3
Nieuw stelsel sociale
zekerheid lukt niet
meer voor verkiezingen
Massale karakter petitionnement verontrust CDA
Tutu: hervormingen zijn kruimeltjes
Stationschef
verantwoordelijk
voor treinramp
SCHEIDEND VOORZITTER SOCIALE
VERZEKERINGSRAAD VAN DEN BOS:
JÜSKANTE OPERATIE" VAN BERT DE VRIES
GRIEKENLAND?
ƒ95
BINNENLAND/ BUITENLAND
E&idóaQowuvnt
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1985 PAGfi
LISSABON Portugese autoriteiten hebben
eên stationschef verantwoordelijk gesteld voor
eên botsing tussen twee passagierstreinen, die
woensdag aan minstens 49 mensen het leven
hèeft gekost. De man heeft tegelijkertijd twee
treinen toestemming gegeven over een stuk
enkelspoor te rijden. Intussen gaat het zoeken
naar slachtoffers nog steeds door. Volgens de
autoriteiten worden nog 64 mensen vermist.
EQe schatting is gebaseerd op grond van voor
lopige gegevens over het aantal passagiers en
melding van vermisten door familieleden,
vrienden en de buitenlandse ambassades.
JOHANNESBURG Bis
schop Desmond Tutu
heeft de twee hervor
mingsmaatregelen die in
Zuid-Afrika op stapel
staan betiteld als „krui
meltjes", omdat daarmee
nog steeds niet wordt te
gemoetgekomen aan de
belangrijkste eis van de
zwarte meerderheid van
het land: het verdelen van
de macht.
Volgens Tutu reageert de re
gering te laat op de nu toene
mende druk uit het buiten
land. Ook de belangrijkste op
positiepartij, het Verenigd De
mocratisch Front, reageerde
niet positief. In de Zuidafri-
kaanse pers waren de reacties
echter gematigd positief. „Wat
volgt?", luidde de kop op de
voorpagina van het zwarte
dagblad Sowetan. De afgelo
pen dagen heeft de regering
aangekondigd dat het Zuida-
frikaanse staatsburgerschap
van de bewoners van de thuis
landen zal worden hersteld en
Intussen bleef het gisteren in
verschillende delen van Zuid-
-Afrika onrustig en vielen er
weer doden. Een blanke deken
van de Nederduitse kerk werd
gedood toen hij een steen te
gen het hoofd kreeg in de
township Guguletu. Hij was
het vijfde blanke slachtoffer
van de onrust. In totaal zijn
meer dan 700 mensen omgeko
men.
De regering in Pretoria heeft
een bijeenkomst verboden van
de Wereldconferentie over
Godsdienst en Vrede, die dit
weekeinde in de zwarte voor
stad Soweto van Johannesburg
zou worden gehouden. Vol
gens de politie zou de bijeen
komst de openbare vrede ern
stig in gevaar brengen.
Minister van buitenlandse za
ken Van den Broek heeft gis
teren op zijn ministerie van
gedachten gewisseld met de
leider van de SWAPO, Sam
Nujoma en het hoofd interna
tionale zaken van het ANC,
Johnnie Makatini. Het gesprek
vond plaats „in het kader van
het streven van de regering
om contact te onderhouden
met Zuidafrikaanse anti-apart
heidsbewegingen".
Kabinet wil kosten
voor Spelen drukken
DEN HAAG Het kabinet
wil dat er nieuwe gesprek
ken worden gevoerd met de
gemeente Amsterdam en de
.stichting Olympische Spelen
Amsterdam 1992 over de
kosten van de spelen. De ge
sprekken zullen in de ko
mende weken moeten
plaatsvinden. Geprobeerd
zal worden bepaalde kosten
posten onder meer de
veiligheid en bouwkosten
te drukken. Premier Lub
bers zei dit gisteren na af
loop van het kabinetsberaad.
