Langs
Omwegen
Enerverend jong vogelleven
oeit tussen bos en
polderpark van Cronesteijn
Valkenburgse nederzetting was
belangrijke doorvoerhaven
HOE TWEE BEJAARDE ECHTELIEDEN EEN LEIDS
«JRANDVERSCHIJNSEL" OBSERVEREN
Iodeshow
hoogtepunt
ïJNaagfeest
Dertiende reis naar weeshuis Casa Materna
Wesseldijk
president
Sikkens
BURGERLIJKE
/STAND
^ËIDEN/"& OMGEVING
EeicLe Commit
DONDERDAG 11 JULI 1985 PAGINA 13
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
(let polderpark Crones
teijn begint er steeds
heer op te lijken. Erg jo
fel wordt het daar. Het
6n troetelkind van
en sife Dienst Groen van Ge
meentewerken Leiden.
I ak^an de overkant van het
■ollegfeijn-Schiekanaal, langs
ruiILeidens zuidelijke be-
«d>uwir¥- uggen de P0'-
LissJergazons er gladgescho-
an. 'ren bij, en jonge twijgjes
{ierelieren aan de nieu-
|ve aanplant die door de
tomer van '85 nog niet
?rg gekoesterd wordt.
Iet nieuwe park-in-wor-
ling van Leiden is nog
eaifeen trekker van for-
naat. Het is onbekend
meepn te „bloot". Alles staat
i r kaal te kijk, zowel na-
uur als recreant.
weg
waa
>eids e ^omt' °P verse steens-
'd. iagpaden en de rustieke,
oste£aar stevige boogbrugge-
ticht jes, hooguit een enkele
ietser tegen, een paar ste-
Bollkig doorzettende wande-
ïbraiaars, wat kinderen die, oog
hin oog met het zalig niets-
ioend rundvee, volop de
Tevi uimte op de grasvelden
telij lebben. En hier en daar zit,
,e* laperig of alert, een loos
hulp rissertje tussen het riet.
tyfoor mijn geestesoog (ik
>en daar zelf niet bij, want
word er niet goed van)
draait hij hengels in elkaar,
controleert een molentje,
werpt uit, met aas en al, en
gaat zitten mediteren. Des
vissers molentje zou een ge
bedsmolen kunnen zijn.
Festijn apart
Dat is een festijn apart, zo
wegdommelen aan de kant
van een sloot die in de pla
nologische opzet nu en dan
de breedte van een forse
vaart heeft gekregen. En de
reigers, de verlepte roofrid
ders die in het stadsbeeld
als miezerige ouwe manne
tjes vertrouwd zijn geraakt,
zie je er maar met mate.
Dat zijn echte kermisklan
ten geworden, in de loop
van tientallen jaren; oppor
tunistische „afslagjagers".
Maar in het „oude" gedeelte
van het park, waar het ge
boomte van het Crones-
teijnse bos hoog oprijst, valt
het hele jaar door veel te
beleven. Daar tref je ook
oude bekenden, die er
steeds weer terugkomen om
te genieten van een onge
kend uitzicht in dit stukje
randstad. Zo kreeg ik van
één onzer lezers een ver
haaltje toegestuurd, dat ik
graag in deze rubriek wil
meenemen.
Dezer dagen was de goede
man D. wonend met uit
zicht op het toverbos met
zijn vrouw naar het Crones-
Cronesteijn, een poiderpark in wording.
teijnse bos gewandeld om er
„heel wat te beleven", op
het zijpad met uitzicht op
de polder:
„Daar staan twee schuin ge
plaatste banken voor de
brede sloot, die de polder
afsluit. Aan weerszijden een
dwarsslootje dat verbinding
heeft met een brede sloot
langs de rand van het bos.
Hierdoor ontstaan twee
schiereilandjes, meer dan
manshoog begroeid met
ruigte en waarop gerooide
takken. De meest oostelijke
bank is wit van de vogeluit
werpselen, de andere is ta
melijk schoon. Daar gingen
mijn vrouw en ik op zitten
en wij vervielen in aan
dachtige beschouwing van
de prachtige polder en wat
daar allemaal beweegt:
haasjes, heel parmant, luie
koeien, levendige vogels.
