Ruding
voelt
niets
voor
KI
£eidóc(3ou/ta/nt
Minister
denkt
aan
verplichte
omscholing
werklozen
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1985
k Den Haag is bezig terug te keren van va-
Volgende week vergadert het kabinet al
iver de afronding van de miljoenennota. De
g van de bezuinigingen voor 1986 is al gerui-
bekend: 8,2 miljard. De verdeling in hoofdlij-
>nnen we ook al. Twee miljard moet opge-
worden door de uitkeringstrekkers, twee mil-
lor ambtenaren en trendvolgers, een miljard
e sector volksgezondheid en de rest wordt
ld over de departementen,
ve nog geen antwoord op hebben is de vraag
van het kabinet-Lubbers nog een verkiezings-
tje te wachten staat. Er lijkt ruimte voor een
verlaging van sociale premies, maar krijgen
ook en in welke mate, en doet minister Ru-
an Financien zelf nog een duit in het zakje?
vindsman werd donderdag 46 jaar. Vergezeld
:ht olifanten van een circus, die voor de ra-
in het ministerie een concert weggaven, ging
arlementair redacteur Arjen Broekhuizen bij
ister op de thee en vroeg hem welke traktatie
r de belastingbetaler in petto heeft.
wat stof opwaaien met zijn gerucht
makende uitspraken over Tante
Truus. Ook thans zijn deze berich
ten hem niet ontgaan. „Het is aar
dig bewijsmateriaal voor wat ik
vroeger heb gezegd. Maar dat
maakt mij soms wel wanhopig. Ik
stel voortdurend dat er iets ver
keerd is op onze arbeidsmarkt.
Daar komt dan kritiek op. Dat mag
best, maar dan blijkt later in de(
praktijk dat er toch iets niet klopt".'
„Het grootste probleem blijkt het
gebrek aan scholing. Als overheid
hebben we daar al veel geld en
moeite aan besteed. Werkgevers en
werknemers hebben daar echter in
vorige jaren veel te weinig aan ge
daan. Het probleem lijkt overigens
steeds meer structureel en een
mentaliteitskwestie te zijn. Ik denk
toch dat we verder moeten overwe
gen meer prikkels in te bouwen, in
de sfeer van de beloning. Moet je
niet zorgen voor meer stimulansen
om een baan te zoeken? Meer ver
plichting tot omscholing instellen?"
„Mensen voor wie dat allemaal niet
zo hoeft en die vooral te vinden
zijn in de kringen van de oppositie
zou ik toch eens willen aanraden te
gaan kijken in landen die zij zelf
altijd als sociaal paradijs ten tonele
voeren. Zweden en Oostenrijk bij
voorbeeld. Socialistisch geregeerd
met een gunstig sociaal zekerheids
stelsel, die echter veel hogere
drempels voor een uitkering op
werpen dan wij en die schrappen
als er geen herscholing wordt geac
cepteerd. Wij zijn nog steeds te soe
pel".
Minder solide
Minister Ruding windt er nog
steeds geen doekjes om. Als het aan
hem ligt blijft het kabinet vast op
zijn no-nonsense-koers. Toch lijkt
het ambitieuze bezuinigingspro
gramma voor 1986 minder solide
dan de minister doet voorkomen.
We lopen de verschillende posten
nog eens gezamenlijk door.
Allereerst de ambtenaren. Die heb
ben intussen heel andere gedachten
over hun arbeidsvoorwaarden in
1986 geuit dan het kabinet. In
plaats van de bevriezing van de in
komens in de collectieve sector, die
uitgangspunt is van het kabinet,
willen de twee grootste centrales
van overheidspersoneel, de bij de
FNV aangesloten ACOP en de
CNV-bond CFO, juist een koop
krachtverbetering voor hun leden.
Zo gaapt er dan in elk geval een
gat van twee miljard tussen de
ambtenaren en het kabinet. In feite
is de kloof echter nog veel groter
doordat een bedrag van 640 miljoen
gulden aan bezuinigingen over 1985
nog steeds niet is ingevuld. Het
gaat dan vooral om de kosten van
de herbezetting van de plaatsen die
open vielen door invoering van de
38-urigé werkweek. Minister Ru-
ding heeft hierover nog altijd geen
akkoord bereikt met minister Riet
kerk, die als ambtenarenbaas vindt
dat de schatkist die kosten maar
voor zijn rekening moet nemen.
