„Gewoon
met beide
benen op
de grond
blijven
staan"
£DA staakt principieel verzet tegen raketten
TV- voorzitter Wim Kok maakt zich op voor overstap naai de politiek
hoi
gt
A BUNA ZES JAAR IS DE KOGEL DOOR DE KERK
Politiek
Partij
Parlement
GRIEKENLAND
950.-
i8"SIJTHOFF PERS
>pa(JNENLAND
£cidóc(3oivumt
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1985 PAGINA S
sande woensdag neemt Wim Kok
>id a's voorzitter van de Federatie
landse Vakbeweging. Na twaalf jaar
\ezicht van achtereenvolgens het
en de FNV te hebben bepaald gaat
Ie politiek in. Hij wordt kandidaat-
'lid voor de PvdA, draait volgend
ar volop mee in de verkiezingscam-
en zal. als de socialisten in de rege
ring zouden komen, beslist hoge ogen
gooien bij de verdeling van de ministers
posten.
Eind vorig jaar heeft Wim Kok (46) enige
tijd gevreesd dat hij nooit meer voor hon
derd procent in de maatschappij zou kun
nen meedraaien. Hij werd getroffen door
een virus, dat hem dag en nacht vreselijke
dolgelukkig toen bleek dat het niets
kwaadaardigs was, maar louter en alleen
het resultaat van jarenlange overver
moeidheid. Ik moest twee maanden rust
nemen en dat heeft me erg goed gedaan.
Toen ik weer aan het werk ging was ik
als herboren en dat gevoel heb ik nog
steeds".
'ERDAM Het kwik is,
ïhijnlijk voor het laatst
omer, tot 25 graden ge-
pond> en Wim Kok rolt de
■rs) en van zijn overhemd
heefpen boord op. We blik-
attrikeX hem terug naar het
van nt waarop hij, de tim-
jmszoon, na zijn HBS-tijd
die frmaarde Instituut Nijen-
zich topleiding bedrijfskunde)
p/oukelen betrad.
In hee, ik had geen enkele
nafreplanning in m'n hoofd
héc naar Nijenrode ging",
(pnoordt hij onze eerste
•eer lachend. „Ambities in de
Ig van het bedrijfsleven,
cbeweging of de politiek
lu, a mij toti&l vreemd. Het
mad at mij in die opleiding
id. nvas de veelzijdigheid er-
mdersn brede algemene ont-
iieri, ling, een goede training
mam?nkennis, leren hoe de
den mie en de maatschappij
het /heel in elkaar zaten, dat
ke dingen. Ja, ergens in
achterhoofd had ik wel
'en cfyag idee van wat ik later
Raieisi zou willen doen. Ik
bij 'el wat in de journalis
te /fooral op een buitenland
htt, maar die wens is lang-
lek nhand weggeëbt, mede
kleeet ik na Niienrode direct
tof nilitaire dienst moest.
la ben ik gewoon in het
en fweg gaan solliciteren".
ik als commercieel
menjverker bij een handels-
zafpr terecht. Dat werk be-
wel),ne niet bijster, maar ik
k engerde heel praktisch: ik
a bin in ieder geval een begin
n salaris. Door puur toe
ren wam ik na enige tijd bij
iel ftuwbond NVV terecht. Ik
Navde via via dat de weten-
in, apelijk medewerker van
e i?a>nd behoefte had aan een
/raerhandje, een manusje
Tces alles. Ik ben erheen ge
ms, ten werd direct aangeno-
moeHet trok me wel aan om-
nkek bij het NVV veel her-
'en. e van de sfeer waarin ik
'g P*pgegroeid".
