Na orgie nu de kater in
de computerindustrie
:;enheel
even m
ëastic
Èsje
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1985
e tijd geleden
sch|, voor de
mterindustrie over
mai.jheie wereld
rhoeds een
:lige recessie. In de
roep ijn in enkele
warenden tijd 40.000
p'a,nemers in deze
nde) jfstak,
oeidfFamelijk
.netodiakers, op straat
.vit ork Onze
iL_spondent in
Jfika ging de
ming peilen in het
jldcentrum van de
putertechnologie,
<-i»n Valley, dat door
og van de naald
RANCISCO Als het
Jiiegtuig urenlang boven de
j^=flakte heeft gejaagd, zijn Das-
ieeldt°ver de besneeuwde pieken
oaf Rocky Mountains heeft ge-
Dd5-woest'jn van Utah en Neva-
19 Pj^ergestoken en tenslotte de
later hellingen van de Sierra
i bij onder zich heeft doorge-
iles-lrt. is daar eindelijk de ande-
le tijd van Amerika. Aan de hori-
rna cfrijst de bundel wolkenkrab-
ond: »n San Francisco op de punt
t San Mateo schiereiland. De
dalen behoedzaam af naar
ta Claravallei langs de baai.
akte^ waaraan de plaatselijke
UI/I
Ie bijnaam Silicon Valley
dertdien gebruikt de mens-
eze naam voor het wereld-
n van de computerindustrie,
llei was bijna onbewoond
}n het eind van de jaren zes-
Jhoogtechnologische bollebo-
alle uithoeken van de VS
i de planeet bij duizenden
Vze plek begonnen te trek-
,er sl. Shockley, een van de uit-
°8 van de transistor, had er
£afste een fabriekje gevestigd
'ft Pr°duktie van zijn vondst.
f3 w\ar werknemers van Shock-
'"^Qchtten hun eigen bedrijf,
u® weglopers weer nieuwe
Vh enten kreeg. De transistor
ïadre^ computerchip en de markt
ocKst)e minuscule schakelcircuit-
siliconenplakjes werd zo
BM^tig als de wereld zelve. Er
nu een miljoen mensen aan
nt d van Silicon Valley, daar
e vlakte weelderig begroeid
l al?'ch opricht naar de Santa
Tot enkele maanden geleden leefde
Silicon Valley in de rotsvaste ze
kerheid dat de toekomst alleen nog
maar glanzender kon worden. Nér
gens ter wereld zijn de salarissen zo
hoog ais hier, want onbetaalbaar is
het talent dat nieuwe hard- en soft
ware kan maken voor een door in
formatienetwerken omspannen we
reld. Op highway 101, tussen Sar
Francisco en San Jose, vertoont Si
licon Valley nog alle tekenen van
die euforie. Honderden motels, be-
zinestations en restaurants flanke
ren de weg in schreeuwende kleu
ren.
Op de autoradio wordt de country-
music onderbroken voor alarmbe-
richten over de natuurbranden. De
omroeper meldt dat in de vallei
dicht bij de Stanford University, al
vijftien villa's (million dollar hou
ses) zijn vernietigd. Een harde, dro
ge wind en een temperatuur van 38
graden Celcius maken Silicon Val
ley tot een kruitvat.
De andere ramp die deze vlakte be
dreigt, is de tot voor kort onvoor
stelbare: crisis in de computerin
dustrie. Onverhoeds heeft ze de ge
meenschap van jonge, welvarende,
schrandere én fantasierijke techni
sche knobbels overvallen. Enige
maanden geleden begonnen de eer
ste ontslagen te vallen. Sedertdien
gaat er geen dag voorbii of weer
een van de duizenden bedrijven,
die in dit geruis- en schoorsteenloze
industriegebied bijeenstaan, stuurt
honderden werknemers de straat
op. „Er zijn nu duizenden ontsla
gen en de bodem is nog lang niet in
zicht. Ik zit te wachten op de dag
dat er geen nieuws, dus geen nieu
we ontslagen zijn", zegt Rob Hof,
redacteur van de Peninsula Times
Tribune. „Ja, we zijn hier uiterst
somber. Er is sprake van een soort
shocktoestand".
Silicon Valley beleeft de kater van
een jarenlang uitbundig computer-
feest, dat vorig jaar de trekken van
een orgie kreeg. Met reuzesprongen
was de wereldafzet van computers
omhoog gegaan en in de uitgelaten
wordt-snel-rijk-stemming voorza
gen de marktanalysten die het we
ten konden voor 1985 zelfs een re
cordstijging van de verkoop met 50
procent.
i'-aé hn'. jfc« iia£.at*
Rage
Op die hooggespannen verwachting
stelden de vervaardigers van com
puteronderdelen hun produktie in.