pa]
Moebarak en Hoesst
gaan naar Washingt
WASHINGTON Dc Amerikaanse pr
Reagan heeft de Egyptische president l.-n
rak en de Jordaanse koning Hoessein ui
digd voor overleg later deze maand. Mi en
en Hussein hebben de uitnodiging aan ne
Beide leiders zijn eind deze maand in de er
nigde Staten om de Algemene Verga
van de Verenigde Naties bij te wonen.
rijkste punt van gesprek wordt het zoek j,
de VS naar een formule, om vredesbesj
gen tot stand te brengen tussen een Isra ja|
delegatie en een Jordaanse afvaardiging
van Palestijnen deel uitmaken. Ameri ,L
functionarissen wezen er op dat Reaga e]
verwachting de komende weken ook de
,Voor mij stond steeds de mens achter de uitkering centraal'
Een actief werkzaam leven van meer
;dan dertig jaar op het terrein van de so
ciale zekerheid, waarvan de laatste ze
ventien jaar als voorzitter van de Sociale
Verzekeringsraad. Zo ziet in een notedop
de carrière van de scheidende voorzitter
Aanstaande donderdag, twee dagen na
Prinsjesdag, draagt Van den Bos de
voorzittershamer over. Helemaal breken
met de raad. doet hij niet. Hij blijft aan
de SVR verbonden als kroonlid en als
voorzitter van enkele commissies, waar
onder de klachtencommissie.
De werkzaamheden in deze commissie
noemt Van den Bos een van de aardigste
dingen van zijn voorzitterschap. „Het
gaat om mensen, dat is heel belangrijk.
Zeker bij een technisch adviesorgaan
ben je zo bezig met regeltjes en technie
ken. dat je bijna de mensen achter de
verzekeringen zou vergeten. De verze
kerde heeft bij mij echter altijd centraal
gestaan. Daarom hoop ik dit werk nog
even voort te kunnen zetten. Het heeft
altijd mijn liefde gehad".
ZOETERMEER De So-
ciale Verzekeringsraad is
één van de belangrijkste
advies- en toezichthou
dende organen in ons
land. Zowel in de richting
van de politiek als van de
organen die de sociale
wetten uitvoeren. De raad
bestaat naast de voorzitter
Uit 24 leden afkomstig uit
vakbeweging en werkge
versorganisaties en een
aantal door de minister
benoemde deskundigen.
In 1966 werd Van den Bos lid
en vice-voorzitter van de raad.
Twee jaar later werd hij tot
voorzitter benoemd. Daarvóór
was hij werkzaam als ambte
naar op het ministerie van so
ciale zaken, als juridisch advi
seur bij het CNV (samen met
de huidige staatssecretaris
Louw de Graaf van sociale za
ken) en was hij verbonden aan
de Vrije Universiteit te Am
sterdam. Steeds met als be-
Van den Bos: „Het introduceren van toeslagen is een aanslag op de verzekeringsgedachte".
heid.
Van den Bos stapt op als voor
zitter op eeri moment dat de
raad midden in de voorberei
ding van een zeer belangrijk
advies zit: de herziening van
het stelsel van sociale zeker
heid. Deze week nog zond
staatssecretaris De Graaf een
notitie met de uitwerking van
de nieuwe werkloosheidswet
naar de SVR. de Eerste en de
Tweede Kamer. De SVR-voor-
zitter erkent de noodzaak van
de stelselwijziging. „De sociale
zekerheid ontkomt niet aan de
gevolgen van de economische
achteruitgang. Ook de vakbe
weging ontkent dit niet. De
manier van aanpassen is ech
ter een heel andere zaak".
Van den Bos is duidelijk niet
erg te spreken over de kabi
netsplannen met betrekking
tot de uitkeringen. Hoewel hij
zich niet laat verleiden tot het
doen van politieke uitspraken,
is er in zijn woorden volop
kritiek te beluisteren. Hij
spreekt van een haperend
wetsontwerp vol lacunes. Maar
wat hem het meeste steekt is
dat in het wetsontwerp de re
latie tussen premie en uitke
ring volledig zoek is. Boven
dien. meent Van den Bos, is er
van een vereenvouding van de
sociale zekerheid (toch een
van de belangrijkste onder
werpen in het regeerakkoord)
absoluut geen sprake.
