Fitte Huis bezorgd over
ntmoeting met Gorbatsjov
EG-ambassadeurs praten over
sancties tegen Zuid-Afrika
Afgebroken staartstuk
sleutel bij onderzoek
BOLBLIKSEM
ONGRIJPBARE
VUAND VAN
LUCHTVAART
Langzaamaan
_ESIDENT REAGAN BESTUDEERT DE RUSSISCHE PSYCHE..
look gif
"itse sekt
Verhuizing ambassade
in Pretoria uitgesteld
~teFland
CcidöcSoiximit
WOENSDAG 14 AUGUSTUS 1985 PAGINA 5
■nils villen wapens
Ujneeileggen
iELHI Vertegenwoordigers
nil-gurrillabewegingen heb-
'eigerci hun wapens neer te
en hui trainingskampen te
in ruil voor een akkoord met
ring in Colombo, dat een einde
Jlken aai het geweld op het
ijlDe repringsdelegatie bij de
34iderhaidelingen in het Hima-
Siinkrijke Buthan had deze eis
3 „Wij zdlen onze wapens niet
3 voor vij ons doel, een onaf-
'èjk Tanil-thuisland, hebben
-J aldus ;en van de Tamil-lei-
2ihdanks le volstrekt tegenge-
^andpunen van beide delega-
10in de onlerhandelingen door.
Wie zich in België op de autosnelweg
waagt, wordt sinds kort op een heel
aparte manier gewezen op de gevaren
van te hard rijden. Vanaf de bekende
grote affiches langs de snelwegen lacht
een charmante blonde vrouw de auto
mobilisme) toe met als tekst: ..Snel rijen
is zo dom als snel vrijen". Volgens de
organisatie die verantwoordelijk is voor
de affiches, is de campagne vooral ge
richt op jongeren tussen de 18 en 25
jaar en dan vooral het mannelijk deel
van deze groep. Aan Waalse kant blijkt
men overigens iets gevoeliger voor di
recte toespelingen op het vlak van de
erotiek. De Waalse jongelieden moeten
het doen met „Tu ne me seduis pas
quand tu vas vite", wat zoveel wil zeg
gen als „Met hard rijden kun je me niet
verleiden".
WEER NATRIUM
UIT KALKAR
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
BONN Voor de tweede keer in en
kele maanden tijds zijn er in de omstre
den snelle kweekreactor in Kalkar pro
blemen ontstaan met natrium in het
koelsysteem van de centrale. Nu ont
snapte bijna een kubieke meter natri
um. De stof trad niet uit, maar bleef
binnen de ommantelling van het koel
systeem. Volgens de firma SBK, die de
kweekreactor bouwt, ontstond er geen
open brandhaard, maar slechts rook. In
tegenstelling tot het vorige, ernstigere,
natrium-incident, waren er ditmaal
geen heftige reacties. De bedrijfsbrand
weer had de situatie snel onder contro
le, aldus SBK.
Kaboel zwaar
onder vuur
ISLAMABAD Het Af
ghaanse verzet heeft het of
fensief tegen de hoofdstad
Kaboel opgevoerd. De stad
wordt dagelijks bestookt
met raketten en brandbom
men en honderden Russi
sche en Afghaanse militai
ren zijn in en om de stad in
gezet om de aanvallen af te
slaan. Het offensief van de
rebellen begon eind juli met
een grote aanval op een
Russische luchtmachtbasis
bij het vliegveld van Ka
boel. Sindsdien is het in Ka
boel ook al tot straatgevech
ten gekomen.
Droomeiland
voor Thatcher
LONDEN Een land waar noch sta
kende mijnwerkers noch lastige poli
tieke tegenstanders zijn; dat trekt
premier Margaret Thatcher van
Groot-Brittannië wel aan. Toen de
Amerikaanse vice-president George
Bush mevrouw Thatcher, tijdens
haar laatste bezoek aan Washington,
een foto liet zien van het eiland
Thatcher op de kust ter hoogte van
Boston, zei de premier: „Wat een
heerlijk oord. Ik moet er eens naar
toe gaan en het regeren". Thatcher,
een eilandje van 21 hectare, wordt af
gezien van een kolonie meeuwen al
leen bewoond door een echtpaar op
leeftijd.
