TAFEL „Begaanbare weg staatscommissie moet niet door politiek onbegaanbaar worden Bisschop Bar tegen volkspetitionnement STLVi Si kerk en wereld VOORZITTER VERKUYL GEREFORMEERDE EUTHANASIECOMMISSIE: Remonstrantse discussie over Kerk en maatschappelijk engagement £eidóe6otna| Vervroegd of verlaat eruit/ >weer ACHTERGROND CckUcSommit VRIJDAG 23 AUGUSTUS 198S PA( Congresleden hekelen Jerry Falwell Vijftien Republikeinen uit het Amerikaanse huis van Afge vaardigden hebben gisteren felle kritiek geleverd op de con servatieve dominee Jerry Falwell. Volgens de congresleden maakt de oprichter van de beweging van de „moral majority" misbruik van het christelijke geloof wanneer hij het stelsel van apartheid in Zuid-Afrika verdedigt. Apartheid omkleden met de rok van het christendom is een aanfluiting, aldus de Repu blikeinen. Uit de joods-christelijke leer kan geen enkel ele ment dienen als rechtvaardiging voor apartheid. Falwell sprong onlangs weer in de bres voor het blanke bewind in Zuid-Afrika en hij liet weten dat de zwarte bisschop Tutu naar zijn mening een nepfiguur is en niet kan gelden als represen tant van alle zwarten in zijn land. Vaticaan: monokini is zonde Om eens en voor altijd een eind te maken aan de verwachting, dat het Vaticaan wel een oogje zal dichtknijpen bij het ook aan de Italiaanse stranden oprukkende fenomeen van de monoki ni, heeft de theoloog Giovanbattista Mondin, deken van de fi losofische faculteit van de pauselijke Urbaniana-universiteit, hiertegen een duidelijk protest laten horen. In het tijdschrift „Prospettive nei Mondo" (Verkenningen in de Wereld) laat hij weten, dat het in het openbaar weglaten van de bustehouder of het bovenstukje van een bikini, als zonde moet worden aange merkt Zelfs wanneer de vrouw „zonder boos opzet" naakt baadt en daarbij door ieder kan worden gezien, blijft het altijd nog een „provocatie ten opzichte van het andere geslacht", al dus de deken. Spreek de tegenspreker niet tegen. Baltasar Graci&n ..Een begaanbare weg" Zo noemt drs. A. Verkuyl (71) uit Driebergen, destijds voorzitter van de commissie in de Gere formeerde Kerken die een rapport over euthanasie op stelde, het advies van de staatscommissie over euthana sie. „Ik hoop dat de Tweede Kamer er niet een onbegaan bare van maakt door partijpo litieke twisterij of er een bouwwerk van regeltjes en bepalingen van te maken". De euthanasie-commissie con cludeerde in het rapport aan de synode van de Gerefor meerde Kerken onder meer dat „de beslissing om eigen le ven te (laten) beëindigen van uit het gezichtspunt van het christelijk geloof, kan verant woord zijn". Deze formulering geeft een duidelijke grens aan: euthanasie is een zeer in grijpende zaak die met de grootste zorgvuldigheid omge ven dient te zijn. Drs. Ver kuyl, die onder meer revali- datie-arts was, kan zich daar om redelijk vinden in de om schrijving van de staatscom missie. als daarin ook sprake is van „grote zorgvuldigheid en specifieke voorwaarden". „Ik ben", aldus drs. Verkuyl, „voorstander van de huidge wetgeving, met mogelijkhe den tot schulduitsluiting van de arts die euthanasie toepast. We "hebben al een heel rede lijke jurisprudentie en wat dat betreft komt er ook nog een en ander. Op deze manier blijft euthanasie een in princi pe controleerbare zaak. De maatschappij houdt via de rechter de mogelijkheid om de handelwijze van de arts te toetsen. Ik vind dat een abso lute voorwaarde. Je kunt deze zaken niet overlaten aan een autonome artsenstand. De hele maatschappij is er bij be trokken. De voorzitter van de gerefor meerde adviescommissie meent.dat een wetstekst die de strafbaarheid van euthana sie loslaat, te veel maatschap pelijke onzekerheid zou geven en