ich i
T/r"p familie
jn Kok komt uit een, wat
ineêlf noemt, rood nest. De
grA, de Vara en het NVV
P thuis vertrouwde af-
hoopÊen- «.Bij ons hoefde het
mP „rode familie" niet te
oilen uitgevonden. Mijn va-
aar r3? naast zijn werk als
ierman plaatselijk zeer ac-
n wat wiï toen kortweg
te y?ond" noemden. Ook voor
eg oVdA en de Vara deed hij
en. Hij was penningmeester
mbjme bond en dat betekende
r tegzr nogal vaak mensen bij
en Pver de vloer kwamen. En
0^ezien we toen nog wonin-
s to zonder centrale verwar-
er hadden, speelden vooral
lopd herfst en de winter al die
toe «iteiten zich af in onze
naafcamer' waar ik °°k mijn
b0 fverk zat te maken. Van
af aan zat ik dus al mid-
__Jn die socialistische sfeer",
kende ik natuurlijk maar
een heel klein facetje van het
vakbondsgebeuren. Toen ik bij
de bouwbond kwam werken
ontdekte ik pas goed wat er al
lemaal in zo'n organisatie om
gaat Ik ben van nature leer
gierig en nieuwsgierig, een al-
leseter eigenlijk, dus wat dat
betreft kwam ik in dat appa
raat behoorlijk aan m'n trek
ken. In die eerste jaren zestig
ben ik gepokt en gemazeld in
de harde werkelijkheid van
het bondswerk".
De capaciteiten van Kok blij
ven binnen de vakbond niet
onopgemerkt en zo wordt hij
in 1967, nog maar 28 jaar, be
noemd tot jongste bestuurslid
van de Bouwbond NVV. Twee
jaar later klimt hij nog verder
omhoog en wordt, tot zijn ei
gen verrassing, gekozen tot lid
van het algemeen verbondsbe-
stuur van net NVV. Kok: „En
opnieuw was ik de jongste be
stuurder die ze ooit hadden ge
had. Ik voelde me in dat
NVV-bestuur op een vreselijke
manier een broekje. Tja, je had
nog zo weinig om over te ver
tellen, hè, tegenover al die ge
harde, ervaren vakbondsmen
sen. Kloos, De Boon, Ter Hei
de, ik zag ontzettend tegen die
mannen op. Kortom, ik voelde
me een echte snotneus en ik
hield me dan ook in het begin
zoveel mogelijk gedeisd".
NV V-voorzitter André Kloos
trad al spoedig na Kok's intre
de in het bestuur af en werd
opgevolgd door Harry ter Hei
de. Diens voorzitterschap zou
echter maar een paar jaar du
ren. Ter Heide gaf er in 1973
na een intern conflict opeens
de brui aan. Er moest in aller
ijl een nieuwe voorzitter wor
den gekozen. Kok: „Het ging
allemaal zo snel! Voordat ik
het goed en wel besefte was ik
degene die tot opvolger van
Ter Heide werd gebombar
deerd. Als 34-jarige!'
Tanende invloed
In de jaren zeventig fuseerden
NVV en NKV tot de FNV.
Van toen af bestond de vakbe
weging uit twee sterke pijlers:
de FNV en het CNV, aie bo
vendien steeds betere contac
ten met elkaar onderhielden.
Niettemin lijkt het of de vak
beweging de afgelopen 12 jaar
aan macht en invloed heeft
moeten inleveren. Ziet Wim
Kok dat ook zo?
Zijn antwoord kenmerkt de
ware vakbondsman met ge
voel voor politiek en diploma
tie. Een rechtstreeks ja of nee
valt niet te beluisteren.
Kok: „Ach...tanende invloed.
Men dient te beseffen dat na
1973 een nieuw economisch
tijdperk zijn intrede "deed: we
hadden te m^ken met twee
maal een oliecrisis, een ver
minderde economische groei
en daarmee samenhangend de
vraag of de in de welvaartstijd
opgebouwde collectieve en so
ciale voorzieningen allemaal
nog wel betaalbaar waren.
Eind jaren zeventig stortte de
wereldeconomie in, klapte de
koopkracht in elkaar en liep
de werkgelegenheid drama
tisch terug".
„Die gegevens moeten we
voorop stellen, want het beeld
van de vakbeweging in het de
fensief is misschien wel een
béétje waar maar het is niet
compleet. De héle samenle
ving moest in die jaren een
paar stappen terugdoen. Het
werd steeds moeilijker bepaal
de dingen te realiseren die
vroeger vanzelfsprekend wa
ren. Het was afgelopen met
het behoud van volledige
werkgelegenheid, de uitbouw
van sociale voorzieningen en
de jaarlijkse verhoging van de
koopkracht".