Plotseling zag mijn vrouw
op een uitstekende tak, een
meter boven de zijsloot, wat
bewegen. Er bleken vier
vogeltjes op te zitten, zo'n
decimeter uit elkaar. Die
werden druk gevoerd door
twee ongelooflijk snel heen
en weer vliegende ouders,
die bij het keerpunt het
voer in de vlucht overga
ven aan een van de openge
sperde bekjes. Het moeten
het mannetje en het vrouw
tje geweest zijn, want de
kortste tussentijd was dertig
seconden.
Het ging allemaal zo razend
snel en het was zo dichtbij,
dat onze oude ogen (wij zijn
rond de 80) het nauwelijks
volgen konden. De vier be
kjes gingen al open als een
van de aanvliegende ouders
de zijsloot overschoot. Het
was een ontroerend gezicht.
Slechts eenmaal hebben wij
gezien dat er een grotere
vogel op de tak zat. Met ze
kerheid kan ik zeggen, dat
het een gierzwaluw was; te
zien aan de afhangende
vleugels en de opgetrokken
schouders. Toen de tussen
tijden bij het voeren groter
werden, zijn wij ook maar
opgestapt, want het werd
ook onze tijd voor de maal
tijd. Zeker een half uur
hadden wij genoten van
onze hobby: wilde bloemen
en vogels in de vrije natuur.
Het tvas een onvergetelijke
morgen".
Gespannen bogen
Twee dagen later, om de
zelfde tijd, waren meneer
en mevrouw D. weer terug
op de plek: „Net gespannen
bogen, die druk vliegende
gierzwaluwen boven de
sloot en het weiland. De
grotere vogels schoten soms
hoog de lucht in, de kleine
re. kennelijk de jonge vo
gels, bleven dichter bij de
grond. Na vijf minuten
kwam er een jong beestje
weer op dezelfde overste
kende tak zitten. Een paar
minuten later zaten ze er
weer alle vier, zeker om
wat uit te rusten. Een half
minuutje en ff ft, dezelfde
drie weer weg. De eerste
bleef nog een poosje zitten
en dan was-ie ook roets
weg. Dat was natuurlijk
de zwakste van de vier. Op
een afstand van vijftien
meter, tegen een bewolkte
lucht, hebben wij tot twee
keer toe heel duidelijk ge
zien, hoe in de vlucht de
snaveltjes van een grote en
een kleine vogel elkaar
raakten. Wel ja, zo gaven ze
het voer over. Als we ons
hoofd omdraaiden naar de
(on)bewuste tak, zaten er
soms een of twee kleintjes
op om wat bij te komen van
de vliegles. Het was weer
een uitzonderlijke morgen".
D'n Leidsen
Observant
Zo'n goed verhaal heb ik in
tijden niet gehad. Bedankt,
goede meneer D., voor uw
les biologie. Doet u vooral
ook de groeten aan me
vrouw. Twee hobbyisten,
waarnemers, aan de bos
rand. Dat zouden er meer
van ons moeten zijn. Obser
veren is leren. Bij voorbaat
zou ik dan dit schaduwrijke
plekje Cronesteijn op het
bankje, met de stad achter
de rug, „D'n Leidsen Ob
servant" willen dopen.
omfi
^eiARMOND Een hoogte-
mt in de viering van de
1 lagweek was gisteren onge-
VlLpjfdd de modeshow. In-
>onsters van Warmond toon-
n in een ongedwongen sfeer
Ijen modellen. Prachtige
jien, pakken, vrijetijdskle-
ng en kinderkleding werd
n het talrijke publiek ge-
j>nd op het pleintje bij De
Imp. Mevr. Conny Saris trad
I als ladyspeaker. Iedereen
<j nog een beetje last van ze-
'»en had, werd hartelijk
gesproken en daarmee di-
;t op gemak gesteld. Hoewel
ft thema voor de show „het
)tergebeuren" zou zijn, werd
ijk té* begrip zeer ruim opgevat.