De toestand zo overziend krijgt het
kabinet er nog een zware dobber
aan om dat totaal van 2,64 miljard
binnen te halen. Minister Ruding
gelooft echter dat 't allemaal nog
best mee kan vallen: „Ik verwacht
geen herhaling van de ambtenaren-
acties zoals in het najaar van 1983.
Ik krijg nog niet zoveel hoogte van
wat de AbvaKabo precies wil, want
dat wisselde deze maand nog per
week. De ambtenaren mogen trou
wens niet uit het oog verliezen dat
wij dit jaar door rangenverhogin
gen en periodieken al veel meer'
dan vorige jaren hebben uitgege
ven aan incidentele salarisverho
gingen voor ambtenaren. Als ik dat
meetel is een bezuiniging van twee
miljard veel minder ambitieus".
„Maar los daarvan geloof ik dat we
een deel van dat geld ook buiten
het directe inkomen van de ambte
naren kunnen binnenhalen. Alles
wat je doet in de sfeer van de pen
sioenen door de rijksbijdrage aan
het ABP te verminderen, komt niet
direct tot uitdrukking in de koop
kracht van de werkende ambtena
ren. De wens van koopkrachtbe-
houd vind ik trouwens een begrij
pelijke. Het is ook ons streven dat
te bereiken, maar ik kan het nog
niet met zekerheid beloven. Vol
gende week gaat het kabinet zich
buigen over de haalbaarheid daar
van, die vooral afhangt van de
mate waarin wij premies en/of be
lastingen kunnen verlagen".
Trendvolgers
Een deel van de bezuinigingen op
de overheidssalarissen moet door
detrendvolgers worden opge
bracht. De mogelijkheden voor de
overheid om in hun arbeidsvoor
waarden in te grijpen zijn zeer be
perkt. Hoe denkt Ruding dat te
klaren? De minister geeft ruiterlijk
toe dat dit een probleem wordt. Hij
verwijst naar zijn collega van Soci
ale Zaken, Jan de Koning. „We
hebben in het kabinet een taakstel
ling afgesproken. Het is aan mijn
collega die te realiseren. Meer kan
ik er echt niet over zeggen".
Daar zit dus een risico. Maar zo zijn
er meer. Ook de sociale zekerheid
moet volgend jaar weer twee mil
jard aan ombuigingen opbrengen.
Naast ëen bevriezing moet de in
voering van de stelselherziening
geld gaan opleveren. Vooral de
ineenschuiving van ww en wwv
tikt aan. De stelselherziening is
echter, zoals wel vaker met omstre
den operaties in dit land, al her
haaldelijk uitgesteld. Minister Ru
ding: „Ik betreur dat zeer. Het is
ook slecht voor de begroting. Je
mist bezuinigingen en financie
ringsverschuivingen ter ontlasting
van de schatkist, vooral door de sa
mensmelting van ww en wwv. Dat
loopt per maand heel hard op. De
sociale fondsen varen daar wel bij,
maar mijn schatkist niet. Ik ben
daar zeer bezorgd over. Voor mij is
dat een extra reden om voorzichtig
te zijn met belastingverlaging. Ik
krijg immers in 1986 minder geld
binnen en de burgers houden toch
al meer in hun portemonnee door
lagere premies".
De druk om de herziening van de
sociale zekerheid nog verder uit te
stellen en over de verkiezingen
van mei heen te tillen zal de ko
mende maanden nog toe nemen.
Als het aan Ruding ligt bezwijkt
het kabinet daar niet voor, maar
het ligt niet aan de minister alleen.
Deze onzekerheid speelt hem danig
parten bij het doorhakken van de
knoop over een eventuele belas
tingverlaging, zo geeft hij toe. Ook
al in het licht van andere onzeker
heden blijkt Ruding opnieuw zeker
niet te trappelen om een cadeautje
weg te geven. „Ik wijs er ook nog
eens op dat de koopkracht tot nog
toe gunstiger is uitgevallen dan bij
het aantreden van dit kabinet werd
geraamd. Dat komt ook tot uit
drukking in een aantrekkende con
sumptie. We moeten ons dus zeker
geen zieligheid aanpraten".
Aardgas
We spraken over financiële risico's.
Een van de grootste vormen de
aardgasbaten. Dit jaar werd de mi
nister gezegend met een serie mee
vallers op dat terrein. Een uiterst
strenge winter zorgde voor een
grote afzet en een hoge dollarkoers
voor een sterke prijs. Voor 1986 ziet
het plaatje er heel anders uit. Op
nog zo'n winter kan een man als
Ruding moeilijk rekenen en de dol
lar is al heel wat goedkoper gewor
den. De terugval in de aardgasop
brengst komt zo extra hard aan.