Toeslagenwet
..De doorzichtigheid zal er niet
op vooruit gaan. De samenvoe
ging van de werkloosheids
wetten ww en wwv lijkt op
zichzelf weliswaar een vereen
voudiging. maar het wetsont
werp spreekt over tal van uit
zonderingssituaties die in het
geheel niet duidelijk zijn. Ook
de voorstellen met betrekking
tot de arbeidsongeschiktheids
verzekeringen aaw en wao,
zijn nauwelijks hanteerbaar.
Maar waar ik nog het meest
ongelukkig mee ben is de toe
slagenwet. Die moet er voor
zorgen dat mensen niet door
het minimumniveau zakken.
Een dergelijke wet hoort niet
in een systeem van sociale
verzekeringen thuis, dat altijd
van het standpunt uitging dat
er een relatie moest zijn tussen
premie en uitkering. Het in
troduceren van toeslagen is
een aanslag op de verzeke
ringsgedachte".
Het kabinet gaat er vooralsnog
vanuit dat het nieuwe stelsel
in deze kabinetsperiode (dus
voor of op 1 mei volgend jaar)
kan worden ingevoerd. Van
den Bos gelooft daar niet in.
Het is zijn stellige overtuiging
dat de stelselwijziging op het
bord van een volgend kabinet
terecht zal komen. „En dan
hangt het van de samenstel
ling van het nieuwe kabinet af
of we ons huiswerk over moe
ten doen".
Advies
De kritiek van de voorzitter,
die in grote lijnen door de raad
wordt gesteund, zal ook duide
lijk naar voren komen in het
advies dat de raad momenteel
aan het voorbereiden is. Het
advies, volgens Van den Bos
een „verschrikkelijke klus",
zal resulteren' in een boek
werk van meer dan 300 pagi
na's en zal in oktober aan het
kabinet worden toegezonden.
Minstens vijftien stemmingen
zullen er nodig zijn in de raad
voordat het advies de deur uit
kan, voorspelt Van den Bos,
omdat werkgevers en werkne
mers op een aantal punten
lijnrecht tegenover elkaar
staan. Daarna kan de. Raad
van State pas aan de slag met
het wetsontwerp. „Al met al is
het duidelijk dat de datum 1
mei 1986, waar het kabinet nu
op mikt, niet gehaald zal wor
den".
De slechte voorbereiding van
het wetsontwerp is volgens
Van den Bos te wijten aan de
enorme tijdsdruk waaronder
het departement van sociale
zaken heeft moeten werken.
Dat heeft er toe geleid dat de
voorstellen die er nu liggen
„volstrekt onvoldragen zijn",
aldus Van den Bos. „Ook al
wordt het wetsontwerp nog
deze kabinetsperiode tot wet
verheven, dan nog zitten wij
met het probleem van de uit
voeringsvoorschriften naar de
organen toe. Het parlement
heeft niet altijd voldoende oog
voor de problematiek die in de
uitvoering kan ontstaan"
„De uitvoeringsorganen (de
bedrijfsverenigingen) komen
voor geweldige moeilijkheden
te staan, zeker wanneer tel
kens de termijn van invoering
van de wet verschuift Die or
ganen worden met een gigan
tisch karwei opgezadeld, voor
al als je je bedenkt dat de uit
voering van de wwv, in de
nieuwe werkloosheidswet,
overgaat van de gemeenten
naar de bedrijfsverenigingen.
Dat heeft ook personele gevol
gen. Die zijn nog niet te over
zien, maar het is duidelijk dat
een aantal mensen van de so
ciale diensten zal moeten wor
den ondergebracht bij de be
drijfsverenigingen".
Premieverlaging
Het kabinet heeft voor vol
gend jaar een verlaging van de
premies voor de burgers in
petto. Deze verlaging is moge
lijk doordat de fondsen, en
met name het Algemeen
Werkloosheidsfonds, dit jaar
zullen afsluiten met een over
schot van bijna 3 miljard gul
den.
