Gouden Leeuw van
filmfestival Venetië
voor Agnes Varda
kleintjes
4 Samen
i
Heinrich Bolls' laatste
roman kan niet overtuigen
lLPh geding vader
Liv Ullman
getrouwd
sta je nooit alleen
Stichting Inter/Relatie
bioscopen
Fortepiano vergt sterke
aanpassing pianisten
fieidaeSou/UKil
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1985 PAGINA 13
is van Sweeden tegen NOS
VCRSL'M De vader van wijlen acteur/dichter-
us Hans van Sweeden heeft een kort geding aan-
nen tegen de NOS, nadat deze weigerde voor de
1 flans, een leven na de dood'' een verklaring op te
A waarin hij bezwaar maakt tegen de suggestie in
■1 dat zijn zoon zelfmoord heeft gepleegd. Het ge
rent vanmorgen om 10.30 uur in het NOS-complex
rersum. De film van regisseur Louis van Gasteren
morgenavond op Nederland 2 uitgezonden. Eerder
1 NOS gemeld wel een verklaring op te nemen. De
•^ibstichting kwam later echter tot de slotsom dat er
Vlieten te twijfelen aan de juistheid van de in de
idane suggestie. Uit dossiers van justitie en politie
eken dat inderdaad sprake is van zelfmoord. De
lg daarop geen reden meer de verklaring op te ne-
>r de behandeling van het kort geding op het
■dercrrein plaatsv'ndt komt waarschijnlijk omdat de
Onfnt van rechtbank de film eerst wil bekijken.
rs
ROME De 47-jarige Noorse actrice
Liv Ullman is gisteren in het stadhuis
van Rome getrouwd met de Ameri
kaanse makelaar Donald Sanders. Het
huwelijk wordt morgen in de angli
caanse kerk van Rome bevestigd. Het is
voor beiden het tweede huwelijk. Liv
Ullman sloot enkele dagen geleden in
Rome de opnamen af voor een nieuwe
film van regisseur Mario Monicelli. Zij
is vroeger getrouwd geweest met een
Noorse psychiater. De actrice is vooral
bekend geworden door haar rollen in
films van de Zweedse regisseur Ingmar
Bergman, met wie zij lange tijd heeft
samen gewoond.
D'66 wil actie tegen
AVRO en stripblad
DEN HAAG Het Tweede
Kamerlid Wessel-Tuinstra
(D'66) wil dat minister
Brinkman van WVC maat
regelen neemttegen de sa
menwerking tussen de
AVRO en het stripblad
„Eppo". De AVRO zendt we
kelijks het programma
„Wordt vervolgd" uit, het
stripweekblad gebruikt de
zelfde naam en dezelfde uit
voering op de voorzijde van
het blad. Volgens het kamer
lid verzet de omroepwet zich
tegen een dergelijke samen
werking.
Filmkeuring werkt mee aan
leeftijdskeuring voor videofilms
AMSTERDAM De Nederlandse Filmkeuring is bereid om
ook mee te werken aan een leeftijdsindeling van videofilms.
Voorwaarde is wel dat minister Brinkman van WVC daarvoor
toestemming geeft. Dat meldt de afdeling Video van de NVPI,
de Vereniging van producenten en importeurs van beeld- en
geluiddragers. Of de keuring doorgaat, hangt mede af van de
Tweede Kamer, omdat er waarschijnlijk een wetswijziging
voor nodig is. De vereniging constateert in haar nieuwsbrief
met spijt, dat „niet alle politieke partijen zo enthousiast zijn
voor het uitbreiden van de invloed van de filmkeuring". De
vereniging is voorstander van keuring vanwege „het gevoel
van verantwoordelijkheid voor het eigen produkt" en „de
noodzaak om het publiek optimaal over de inhoud daarvan te
informeren". Er zijn overigens al NVPI-leden, die waarschu
wingen of kijkadviezen op hun produkten hebben opgenomen.