„We kregen in de jaren zeven
tig ook te maken met door de
overheid opgelegde loonmaat
regelen. De eerste loonmaatre
gel in 1976 vond plaats tegen
de achtergrond van te hoge
loonkosten ten opzichte van
het buitenland, een te hoge in
flatie en de onmogelijkheid om
op vrijwillige basis loonmati
ging tot stand te brengen. Zon
der overheidsmaatregelen kon
dat gewoonweg niet. Daar heb
ik nu wel begrip voor".
Regeerakkoord
i,Ja, alles overziende heeft de
vakbeweging tegenover de po
litiek wel macht en invloed
verloren, vooral waar het gaat
om het beïnvloeden van het
kabinetsbeleid. Dat laatste is
vooral te wijten aan het feit
dat er na 1982 een stijl van re
geren is gekomen die geen
ruimte liet aan bijstellingen
van het beleid. Het huidige
kabinet en de regeringspartij
en in het parlement zitten vast
aan een strak regeerakkoord.
Alle alternatieven die de vak
beweging op tafel legt worden
afgewimpeld met de woorden:
het past niet in het regeerak
koord. Dat is de boodschap
van het automatisch antwoor
dapparaat van de regering-
Lubbers geworden".
„Dat alles geeft je vaak wel
een machteloos gevoel. Maar
ik vind dat we ondanks die te
leurstellingen de werking van
de parlementaire democratie
moeten blijven respecteren. Je
mag volop protesteren en de
monstreren om te trachten een
besluit in een bepaalde rich
ting te duwen, maar als de Ka
mer gesproken heeft dan
houdt het op, of je je nu ge
frustreerd voelt of niet. Dat
heb ik binnen de FNV voort
durend benadrukt. Dat gaat je
niet altijd gemakkelijk af, ze
ker niet als je in je hart en
hoofd vindt dat er onrecht
vaardig met de verdeling van
lasten wordt omgesprongen en
dat er ook andere mogelijkhe
den zijn om de economie weer
in het goede spoor te krijgen.
Maar geen respect hebben
voor de parlementaire demo
cratie betekent ruimte schep
pen om het recht in eigen
hand te nemen. En dat kan en
mag niet in een rechtsstaat".
„Kijk, het is logisch dat een
regering een koers uitzet, ze
ker in een tijd van economi
sche problemen en grote maat
schappelijke vraagstukken,
maar er moet toch te allen tij
de ruimte zijn voor een goede
wisselwerking tussen regering
en parlement en voor een dia
loog met de samenleving".
Korter werken
„Het in 1982 gesloten akkoord
in de Stichting van de. Arbeid
tussen werkgevers en vakbe
weging heeft gelukkig geleid
tot een situatie waarin het ar
beidsvoorwaardenoverleg in
clusief het overleg over werk
gelegenheid, herverdeling van
arbeid en bestrijding van
jeugdwerkloosheid aan de di
recte greep van de overheid is
onttrokken. Anders had er
wéér een regering zich mees
ter gemaakt van het loon- en
arbeidsvoorwaardenbeleid.
Dat was in 1982 de stok achter
de deur waardoor werkgevers
en werknemers bereid waren
te zeggen: laten we in ieder
geval een poging doen om tot
een centraal akkoord te ko
men".
„Velen knipperden met hun
ogen toen de vakcentrales in
1982 hun naam zetten onder
een akkoord waarin betere
rendementen werden bepleit,
maar ik heb me daar geen mo
ment voor geschaamd. Want
ik weet zeker: hadden we dat
toen niet gedaan, dan zou er
geen begin zijn gemaakt met
arbeidstijdverkorting en her
verdeling van werk, hoe moei
lijk dat proces zich op dit mo
ment ook voltrekt. Door kor
ter te gaan werken is voorko
men dat er nog meer ontslagen
vielen".
„De resultaten van het kabi
netsbeleid van de afgelopen ja
ren mogen natuurlijk niet
worden ontkend. De feiten lig
gen er. Op zich is bezuinigen
ook helemaal niet slecht! Het
gaat alleen om de fnanier
waaróp je dat doet en die was
mijns inziens fout. En laten we
trouwens oppassen met al te
veel mooipraterij over de da
lende werkloosheid. We heb
ben in de afgelopen jaren nog
al wat mensen uit de statistie
ken geschrapt, zoals de oudere
werklozen. En we hebben ook
gezien dat de ontmoediging
van vrouwen en jongeren om
naar de arbeidsmarkt te gaan
erg is toegenomen. Dat leidt
ook tot een lager werkloos
heidscijfer".