een klimaat zou scheppen waarin bijvoorbeeld van art sen te veel gevraagd wordt. „Een liberaal beleid, ik bedoel een beleid dat euthanasie uit de sfeer van het verbod haalt. ontneemt mensen de zeker heid en bevordert angst voor bijvoorbeeld onvrijwillige eut hanasie. Je hoort zo nu en dan al mensen die de dreiging daarvan ervaren. Het zou een verschrikkelijke zaak zijn als mensen zich niet meer veilig voelen bij een arts of in een ziekenhuis". Kwaliteit van de zorg Dokter Verkuyl' vindt „ver trouwen" en „zorg" kernbe grippen in de problematiek rond de euthanasie. Hij denkt dat de toenemende vraag naar euthanasie weieens te maken kan hebben met gebrek aan vertrouwen tussen patiënten en diens omgeving: artsen, maar ook familie of vrienden en gebrek aan echte zorg. „Een mens die lijdt en niets liever dan dood wil, vormt aan appèl aan de mensen om hem heen. Het eerste wat hij wil is zorg, aandacht. Me disch. om de pijn te verlich ten. maar vooral ook mense lijkheid. En dan kan het best zijn dat als die zorg wordt ge geven. de doodsdrang minder wordt. Helaas zijn er in onze tijd al lerlei factoren die eerder het tegendeel van zo n sfeer be werken. De beschikbare tijd van verpleegkundigen bij voorbeeld. Er wordt zoveel bezuinigd in de gezondheids zorg dat de werkers vrijwel geen tijd meer hebben om echte zorg te bieden. Patiën ten kunnen krijgen het gevoel „teveel" te zijn krijgen en ko men dan niet uit boven hun eenzame strijd van lijden en angst. Euthanasie wordt in zo'n sfeer een mens onwaar dige oplossing. Ik maak me wat dat betreft zorgen. Het wordt in de ge zondheidszorg steeds moeilij ker echt menswaardig te kun nen functioneren. En ik vind dat dit aspect betrokken dient te worden bij de (politieke) discussies rond de euthana sie". De arts wijst er nog op dat een liberaal euthanasie-beleid krachten zou kunnen oproe pen die gaan in de richting van onvrijwillige euthanasie. Hij noemt het toenemend Drs. A. Verkuyl: „Euthanasie moet strafbaar blijven met mogelijkheden tot schulduitsluiting" aantal bejaarden dat steeds meer geld „opslokt" van het budget van de gezondheids zorg En gezondheidszorg is óók een economisch bedrijf. Een min of meer „vrij" eutha nasiebeleid kan een sfeer op roepen waarin mensenlevëns worden „gewogen". De stap naar het effectueren van zo'n „weging" is dan niet ondenk baar. Al is de zorg nog zo goed, er zijn situaties waarin volgens drs. Verkuyl euthanasie een verantwoorde daad is. Hij herinnert zich uit zijn huisart spraktijk patiënten die een uitzichtsloze lijdensweg moes ten gaan. Er was optimale zorg. „Ik weet dat deze men sen tóch graag wilden ster ven. Ze hebben me nooit ge vraagd hen daarbij te helpen. En ik heb ook niets gezegd. Deze dingen kon je toen niet uitspreken, laat staan doen. Maar ik heb toen wel gedacht: de dierenarts mag een oude. zieke hond wel een spuitje ge ven, maar deze ménsen mag ik niet helpen". Natuurlijk Drs. Verkuyl verzet zich te gen redeneringen die beogen een scherpe afbakening te maken tussen „passieve" en „actieve" euthanasie als grond voor een euthanasiewet. „Met die onderscheiding kun je niets. Het grijze gebied tussen leven en dood wordt steeds groter. Wat doe je als arts als je een kankerpatiënt steeds hogere doses morfine geeft om de pijn te bestrijden, ter wijl je weet dat je zo ver komt, dat de patiënt een over dosis krijgt en sterft aan de morfine. Doe je doen aan pas sieve of aan actieve euthana sie? Zo zijn er nog talloze situ aties waarin iedere onder scheiding een denkconstructie blijkt, die in geen enkele rela- tie staat met de werkelijk heid". De redeneertrant van de Ne derlandse bisschoppen in hun herderlijk schrijven over eut hanasie vindt hij om deze re denen