere muur te
kijken. En opeens zag ik me
zelf niet meer. Toen kwam er
een hels lawaai, van het kreu
nende gebouw en van de aar
de. Ik probeerde de kamer
deur te bereiken, maar dat
ging niet, zo zwaaide de vloer
op en neer", zegt een huis
vriend.
De gastvrouw op haar beurt
had al 5 minuten lang de hond
luid horen blaffen en ze was
misselijk geworden, toen het
schudden begon. De grond was
gaan grommen en ze was de
tuin in gerend, waar het
zwembad tekeer ging als een
woeste zee. „We zijn hier aard
bevingen gewend, maar dit
was iets nieuws".
Het heeft lang geduurd voor
die donderdagochtend door
drong tot de bevolking van
Mexico-Stad wat voor ramp er
in het centrum was gebeurd.
De stad is één van de grootste
ter wereld. Hoewel de hele ag
glomeratie van 1600 vierkante
kilometer vervaarlijk heeft
staan wankelen, zijn in een ge
bied van slechts 30 vierkante
kilometer gebouwen ingestort.
In die oceaan van 18 miljoen
mensen, waar opeens geen en
kele telefoon het meer deed en
alle radio- en tv-stations uit de
lucht waren, was niet gauw
overal bekend hoe erg het op
een plek was.
Op weg naar het rampgebied,
worden de verschrikkelijke
gevolgen van de ramp zicht
baar. In de buurt van het oude
centrum beginnen de auto's op
te vallen, die met geïmprovi
seerde rode kruizen en stuk
ken karton met „vrijwilligers"
erop, rondrijden. En zelfs in de
stadskern doet de tragedie zich
zelfs op verspreide plekken
voor. Dit is geen hele wijk die
in puin ligt. Er is hier en daar
een flatgebouw, een hotel en
een huis ingestort; weggeval
len tussen soms volkomen gaaf
gebleven huurpanden.
Maar eenmaal zo'n geïsoleerde
plek des onheils dicht gena
derd, staan de legers reddings
werkers ^adembenemend hoog
op het massagraf van stenen,
staal en beton. Wat kunnen
mensen heldhaftig zijn. Gister
avond nog raakten twee hel
pers zwaar gewond toen ze op
het ingestorte Regis Hotel
stonden en door de tweede
aardbeving in de diepte vielen.
Ook nu kan elk moment weer
een naschok komen. Maar hier
beklimmen de mannen met de
helmen weer de puinhopen,
daar lopen ingenieurs het
kaartenhuis van een aan flar
den gescheurd gebouw in en
verderop rennen verpleegsters
en artsen het gehavende zie
kenhuis binnen waarvan de
constructie misschien geen
stootje meer kan hebben.
Het restaurant van Max kijkt
uit op het geheel ontruimde
ziekenhuiscomplex Centro
Medical. De afdeling gynaeco
logie is als een harmonica in
elkaar gezakt. Hoeveel me
disch personeel, dode baby's,
jonge moeders en zwangere
vrouwen liggen er begraven?
„Ze zeggen 800", zegt Max.
Even later zou ik echter ver
nemen, dat er een groot aantal
nog levende baby's uit het
puin zijn gehaald.
Max leidt ons twee straten
verder naar het wooncomplex
Nuevo Leon. Een langgerekt
flatgebouw van 8 verdiepingen
in compleet veranderd in een
soort heuvelrug van kalk. Er
gens op een helling is een klei
ne tent opgezet, waaromheen
gehelmde reddingswerkers sa
mendrommen. Op het pleintje
zitten overlevenden bij wat
spullen neer. „Daar zit mijn
nicht onder het beton. Ze leeft
nog. Ze is 25 jaar", wijst een
grijze Mexicaan naar de tent.
De rest van zijn familie is hij
in de aardbeving verloren. Er
woonden een kleine 1000 men
sen in de flat. De meesten
staan officieel als vermist ge
boekt. Maar de weeïge geur,
die uit het puin opstijgt, maakt
duidelijk dat daar weinig of
geen overlevenden zijn.
„Valt het je niet op dat je nie
mand ziet huilen?", vraagt
Max. „De mensen zijn al zo
vaak in hun leven radeloos ge
weest. Mexico heeft niet veel
tranen meer".
De hele reddingsoperatie is
een reusachtige chaos. Er zijn
de soldaten, er is het Rode
Kruis, er zijn de beroeps-red
dingsploegen en er zijn de dui
zenden vrijwilligers die spon
taan graaf- en hakgereedschap
gingen halen in de winkels en
nu al twee etmalen achtereen
in de weer zijn. ,Een paar uur
na de beving kwamen de pad
vinders mijn restaurant ont
ruimen omdat het op instorten
zou staan. Niemand had die
jongetjes van 12 tot 15 jaar die
bevoegdheid gegeven. Ze
dachten nuttig werk te doen.
Maar er is geen stukje pleister
werk naar beneden gekomen".