De NVPI bestrijdt de opvatting dat het merendeel van het vi
deo-aanbod uit porno bestaat. Deze categorie neemt slechts 12
procent van het totale aanbod in.
op$
Mii TIE De film
')"'sj toit ni loi" van de
sen He regisseuse Agnès
nda| is gisteren be-
5 G\d met de Gouden
van het 42ste film
van Venetië,
wee
jaatoit n* l°i" („Zonder dak
r. Dbt", een zinspeling op
zijinoch gebod") gaat over
!rd ferftocht van een jong
val 'n Zuid-Frankrijk. De
eindigt met de dood van
CVI£isje dat volstrekte vrij-
•«'jdfoor zich opeist en zich
^daritrekt van haar hypo-
430) omgeving. De film
M v0°ral gedragen door
Sandrine Bonnaire, die eerder
schitterde in „A nos amours"
van Maurice Pialat.
De regisseuse, Agnès Varda,
draait al 35 jaar mee, eerst als
fotografe en later als film
maakster. De in Belgie gebo
ren Varda, die een Griekse va
der en een Franse moeder
heeft, studeerde onder meer
aan de Sorbonne in Parijs
waar ze begon als toneelfoto
grafe. Haar eerste film „La
pointe courte" kwam in 1954
uit en wordt beschouwd als
een voorloper van de „Nouvel
le vague". Het filmpubliek
leerde Varda vooral kennen
via haar film „L'une chante,
l'autre pas" uit 1976. Tussen
„Sans toit ni loi" en deze film
maakte Varda nog allerlei do
cumentaires.
Depardieu
De prijs voor de beste acteur
was voor de Fransman Gérard
Depardieu (36) voor zijn rol in
„Police" van Maurice Pialat.
Depardieu (36) werd „ontdekt"
in „Les Valseuses" van Ber-
trand Blier uit 1973, die hem
in één klap beroemd maakte.
Hij is een van de helden van
de Franse cinéma zonder de
kapsones van een ster. Depar
dieu heeft meegewerkt aan
„intellectuele" films als „Le
camoin" van en met Margueri
te Duras. Hij speelde in tien
tallen films met tal van bui
tenlandse regisseurs van
naam, zoals „Mon oncle d'A-
merique" van Resnais uit 1980,
„La femme d'è cóté" (1982)
van Francois Truffaut en Dan-
ton (1983) van Andrej Wajda.
Ook was hij te zien in „1900"
van Bertolucci (1975), „Vin
cent, Francois, Paul et les au-
tres" van Sautet (1979) en Pia-
lats „Loulou" uit 1979.
De jury keerde dit jaar geen
prijs voor de beste actrice uit
Voor die prijs kwamen in aan
merking Sandrine Bonnaire
voor haar rol in „Sans toit ni
loi" en Jane Birkin, die de
hoofdrol speelde in „Dust" van
Marion Hansel uit Belgie, die
een Zilveren Leeuw won. Vol
gens de jury speelde daarbij
mee dat de films waarin zij
spelen reeds bekroond wer
den.
Lightship" van
de Amerikaan Jerzy Skolo-
mowski. Twee speciale leeu
wen zijn gegaan naar de Por
tugees Manoel de Oliveira
(„Soulier de Satin") en voor de
Amerikaan John Huston
(„Prizzi's Honor") voor zijn ge
hele oeuvre. Huston geldt als
een van de laatste giganten
van Hollywood. Ondanks zijn
leeftijd - hij is 79 - heeft hij
niets ingeboet aan energie en
creativiteit sinds hij 50 jaar ge
leden zijn carrière begon. Hus
ton maakte films als „The
Maltese Falcon" (1941) met
zijn geliefde acteur Humprey
Bogart met wie hij ook „Afri
can Queen", „Key largo" en
„The asphalt jungle" maakte.
Beroemde sterren, zoals Mar
lon Brando, Lauren Bacall,
Katharine Hepburn, Montgo
mery Clift en Ava Gardner
hebben met hem gewerkt.