„Hoe het financiële beeld van
1986 en 1987 er uit gaat zien is
moeilijk in te schatten. Het
overschot bij de fondsen laat
in 1986 een premieverlaging
toe. Het kabinet heeft nog niet
verteld hoe groot die verlaging
zal zijn. Alleen daarom al is
het moeilijk te zeggen of zo'n
verlaging ons in 1987 zal op
breken, zodat een premiever
hoging nodig zal zijn. Dit heeft
trouwens ook alles te maken
met de realisatie van de huidi
ge stelselplannen. Die moeten
immers tevens leiden tot het
terugdringen van lasten en
hebben daardoor ook een pre-
mieverlagend effect. Maar op
dit moment kan ik moeilijk
overzien welke plannen zullen
worden gerealiseerd, wanneer
dit zal gebeuren
effect. Daarmee blijft
nanciële beeld van
1987 voorlopig mistig".
Aan laars gelapt
De afgelopen jaren hej
kabinet de adviezen
raad inzake de hoogte t
premies veelal aan de lai
lapt. „Hoe jammer heti
voor de raad, de eind\
woordelijkheid voor
mies en uitkeringen lil
eenmaal bij regering ent
ment", zegt Van den V
moeten hun beleid inp.
de doelstellingen die 1
ogen staan. Van alle prei
viezen voor 1985 is, uit P
tings- en inkomenspi
overwegingen (bezuinigj
afgeweken. Wij kijken j jr
naar wat er nodig is f
terrein van de sociale
ringen, naar inkomsten I
gaven en naar reserves. IL
regering zegt dat de
wel wat lager kan en
sen wel mogen interen J
reserves, ja, dan hebbi
dat maar te aanvaarden!
De scheidend voorzitterpri
eerlijk op het na zoveeki
ende jaren, wel prettig Maj
den dat hij binnenko£)U
minder verantwoorde!,
den zal dragen. „Het vf
terschap vergt geweldir01
tijd en energie. Toen ijn.
kwam was het een Ijngi
naast mijn docentschap i
Vrije Universiteit. Maarpve
loop der jaren is de funcfois
tela
Als hoogtepunten in zijr.
baan noemt Van den ferc
invoering van de arbeidj
schiktheidswetten aaw
„Dat was een geweldigere
uitgang en verbetering, in
het aan alle werknemer
uitkering bood die ger<
was aan het laatstvern
loon en er tevens voori
gen voor gehandicapten'
men. Later konden via fj
ook vroeggehandicaptëBrj
zelfstandigen aanspraalen
ken op een uitkering. l£l_
dat we de aaw nog net f"
hebben kunnen binneml
in 1976, vlak voordat der
sie in alle hevigheid toj
Daarmee was in feite h T
bouw van de sociale zeky
voltooid. Maar toen kwf j
ommekeer, de bomen gre
niet langer tot in de I
Ook wij, als SVR, hebbe
onderkend dat we eig
aan de top van ons ki
waren".
MARGA RIJERSE
DEN HAAG „Naar den
koning!" riep Abraham
Kuyper op 16 juli 1876,
nadat de Tweede Kamer
een nogal liberaal getinte
wet op het lager onderwijs
had aangenomen. Tien
dagen later stond de voor
man der kleine luyden op
de stoep bij koning Wil
lem III om deze een zoge
heten volkspetitionne
ment aan te bieden. Dit
geschrift, waarin de vorst
gevraagd werd het betref
fende wetsontwerp niet te
bekrachtigen, was gete
kend of voorzien van een
kruisje door 469.000 ka
tholieken en protestanten.
Ogenschijnlijk was alle moeite
voor niets. Het voor die dagen
reusachtige aantal onderteke
naars weerhield de koning er
niet van het wetsontwerp tot
wet te verheffen. Maar op ter
mijn bleek de actie wel dege
lijk succesvol. Dr. Kuyper, ook
wel Abraham de Geweldige
genoemd, maakte van de woe
de bij het protestants-christe
lijke deel van de natie gebruik
om de eerste echte politieke
partij van ons land op te rich
ten. de Anti-Revolutionnaire
Partij, die het ruim honderd
jaar zou uithouden en die nu
nog voortleeft in het Christen-
Democratisch Appèl.