I
se correspndent Mare
m inck>
do
NGTON Tot 2
m ber verbijft presi-
jeagan opzijn 'Ran-
pl Cielo' (hemelse
iin Califonië om er
l te herstdlen van
g fikeroperaie en om
so i op te laden voor
n zwaar pditiek na-
jelooft te worden,
et beperlte huis
dat de Dresident
meegenonen naar
'itte Huis aan de
*st behonn vier
mdgerhalen' «ver de
Unie. Het zijn ge
in van elk tien pa-
9 50 door gespe:ialiseer-
btenaren tpgesteld
agan voor :e berei-
diens topontmoe-
I 19 en 20 lovbem-
in Genève met de
he leider Michail
gov. Een van de
- is getiteld: 'De
Psyche'.
.40 kt erg vroeg voor
g om nu al in training te
do »or een politieke con-
so dé nog drie maan-
is. De gedegen voorbe-
20 die de Witte Huis-staf
voor de 74-jarige nodig acht,
weerspiegelt dan ook vooral
de zorgen in de Amerikaanse
hoofdstad over de mogelijke
schade die Reagan (en daar
mee de VS en het Westers
bondgenootschap) in de
krachtmeting met Gorbatsjov
kan oplopen.
Die zorgen gelden niet alleen
de van Reagan bekende ge
brekkigheid in parate kennis
over het Sovjet-stelsel en over
de wereldkaart in het alge
meen, een zwakte die al tallo
ze malen in ontmoetingen met
buitenlandse leiders en tijdens
persconferenties tot incidenten
en misverstanden heeft geleid.
Voor deze eerste Russisch-A-
merikaanse top sedert zes jaar
en de allereerste voor Ronald
Reagan is het Witte Huis ron
duit beducht voor zowel het
persoonlijke kaliber van Gor
batsjov als voor de politieke
agenda waarmee deze naar
Zwitserland reist.
Uitstraling
Het meest vreest het Witte
Huis dat Gorbatsjov met een
combinatie van individuele
charme en 'mooi klinkende'
ontspanningsvoorstellen de
publicitaire show zal stelen
van Reagan, die tot dusverre
geen gelijke leek te hebben in
dramatische vaardigheid.
Wie het idee zou hebben dat
inhoud (van de besprekingen)
belangrijker is dan presentatie,
wordt in Washington gauw uit
de droom geholpen. Een van
Reagans naaste medewerkers,
die deze augustusweken in de
hoofdstad is achtergebleven,
zegt: „De top zelf zal toch geen
grote doorbraken opleveren.
Concrete resultaten moeten
ervoor of erna worden uitge
werkt." Blijft over het evene
ment zelf, dat een gigantische
mediagebeurtenis wordt met
minstens 3000 journalisten en
een televisiepubliek van mil
jarden mensen.
Voor zover in Washington be
kend hebben de Russen voor
het eerst in de geschiedenis
onlangs (net als de Amerika
nen voor zulke gelegenheden
plegen te doen) een team me
diadeskundigen naar de ont-
moetingslokaties in Genève
gestuurd om tijd en plaats te
bestuderen van persconferen
ties, invalshoeken van came
ra's enz.
Sommige medewerkers van de
Amerikaanse president menen
dat Gorbatsjov al geruime tijd
een 'levensgrote public-rela-
tionskuil' voor Reagan aan het
graven is en men ziet niet
goed hoe men daar de Rus zelf
in kan laten vallen.
Men wijst erop dat de Russi
sche eenzijdige opschorting
van plaatsing van SS-20-kern-
raketten juist afloopt voor 'Ge
nève' en dat Gorbatsjov aldaar
deze plaatsingsstop met een
genereus gebaar kan verlen
gen, daarmee de Nederlandse
plaatsingsbeslissing die
rond die tijd moet vallen
extra belastend.