Geen enkel genre was Huston
vreemd. Op zijn 76ste maakte
hij zijn eerste filmmusical
„Annie". Huston heeft ook
veel boeken verfilmd, waaron
der laatstelijk nog „Under the
vulcano" van Malcolm Lowry.
I (2, Waarom nog langer a IJ een door het leven gaan? Onze unieke
werkwijze, waarbij o in alle vrijheid zelf uw keuze bepaalt.
aar schept vele mogelijkheden voor een geslaagde kenniimaking.
ime u kun, om Qvcrdag en 's avonds bellen voor meer informatie,
de
Cte.» Den Haag 070 -356774 Delft 015 - 611715
ter» Den Haag 070 - 979598 NaaldwUk 01740-23382
stal» Wassenaar 01751 -17010 Voorburg 070 - 864982
■m Stichting Centrum Europa
Gewoon een manier om een partner te vinden.
Erkend door de Raad van Toezicht
Ingesteld door het Ministerie van WVC
KENNISMAKING J
Stelt u graag voor aan een partner.
Bel geheel vrijblijvend voor informatie (ook 's avonds):
)Den Haag 070-976850Delft015-611635
Leiden 071-892865Gouda 01820-34630
Alphen a/d Rijn 01720-44906Zoetermeer 079-514090
Hoofdkantoor Postbus 361, Krimpen a.d. Ussel,
a 01807-14417. Erkend door Raad van Toezicht.
1ingesteld door het Ministerie van WVC.
Bachelor contact party
Grote openingsparty 7 sept, met uitstekende live-muslc. Vervolg
party 21 sept. Wij nodigen beschaafd liberaal denkende mensen
uil in Tropic Paradise, Steenvoordeln. P13-14. Rijswijk. Stijlvolle
kleding gewenst. Aanvang 21.30 uur. Inf. tel. 070-607157 of 070-
250761 of 070-712210.
1000 leuke MEISJES uit Scan
dinavië, W/O-Europa. Azië.
N/Z-Amerika. enz. willen ken-
nism.. vakantie, huw. met u.
Gratis fotobrochure!!! Corr.
Club '70/SP, Box 8177. R dam.
RELATIEBEMIDDELING voor
dames, heren en paren, alle
contacten zonder winstbejag.
Snelle discrete bemiddeling,
éénmalig laag inschrijfgeld. Inl.
tel. 076-147395.
Besch. aantr. gesch. vrouw,
36 jr. met zoon 7 jr. zkt.
aantr. MAN, doel huwelijk.
Br. en foto bur. bl. SP 98256.
KENNISMAKING. samenwo-
huwelijk. alle relaties.
Vraag brochure! Telefoon
04160-40483.
Vele GESLAAGDEN. Dames
30,- voor 1 jr. Heren neemt uw
kans. Uniek, succesv. syst. Gra
tis Inf.: Kommunika, Postbus
162, 9300 AD Roden. (Erkend
door RvT).
PLAVUIZEN
GRATIS GELEGD
PLAVUIZENHUIS
PLATEMO
DEN HAAG
Nobelstraat 1B, 070-653238.
DORDRECHT
Grote Markt 71-72 078-130070
Verhuisdozenverhuur
Ned. Emballage Groothandel
Loosduinsekade 43 - Den Haag
Tel. 070-80.21.05.
Totale leegverkoop Profijthal
Er komen nieuwe partijen meu
belen binnen, dus moet de Pro
fijthal leegl Profiteer van klasse
meubelen tegen bodemprijzen,
tot 50% voordeliger.
Profijthal, Hoge Rijndijk 315 8
(achter Casba), Zoeterwoude.
Tel. 071-897919.
v.d.KLUGT BV.
auping-dealer
BEDDEN
KASTEN
LINNENGOED
BANKJES
BED EN INTERIEUR
Haarlemmerstr 287
Tel. 071-122154
Parkeren. Kaasmarkt en Ir
üriessenplein.
Maandagmiddag open
T.k.: 2- en 3-zits eiken BANK
STEL, beige kussens, i.g.st. Pr.