„Niettemin ben ik blij dat de
sterke stijging van de werk
loosheid nu is afgeremd en tot
stilstand lijkt te komen. Het
zou mij niet verbazen als er in
1986 voor het eerst sinds vele
jaren in het bedrijfsleven weer
een lichte uitbreiding van de
werkgelegenheid komt. Door
de economische groei, de ar
beidstijdverkorting en de her
verdeling van werk kunnen
we de kop van de werkloos
heid afhalen. En dan mag niet
vergeten worden dat de vak
beweging ten aanzien van die
laatste twee factoren toch wel
een wezenlijke inbreng heeft
gehad. Overigens had naar
mijn mening de economie nog
sneller kunnen groeien. Ik
denk dat het groeitempo door
de omvang van de bezuinigin
gen van de afgelopen jaren is
vertraagd. Bij een wat lager
bezuinigingsniveau had de op
bloei eerder en sneller kunnen
inzetten".
Gevaarlijk
CDA-fractieleider Bert de
Vries heeft onlangs geopperd
de rol van de vakbeweging bij
cao-onderhandelingen terug te
dringen. Volgens De Vries
kunnen de arbeidsvoorwaar
den beter worden vastgesteld
in overleg tussen de directie
en de ondernemingsraad. De
vakbeweging heeft daar met
gruwel op gereageerd. Wim
Kok doet daar nog een schepje
bovenop. „Een naïeve en ge
vaarlijke gedachte", zegt hij.
De Vries denkt zeker dat de
ondernemingen werkgemeen
schappen zijn geworden waar
in het onderscheid tussen ka
pitaal en arbeid nauwelijks
meer merkbaar is, zodat in
grote harmonie tussen werk
gever en werknemers even
een cao kan worden opgesteld.
Naïef is dat. Veel onderne
mingsraden zijn heel be
kwaam, zeer zeker, en ook
heel goed in staat binnen een
bedrijf een heleboel boontjes
zelf te doppen. Maar bij ar
beidsvoorwaardenoverleg is de
medewerking en steun van de
vakbeweging hard nodig. Op
die manier kunnen eisen
kracht bij worden gezet en
kan ook in het uiterste geval
het stakingswapen worden ge
hanteerd. In de constructie
van De Vries is dat onmoge
lijk. Dan kan een ondernemer
redeneren: wie lastig is, vliegt
er maar uit".
In hoeverre mag cao-overleg
door de overheid worden ge
stuurd?
„Alleen in zeer uitzonderlijke
omstandigheden. Het arbeids
voorwaardenoverleg moet in
principe decentraal worden
geregeld, per bedrijf. Maar
daarbij moet worden uitgegaan
van een aantal globale afspra
ken die op centraal niveau
door werkgevers, werknemers
en overheid zijn gemaakt. Je
kunt niet alles aan de min of
meer toevallige uitkomsten
van het overleg op bedrijfstak
niveau overlaten. Daarboven
moet een paraplu gespannen
worden...nou ja, het is vandaag
mooi weer, dus laat ik zeggen:
een parasol..., een parasol dus
van doelstellingen en moge
lijkheden waarmee ieder op
zijn eigen plek aan de gang
gaat".
32-Urige werkweek
„Er kunnen zich omstandighe
den voordoen die voor de
overheid een reden kunnen
zijn om in te grijpen in het
overleg tussen werkgevers en
bonden. Maar dan moet zijn
gebleken dat het overleg op
vrijwel alle fronten vastzit.
Psychologisch is het heel on
verstandig om als overheid
voortdurend te dreigen, tus
senbeide te zullen komen als
er iets mis lijkt te gaan. Die
dreiging kan verlammend
werken op de bereidheid van
alle betrokkenen om het uiter
ste te doen om tot oplossingen
te komen".