In november zal ook de eenzij
dige Russische stop op nucleai
re proefexplosies (door Was
hington als een leeg gebaar
verworpen) nog van kracht
zijn en kan Gorbatsjov de aan
dacht van de wereld richten
op Reagans weigering om het
zelfde te doen. Verder ziet
Washington enigszins nerveus
het bezoek tegemoet dat de
Russische voorman tevoren op
2 oktober zal brengen aan Pa
rijs, een ideaal toneel voor een
generale repetitie.
Aan wat Reagan van zijn kant
in Genève zal inbrengen, kan
hij waarschijnlijk niet veel eer
behalen, zo menen politieke
waarnemers in de VS, tenzij
hij met een werkelijk nieuw,
concreet, vergaand en kansrijk
ontwapeningsvoorstel komt.
Weinigen verwachten zoiets.
Reagan zal daarentegen op
nieuw zijn ruimtewapenspro-
ject ('Star Wars') willen verde
digen. „Ook dat is een punt
waarop Gorbatsjov eigenlijk
alleen maar winst kan boeken.
Als hij Reagan kan bewegen
tot beperking van 'Star Wars'
heeft hij direct gewonnen. Als
de Rus dat niet kan, heeft hij
indirect aan steun gewonnen
bij de Westeuropeanen, die
ook niets moeten hebben van
een Amerikaans ruimteschild,
dat Europa tot nucleair slag
veld maakt", zegt voormelde
raadgever van de Amerikaan
se president bezorgd.
Hete herfst
kon na vijf jaar in het
Witfe Huis niet langer meer
onder een top met zijn Russi
sche tegenspeler uit. Maar de
kaarten liggen niet gunstig
voor de Amerikaanse presi
dent. Het 'vakantiewerk' lijkt
allerminst overbodig, al was
het alleen maar omdat tegen
over de alerte Gorbatsjov een
stevig zelfvertrouwen geboden
lijkt. En temeer omdat Reagan
straks, terug in Washington,
bepaald niet ongestoord zijn
Sovjet-studie voort kan zetten.
Er wacht hem een besluit over
sancties tegen Zuid-Afrika, hij
moet waarschijnlijk zijn met
trots aangekondigde belasting
hervorming intrekken en de
kans om het begrotingstekort
van 215 miljard dollar klein te
krijgen is verder geslonken nu
de economische groei achter
blijft. Dat zijn nog maar een
paar van de perikelen die een
bejaarde en nog herstellende
Amerikaanse president in een
hete herfst te wachten staan.
Uitkijk
Een omgeslagen boot, met daarop een tienjarig jongetje, op de uitkijk naar hulp. Nelson Kwok was
één van de overlevenden van een tragische aanvaring gisteren van een plezierjacht met een veer
boot voor de kust van Vancouver. Zijn moeder en oudere broer kwamen daarbij om het leven, de
vader en jongere broer werden gered.
DEN HAAG De ambas
sadeurs van de EG-landen
in Zuid-Afrika komen te
gen het eind van deze
maand naar Luxemburg
voor een bijeenkomst
waar zal worden begon
nen met het uitwerken
van een strategie voor het
beëindigen van de apart
heid. Dit heeft het minis
terie van buitenlandse za
ken in Den Haag meege
deeld.
Behalve een strategie tegen de
apartheid, wordt een inventa
ris opgemaakt van maatrege
len die afzonderlijke landen
van de Europese Gemeen
schap tegen Zuid-Afrika heb
ben genomen of willen nemen,
en een opdracht vastgesteld
voor de drie ministers van bui
tenlandse zaken (Van den
Broek, de Luxemburger Poos
en de Italiaan Andreotti) die
naar Pretoria gaan om een
hartig woord te spreken met
de leiders van het blanke min
derheidsbewind. Het is overi
gens uitgesloten dat de Tien
het in Luxemburg eens wor
den over economische dwang
maatregelen, gezien het verzet
van de landen met de grootste
economische belangen in Zuid
Afrika, Engeland en West-
-Duitsland.
Het is niet duidelijk wie ver
antwoordelijk is voor het af
branden van het huis van
Winnie Mandela in Brandford
bij Johannesburg, de vrouw
van de gevangen zittende
zwarte nationalistenleider Nel
son Mandela.