375.-. Tel. 070-904669 na 18
TONEELMATIGE AANPAK SCHAADT LEESBAARHEID
(Van onze correspondent Ge
rard Kessels)
BONN In interviews,
vlak voor zijn dood, had
hij het al aangekondigd.
Heinrich Böll legde de
laatste hand aan een ro
man over Bonn. Heel
Duitsland keek met span
ning uit naar het laatste
werkstuk van 's lands eni
ge naoorlogse Nobelprijs
winnaar voor literatuur.
Inmiddels heeft de literai
re kritiek het boek teleur
gesteld ter zijde gelegd.
Met zijn posthuum ver
schenen „Frauen vor
Flusslandschaft" (Vrou
wen voor een Rivieren
landschap) heeft Böll zijn
oeuvre niet met een mees
terwerk verrijkt.
Een belangrijk deel van de
kritiek richt zich terecht op de
vorm. „Frauen vor Flussland
schaft" is een „roman in dialo
gen en monologen", zoals de
ondertitel luidt. Maar het lijkt
er op dat Böll een beetje op
twee gedachten gehinkt heeft,
dat hij voortdurend twijfelde
tussen het schrijven van een
traditionele roman of van een
toneelstuk.
De toneelmatige opzet dringt
zich vanzelf op. Böll begint
immers met een korte type
ring van de persohen, die in
het boek voorkomen. Erg sto
rend is het dat deze typering
op een aantal plaatsen niet
klopt met de feitelijke tekst.
Haarkleur en leeftijd, die in
het begin worden aangegeven,
stemmen niet altijd overeen
met latere aanduidingen. Ook
is niet duidelijk of het verhaal
zich in het voor- of najaar af
speelt. Hier lijkt eerder sprake
van verstrooide slordigheid
dan van een doelbewuste lite
raire keuze. Vanwege deze on
volkomenheden verdient Böll
echter geen harde kritiek.
Wellicht is hij aan een nauw
gezette correctie en een kri
tisch herlezen van zijn werk
stuk niet meer toegekomen.
De eerste indruk dat „Frauen
vor Flusslandschaft" meer to
neelstuk dan roman is, wordt
bij verder lezen alleen maar
sterker. De talloze regie-aan
wijzingen accentueren het to
neelmatige karakter. Bij het
begin van het vijfde hoofdstuk
staat zelfs: „Een groot twee
persoonsbed, dwars naar de
toeschouwer."
Actie
Maar in hun optreden zijn de
Heinrich Böll: niet overtuigend met „Frauen vor Flusslandschaft".
hoofdfiguren, die typische
Böll-namen hebben als
Chundt, Grobsch en Wubler,
zuivere romanhelden. Een
echt toneelschrijver zou zijn fi
guren hebben laten bewegen,
zou actie hebben gecreëerd. In
elk geval zou hij er voor heb
ben gezorgd dat de toeschou
wer zich niet verveelt. Maar
Bölls' figuren vertellen hun
verhaal zittend of staand, be
weging is er nauwelijks. Een
toneeluitvoering van „Frauen
vor Flusslandschaft" is daarom
voorlopig niet te verwachten.
Een regisseur zou er danig aan
moeten sleutelen om het pu
bliek voor inslapen te behoe
den. Toneel schrijven was
trouwens toch al nooit het
sterke punt van de auteur uit
Keulen. Zijn stukken „Ein
Schluck Erde" uit 1961 en
„Aussatz" uit 1969 konden niet
overtuigen.
Bölls' vormprobleem loopt als
een rode draad door het boek
en dat is jammer. De stof is
immers interessant genoeg. De
roman, laten we die term toch
maar aanhouden, speelt in het
Bonn van vandaag. De hoofd
rollen zijn weggelegd voor po
litici en hun vrouwen. Maar
het is geen sleutelroman, die
verwijst naar bestaande poli
tieke prominenten. „Alles in
deze roman is fictie, alleen de
plaats niet", zei Böll er over.