Met als gevolg dat thans sprake is
van een „crisis" in een industrietak
die dit jaar zijn afzet zal zien toene
men met twintig procent in
plaats van viiftig. Vooral de „chip
bakkers" hebben zich bezondigd
aan overproduktie en betalen nu
als eersten de prijs. Maar ook de
vervaardigers van het afgeronde
produkt worden bedreigd.
„Het was een klap in m'n gezicht",
zegt Alan Gold, een ontslagen chi
p-ontwerper, aan de bar in Bob's
Café in Sunnyville, een van de ge
meenten in Silicon Valley. „Er is
wel een werkloosheidsuitkering,
maar die wordt hier in Californië
na 26 weken gestopt. Als ik dan
geen andere baan heb moet ik mijn
huis verkopen. Het zwembad zal ik
missen. Ik wil wel verhuizen naar
een van de andere high-techcentra,
naar Texas of naar Boston of naar
North Carolina, maar daar vallen
ook ontslagen".
Alan is ingenieur, pas 32 jaar en
twijfelt niet echt aan zijn vermogen
om tijdig de voortzetting van een
hoog inkomen te verzekeren. „Ik
heb een idee om zelf een bedrijf te
beginnen, samen met een vriend
die biotechnicus is. Iets in de fit
heidsindustrie. Het gecomputeri
seerd analyseren van lichaamsvet-
ten, daar is zeker geld aan te ver
dienen", zo illustreert Alan de to
meloze ondernemingsgeest van zijn
generatie „yuppies" (nieuwe rij
ken).
Hoe komt het dat de verkoop van
computers plotseling zo sterk ver
traagt? „Zoals elke rage ineens af
loopt, is nu de computerrage ineens
voorbij. Ik bedoel de homecompu
ters, die vorig jaar 66 procent van
alle computerverkopen uitmaak
ten. Terwijl de industrie dacht dat
iedereen er een zou aanschaffen,
heeft de consument plotseling be
sloten dat hij zo'n ding helemaal
niet nodig heeft", aldus marktana-
lyst Sam Rosenblatt. In een restau
rant in Palo Alto moet hij boven de
baseballwedstrijd op de tv uit
schreeuwen. „Een paar maanden
geleden nog dachten ouders dat als
ze een huiscomputer zouden aan
schaffen, hun kinderen haast van
zelf betere punten op school zouden
halen. Maar kinderen doen hooguit
spelletjes op de computer en geen
huiswerk. Voor de ouders blijft het
beproefde huishoudboekje toch
handiger dan computerbudgete-
ring. Een computer is duur en in al
z'n mogelijkheden heel moeilijk
onder de knie te krijgen. Van de
elf miljoen computers die in Ame
rikaanse huishoudens staan, wor
den de meeste alleen nog maar als
typemachine gebruikt. Maar dan
wel een dure typemachine. Alleen
de mensen die op hun werk ook
aan een computer zitten, plus een
klein percentage high-techfanaten,
maken uitgebreider gebruik van de
capaciteiten van het apparaat".
Rijk
In de eerste weken van de malaise
wezen veel beschuldigende vingers
in Silicon Valley naar Japan, dat
een reusachtig produktievermogen
voor chips heeft opgebouwd en nu
via dumping de Amerikaanse
markt van de meest gebruikte „dy
namische RAM-chips" zou verove
ren. Het enorme aanbod heeft som
mige chips in een paar maanden
tijd letterlijk tienmaal zo goedkoop
gemaakt. De hele chipsinhoud van
een „Macintosh" kostte Apple eind
vorig jaar 420 dollar en nu nog
maar 60 dollar.
Maar de dumpingklachten die som
mige Amerikaanse fabrieken tegen
Japanners als Fujitsu, Hitachi, Tos
hiba en Mitsubishi hebben inge
diend zullen moeilijk bewijsbaar
zijn. „Het zijn niet de Japanners,
het is niet de dure dollar, het is de
wereldmarkt die door ons allemaal
is overschat", zegt Sam Rosenblatt.
Die avond is er in Silicon Valley
nauwelijks een spitsuur op de an
ders zo volgepakte wegen. Er is
deze week een nationale feestdag
en de meeste bedrijven hebben die
aangegrepen om hun personeel
maar de hele week vrijaf te geven.