„De onzekerheid van de aardgasop
brengst is inderdaad afschuwelijk",
erkent de bewindsman. „Een van
de grote fouten die in het verleden
zijn gemaakt is de schatkist zo af
hankelijk te maken van het aard
gas. Gelukkig ontwikkelt de rente
zich nu in ons voordeel. Daar ben
ik erg blij mee, maar dat betekent
zeker niet dat we de komende ja
ren minder zouden hoeven om te
buigen. De ontwikkeling van de
aardgasprijs, die immers aan de
olieprijs is gekoppeld, bevalt me
helemaal niet. Een lagere olieprijs
is weliswaar niet slecht voor de
economie, maar wel voor onze gas-
export en daarmee voor de schat-
,kist. De ontwikkeling die zich nu
aftekent wordt uiterst zorgelijk,
wat voor mij reden is de noodzaak
van ombuigingen te blijven bena
drukken. Ik onderschrijf nog steeds
de 16 tot 20 miljard voor de komen
de regeerperiode die ik eerder
noemde". Rudings partij, het CDA,
wil volstaan met 11 miljard. „Dat is
te weinig", zegt de minister. „Maar
ik heb begrepen dat het een mini
mumbedrag is. Bovendien is het
CDA-program nog een ontwerp.
En we mogen niet vergeten dat
ombuigen in feite staat voor „min
der meer" uitgeven".
Geen cadeautje
Het financiële veld overziende er
kent de minister van financiën dat
nogal wat gevaren zijn schatkist
bedreigen. „Er zijn zeker duidelijke
risico's. Voor mij is dat reden op te
passen en geen huiden te gaan ver
kopen voor de beren geschoten
zijn. We hebben nog een hele klus
te klaren".
Is er onder deze omstandigheden in
de ogen van Ruding dan wel finan
ciële ruimte voor ,,'t cadeautje", zo
als een belastingverlaging aan de
vooravond van de stembusstrijd in
politiek Den Haag wordt aange
duid. De minister heeft altijd ge
zegd dat er pas van een belasting
verlaging sprake kan zijn als er el
ders maatregelen zouden worden
genomen die voor een gedegen fi
nanciering kunnen zorgen. Zoals
we aan het begin van het gesprek
zagen worden die middelen (via
een bezuiniging op de WIR) be
dreigd. Ruding wordt nog duidelij
ker: „Ik moet eerst zekerheid heb
ben dat de middelen er zijn. Anders
wordt het echt een cadeautje. Daar
voel ik niets voor. Je kunt niet
eerst besluiten tot een belastingver
laging en dan nog maar zien of het
geld voor de dekking binnen komt.
Pas als de Tweede Kamer mijn op
vatting deelt dat het geld uit de
WIR kan komen en als het finan
cieringstekort blijkt te dalen, dan
kunnen we die belastingverlaging
overwegen. Anders is het verhaal
van tafel".
De minister geeft toe dat een belas
tingverlaging daarmee wel zeer on
zeker wordt. „Een lastenverlichting
door lagere premies zit er waar
schijnlijk in. Die vind ik ook te
recht. Een belastingverlaging komt
er alleen als die nodig is voor de
koopkracht en als ik het geld er
voor heb. Gaat die bezuiniging op
de WIR niet door, dan ook de be
lastingverlaging niet. Ik zie geen
meevallers of andere mogelijkhe
den om het geld binnen te halen en
dan zeg ik dus: „Einde oefening".
ARJEN BROEKHUIZEN
Foto's: CEES VERKERK
DEN HAAG Aan de zuinigheid
waarmee minister Ruding de afge
lopen jaren zo'n faam heeft ver
worven komt in 1986 nog geen ein
de. Neerlands penningmeester blijft
weigeren een gulden uit te geven
die hij niet eerst zelf verdiend
heeft. Ook nu het overheidstekort
is teruggedrongen tot een percenta
ge waar twee jaar geleden waar
schijnlijk alleen Ruding zelf nog in
geloofde en dat in feite voor ligt op
het in het regeerakkoord afgespro
ken schema, blijft Ruding de zui
nigheid zelve.
Voor hij op vakantie ging sprak het
kabinet over de mogelijkheid dat er
maximaal anderhalf miljard gulden
beschikbaar zou kunnen zijn voor
een verlaging van de loon- en in
komstenbelasting. Echter alleen als
nader cijferwerk zou uitwijzen dat
het overheidstekort volgend jaar
lager zou uitkomen dan acht pro
cent en lager dan over 1985 wordt
geraamd. Anders zou een deel van
die 1,5 miljard eerst aan dat doel
moeten worden besteed.