Het boek verheft zich boven
het dagelijkse politieke gepala
ver en probeert duidelijk te
maken waarom een bepaald
slag mensen in dit harde be
drijf boven komt drijven en
anderen niet. Wie een rest van
fatsoen heeft overgehouden,
maakt het niet. Böll schetst het
beeld van de keurige heren
die wel aan de top zijn geko
men: ze zijn zo tussen de vijftig
en de zeventig, hebben niet al
te veel kwaliteiten, maar ze
zijn clever, kunnen zichzelf
goed verkopen en zijn bereid
over lijken te gaan ter meer
dere eer en glorie van de eigen
carrière. Een misdadig oor
logsverleden wordt met kunst
en vliegwerk geheim gehou
den. Zwaar belastende dossiers
over een politiek belangrijke
affaire worden op 280 meter
diepte in een meer gedepo
neerd. Vergeleken met de
duistere machinaties en de
morele verdorvenheid die Boll
schetst, is het echte Bonn maar
een braaf Rijnstadje.
Maar ook de politici zijn
slechts marionetten in een the
ater dat beheerst wordt door
de macht van het geld. Minis
ters en politici komen en wor
den ten val gebracht, bankiers
niet. „Alleen de heren die ons
niet regeren, maar beheersen,
die zullen nooit vallen of af
treden", laat Böll een van zijn
politici verzuchten. Tegen het
einde van hun carrière sluipt
er bij deze vrij meedogenloze
types toch iets in van twijfel,
ja zelfs berouw.
Muurbloempjes
Maar de eigenlijke hoofdrollen
zijn weggelegd voor de vrou
wen van de politici. Vooral uit
hun zicht schildert Boll de in
triges en het politieke gekon
kel. De vrouwen zijn fraai op
gemaakte muurbloempjes, ge
doemd tot mooi zijn en niets
doen. Ze staren vanaf hun bal
kons met een kopje koffie in
de hand over de Rijn, organi
seren ontvangsten en verder
niets. Hun bestaan is van zo'n
leegheid dat velen vluchten of
er een eind aan maken. „Ik
heb niet veel te doen", zegt
Erika Wubler in de roman.
„Op party's moet ik me laten
zien en ook bij het avondeten,
dat ze vaak dinner noemen.
Bij banketten zit ik altijd naast
de op een na hoogste, soms
zelfs ook naast de hoogste.
Daar kan ik dan vaststellen
dat ook koninginnen echte
mensen zijn, soms zelfs dom.
Maar dat hindert me niet, ik
vraag ze ongegeneerd naar
hun mannen, kinderen, lieve
lingsgerechten en kennelijk is
dat precies wat verwacht
wordt van de vrouw van de op
twee na hoogste, dat ze aardig
„Frauen vor Flusslandschaft"
is, afgezien van het storende
vormprobleem, geen grote ro
man. Zeker niet naar de maat
staven die voor Böll gehan
teerd mogen worden. Slechts
hier en daar zijn enige staaltjes
te vinden van de magistrale
verteltrant, die zijn vroege
werk wereldberoemd maakte
en hem de Nobelprijs voor li
teratuur bezorgde. In het
tweede hoofdstuk bijvoor
beeld, waar een vrouw mij
mert over de eerste ontmoe
ting met haar man of in het
zesde hoofdstuk waar een as
sistent zijn gehate minister
portretteert. Daar weet Böll te
overtuigen. Jammer dat die
ogenblikken zo zeldzaam zijn.
Voor een uitgebreide agen
da, ook voor de komende
dagen, raadplege men
„UIT", de gratis wekelijkse
bijlage van deze krant.
ALPHEN AAN DEN RIJN EURO
CINEMA I (Van Boetzelaerstraat 6,
tel. 01720-20800): Rambo (12);
18.45, 21.00. za. zo. wo. ook 14.15.
EUROCINEMA II: The last dra
gon (16); 18.45, 21.15. za. zo. wo.
ook 14.00. EUROCINEMA III: Po
lice Academy II (al); 19.00. 21.30.
za. zo. wo. ook 14.30. EUROCI
NEMA IV: A view to a kill (12);
18.30. 21.15.
NACHTVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA I: Rambo (16); za.
24.00. EUROCINEMA II: The laet
dragon (16); za. 24.00. EUROCI
NEMA III: Sexpret (18); za. 24.00.
EUROCINEMA IV: Bermuda, zon
dig paradijs (18); za. 24.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA IV: Robin Hood;
za. zo. wo. 14.30.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19.
tel. 071-12J239): Raiders ot the
lost Ark (al); 19.00. za. zo. ook
14.00. Indiana Jones and the tem
ple of doom (al); 21.15. za. zo. ook
16.15. LIDO en STUDIO (Steen-
straat 39. tel.124130): A view to a
kill (12); Mask (al); Rambo (12);
Desperately seeking Susan (al);
14.30, 19.00, 21.15. Code of silen
ce (16); 19.00, 21.15. do. vr. ma. di.
ook 14.30. TRIANON (Breestraat
31. tel. 123875): Gwendoline (16);
14.30, 19.00, 21.15. zo. 14.15,
16.30, 19.00, 21.15. REX (Haar
lemmerstraat 52, tel. 071-125414):
Hardcore (16); 14.30, 19.00, 21.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
LIDO: Assepoester; za. zo. wo.
14.30.
NOORDWIJK LIDO THEATER (Pr.
Bernhardstraat 56, tel. 01719-
12600): Geen voorstelling.
KATWIJK CITY THEATER I (Bad-
straat 30, tel. 01718-74075): Police
Academy II (al); do. vr. za. zo. wo.
14.45, 19.00, 21.15. ma. di. 19.00,
21.15. CITY THEATER II: Battle
race (16); tijden zie City I. e CITY
THEATER III: Beverly Hills cop (al);
tijden zie City I. CITY THEATER
IV: Dune (al); 20.00. zo. ook 14.45.
KINDERVOORSTELLINGEN
CITY THEATER: Het grote ewok
avontuur; za. wo. 14.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY:A
passage to India (al); do. 20.00. vr.
za. 21.00. zo. t/m wo. 20.00. di.
14.30. Romancing the stone (al);
za. zo. wo. 15.45. vr. za. 19.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
De avonturen van Hammetje; za.
zo. wo. 14.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
Kuifje en het haeienmeer; za. zo.
wo. 14.00.
DEN HAAG* AST A 1 (Spui 27. tel.
463500): The emerals forest (12);
14.00, 19.00, 21.30. zo. 13.30,
16.00, 19.00, 21.30. ASTA 2 (Spui
27, tel. 463500): Desperatly seek
ing Susan (al); 14.00, 19.00, 21.30.
zo. 13.30, 16.00, 19.00, 21.30.
ASTA 3: The purple rose ot Cai
ro (al); 14.00, 19 15. 21.15. zo.
13.45, 15.45, 19.15. 21.15. BABY
LON 1 (naast Centraal Station, tel.
471656). Maskhe (al); 14.00, 19.00,
21.30. zo. 13.30, 16.00. 19.00,
21.30. BABYLON 2: The break
fast club (al); 14.00, 119.15, 21.30.
zo. 13.30, 15.45, 19.15, 21.30.
BABYLON 3: Death in Venice
(12); 14.00, 20.00. CINEAC 1 (Bui
tenhof 20. tel. 630637): Police Aca
demy 2 (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00, 18.45, 21.30. CINE-
AC 2: Code of silence (16); 14.00.
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. CINEAC 3: The
world according to Garp (12);
18.45. 21.30. do. vr. ma. di. 14.00.
EUROCINEMA (Leyweg 910, tel.
667066): Amadeus (al); za. wo.
20.00. zo. 16.00, 20.00. di. alleen
21.00. overige dagen 14.00, 20.00.
METROPOLE 1 (Carnegielaan,
tel. 456756): A view to a kill (12);
14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. METROPOLE
2: Heavenly bodies (al); 14.00.