„Toch kan het gebeuren dat de
overheid bijvoorbeeld in het
proces naar een 32-urige
werkweek in 1990 een ingreep
doet. Stel je voor dat de werk
gevers massief en met onei
genlijke argumenten dwars
voor het doel gaan liggen, of
dat de vakbonden zeggen: we
kunnen niet langer aan onze
leden verkopen dat we nog
vóór arbeidstijdverkorting
zijn, want de werkgevers ram
melen met de geldbuidel en
bieden loonsverhoging. Tja,
dan zou de overheid er aan te
pas kunnen komen. Maar dan
nog: de simpele oplossing van
„de overheid drukt op de knop
en dan is het geregeld" werkt
niet. Men moet ook uitkijken
met het opleggen van verbo
den en geboden. Stimuleren
en corrigeren van beide partij
en is beter".
Kroonprins
U wordt over enige tijd zelf
politicus. Wanneer ontstond bij
u de wens om de politiek in te
gaan?
„Eerlijk waar, die gedachte
ontstond pas toen ik zo'n am
derhalf jaar geleden serieus,
over weggaan bij de FNV be
gon te denken. Ik ga niet weg
bij de FNV omdat ik zo nodig
de politiek in moet. Zo ligt het
beslist niet. Maar op een be
paald moment dacht ik: je
kunt het jezelf en de FNV niet
aandoen om tot je 60ste voor
zitter te blijven. Dan zou ik
een kwart eeuw hebben volge-
maakt. Mobiliteit, veranderen
de tijden, dat moet ook op je
zelf van toepassing zijn".
Heeft het u geïrriteerd dat u
zo vaak bent afgeschilderd als
de „kroonprins van Den Uyl?"
Stilte. Wim Kok schudt het
hoofd en een brede lach
breekt door. „Er is het afgelo
pen jaar meer óver mij dan
mét mij besproken, dat is een
feit. Maar of ik daaronder ge
bukt ben gegaan....nee. Al die
verhalen over een naderend of
weer afgeschreven kroon
prinsschap heb ik gewoon
langs me heen laten glijden.
Hoe het met me zal gaan in de
politiek interesseert me op dit
moment niet. Ik ben beschik
baar voor de PvdA omdat ik
een overtuigd sociaal-demo
craat ben en ik denk dat de so
ciaal-democratie wellicht wat
aan mij heeft. Punt uit. In de
eerste plaats zie ik een kamer
lidmaatschap voor me. Als ik
een zinvolle plek in een kabi
net zou kunnen krijgen, loop
ik voor die verantwoordelijk
heid niet weg, maar ik word
beslist niet door die wens ge
dreven".
„Ik ben vaak in aanraking ge
weest met de politiek, maar ik
heb er geen enkele ervaring
in. Ik ben geen professional,
maar een geëngageerde ama
teur, en ik moet dus ook op
dat gebied nog heel wat leren.
Het is niet: ik wil vliegenier
worden en binnen de kortste
keren in een Boeing zitten.
Nee hoor, ik wil gewoon pro
beren met beide benen op de
grond te blijven".
n en
M HAAG Ton Frin-
'hnd' CDA-parlementariër
ageri was a^gei°Pen
k een veelvuldig geci-
d iemand in deze
^at. En geen wonder,
™*eerste christen-demo-
it schiep hij duidelijk-
I over het CDA-stand-
in de kwestie van de
raketten. Na bijna
iar „mitsen" en „ma-
is de kogel eindelijk
r de kerk. Op enkele
Identen na zal de ge-
CDA-fractie straks
^joord gaan met een ka-
ïtsvoorstel tot statione
van 48 Amerikaanse
aahawks.
r deze ommezwaai van het
CDA, althans van de zogehe
ten middengroep rond de de
fensiespecialisten Frinking en
De Boer, is er een meerder
heid in de Tweede Kamer
voor een positief plaatsingsbe-
sluit. Minimaal 37 CDA'ers, 36
VVD'ers en zeven leden van
„klein rechts" leveren samen
80 voorstemmen op. Dat alles
uiteraard onder het voorbe
houd dat het Kremlin niet nog
snel vóór 1 november een stuk
of vijftig van de inmiddels 423
SS-20-raketten terugtrekt,
maar daar houdt niemand nog
serieus rekening mee.