Giiardoor werden de toeschou-
mbttfrs in de gelegenheid gesteld
p de fraae kleding voor 's a-
2 fafids te bewonderen.
djènavond worden de touwt-
iaarfwedstrijden gehouden om
,g vJOO uur in Park Groot Leer-
ik zf. Het zal een strijd worden
Isen uitsluitend Warmondse
die^gen. Dit in tegenstelling
>mg^ voorgaande jaren,
nt, i
11-
juden Roos
ar Leersum
[EVENINGEN De
lederlandse firma Inter-
int uit Leersum heeft
jteren op het 25-ste In-
ïrnationale Rozencon-
irs in het Scheveningse
festbroekpark de „Gou-
tn Roos van 's-Graven-
ige" gewonnen.
winnende (parkhees-
;r)roos heet „RoSy Cus-
ion". De bloem werd op
eigenschappen als kleur,
id en groeiwijze beoor-
;ld door een internatio-
jury onder ere-voor-
itterschap van A. Ploeg,
itssecretaris van Land-
iw en Visserij. De roos
'on het van 49 andere ro-
»n en krijgt een plekje in
ïre-loge van het rosarium,
le Panoramahof.
certificaten goud,
'oot-zilver en zilver, vol
gend op het hoogst ge-
'aardeerde ras, gingen
.pectievelijk naar de
litser Kordes, wederom
firma Interplant en de
ïbantse rozenkweker
Verschuren uit Harps. De
litgeloofde geurprijs was
itemd voor de Engelse
reker Harkness met zijn
Margaret Merril. In
categorie anonieme in-
ïndingen rozen die
niet in de handel zijn
derhalve geen naam
jn vielen een Ja-
ise, Duitse en Franse
reker in de prijzen.
ROMEINSE OPGRAVINGEN BRENGEN VEEL AAN HET LICHT
VALKENBURG „Deze
nederzetting is waar
schijnlijk een van de be
langrijkste geweest in het
gebied tot Nijmegen". His
ke Land, lid van ópgra-
vingsteam dat de Romein
se nederzetting bij Val
kenburg bloot legt, is
zichtbaar opgetogen over
de ontdekkingen die de
laatste weken boven wa
ter komen. Gaandeweg
wordt duidelijk dat de ne
derzetting groter en be
langrijker is geweest dan
tot nu toe werd aangeno
men. Pretorium Agrippi-
nae, zoals de vestiging
heette, was een hecht bol
werk van het Romeinse'
Rijk aan de oevers van de
Rijn.
Opgravingsleider Epko Bult
denkt dat Pretorium Agrippi-
nae een belangrijk doorvoer-
station is geweest: „Waar
schijnlijk was het een grote
transitohaven zoals Rotterdam
nu is. Hier was een centraal
depot van waaruit een groter
gebied bevoorraad werd. Het
is best mogelijk dat we nog
stukken haven tegenkomen.
Ik denk dat vooral onder de
huizen langs de Voorschoter-
weg daar nog wat van terug te
vinden zou zijn". Belangrijke
aanwijzing voor de gedachte
aan een opslagplaats is de
vondst van twee graanpakhui-
zen op het terrein. Er zijn
graankorrels en linzen aange
troffen in de gebouwen die 7
meter bij 7!/2 meter groot zijn.
Daarnaast is een gebouw ont
dekt van 17 bij 24 meter. Het
staat in een U-vorm en heeft
aan de binnenzijde een soort
zuilengalerij. Daaromheen lo
pen de sporen van een grach
tje dat ongeveer twee meter
breed is. De contouren zijn in
de bouwput duidelijk zicht
baar. De plaatsen waar palen
gestaan hebben zijn donker
gekleurd. Volgens Hiske Land
is het waarschijnlijk dat dieper
in de grond nog stukken hout
zullen zitten. „We halen er
soms stukken boom uit waar
de bast nog omheen zit".