ook onjuist. „De bis schoppen suggereren dat het mogelijk is een onderscheid te maken tussen een „natuurlij ke dood" en een dood door di- - rekt ingrijpen van een arts. In de praktijk ligt het niet zo. Hoevel mensen in Nederland zouden werkelijk een natuur lijke dood sterven? Uitgezon derd de mensen die door on gevallen, door hartstilstand en dergelijke overlijden, is er toch niemand die „natuurlijk" sterft? Altijd is er de medische behandeling die ingrijpt in wat de natuur doet. In de redenering van de bis schoppen is er ook geen „na tuurlijk" leven meer. Want ieder aspirientje, iedere ope ratie is ingrijpen in de natuur. Het argument dat de beoogde intentie bepalend is voor goed of kwaad, kan niet gelden. Zie maar naar dat voorbeeld van de morfine. Je kunt toch niet volhouden dat je als arts uitsluitend de intentie hebt om pijn te verlichten, terwijl je weet dat jc het leven be kort7 Dan degradeer je de dood tot „bijverschijnsel" van pijnbestrijding". „Ethisch gesproken is er in mijn visie geen verschil tus sen het nalaten of doen van handelingen, zoals de bis schoppen zeggen. Het nalaten van handelingen wat de dood tengevolge heeft mag wel, maar het doen van handelin gen die hetzelfde effect heeft, mag niet. Dat begrijp ik niet en ik hoop dat in de politieke discussie over de euthanasie en de wetgeving dit soort on derscheidingen niet aan de orde komt. Dan wordt de wet een bouwwerk van bepalin gen, voorwaarden en regeltjes dat de werkelijkheid van het vraagstuk niet raakt". Dokter Verkuyl, die als arts nog actief is als adviseur van een bejaardenhuis, spreekt zijn grote waardering uit voor de liefde jegens de mens zoals de bisschoppen die uiten in hun brief. Ook de noodzaak van goede zorg en medemen selijkheid zoals zij die uiten, kan hij van harte onderschrij ven. Hij zegt tenslotte dat de kwes tie van de euthanasie van uit nemend belang is. Het gaat om niets minder dan leven en dood. Maar te doen alsof het gaat om een unieke kwestie, gaat hem ook te ver. „Ge- zondsheidszorg is immers óók een economisch bedrijf. Een budget dwingt een ziekenhuis tot keuzes die onvermijdelijk het leven van de ene en de dood van de andere mens be tekenen. Apparatuur, man kracht en faciliteiten zijn niet onbeperkt beschikbaar. Er worden keuzes gemaakt. Bij voorbeeld wel een levensred dende operatie op de dertigja rige vader uitvoeren en niet op de man op hoge leeftijd. Dat is de realiteit". LUTSEN KOOISTRA Meer samenwerking bij Israëlzondag De samenwerking tussen de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken wordt dit jaar wat betreft de zogeheten Israël zondag weer wat hechter. Voor predikanten, werkgroe pen Kerk en Israël en voor de leiding van kinder(neven)diensten is een gezamenlijke handreiking gemaakt voor de speciale zondag die op 6 oktober aan staande wordt gehouden. In de handreiking staan een preekschet9, ideeën voor een kinderdienst en enkele litur gische overwegingen. De hervormde predikant dr. G. H. Cohen Stuart uit Jeru zalem en de gereformeerde drs. A. Boersma uit Nes Am- mim schreven een impressie van hun werk. In de Nederlands Hervormde Kerk wordt al sinds 1949 een speciale Israëlzondag gehou den; de gereformeerden be gonnen er vorig jaar mee. Wetsrollen bij d6 Klaagmuur, illustratie uit de handreiking Bisschop Bar van Rotter dam (tevens legerbis schop), CDA-voorzitter P. Bukman en VVD-Kamer- lid prof. dr. ir. J.J.C. Voorhoeve zullen op 14 september te Den Haag spreken op een landelijke manifestatie tegen het volkspetionnement over de plaatsing van kruisra ketten in ons land. Deze bijeenkomst wordt be legd door het ICTO (Interker kelijk Comité Tweezijdige Ontwapening), het Hervormd Beraad Vredesvraagstukken (HBV) en