JLDOIF Analis-
Duits laboratoria
i nu ock sporen van
tige dëthyleengly-
igetrofen in West-
>ekt. Ii een labora-
in Es;en werd in
s „Albnger Peters-
agesek" een con-
ie van 0,3 milli-
»er lite* aangetrof-
eze corcentratie is
ns ver beneden de
die als schadelijk
e mens wordt be-
d (10 g am per li-
langrijksb Westduitse
lstaat, Rinland-Palts,
»t wijnsclandaal een
olitiek slahtoffer ge-
3 mier Berihard Vogel
maakte gsteren be-
t de staatsecretaris in
5 isterie var wijnbouw,
o 'ige Ferdiiand Stark,
2 leeft genonen. Stark
o verantwoordelijkheid
enomen vror de nala-
'ij het onde-zoek naar
waren «angelengd
„GEEN VERBAND MET ZAAK-DE JONGE"
DEN HAAG De verhuizing van de Nederlandse am
bassade in de Zuidafrikaanse hoofdstad Pretoria is eni
ge dagen vertraagd. Een woordvoerder van het minis
terie van buitenlandse zaken ontkende vanmorgen
echter pertinent, dat het uitstel iets te rpaken zou heb
ben met de zaak-De Jonge, de Nederlandse antropo
loog die zijn toevlucht heeft genomen in de ambassade
om uit handen van de Zuidafrikaanse politie te blijven.
De vertraging is een gevolg van „administratieve problemen.
Ik weet niet wat er precies aan de hand is. Ik geloof dat het
gebouw nog niet helemaal klaar is", aldus de woordvoerder
van BZ. Hij ontkende dat de verhuizing is opgeschort omdat
de Zuidafrikaanse regering De Jonge geen vrijgeleide wil ge
ven bij de verhuizing.
Het was de bedoeling dat de Nederlandse ambassade op 20
augustus naar een nieuw onderkomen zou verhuizen. Vol
gens de woordvoerder houdt men nu rekening met begin
september. Momenteel is de diplomatieke vertegenwoordi
ging nog gehuisvest in een kantoorgebouw in het centrum
van Pretoria, dat voortdurend wordt bewaakt door de Zuida
frikaanse veiligheidsdienst. Zodra Klaas de Jonge een stap
buiten het Nederlandse grondgebied zet, wordt hij opgepakt.
Zoals bekend wordt de 47-jarige Nederlander verdacht van
het smokkelen en opslaan van wapens voor de verboden
zwarte verzetsbeweging ANC. Op 10 juli vluchtte hij de am
bassade binnen, maar werd door Zuidafrikaanse agenten uit
het gebouw gehaald. Na heftige protesten van Nederland
moesten de Zuidafrikaanse autoriteiten De Jonge weer laten
gaan. Sindsdien verblijft hij in de Nederlandse ambassade.
|JE VERHOLEN EN DE KNAP-MUTATOR
i26 7/a1 was Eelco Eelkema bittere ernst dit-
9 3/at grote schreden marcheerde hij terug
lis/a plaatselijke politiebureau, alwaar hij
78 i/©r zijn bureau zette om een groot rap-
129 3/ïan schr'iven- Een rapport, dat handel-
Tiet provo-optreden te Rijkhuyzén en
48 7/»naatregelen, die de politie daartegen
60 3/eondernemen. „Dat rapport gaat naar
35 i/«ster van Muizenis," mompelde Eelco.
315/^iou maar klez'n of we slap blijv'n han-
46i/£treng gaan optreed'n. Als hoofd van
103 i/L's de bur9emeester verantwoordelijk.