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. METROPOLE 3:
The purple rote of Cairo (al); 14.00,
18.45, 21.30. zo. 13.15. 16.00,
18.45. 21.30. METROPOLE 4: A
passage to India (al); 14.00, 20.15.
METROPOLE 5: Amadeus (al);
14.00, 20.00. ODEON 1 (Heren
gracht 13. tel. 462400): First blood,
part 2 (12); 13.45, 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ODE
ON 2: Porky's wraak (16); 13.45,
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. ODEON 3: Crimea
of passion (16); 13.45, 18.45, 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30.
ODEON 4: All of me (16); 18.45,
21.30. do. vr. ma. di. 13.45. LE
PARIS 1 (Kettingstraat 12b, tel.
656402): Maneaters (18); 12.00 tot
22.30. zo. v.a. 13.30. LE PARIS 2:
De hete merries van graaf Bruno
(18); 12.15 tot 22.45. zo. v.a. 13.45.
LE PARIS 3: Sex in de hoogste
klas (18); 12.30 tot 23.00. zo. v.a.
14.00. vr. za. 23.00. PASSAGE
(Passage 63. tel. 460977): First
blood, part 2 (12); 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. HAAGS FILMHUIS (Denne-
weg 56, tel. 459900): Zaal 1: Andrei
Rublyov (16); 16.15, 20.00. Zaal 2: II
pianeta azurro (16); 14.00, 16.15,
19.30, 21.30. Zaal 3: Nostalghia;
do. vr. 14 00. 19.30. 21.45. Stalker;
za. zo. 14.00, 20.30. De spiegel;
ma. 14.00, 19.30, 21.30. De jeugd
van Ivan; di. 14.00, 19.30, 21.30.
Solaris; wo. 14.00, 20.00.
NACHTVOORSTELLINGEN:
CINEAC 1: First blood Part II
(16); za. 00.15. CINEAC II: Police
academy 2 (16); za. 00.15. CINE-
AC III: Cheech Chong still smo
king in Amsterdam (16); za. 00.15.
EUROCINEMA: Schot in de roos
(18); vr. za. 00.02. LE PARIS III:
Sex in de hoogste klas (18): vr. za.
23.00.
KINDERVOORSTELLINGEN:
CINEAC III: Donald Duck's ver
jaardagspartijtje: za. wo. 14.00. zo.
13.15, 16.00. EUROCINEMA: Hei
di; za. zo. wo. 14.00. ODEON 4:
De laatste eenhoorn; za. wo. 13.45.
zo. 13.15. 16.00.
Oekrainse dichter sterft in strafkamp
KEULEN De Oekrainse dichter Wassyl Stus is vorige week
in een strafkamp in Perm bij de Oeral overleden, zo is gisteren
bekend gemaakt. Volgens de in ballingschap levende Russische
dichter Lev Kopelev is Stus een „folterdood" gestorven. Stus
was ooit actief in een groep in de Oekraine, die zich inzet voor
de mensenrechten, op grond van de akkoorden van Helsinki. Hij
was in 1980 tot 15 jaar veroordeeld wegens publikaties over
wantoestanden in strafkampen, waar hij eerder had gezeten.
Volgens Kopelev is Stus wreed vervolgd omdat „hij openlijk op
trad tegen alle schendingen van de mensenrechten en de waar
heid over willekeur en onderdrukking van het geestelijk leven
in zijn vaderland onverschrokken aan het licht bracht". Kope
lev noemt het strafkamp in Perm een „moordkamp"; in mei
1984 stierf er de Oekrainse historicus Oleksa Tychyj, in septem
ber 1984 pleegde de journalist/schrijver Jurij Litwin zelfmoord
en in oktober 1984 overleed Valeri Martsjenko, journalist en
schrijver.
UTRECHT Vroeger gold als
regel dat je pas van „antiek"
mocht spreken als een voor
werp tenminste 100 jaar oud
was. Was het jonger, dan kon
het hooguit „ouderwets" wor
den genoemd. Zo'n uiterst dis
cutabele vuistregel gold enige
tijd ook voor „oude muziek".