de Stichting Vre despolitiek (SVP). Deze drie organisaties worden be schouwd als tegenhangers van het IKV (Interkerkelijk Vre desberaad). een van de orga nisatoren van het volkspeti tionnement. Het ICTO, dat niet door de kerken wordt erkend of ge steund, maar zichzelf „de grootste interkelijke vredes beweging" noemt, heeft giste ren in een verklaring princi piële bezwaren tegen het volkspetionnement bekend gemaakt. Het is gericht aan het verkeerde adres, aldus het ICTO. Het richt zich namelijk niet tegen het toer^mende aantal Russische raketten, die ons bedreigen. Ook meent het ICTO dat het petitionnement mosterd na de maaltijd is, omdat regering en parlement vorig jaar juni op goede gronden en op demo cratische wijze" tot plaatsing besloten hebben als er per 1 november 1985 meer dan 385 Russische SS-20 raketten zijn. Het grondwettelijke recht van petitionnement wordt volgens het ICTO misbruikt om op verkapte wijze een referen dum te houden, dat in Neder land geen enkele staatsrechte lijke basis heeft. Het ICTO zal behalve genoemde bijeen komst in Den Haag ook plaat selijke en regionale manifes taties tegen het volkspetition nement houden. Verder komt er, eveneens in samenwerking met HBV en SVP, wederom de krant „voor vrede en vrijheid" uit. Tenslotte zal het ICTO, dat binnenkort een jongerennet- werk zal oprichten, de kerken met open brieven over deze zaak benaderen. LEIDSEPROF. HEERING: HET KOMT AAN OP DE DADEN „Wanneer Jezus in Mattheüs 25 aangeeft, waar bij het Laatste Oordeel de scheidslijn ligt tussen de „schapen" en de „bokken", spreekt hij niet over wat de mensen tijdens hun leven tot doelstellingen hebben uitgeroepen, maar over wat zij aan één van de minste broeders en daardoor aan Christus hebben gedaan". Dat is de reactie van de (re monstrantse) prof. dr. H.J. Heering, emeritus-hoogleraar van de RU Leiden, op de uit spraken van een groep ver ontruste Remonstranten uit Meppel over het spreken van de Kerk. De verontruste Remonstran ten, die net als prof. Heering hun gedachten openbaar zien gemaakt door het Remon strants Weekblad, zijn van mening, dat de Kerk zich wel mag uitspreken tegen mis standen in de wereld of vóór humanitaire doelen, maar niet tegen of voor een bepaalde wijze om die oogmerken na te streven. Met andere woorden wel het doel maar niet de weg ernaar toe mag voorwerp zijn van kerkelijke beoorde ling. Die weg, of zoals de Meppelse groep het noemt „de politieke strategie" behoort tot (uitslui tende) verantwoordelijkheid van „de politieke leiders". Prof. Heering geeft toe dat dat heel eenvoudig en aanne melijk klinkt, maar hij is het er absoluut niet mee eens. In de Bijbel worden ons immers wel waarden als liefde, ge rechtigheid en vrede als op dracht in de wereld voorge houden, maar richtsnoeren voor politieke actiemethoden zal men er tevergeefs zoeken, aldus de emeritus-hoogleraar. Apartheid De Meppelse groep van ver ontruste Remonstranten geeft geen voorbeelden van kerke lijke uitspraken over politieke strategieën. Wel noemt zij enige maatschappelijke pro blemen, zoals de apartheid in Zuid-Afrika als maatschappe lijk stelsel, het gebruik van kernwapens en het behoud van de vrede. Daaruit zou volgens prof. Heering kunnen worden afgeleid, dat de groep zich keert tegen voorstellen van de Wereldraad van Ker ken tot terugtrekking van in vesteringen in Zuid-Afrika en tegen eenzijdige stappen tot beperking van kernwapens, waarover ondermeer de Re monstrantse Broederschap in 1980 uitspraken heeft gedaan. De reactie van prof. Heering op dit alles is, dat niet de fraaie doeleinden en verhe ven idealen, „waar wij graag en vaak de mond vol van hebben", voor Christus tellen, maar wat wij aan goeds of slechts onze