Is de discussie over de kruisra
ketten daarmee beëindigd? In
genen dele, want het IKV, de
Vrouwen vóór Vrede, het
KKN, al die actiegroepen zul
len niet eerder berusten dan
wanneer de eerste Amerikaan
se soldaat zijn eerste hambur
ger in Woensdrecht aan het
verorberen is, en misschien
zelfs dan nog niet. Het volk
spetitionnement gaat dus door,
al lijkt het inmiddels een ach
terhoedegevecht geworden.
Wel is te verwachten dat het
massale verzet vanuit de be
volking van invloed zal zijn op
de felheid, waarmee het CDA
komend voorjaar randvoor
waarden zal stellen aan zijn
„ja" tegen een raketverdrag
met de Verenigde Staten.
Beheer
Het Verdrag. Wat moet daar
eigenlijk in staan en wat niet?
Daarover komt de regering
nog deze maand met een noti
tie. Dit hoge tempo is gekozen,
p ISKE EN WISKE ANGST OP DE „AMSTERDAM"
omdat men onmiddellijk na de
eerste november (wanneer het
aantal SS-20's officiëel als ho
ger dan 378 wordt aange
merkt) een kant en klaar con
cept-verdrag aan de Tweede
Kamer wil presenteren. Het
belangrijkste aspect van deze
notitie zal zijn in welke mate
Nederland betrokken wordt
bij de eventuele beslissing tot
inzet van de kruisraketten in
Woensdrecht. In het politiek^
jargon worden dit de beheer
saspecten genoemd van het
Verdrag.
De Amerikanen willen de be
slissing over wel of niet lance
ren geheel aan zichzelf (de
president) houden, zoals ook in
West-Duitsland, Italië en Bel
gië het geval is. Alleen de
Britse premier Margaret That
cher is erin geslaagd een „dub
bele sleutel" los te krijgen.
De Nederlandse regering is
het in wezen met Washington
eens. Een vetorecht zou alleen
maar „afbreuk" doen aan de
afschrikkende werking van de
raketten. Gewezen op de hou
ding van mevrouw Thatcher
heeft minister Van den Broek
gezegd dat ons land niet met
Groot-Brittannië te vergelij
ken is. Het gaat daar immers
over een staat met ook eigen
atoomwapens. Wat Van den
Broek betreft kan worden vol
staan met een passage in het
verdrag met de Amerikanen,
waarin staat dat de kruisraket
ten alleen worden ingezet vol
gens de overeengekomen
NAVO-procedure. Dat wil
zeggen dat Washington gehou
den is overleg te plegen, welke
verplichting overigens vervalt
als daarvoor volgens de presi
dent de tijd ontbreekt.
Het CDA verlangt echter wél
„enige" echte invloed voor ons
land. Daarbij is te denken aan
een passage, waarin de Ameri
kanen beloven dat zij in
Woensdrecht alleen een To
mahawk zullen lanceren, als
zij eerst „uitdrukkelijk aan
dacht hebben geschonken aan
de Nederlandse opvatting in
dezen". Te verwachten is dat
de regering na veel geharre
war uiteindelijk deze CDA-
suggestie zal overnemen, te
meer omdat de PvdA van plan
is de souvereiniteitskwestie
zeer hoog te spelen. Volgens
de socialisten is het in flagran
te strijd met de Grondwet als
de regering haar zeggenschap
over een stukje Nederland en
daar opgestelde atoomwapens
vrijwillig overdraagt aan een
vreemde mogendheid.
Taken afstoten
Maar als de regering het CDA
op dit punt tegemoet komt, is
zij er nog niet. Want de chris
ten-democraten eisen ook een
„betekenisvolle" vermindering
van de huidige atoomtaken
van de Nederlandse krijgs
macht. Momenteel zijn dat er
zes, waarvan de Nike-raket
(luchtafweer) en de atoom
landmijnen worden afgestoten.
Dat vindt het CDA echter lang
niet ver genoeg gaan, zeker als
er kruisraketten aan het arse
naal worden toegevoegd. Vol
gens Frinking komen ook de
atoomtaken van de F-16-
straaljager en het Orion-mari-
nevliegtuig voor afschaffing in
aanmerking, evenals die van
het acht-inch-geschut van de
artillerie.