Tegen die achtergrond doet
het wat vreemd aan dat nu ie
mand uit diezelfde ARP felle
kritiek heeft op het volkspeti
tionnement tegen de plaatsing
van kruisraketten in ons land.
We hebben het over CDA-
fractieleider Bert de Vries, die
in zijn column in het partijblad
CD/Actueel het verzoekschrift
van het Komitee Kruisraket
ten Nee onder de loep neemt.
De Vries verwijt het KKN on
der meer dat het de actie
slecht heeft opgezet en georga
niseerd. De vraagstelling zou
demagogisch zijn en ook zou
de deelnemers de kans gebo
den worden te frauderen.
Te mager
Maar zou dat niet voor elk
volkspetitionnement gelden?
Een dergelijk verzoekschrift
SUSKE EN WISKE „ANGST OP DE AMSTERDAM"
moet uit de aard der zaak kort
zijn en kan derhalve onmoge
lijk alle nuances van een in
het geding zijnde kwestie aan
de orde stellen. Evenmin is er
een waterdicht systeem te be
denken om te voorkomen dat
iemand twee keer tekent of
dat er vervalste handtekenin
gen worden aangeboden.
Wel is het zeer slordig dat het
kaartje van het „Komitee
Kruisraketten Nee" hier en
daar twee keer bezorgd schijnt
te zijn. „Twee keer vijf is
tien", merkte Bert de Vries op,
verwijzend naar de vijf hand
tekeningen die per kaart gezet
kunnen worden. In 1876 was
dat inderdaad beter georgani
seerd. Toen lagen er in alle
katholieke en protestantse
kerken lijsten, waarop gete
kend werd onder toezicht van
pastoor of dominee. De door
het KKN ingeschakelde nota
ris zal niet méér kunnen doen
dan het nemen van steekproe
ven.
Maar dat verschilletje tussen
de petitionnementen van 1876
en 1985 lijkt toch te mager om
de suggestie te wettigen dat de
vredesbeweging bezig is met
een enorme frauduleuze ope
ratie. Toch deed de Bert de
Vries dat door op de televisie
aan te kondigen dat zijn frac
tie, wanneer het aantal onder
tekenaars bekend wordt ge
maakt, zal vragen hoeveel
„dubbelen" er onder zitten.
De redenering van de CDA-
voorman dat het volkspetition
nement van het KKN een
„riskante politieke operatie"
is, snijdt evenmin hout. Hijzelf
haalt nu de petitie van 1876
erbij om zijn stelling te bewij
zen. „Onze voorouders" zou
den destijds hebben gepro
beerd de koning tegen zijn mi
nisters uit te spelen. „Dat hield
het risico in van een constitu
tionele crisis", aldus De Vries.
Nu dreigt volgens hem het ge
vaar „dat het volkspetitionne
ment tegen de parlementaire
democratie als zodanig wordt
uitgespeeld".
Met beide voorbeelden gaat De
Vries echter voorbij aan het
feit dat een volkspetitionne
ment niet meer dan een VER-
ZOEKschrift is. Volgens arti
kel 5 van de grondwet staat
het een ieder vrij „verzoeken
schriftelijk bij het bevoegd ge
zag in te dienen". De keerzijde
daarvan is uiteraard het recht
van regering en parlement om
zo'n verzoek af te wijzen. Na
de waarschuwingen in zo on
geveer alle media, laatstelijk
dus ook in CD/Actueel, mag
worden aangenomen dat lang
zamerhand alle Nederlanders
op de hoogte zijn van het vrij
blijvende karakter van een
volkspetitionnement.