medemensen aandoen. Dat betreft zowel ons handelen als ons nalaten. De wegen die wij volgen moe-' ten de toets van het Evangelie kunnen doorstaan, „en juist daarin schuilt dikwijls het kwaad", aldus prof. Heering. Naar zijn mening geldt dat zo wel in persoonlijke verhou dingen als met betrekking tot collectieve relaties van de groep of het volk waartoe we behoren. Daarom is het volgens prof. Heering uiteindelijk niet van betekenis of wij als volk de apartheid met de mond ver werpen, maar of wij ons col lectieve gedrag op dat oordeel afstemmen, „teneinde ertoe bij te dragen dat niet langer miljoenen mensen vernederd en vertrapt worden". De Ker ken hebben het volste recht en zelfs de plicht om, als an dere middelen falen, aan te dringen op terugtrekking van investeringen. Ook dienen de Kerken het op te nemen voor een nieuw internationaal be leid, „dat aan het wantrou wen en de haat tussen de vol keren van Oost en West niet langer voedsel geeft en de 'be reidheid tot collectieve moord en zelfmoord uitdrukkelijk buiten de orde stelt". Dat dient volgens prof. Heering dan concreet te zijn, door te vragen om het maken van een begin door „desnoods eenzijdige stappen tot afbraak van onze krankzinnige bewa pening". Prof. Heering heeft in 1978 afscheid genomen van de RU Leiden. Zijn leeropdracht was: wijsbegeerte van de godsdienst, zedenkunde en theologische encyclopedie. Minister Rietkerk heeft met zijn nota aan de G Kamer over de beperking van de vut voor het overh# b soneel de discussie over dit probleem uit de studeeij» f!' gehaald. Plotseling is iedereen duidelijk gewordenr-^ huidige oudedagsvoorziening niet gegarandeerd voor de generatie die na het jaar 2000 daarvan gebrui)r t te maken. De kosten dreigen onbeheersbaar te wordtnir dat de verhouding tussen werkenden en niet-werkend wil zeggen tussen premiebetalers en pensioen- of vutl*^ tigden, drastisch adders kan worden. L iroi VANDAAR dat Rietkerk de vut-regeling wil voorzp een „horizon", een te overziene toekomst. Hij kondigt' vut-regeling voorlopig te beperken tot tien jaar, me^— woorden voor ambtenaren van 50 jaar en ouder. Voor geren zal van jaar tot jaar bekeken worden, hoe de fij? 1 situatie bij overheid en ABP zich-«ntwikkelt. Het zier*^ uit dat rond het jaar 2000 het tijdstip van uittreden i 65 jaar ligt. j De hoge kosten van de vut-regeling voor ambten thans jaarlijks al ongeveer één miljard zijn een be 1 argument voor Rietkerk. Door die te beperken kom' makkelijk aan het bezuinigingsbedrag dat hij volge moet realiseren. Een steekhoudend argument. AlS tweede argument gebruikt Rietkerk de vert* dat straks de vut niet meer nodig is uit het oogpunt deling van arbeid. Hij gaat ervan uit d&t door vergr« inkrimping van de beroepsbevolking straks een te^^ arbeidskrachten zal ontstaan. Voor die verwachting I evenwel weinig grond. Het Planbureau heeft bij hi aangetoond dat het huidige peil van de werkloosh.^ lang tot de mogelijkheden behoort en dat de beroej king tot in de volgende eeuw zal toenemen. In enkele? van het bedrijfsleven kan dit anders liggen, zo hei werkgevers laten weten, maar in de particuliere sect vut toch al een heel andere, minder vaststaande rern «g< T 1 d IN de argumentatie van Rietkerk missen we daajSpe het element dat de vut-regeling in eerste aanleg becfy h; als sociale maatregel: om mensen die daaraan toe ^gei een lang en slopend arbeidsleven de mogelijkheid foj( enig genot te beleven van hun vrije tijd. Onder meCpei onderwijs doet zich deze situatie vaak voor. Het gaat^t d deze mogelijkheid te schrappen met uitsluitend eetnar op argumenten van kosten en arbeidsmarkt. rd het JUIST de problematiek van de gezondheid vaneJ v werknemers vraagt op den duur om een