Max haalt de schouders op en
vervolgt: „Vrijwilligers sloten
hier de straten af zodat de
dokters er niet meer doorkon
den en de soldaten moesten
komen om de versperring
weer op te ruimen. Dat is nu.
eenmaal Mexico. Max en nie
mand anders weet wie de red
dingsoperatie eigenlijk coördi
neert. Zoals vader Robles ook
niet wist of hij bij het stadion
aan het goede adres was. Er
zijn meerdere dodencentra.
Dat alle slachtoffers uit bij
voorbeeld de tv-studio naar
een afgesproken plek zouden
worden vervoerd, gaat het or
ganisatievermogen te boven.
Mexico-Stad ken nu eenmaal
geen rampenplan.
In deze dagen van rampspoed
is Mexico, waar het oude Indi
aanse Aztekenbloed nog rijke
lijk vloeit, ondoorgrondelijker
dan ooit. Er gaat iets supe
rieurs uit van de kalmte waar
mee het drama wordt aan
vaard en de hulp komt opda
gen. Er was zelfs in de eerste
uren niet de paniek en hyste
rie waarmee andere volkeren
in soortgelijke omstandighe-
den zouden reageren. „Het is
de combinatie van gewenning
aan ellende en van trots", zegt
Maria Calderon, die namens
de bisschop koffie verstrekt
aan de helpers. „Mexico denkt
zijn eigen problemen te kun
nen oplossen". Zulke fierheid
ligt wellicht ten grondslag aan
de geneigdheid van de autori
teiten om het aantal slachtof
fers lager op te geven dan het
volgens tal van particulieren
is. Nationale trots verklaart
mogelijk ook de eerste reactie
van president Miguel de la
Madrid. Toen de omvang van
de catastrofe nog volkomen
onduidelijk was, zei dat bui
tenlandse hulp niet nodig zou
zijn. Inmiddels is het gebrek
aan zwaar opruimingsmateri
aal, aan rampen-experts en
aan medicamenten zo over
rompelend gebleken dat de
president toch om externe bij
stand heeft moeten vragen.
Hulp uit tientallen landen
vliegt nu aanhoudend binnen.
De aanvankelijke weigering
een noodkreet te laten hoj-en
kan veel levens hebben ge
kost, maar de mensen in Mexi
co-Stad tonen begrip voor de
houding van hun president die
bovendien de aardbeving heeft
aangegrepen om zich in per
soonlijke bezoeken aan de
rampplaatsen van zijn meest
menselijke kant te laten zien.
„Politiek beschouwd was de
aardbeving een geschenk uit
de hemel voor de president.
Hij had met groeiende opposi
tie en onrust te kampen. In
tijd van nood zijn alle Mexica
nen één", betoogt een jonge
man in Max' restaurant.
Hoe lang die eenheid in dit
arme Mexico is de vraag. Mil
joenen mensen leven aan de
rand van Mexico-Stad uit
zichtloos in onafzienbare krot
tenwijken. Ditmaal is althans
de natuur hen goed gezind ge
weest. Niet de allerarmsten
zijn getroffen door de beving,
maar de „middenklasse", die
er een fractie minder slecht
aan toe is, omdat het enig in
komen en een woning heeft.
Die getroffenen moeten weer
van voren af aan beginnen, zo
vertelt eep buitenlandse ken
ner van net land. „Een Mexi
caan verzekert zich niet. Als
het onheil komt, dan komt
het".
Wat de aardbeving in Mexico-
-Stad mede aan het wankelen
heeft gebracht is de voorspel
ling van velen, dat het politie
ke onheil in aantocht zou zijn
voor de kleine kaste van su
perrijken. De revolutie die
niet uit zou kunnen blijven,
lijkt bij het volk dat zo'n mo
numentale berusting kan op
brengen, nog ver weg.
MARC DE KONINCK
(Van onze speciale verslaggever Mare de Koninck)
MEXICO STAD Waarom zijn er zoveel lage en zo
veel hele hoge gebouwen in het centrum van Mexico
stad overeind blijven staan, terwijl er opmerkelijk veel
constructies van middelmatige hoogte kansloos waren
tegen het geweld van de aardbeving en in elkaar zijn
gestort?
In zijn onbeschadigde woning op „veilige" afstand van de
zwaargetroffen binnenstad, geeft dr. Daniel Resendiz het ant
woord. Hij mag Mexico's grootste wetenschappelijke autoriteit
op het gebied van aardbevingen en bodemconstructies worden
genoemd. „Dit was een beving met heel biizondere eigenschap
pen", aldus Resendiz. „Niet alleen is 7,8 op de schaal van Richter
uitzonderlijk hoog, opmerkelijk was de strakke regelmaat van
de schokken. Meestal volgen die elkaar met verschillende tus
senpozen op. Maar bij deze aardbeving kwam er drie minuten
lang precies na elke twee seconden weer een schok".