Staatshotel
Epko Bult acht het best moge
lijk dat de Romeinse leger
plaats vroeger onderdak bood
aan belangrijke hoogwaardig
heidsbekleders die op door
tocht waren, met name naar
Groot-Britannië. Die zouden
dan in het gebouw hebben ge
logeerd, dat dus als een soort
staatshotel dienst deed. Vol
gens Hiske Land zou dan ook
de betekenis van het woord
Pretorium misschien wat dui
delijker borden. „Pretorium
komt in veel vestigingsnamen
voor, maar waar het voor staat
weten we niet precies. Met
deze ontdekkingen heb je wat
meer houvast om daar achter
te komen". Ze laat een foto
van een oude Romeinse kaart
zien waarop de Valkenburgse
nederzetting vrij groot staat
aangegeven. Als symbool
wordt een gebouw gebruikt
dat sterk lijkt op het pas opge
graven U-vormige bouwwerk.
Uit de vondsten blijkt dat ook
het gebied tussen De Woerd en
het Romeinse castellum be
woond is geweest. Vermoede
lijk woonden ook vrouwen en
kinderen van de militairen bij
de legerplaats. „Zo'n leger
plaats trekt natuurlijk ook au
tochtonen aan die er brood in
zien. Je krijgt handelaars, le
veranciers, bordelen en wat al
niet meer, die zich bij de leger
plaats vestigen", aldus Epko
Bult. Zo ontstond vermenging
van de Romeinen en de auto
chtone bevolkingsgroepen. Hij
schat dat de vestiging door de
jaren heen in totaal 5000 tot
6000 inwoners heeft gekend.
Het maximale inwoneraantal
is vermoedelijk een kleine
duizend geweest.
Over de samenstelling van die
bevolking kan het grafveld de
nodige informatie bieden. Er
zijn inmiddels zo'n tachtig gra
ven optdekt. De meeste licha
men zijn gecremeerd. Tien zijn
begraven, voornamelijk jonge
mensen, kinderen en baby's.
Daaronder ook de goed gecon
serveerde skeletten van een
jong echtpaar met baby die be
gin mei werden opgegraven.
Ze worden momenteel in labo
ratoria onderzocht. „Uit die
grafvelden kan je veel infor
matie halen omtrent de ver
schillen in sociale status. De
manier waarop mensen begra
ven zijn, de bijgiften die je
vindt. Meestal is het kapot
vaatwerk dat we dan restaure
ren. Het is ons tot dusver op
gevallen dat er hier veel ver
schil is in sociale status", aldus
Hiske Land.
Arbeidsintensief
Met name het onderzoek naar
het grafveld is'zeer arbeidsin
tensief. Het terrein aan de To-
renvlietslaan is onderverdeeld
in soort dambord. Hier en daar
worden putten opengegraven.
Eerst wordt er met een graaf
machine zo'n veertig centime
ter grond, de zogenaamde
bouwvoor, weggehaald, daarna
begint het nauwkeuriger
werk. Laagje voor laagje
wordt de put verder uitge
diept.
Eerst wordt alles zo goed mo
gelijk nagetekend. Bij skelet
ten gebeurd dat door een glas
plaat over de restanten heen te
leggen en op ware grote over
te trekken. Daarna schrapen
enkele leden van de dertig
man tellende onderzoeksploeg
kleine stukjes van brandsta
pels en skeletten. Potscherven
worden gewassen en voor zo
ver mogelijk gelijmd. De
Hiske Land van het onderzoeksteam bij een van de kaarten van het terrein in Valkenburg waar tal
van Romeinse overblijfselen worden opgegraven.
bouwketen die bij het onder
zoeksterrein staan zijn daartoe
ingericht.
Menselijke resten worden met
behulp van vergevorderde
technieken onderzocht. „We
kunnen daar heel veel uitha
len. Kleine stukjes bot kunnen
veel vertellen over gezond
heid, voorkomende ziekten en
lengte. Ook kunnen we door
onderzoek wat over voedselge-
bruik te weten komen", aldus
Epko Bult. „Van afzonderlijke
lichamen is dat niet zo waar
devol, maar als je gegevens
kunt combineren kan dat veel
opleveren. We gebruiken dan
ook een computer".