verfijndeel 1 die is toegesneden naar individuele wensen. Rietkidat zuimt in zijn nota aan de Kamer dit element aan tiove terwijl toch hierin een oplossing van de problematic^^,1 den is. Elders experimenteert men al met flexibele f wjj regelingen waarbij ofwel vervroegd ofwel verlaat i tot de mogelijkheden behoort. De Tweede Kamer,"- aow-datum niet geldt als grens voor herverkiezing bijvoorbeeld gaat ook rustig door), zou van Rietkerk verlangen hierop zijn aandacht te richten en ni^^ vooruit te zien naar een mogelijkheid tot kostenbel Pizza gevulde meloen vegetarisch Voor twee personen hebt u nodig: pizza- of boterkoek- vorm van 20 centimeter, 125 g bloem, kwart pakje bakpoeder, halve theelepel zout, half ei, 2 lepels melk, 2 lepels olie, 60 g magere kwark, plastic folie, 3 le pels tomatenpuree, knof look, oregano, 200 g kaas, 3 vleestomaten, peper 1 meloen met 1 handpeer, 1 perzik, 1 banaan, paar pruimen, druiven, bramen of abrikozen, basterdsui ker en citroensap naar smaak. Vet de vorm in. Meng bloem, bakpoeder en zout, klop ei. melk £n olie door elkaar en roer dit mengsel met de kwark door de bloem. Kneed de massa tot een bal en leg het deeg op met bloem besto ven plastic folie. Kneed niet langer dan nodig is en kom daarna zo min mogelijk met de handen aan hi Stuif een weinig het deeg en rol htx een lap die groot i om de vorm te beklA het deeg met de fom in de vorm. haal dé. af en snijd overhang len van het deeg de bodem met een paar keer in. Stk mengsel van tomaf geperste knoflook f no over het deeg en l op blokjes kaas en «J- in plakken gesnedei vei Strooi peper op de nne strijk er een dun h over. >t st Zet de vorm ongevetn iu: nuten in een oven dn bi' 225 staat. ging Was de meloen en*.bbe vrucht zo aan da083 mandje ontstaat of f} da driekwart hoogte eéÜ 011 rand komt of deel,as twee gelijke helfte*eui het vruchtvlees uiP"™ loen en snijd het kl deel de andere vr^°n stukjes, meng ze mt loen en maak er mei— suiker en citroensap se salade van. Gebr de meloen tenmin andere fruitsoorten de keus daarvanfg] smaak en kleur. Vi loen met de saladè neer met een paar a bramen en evenfL paar bloemen. I" -LAG ^erl de lurv Eerst nog onbestendig DE BILT (KNMI) Dit weekeinde zit er nog geen weesverbetering in. Er vallen talrijke regen- en onweersbui en en de temperatuur ligt op een niveau dat te laag is voor de tijd van het jaar. Dit onbe stendige weer hangt samen met een oceaandepressie die over Schotland naar Noorwe gen trekt. Een bijbehorende wolkenzone trekt morgen met regen en onweer over het land naar het oosten. De wind trekt aan tot matig of vrij krachtig, aan de kust en op het IJsselmeer zelfs tot krachtig of hard. Later op de dag kunnen er van het westen uit enkele opklaringen het land binnendrijven, maar zon dag zal blijken dat deze wor den afgewisseld door regen en onweersbuien. De maximumtemperatuur ligt dan rond 18 graden, dat is nog weer een graadje lager dan za terdagmiddag. Maandag duurt het vrij koele en wisselvallige weer nog 'nt, voort, maar daarna hogedrukgebied bovi lantische Oceaan zij in onze richting uitb Het weer knapt daaiet P op: de buienaktivitel 9r en de middagtemfwin gaan omhoog tot fl99( normale waarden v(£ er van het jaar. vor beva Weersvooruitzichten v«i h' Europese landen, geldig yyet en maandag: ngj Zuid-Scandinavië: wissel^ei dagtemperatuur van 15 t<H te n v« Britse Eilanden: onbeste^g^g Benelux: wisselvallig e Frankrijk: half tot zwj enkele regen- of onwe dagtemperatuur van 17 de kust van Normandië tot 27 graden aan de Riv Middellandszeegebied: p zon en mogelijk een Middagtemperatuur ongf Alpengebied talrijke weersbuien. Middagtem] 19 tot 24 graden. JEL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 2