Muziek van vóór 1750 mocht
„oud" worden genoemd. Mu
ziek van daarna diende als
„klassiek", „romantisch" of
„hedendaags" te worden aan
geduid. Het Festival Oude Mu
ziek heeft nu alle muziek van
voor 1850 „oud" verklaard en
dus een eeuw in onze richting
opgeschoven. Je kunt daar in
feite weinig bezwaar tegen
maken.
Alle indelingen en etiketten
hebben immers slechts een be
perkte geldigheidsduur. In het
streven muziek te laten klin
ken zoals die in de tijd van de
componist vermoedelijk ge
klonken zal hebben, is sinds
enige tijd voor de composities
uit het eind van de achttiende,
het begin van de negentiende
eeuw de fortepiano van stal
gehaald. Mozart, Beethoven en
Schubert hebben er op ge
speeld, Chopin ook nog wel,
maar spoedig daarna kwamen
er weer andere piano's.
Gisteren is op het festival een
hele dag gewijd aan wat voor
velen een eerste kennisma
king met het fenomeen zal zijn
geweest. Zoals in het nabije
verleden het clavichord en het
clavecymbel hard hebben
moeten vechten voor hun
come-back in muziek van de
Barok, zo moet nu de fortepia
no strijden voor zijn terugkeer
in de muziek van de late klas
siek en de vroege romantiek.
Er is in Utretht gesproken
over de bewaard gebleven, au
thentieke fortepiano's die vrij
wel altijd zijn uitgedroogd of
mechanische mankementen
vertonen. Hoe moeten die, met
behoud van hun wezenlijke
resonantie, verantwoord wor
den gerestaureerd, weer be
speelbaar gemaakt en vooral
geruime tijd bedrijfsklaar wor
den gehouden? De vraag is
ook gesteld of het niet beter
zou zijn goede kopieën te ge
bruiken in plaats van de oude
instrumenten zelf, ook omdat
de laatste voor concertgebruik
erg kwetsbaar zijn.
Het klinkende resultaat van
de toepassing van fortepiano
in daarvoor in aanmerking ko
mende muziek is gisteren ge
demonstreerd op een aantal
zogenaamde Schubertiaden.
Geoffrey Madge, gewoonlijk
de klavierleeuw voor onspeel
bare hedendaagse werken, liet
nu horen hoe hij zich ver
beeldde dat het klonk toen
Liszt in de eerste decennia van
de vorige eeuw liederen van
Schubert voor klavier bewerk
te. Ik waag het te betwijfelen
of het toen echt zo robuust
heeft geklonken. De bariton
Lieuwe Visser zong heel musi-
caal de liederencyclus „Die
Winterreise" met fortepiano
begeleiding Van Stanley Hoog
land. De tenor Hein Meens
vervolgde, begeleid door Jos
van Immerseel, de cyclus „Die
Schöne Müllerin" die - in te
genstelling tot wat men ge
woonlijk denkt - inderdaad
oorspronkelijk voor tenor is
bedacht, 's Avonds concerteer
de een trio (sopraan, klarinet
en piano) en het uit vijf leden
bestaande, vocale Hilliard En
semble sololiederen, kleine en
semblewerkjes en ook instru
mentale soli.
Wat mij betreft kan de conclu
sie zijn dat fortepiano in een
kleine ruimte (niet in de grote
zaal van het Vredenburg!) en
als begeleiding van kleine en
sembles heel mooi kan zijn
mits het vingerspel en de aan
slag sterk bij het instrument
worden aangepast en niet wor
den overgenomen van de mo
derne vleugel. Hoogland speel
de sprankelender en genuan
ceerder dan Van Immerseel,
die wel verfijnd maar ook erg
traag en bedachtzaam te werk
ging. Dit laatste is wel begrij
pelijk want men gaat niet zo
maar van een moderne Stein-
way op een fortepiano over.
Vandaag en morgen valt er op
dit terrein nog meer te horen.
JOHN KASANDER