Elke vermindering van de over
produktie is nu winst.
In de heuvels van Los Altos is de
brand uitgeraasd. Tussen de ver
koolde huizen, op een steenworp
van het „Stanford University Cen
ter for Computer Studies in Music"
liggen onaangetast de maagdelijk
blauwe zwembaden in de zwarte
aarde. De onmetelijke campus van
de universiteit die zoveel technolo
gische genieën over Silicon Valley
uitstrooit, ligt te trillen in de
avondhitte. Wuivende palmen wer
pen lange schaduwen over de bijna
verlaten lanen en pleinen tussen de
'faculteitsgebouwen. Op de deur
van het Centrum voor Kunstmati
ge Intelligentie hangt een briefje:
„Waarschuwing. Als gevolg van
een technische storing zijn het
elektrisch licht en de computers
uitgevallen
MARC DE KONINCK
n i*q 7 y
likma
lateri.
lench
ok aL
'sator
d do€ g
ich. V
?Ze
zee,
;en C
ppijnj
Iwijni
iese c
lopen
eking
ben
ustste
;1 tW
ren
i is dl
ond
rdkor
[rug i
aarlij
r het
de I
hiel
deze
zal I
i jai
LONDEN Op een stoel in
de vestibule van het Konin-
gin-Marytehuis voor dakloze
vrouwen in Londen zit een
bekende plaatselijke figuur:
de „zakkendame". Het plastic
regenkapje op haar hoofd kan
haar afgematte en uitgeputte
felaatsuitdrukking niet ver
ergen.
Waar ze ook gaat, ze sleept tenmin
ste acht zware tassen met zich mee.
Ze schuifelt langs de straten, som
mige tassen voortduwend met haar
voeten, andere achter zich aan sle
pend, met op haar gezicht een uit
drukking van onuitsprekelijke be
zorgdheid. Wat zit er in al haar tas
sen? Papieren, massa's papieren,
haar hele leven op papier, een on
opgeloste rechtszaak, de een of an
dere verzameling die haar zo dier
baar is dat ze er geen minuut bui
ten kan zonder zich nog meer zor
gen te maken.
Nog niet zolang geleden kreeg ze
een ongeluk. Een vrachtwagen
reed over haar voeten en de broe
ders van de ambulance, die haar
naar het ziekenhuis bracht, moes
ten de handvaten van de tassen
doorsnijden: de zakkendame wei
gerde ze los te laten. Nu is ze weer
terug en schuifelt opnieuw door de
straten, ietsje langzamer dan voor
heen maar nog altijd met die tas
sen, die het ongeluk wonderbaar
lijk genoeg overleefd hebben. Ze
zou ze achter kunnen laten in een
kastje in het tehuis, maar ze kan
het niet, wil het niet, durft het niet.
Ze is niet de enige uit het tehuis
met deze obsessie, want er lopen
meer vrouwen rond die hun hele
hebben en houden met zich mee lij
ken te dragen.
Lager dan dit oude opvangcentrum
voor dakloze vrouwen kan je niet
vallen en toch zouden de zwer
vende vrouwen van Londen deze
honderd bedden hier vele malen
kunnen vullen. De situatie wordt
met de maand slechter. Steeds va
ker zijn psychiatrische inrichtingen
genoodzaakt hun deuren te sluiten
waardoor veel inwonenden op
straat komen te staan. Het opvang
centrum ziet met angst de gevolgen
van een nieuwe wet tegemoet, die
inhoudt dat jonge werklozen geen
huursubsidie meer krijgen. Men
vreest dat een nieuwe golf daklo
zen de straten zal overspoelen.
Hoesten en roken
Aan het hoofd van het opvangcen
trum, een instelling van de Angli
caanse Kerk, staat zuster Theresa
Pountney. Ze kent alle bewoners,
hoewel sommigen slechts heel kort
in het tehuis blijven. Zuster There
sa is precies op de hoogte van hun
achtergronden, gewoonten, noden
en zwakheden.
In de woonkamer is het vol. De
meeste vrouwen doen niets, behal
ve hoesten, roken en nog meer
hoesten. Sommigen staren wat voor
zich uit of kijken wezenloos naar
de tv die de hele dag aanstaat.