De expert vertelt dat alle objecten en constructies, een voor hun
vorm en materiaal kenmerkende trillingstijd hebben. „Ook een
gebouw heeft dat. Flats van tussen de 8 en 20 verdiepingen kun
nen een resonantie-periode van precies 2 seconden hebben. Een
beweging doet er dan 2 seconden over om eenmaal door zo'n
constructie heen en weer te gaan. Als er precies na afloop van
de eerste trillingsperiode een nieuwe schok komt, krijgt het ge
bouw een extra duw. Zoals je ook een schommel met dezelfde
duwtjes steeds hoger kunt laten gaan, kan een flatgebouw door
de regelmatige schokken steeds heviger gaan zwaaien".
Daniel Resendiz legt uit dat bewegende gebouwen die lager en
hoger zijn, juist werden afgeremd door de volgende aardschok.
Wolkenkrabbers
Daarom staan zoveel oude huizen en monumenten plus alle mo
derne wolkenkrabbers van Mexico City zo merkwaardig onaan
gedaan overeind. Daarom kan „Radio VIP" trots melden, dat
men uitzendt vanuit de 38ste verdieping van het Centro Lati
n-Americano, een toren die iets weg heeft van de Empire State
Building in New York. Ze zijn daar trouwens in die verheven
radiostudio wel een volle meter heen en weer door het lucht
ruim geslingerd, zowel tijdens de eerste beving van donderdag
als de tweede van zaterdag.
De om- en ingevallen gebouwen waren veelal jonger dan 25 jaar
en daarom opgetrokken nadat de bouwvoorschriften inzake
aardbevingsvastheid van kracht waren. Maar tegen de dodelijke
regelmaat van de schokken waren zelfs de „voorbereide" con
structies niet bestand.
Of Mexico geen land is waar reglementen nogal eens worden
genegeerd? „We moeten nu onderzoeken of er de hand is gelicht
met de bouwvoorschriften. Maar dat zou niet typisch iets voor
Mexico zijn. Overal ter wereld gebeurt dat. Zoals zoveel Mexica
nen kan ook Resendiz zijn gevoeligheid moeilijk verbergen voor
de laatdunkendheid die in andere landen veelal bestaat jegens
het „corrupte" Mexico.
Resendiz is thans secretaris-generaal van de Mexicaanse Raad
voor Wetenschap en Technologie. Daarvoor was hij directeur
van het Nationale Instituut voor Ingenieurs. Al zou hij een tien
maal hoger inkomen hebben als hij in de VS ging werken, Da
niel Resendiz wil in Mexico blijven om zijn deskundigheid aan
zijn geliefde land dienstbaar te maken.
gehele i
doorloopt en het staat daarom nu al vast dat zich nog duizenden
jaren lang regelmatig aardbevingen zullen voordoen. „Overi
gens, een stad als San Francisco ligt nog veel gevaarlijker dan
Mexico City. Het enige dat Mexico kan doen is net zulke tril-
lingsvaste constructies bouwen als de Amerikanen. Ons pro
bleem is echter gebrek aan geld en aan goede ingenieurs".
Daniel Resendiz heeft van tientallen gebouwen in het centrum
van Mexico Stad de funderingen ontworpen. „Vandaag ben ik
ze allemaal gaan bekijken. Er is er niet een ingestort".
(Van onze speciale verslaggever Mare de Koninck)
MEXICO-CITY Het Nederlandse reisgezelschap dat in
het stadscentrum van Mexico-Stad verbleef tijdens de
aardbeving, heeft het er wonderwel afgebracht.
Rob Min, reisleider van de 25 Nederlanders, vertelt aan de
vooravond van de terugkeer naar Nederland: „We logeer
den in het Prado-Hotel. In het begin van de beving rea
geerde ik nogal laconiek, maar toen het oorverdovend la
waai begon vloog ik de gang van het hotel op. Ik werd
heen en weer gesmeten door de schokken. Bij Alex de
Vries, een Brabander in ons gezelschap, was een hele muur
uit de kamer gevallen. Maar hij stond in het hotel toch nog
te fotograferen. Het was nog zo vroeg in de ochtend, som
migen stonden zich nog te scheren, terwijl het water uit de
muren begon te spuiten. Iedereen moest naar buiten, met
achterlating van alles. Enkele stonden in pyama en op blo
te voeten op straat. Niemand is gewond geraakt. We zijn
naar een park geëvacueerd. Toen volgden er allerlei gas
ontploffingen in de stad en ontstond er enorme paniek. We
zijn elkaar kwijtgeraakt. Via de Nederlandse ambassade
zijn we uren later pas weer bij elkaar gekomen".
Het Prado-hotel is zwaar beschadigd maar niet ingestort.
De koffers en papieren van de Nederlandse gasten konden
later worden gered. Het reisgezelschap van „Holland Inter
national" is verhuisd naar het moderne Hotel Presidente
Chapultepec, een hoge torenflat buiten het stadscentrum.
Toen zaterdagochtend de tweede beving zich voordeed,
waren de leden van het reisgezelschap niet in het Prado-
Hotel, maar verbleven op dat moment in de Nederlandse
ambassade.