2^ 3/p zaak'n dan mis, dan koom'n de ge-
201/eiminste déar, waar ze thuishoor'n en
413/jet met eervol ontslag de straat op." -
33 3/was Sjeems Pond de slijterij van de fir-
46 limans binnengelopen. „O nee!" zei
ns streng. „Aan langharige zusjes of
ideriarin gespuis mag ik geen dubbel-
gebrande Koetsier verkopen of meegeven. Ik
ken de regels. Ik kijk wel uit." - „Punt één: ik
ben geenmeisje," antwoordde Sjeems met zwa
re stem. „Punt twee: ikb en meerderjarig. Punt
drie: ik kan betalen. Punt vier: ik wens geen
grapjes meer over mijn lange haren. Michiel de
Ruyter had tenslotte óók lang haar!" - Baas Bo-
reelmans snoof verachtelijk. „Als jullie allemaal
net zo flink waren als hij, dan sprak heel Enge
land nou Nederlands," beet hij zijn klant vinnig
toe. „Maar nu spreekt heel Nederland Engels!
Jullie met je hip en je kick en je hi-ha-heppe-
ning! Een free-kick voor je broek moest je heb
ben! Hier! Pak an, die twee flessen dubbelge-
brande Koetsier. En maak dan maar gauw, dat
je wegkomt!"
En dét zet ons even aan het denken. Waarom
zou geheim agent 009 twéé flessen dubbelge-
brande Koetsier nodig hebben
Bergers brachten gisteren het roer van de verongelukte Boeing aan land.
(Vervolg van de voorpagina)
TOKIO Deskundigen
van de Boeing-vliegtuig
fabriek vermoeden dat
het gisteren uit zee gevis
te deel van de achtervin
van de verongelukte Ja
panse Boeing-747 een be-
langrijkse sleutel kan
zijn bij het onderzoek
naar de oorzaak van de
vliegramp. In de baai
van Sagami, op vele kilo
meters van de plaats
waar het vliegtuig tegen
een berg vloog, vonden
vissers een deel van het
roer. De baai ligt overi
gens wel op de route die
het toestel gevolgd heeft.
Volgens een woordvoerder
van Boeing is een staartvin
(verticale stabilisator) even
belangrijk als een vleugel.
Een toestel dat een stuk van
die stabilisator kwijtraakt,
het roer, wordt onbestuur
baar. Met behulp van de mo
toren kan men de hoogte nog
beïnvloeden. Maar zeker tij
dens slecht weer is het vlieg
tuig nauwelijks te controle
ren. Zoals inmiddels bekend,
liet de piloot kort voordat het
toestel van de raderschermen
verdween weten, dat hij zijn
vliegtuig nauwelijks onder
controle kon houden.
De vraag blijft echter, wat de
oorzaak is geweest van het
verlies van het staartstuk.
Een van de vier overleven
den van de vliegramp heeft
verklaard „tien minuten na
het opstijgen uit Tokio een
krachtige knal achter in het
vliegtuig te hebben gehoord,
waarna er witte rook en stof
in de passagiersruimte ver
scheen'
Een woordvoerder van de
Boeing-fabrieken maakte
Vannacht bekend, dat het
verongelukte toestel zeven
jaar geleden een noodlanding
moest maken, waarbij de
romp van het vliegtuig bij
het staartstuk werd bescha
digd. Maar hij achtte het niet
waarschijnlijk, dat dat onge
luk heeft bijgedragen tot de
ramp van maandag. Maar
volgens een Japanse krant
werd bij de reparatie in '78
het gehele achterste deel van
de romp vervangen, met uit
zondering van een deur. Zo
als bekend, maakte de piloot
kort voor het neerstorten
melding van problemen met
een deur. Een woordvoerder
van Boeing heeft verklaard
dat „structurele problemen"
met de deur in geen geval de
oorzaak van de vliegramp
kunnen zijn. De meeste
Boeing-747's zijn uitgerust
met zogenaamde „plugdeu-
ren": deuren die zo ontwor
pen zijn, dat ze groter zijn
dan de deuropening en van
binnen gesloten moeten wor
den. De vorm van de deur
garandeert dat elk verschil
tussen de binnen- en buiten-
druk er alleen maar toe leidt,
dat de deur steviger tegen de
deuropening wordt aange
drukt.