Referendum
Zou De Vries, en met hem de
grote meerderheid van de
CDA-fractie, dan wellicht nog
een andere, niet genoemde re
den hebben om zich zo af te
zetten tegen da actie van het
KKN? Het is niet onmogelijk,
omdat dit volkspetitionnement
in één opzicht uniek is. Voor
het eerst zijn alle Nederlan
ders benaderd, iets wat tot
dusver bij dit soort acties on
mogelijk was. Maar door een
financiële garantie van de
FNV kon het Komitee Kruis
raketten Nee een lening krij
gen bij de Hollandse Koop
mansbank en zodoende een
contract sluiten met de PTT.
Het staatsbedrijf wilde voor
450.000 gulden de kaarten van
het KKN bezorgen op alle 5,4
miljoen huisadressen in ons
land.
Daardoor heeft het volkspeti
tionnement in feite het karak
ter gekregen van een „consul
tatief referendum", waarvoor
bijvoorbeeld CDA-politicus
Sytze Faber, inmiddels burge
meester van Hoogeveen, altijd
fepleit heeft. Als er meer dan
.625.000 kaarten binnenko
men, meer dus dan de helft
van het aantal stemgerechtig
de Nederlanders, dan zou men
kunnen stellen dat de meer
derheid van het volk het par
lement de raad geeft de plaat
sing van kruisraketten af te
wijzen. Helemaal terecht zou
dat overigens niet zijn, omdat
ook kinderen en buitenlanders
kunnen tekenen en dus het to
taal handtekeningen flink
kunnen opschroeven. Maar
ook al blijft men steken tussen
vier en vijf miljoen, zoals
wordt verwacht, dan nog is er
sprake van een geslaagde ac
tie. Want het gaat dan toch om
mensen, die zo gemotiveerd
zijn dat zij de moeite hebben
willen nemen een kaartje te
voorzien van naam, adres èn
handtekening. Dat is nog even
iets anders dan anoniem en
vrijblijvend antwoorden op
een (telefonisch) vraagje van
een enquêteur.
Intens
Ook Bert de Vries is zich daar
zeer wel van bewust. „Meer
dan andere informatiebronnen
geeft de petitie inzicht in de
intensiteit van de gevoelens",
schrijft hij in CD/Actueel. Zou
het dus niet zo kunnen zijn dat
zijn kritiek vooral voortkomt
uit de gedachte dat zijn fractie
straks, samen met die van
VVD en klein rechts, in moet
gaan tegen de uitdrukkelijke
wens van een notarieel
vastgestelde meerderheid of
in elk geval een zeer grote
minderheid van het volk?
Waar nog bij komt dat circa
dertig procent van De Vries'
eigen achterban, zo hebben
opiniepeilingen uitgewezen,
het petitionnement zal teke
nen. Met de verkiezingen in
aantocht zijn dat geen aanlok
kelijke gedachten voor een
fractievoorzitter van een rege
ringspartij.
Anderzijds had De Vries ook
kunnen bedenken dat maar
weinig kiezers in het stemhok
je hun partijkeuze laten bepa
len door één onderwerp. Mis
schien was het dus helemaal
niet nodig geweest zo te keer
te gaan tegen het petitionne
ment, zeker niet als men be
denkt dat zoiets ook contra-
produktief kan werken. Onre
delijke beschuldigingen kun
nen het KKN in de undé,
positie brengen, waardooP
méér mensen het petitiie
ment ondertekenen. W#n
was er dus sprake vaifik
„riskante politieke opef
van Bert de Vries zelf. lec
RIK IN T
(ADVERTENTIE)
ikl
ooi
tijn
Vertrek vrijdag 4,11 en 18 oktober a.s.
8-daagse VLIEGREIS Griekenland.
Standplaats hotel Tolo in Tolon-Nafplion.
Direct aan zee. Alle kamers met douche, toilet, teleff
en balcon.
Halfpension ter plaatse.
Excursiemogelijkheden naar Sparta, Mycenae, Olyrr
en de eilanden Hydra en Spetses.
Prijs op 4 en 18 oktober
slechts
Prijs op 11 oktober a.s
Gecombineerde reisverzekering 20.- p.p. ƒ5.- p4in
kosten. er
Annuleringsverzekering 3 1/2% van de reissom ft?"
poliskosten. di