Pas als ook een flinke reductie
van de bestaande atoomtaken
is doorgevoerd, zal er in de
Tweede en de Eerste Kamer
een meerderheid zijn om het
Verdrag met de Verenigde
Staten te kunnen ratificeren.
Is het verhaal daarmee dan
eindelijk uit? Het lijkt van
wel, te meer omdat de over
eenkomst niet eerder eenzijdig
opzegbaar zal zijn dan op z'n
vroegst in 1991. Een kabinet
met de PvdA erin kan er dus
niet meer aan morrelen, zou
men denken.
Voldongen feit
Mient Jan Faber, de apostel
van de vredesbeweging, is het
daarmee niet eens. Volgens
hem is het voor de volgende
regering vrij eenvoudig de
werking van het Verdrag op
te schorten (tot Sint Juttemis),
zonder dat men zich aan een
schending van het internatio
naal recht schuldig maakt. Hij
wijst erop dat het geen gebruik
is dat details als een plaat
singsdatum in het Verdrag zelf
worden opgenomen. Zulke za
ken komen in een aanhangsel
te staan, dat veel gemakkelij
ker terzijde geschoven zou
kunnen worden.
Maar Faber vergeet daarbij te
zeggen, dat de PvdA wel zeer
sterk uit de stembus moet ko
men om het CDA, de beoogde
coalitiepartner, tot zo'n „truc"
te kunnen dwingen. Alleen als
er zonder de socialisten niet
geregeerd kan worden, zou de
PvdA bij de kabinetsformatie
een dergelijke eis kunnen stel
len. De socialistische defen
siespecialist Klaas de Vries ziet
als hoogst bereikbare bij de
formatie een vermindering
van het aantal raketten.
Dat hij waarschijnlijk gelijk
heeft, en niet Faber, moge ook
blijken uit een opmerking van
VVD-zijde. Gevraagd om een
reactie op Frinkings „omme
zwaai", uitte Albert Jan Even
huis, vice-voorzitter van de
VVD-fractie, niet alleen een
een ingehouden blijheid
maar ook een waarschuwing.
De kiezers mogen niet verge
ten dat daarmee de kans op
een coalitie van CDA en PvdA
alleen maar groter wordt,
sprak hij dreigend. Den Uyl
zou een door CDA en VVD ge
schapen „voldongen feit" kun
nen gebruiken als alibi om zijn
verzet tegen de kruisraketten
op te geven en dus op slag een
stuk aanvaardbaarder te wor
den voor Lubbers.
Die uitspraak van Evenhuis is
natuurlijk bedoeld om kiezers die vorig jaar het speculeren
ervan te weerhouden van de over partnerruil nog als waan-
VVD over te stappen naar het zin betitelde, spreekt nu onbe-
CDA. Maar dat maakt zijn kommerd over samenwerking
waarschuwing op zich niet met de PvdA, mits... deze par-
minder reëel. Evenhuis zou tij besluitvorming over de ra-
immers ook kunnen wijzen op ketten respecteert,
uitlatingen van Ruud Lubbers
in de CD A-krant. De premier, RIK IN 'T HOUT,
(ADVERTENTIE)
Vertrek vrijdag 4,11 en 18 oktober a.s.
8-daagse VLIEGREIS Griekenland.
Standplaats hotel Tolo in Tolon-Nafplion.
Direct aan zee. Alle kamers met douche, toilet, telefoon
en balcon.
Haltpension ter plaatse.
Excursiemogelijkheden naar Sparta, Mycenae, Olympia
en de eilanden Hydra en Spetses.
Prijs op 4 en 18 oktober
slechts
Prijs op 11 oktober a.s.
ƒ995..
Gecombineerde reisverzekering ƒ20.- p.p. ƒ5.- polis-
kosten.
Annuleringsverzekering 3 1/2% van de reissom ƒ6.-
poliskosten.
Inlichtingen en boekingen telefonisch onder nummer 070-190882 (maandag t/m vrijdag
9-16 uur)of persoonlijk in onae vestiging aan de Spuistraat 71/hoek Spui te Den Haag.
POSTBUS 16050 2500 AA DEN HAAG TELEFOON 070 -190882