Door de tweede ramp met
een Boeing-747 binnen twee
maanden (eind juni stortte
een Indiase Jumbo bij Ier
land in zee) zullen de verze
keringspremies voor interna
tionale vliegtuigen omhoog
gaan, zo heeft een woord
voerder van het verzekrings-
bedrijf Lloyds in Londen
meegedeeld. Volgens hem
was de Boeing-747 van JAL
voor ongeveer 100 miljoen
DEN HAAG Het zal nog wel enige tijd duren,
voordat vast staat wat de oorzaak is geweest van de
ramp met de Japanse Boeing-747. Het is echter zeer
onwaarschijnlijk, dat het ongeluk het gevolg is ge
weest van technische gebreken aan het toestel. Japan
Air Lines (JAL) werd dit jaar niet voor niets door het
vakblad Flight International uitgeroepen tot de veili
gste luchtvaartmaatschappij ter wereld.
De mogelijkheid blijft bestaan, dat het ramptoestel is getroffen
door een betrekkelijk onbekend, maar levensgevaarlijk na
tuurverschijnsel: de bolbliksem. Bij zo'n confrontatie komen
ongekende krachten vrij, die wetenschappelijk nog nauwelijks
zijn verklaard. De „vuurbol" had het al eerder op de burger
luchtvaart voorzien. Zo doorsneed een bolbliksem begin vorig
jaar een Russisch vliegtuig. Ongelukken bleven toen wonder
wel uit. „De bal doorsneed het toestel van voor tot achter, over
de hoofden van de passagiers en de bemanningsleden heen",
meldde het persbureau Tass destijds.
Onderzoekers kunnen de uitzonderlijke bolbliksem maar moei
lijk thuisbrengen, laat staan dat er iets is te zeggen over de ge
volgen van een confrontatie met een vliegtuig.
Waar praten we eigenlijk over? Globaal gesproken gaat het om
een bolvormig voorwerp, dat licht uitstraalt en zich kris-kras
voortbeweegt. Een van de eerste beschreven meldingen van
een bolbliksem dateert uit de tijd van de Heilige George van
Tours. In zijn geschriften komt een vurige bol voor, die over
de hoofden van de gelovigen in een processie heen zweefde.
In de laatste eeuw zijn vele honderden observatises van de
elektrisch zwaargeladen bolbliksems op een rijtje gezet. Daar
uit valt te leren dat het in feite gaat om een gasbol, waarin een
ongelooflijk hoge temperatuur heerst en de oorspronkelijke
moleculen uiteen zijn gevallen in ionen en elektroden. De le
vensduur van een dergelijke vuurbol varieert van enkele se
conden tot meer dan een minuut. Sommige bollen sterven met
een zachte plof, anderen met een explosie. Vast staat, dat de
bolbliksem alleen tijdens een periode van grote elektrische ak-
tiviteit in de atmosfeer ontstaat. Bij onweer dus. Het JAL-toe-
stel stortte neer bij uitzonderlijk zwaar weer.
gulden verzekerd. Onder de
Japanse wet is er geen maxi
mum aan de uitkering die ge
geven moet worden aan de
nabestaanden van passagiers
op een binnenlandse vlucht.
Op dit moment geldt voor
passagiers op internationale
vluchten een maximaal ver
zekerd bedrag van ongeveer
250.000 gulden (75.000 dollar).
Maar nabestaanden van
slachtoffers kunnen van de
luchtvaartmaatschappij in
kwestie een hogere uitkering
eisen. De premies voor de
maatschappijen zijn overi
gens niet gelijk, maar varië
ren naar het soort toestel en
de mate waarin de maat
schappij als veilig wordt be
schouwd.
De afgelopen elf jaar zijn er
nu in totaal zes toestellen van
het type Boeing-747 betrok
ken geweest bij catastrofale
vliegtuigongelukken. Drie
van deze ongelukken zijn
toegeschreven aan een beoor
delingsfout van de piloot In
1983 schoten Russische ge
vechtsvliegtuigen boven het
schiereiland Sachalin een
Boeing-747 van de Koreaanse
Luchtvaartmaatschappij neer
en aangenomen wordt dat
ongeluk nummer vijf van vo
rige maand met een Boeing
van Air India het gevolg was
van terroristische sabotage.