Schaars
Er ligt dus voor jaren werk,
maar de tijd en geld zijn
schaars voor het onderzoeks
team. De provincie wil in 1987
beginnen met de aanleg van
de provinciale weg 4 van Lei
den naar Katwijk. Het team
moet dus binnen anderhalf
jaar klaar zijn, „al hopen we
wat te regelen", aldus Hiske
Land. Ook financiën vormen
een probleem voor de groep,
die bestaat uit medewerkers
van de Rijksdienst voor Oud
heidkundig Bodemonderzoek
en de Universiteiten van Lei
den en Amsterdam, amateur-
archeologen, studenten en
werklozen die via de Werk-
verruimende Maatregel
(WVM) ingeschakeld zijn. De
kosten voor dit jaar worden
gedekt door de provincie en
het Prirts Bernhardfonds, als
mede door de Stichting Onder
zoek Romeinse Bewoning Val
kenburg, die onder leiding van
oud-burgemeester Van 't Wout
geld inzamelt. Voor volgend
jaar zijn de financiën echter
nog niet rond, maar men
hoopt voldoende sponsors te
kunnen vinden.
Komende woensdagmiddag
kunnen belangstellenden een
kijkje komen nemen bij de op
gravingen aan de Torenvliets-
laan en de Achterweg. Ook
hoopt Hiske Land dat men
dan zover is dat de tentoon
stelling van de opgravingen in
het Rijksmuseum van Oudhe
den in Leiden van start kan
gaan.
PAUL VAN DER BIJL
ZOETERWOUDSE JONGENS EN MEISJES OFFEREN VAKANTIE OP
ZOETER WOUDE De
naam „Zoeterwoude" is in
het Italiaanse Napels net
zo bekend als het wees
huis Casa Materna in Zoe
terwoude. Dat is niet zo
verwonderlijk want sinds
1973 reizen jaarlijks zo'n
25 jongens en meisjes in
de vakantieperiode naar
de Corso Garibaldi in de
Napolitaanse wijk Portici
om daar twee weken ach
tereen allerlei renovatie-
en opknapwerkzaamhe-
den te verrichten. Morgen
vertrekken de jeugdige
enthousiastelingen weer
in de richting van het
„zonnige zuiden". Niet
echter om vakantie te vie
ren, integendeel want er
is werk aan de winkel.
In de loop der jaren hebben
„Zoeterwoudse handen" al on
noemelijk veel werk verricht
in het door de familie Santi
gestichtte weeshuis voor kin
deren. Om het weeshuis echter
te kunnen exploiteren is jaar
lijks een bedrag nodig van bij
na 2 miljoen gulden. Meer dan
de helft van dit bedrag wordt
door nationale comités opge
bracht. Het resterende gedeel
te komt van de Italiaanse
overheid. Maar Casa Materna
heeft, ondanks het feit dat
Zoeterwoudse vrijwilligers be
reid zijn de handen uit de
mouwen te steken, ook grote
zorgen over het onderhoud. Zo
dient de aula grondig te wor
den opgeknapt, omdat het dak
in zeer slechte staat verkeert.
Voorts hebben de gevels aan
de zeezijde veel te lijden gehad
van de zeewind terwijl de
aardbeving van enkele jaren
geleden zijn sporen heeft na
gelaten. Tot slot heeft de di-
rektie van Casa Materna op
dracht gekregen het schoolge
bouw brandveilig te maken
door middel van net aanbren
gen van brandblusapparaten
en brandtrappen.
De deelnemers aan het „werk
kamp" hebben de opdracht de
gangen, het trappenhuis en di
verse schoollokalen een flinke
opknapbeurt te geven. Ook
zullen de kantoren van me
vrouw Rosaria Vincenzi, de se
cretaresse van het weeshuis,
onder handen worden geno
men.
Dankzij allerlei akties
waarvan de stroopwafelver
koop wel de bekendste is is
geld ingezameld om de reis en
het verblijf mogelijk te maken.