Waar op dit moment een opgewek
te kokkin in een blinkende keuken
deze depressieve groep, die nauwe
lijks de deur uit durft, vertelt hoe
goed tarragon en citroen smaken in
een zomersalade. De hoge ramen
langs de wanden hebben dikke rui
ten en van uitzicht kan je eigenlijk
niet spreken. Het tehuis was oor
Dakloze vrouwen: hun hele hebben en houden slepen ze dag-in-dag-uit
met zich mee.
spronkelijk gebouwd als een wees
huis voor jongens en de architec
tuur alles geverfd baksteen en
beton, alles donker en onverwoest
baar ruikt naar het armenhuis,
naar het straffen van de allerlaag-
sten op de maatschappelijke ladder.
Mevrouw Thompson, kleurig ge
kleed in een groene tweedrok en
het grijze haar onberispelijk ge
kapt, zit naast haar bed in de slaap
zaal op zolder. Ze poetst een paar
stevige bruine golfschoenen. Dit is
de rumoerigste slaapzaal: wil ze
niet liever een eigen slaaphokje
Een van die kleine gevangenisach
tige hokjes zonder ramen, waar
voor je per week twee pond extra
moet betalen, maar waar de nach
telijke geluiden hetzelfde en voor
iedereen hoorbaar zijn: kuchen,
zuchten, huilen en soms vloeken en
schreeuwen. Mevrouw Thompson
kan het geld niet missen, zegt ze.
Ze leeft van haar spaarcentjes, niet
van een sociale uitkering. Zuster
Theresa probeert haar tevergeefs
uit te leggen dat ze haar geld snel
moet opmaken, er van moet genie
ten, omdat ze uiteindelijk toch een
uitkering zal krijgen.
Eigen landgoed
Wat doet een keurig verzorgd ie
mand zoals mevrouw Thompson in
dit tehuis? „Ik wacht tot ik mijn ei
gen landgoed in Surrey weer in be
zit kan nemen", zegt ze, terwijl ze
een wantrouwige blik over zich
krijgt. „Het is met al mijn bezittin
gen door kwade mannen gestolen.
Ze hebben mijn broer vermoord. Ik
denk dat de vrouw in het bed naast
me met een van hen getrouwd is
en hier is om me te bespioneren.
Onlangs hebben ze mijn blauwe
badhanddoek gestolen". Ze zit al
tien jaar in het tehuis.
De zeventigjarige Daphne Hamp
ton was ooit muzieklerares en heeft
alle gehaalde diploma's nog in haar
bezit. Ze kleedt zich als een kind,
een tamelijk modebewust kind, en
draagt een felroze baret en een Ru-
pert-de-Beer sjaal. Haar onafschei
delijke metgezel is een teddybeer,
Mactavish genaamd, die een blau
we baret draagt. Voordat Daphne
in het tehuis terechtkwam, sliep ze
's nachts op straat. Ze staat bij di
verse instanties onder verschillen
de namen ingeschrevenen en zus-
onderzoeken.
Veel vrouwen hier zijn eerder zie
lig dan zwakzinnig. Er zijn veel
weduwen bijvoorbeeld, die uit el
lende zijn gaan zwerven, omdat ze
de leegte thuis niet langer konden
verdragen. Vrouwen die gevlucht
zijn voor hun mislukte huwelijk en
geen thuis meer hebben. Bijna alle
maal zijn het vrouwen die absoluut
niet in staat bleken onafhankelijk,
dus los van de man in hun bestaan,
te functioneren. Ze hebben ge
merkt dat ze het alleen niet aan
kunnen.
Temidden van deze vrouwen lopen
ook de „tijdelijke bezoekers" rond:
mensen die hier door de politie
naar toe zijn gebracht, omdat ze
nog laat op straat werden aange
troffen zonder geld om terug naar
huis te kunnen. Ook lopen er een
paar bestolen toeristen rond, bij wie
net tehuis in elk geval een indruk
van Groot-Brittannië achterlaat die
ze niet snel zullen vergeten.
Misschien dat het idee dat God aan
haar kant staat zuster Theresa ge
noeg kracht geeft om door te gaan.
Er is een klein, donker kapelletje
bij het tehuis, waar tweemaal per
dag diensten gehouden worden die
echter maar door weinigen worden
bezocht. „Ik doe echt mijn best hen
de liefde van God te leren ken
nen", aldus zuster Theresa. Ze
denkt echter niet dat het religieuze
aspect van haar werk veel bewo
ners opvalt. Ondertussen moet ze
steeds vaker mensen die om hulp
komen de deur wijzen: in deze her
berg is gewoonweg geen plaats
meer.
POLLY TOYNBEE
Copyright The Guardian