Nu, terug van vakantie, zegt Ru
ding er nog wat bij: Het moet ook
voor de koopkrachtontwikkeling
nodig zijn en de financiering moet
zeker zijn. De eerste voorwaarde
wordt ingegeven door het feit dat
via lagere premies de koopkracht
ook al goeddeels op peil kan blij
ven. Belastingverlaging wordt dan,
hoe wenselijk ook, toch minder no
dig. De tweede voorwaarde komt
voort uit toegenomen twijfel over
de juistheid van de afschaffing van
de Wet op de Investeringsregeling
(WIR), waarmee een eventuele be
lastingverlaging betaald zou wor
den.
De zogenaamde negatieve aanslag
in de WIR zou moeten verdwijnen.
Via deze belastingfaciliteit krijgen
investerende bedrijven die geen
winst maken tezamen jaarlijks 1,5
miljard aan premies. Ruding is er
vóór dat daar een einde aan komt.
„Het kan nooit de bedoeling van de
WIR geweest zijn structureel ver
liesgevende bedrijven premies te
geven. Dan wordt het gewoon een
subsidie en daar is de overheid niet
voor".
In het bedrijfsleven groeit het ver
zet tegen het snijden in de WIR, te
meer omdat het kabinet had be
loofd deze investeringspremierege
ling in deze kabinetsperiode onaan
getast te laten. Veel bedrijven zou
den bovendien niet zonder kunnen
en bij afschaffing het loodje leggen.
Grotere werkloosheid zou het ge
volg zijn. Geen wonder dat de poli
tieke druk op CDA en VVD is op
gevoerd om van dit besluit af te
zien of in elk geval uitzonderingen
te maken voor bedrijven die echt
niet zonder kunnen.
Minister Ruding vindt dat de be
trokkenen niet al te zielig moeten
doen: „Men zou immers als belo
ning een belastingverlaging krijgen
waarvan men ook profiteert. Wel
iswaar niet evenredig, dat geef ik
toe, maar als iemand blijvend vrij
wel geen inkomen heeft, moet je je
toch afvragen of het dan wel zinvol
is te investeren en dat als overheid
nog te belonen? Ik begrijp best dat
je niet met een pennestreek tot af
schaffing kunt overgaan. Dat gaan
we ook verantwoord doen en we
bezien nog in hoeverre we reke
ning moeten houden met bepaalde
groepen. Toch ben ik daar erg te
rughoudend in. Het hek is anders
van de dam. Dan komen er ook al
lerlei andere groepen die zichzelf
zielig vinden. Zo blijft er van de
besparingen bij de WIR niets meer
over en kan er dus van een belas
tingverlaging ook geen sprake
zijn".
Tante Truus
De sociale uitkeringen worden vol
gend jaar bevroren. Dat geldt ook
voor het minimumloon. Daarnaast
is echter een verlaging van dat mi
nimum niet uitgesloten. Minister
De Koning moet daarover in het
najaar een beslissing nemen. Er ligt
een meerderheidsadvies van de So
ciaal-Economische Raad, waarin op
drastische maatregelen wordt aan
gedrongen. De werkgevers in de
SER willen het minimumloon zelfs
helemaal afschaffen. De mobiliteit
op de arbeidsmarkt zou erdoor ver
beteren. In gewoon Nederlands:
mensen zouden eerder bereid zijn
een baan aan te nemen.
Dat geldt temeer nu er steeds va
ker wordt gemeld dat personeel
moeilijk te vinden blijkt ondanks
de weer oplopende werkloosheid.
In de produktie moeten geschoolde
Engelsen worden aangenomen. Te-
rugploegprojecten voor werkloze
bouwvakkers werken met Belgen.
Schoolverlaters laten het massaal
afweten als hun bijscholing met
uitzicht op een baan wordt aange
boden.
Ook het kabinet hecht eraan dat
mensen eerder een baan aannemen
of zich laten bijscholen. Minister
Ruding deed in dit verband heel
rken
d uil
thiel
VVD
nt i
•sec-
holt
it v
heet
taris
laag.
asting-
|ing? Ik
ïrst het
ervoor
bben".
len ons
iligheid
Die
ard aan
Igingen
JtCDA-
l vind ik
eedste
_JWinig".