Ook de deelnemers zelf beta
len een fiks bedrag want ie
dereen hanteert hetzelfde mot
to „het mag Casa Materna
géén geld kosten". De 25 vrij
willigers die morgen vertrek
ken en zaterdag 27 juli terug
keren zijn: Nicole Berg, Peter
van Boheemen, Linda en Judy
Hauser, Anja en Rob Hockx,
Jos van Houten. Marieke en
Ilse Kamphuis, Hetty Kulik,
Jan en Erik Hulsbos, Peter
Kruithof, Pauline Jonker, Rob
van Lier, Bart van Vreeden-
daal, Suzanne Wolthaus, Mar-
got Olsthoorn, Eric Degreef,
Otto Bekers, Jaap Dorrepaal,
Marja van Klink, Tineke de
Jooke, Hans Kulik en Jan van
der Loo.
SASSENHEIM Ir. J.A.
Wesseldijk is benoemd tot pre
sident van Sikkens in Sassen-
heim (Akzo). Hij volgt drs. K.
Bakker, die zich geheel gaat
wijden aan zijn takèn als vice-
-president van Akzo Coatings
in Hoofddorp.
Op 1 februari wordt ir. F.K.G.
Ouwerschuur uit Wassenaar
benoemd tot directeur perso
neel en sociale zaken van
Shell Nederland. Hij volgt drs.
C.J. Meijers op die met pensi
oen gaat. Hij is nu directeur
personeel van het centrale
hoofdkantoor van de Kon.
Shell Groep in Den Haag. In
deze functie wordt hij opge
volgd door drs. E.J. Schwartz,
nu directeur personeel en soci
ale zaken van Shell Nederland
Raffinaderij in Pernis.
LEIDEN Geboren: Evelien, d7v.
W. L. Schaap en A. S. Minnee; Leo-
nie, d.v. W. L. Schaap en A S. Min
nee. Ferdi. z.v W. J. Lancel en H. J
Nagtegaal, Maurits Philippus, z.v. P.
Kuipers en T. de Waal; Lysan Marti-
ne. d.v F Smelik en M. R Stultiens;
Daphne Petronella, d.v. A W A
Hulspas en P M. Jordaan, Thomans
Hans, z.v. J W. Janssen en C C M.
Bastiaans; Fien Marie, d v H. G M.
Peters en G P M. Scholte; Charlotte
Odette, d v. L. A. de Groot en P J. C.
M Kuijpers; Jessica Adjeewa. d.v. C.
Kofi en G Krikke; Edwin, z v. J W
Brooshooft en G A Baptiste; Sinan.
z.v. H Kirtorun en H. Bayrak. Char
lotte, d.v J. Glasbergen en P. Ru
waard; Merel, d.v. B Breebart en I.
Baart, Srecko. z v F M Kruijt en A.
H Schoneveld; Priscilla Natasha, d.v
E. H K. Teeuwisse en A L. A van
Duijvenvoorde; Manuel, z.v W G
Verkade en C. Miedema, Martine He
lena Johanna, d v M G Seegers en
T J Visser; Scott William, z.v. W
Kirkpatrick en J R A Meijer; Kim-
berlev Joanna, d.v W Kirkpatrick
en J R A. Meyer; Sanne, d.v. H. M.
Wesselman en M. Polders. Johannes,
z.v. C. den Haas en T. de Jong; Mat
thew John, z.v. A. Peacock en F. K
Lynch;_ Ivo Hermanus Theodorus.
z.v. L) H. M. van Booren en N M. L.
Paardekooper. Ikrame, d.v. A.
Ahatndan en F. Kabouh, Paulus Pe
trus, z.v. P J M. Rotteveel en H. J.
M van der Ploeg; Gerhard Johannes,
z.v O J. Blansjaar; Dennis Adriaan.
z.v H L. J. Koenen en J C. I M.
Hageman.
Overleden: L. van Rijn, geb 18-3-
1920, vrl., geh. gew met T Hartevelt,
L L Gerritsen, geb. 4-2-1916, man;
H. C. Wildschut, geb. 18-3-1913, man.
S. Teese. geb. 5-10-1958, man; jonk
vrouw J C. van Buttingha Wichers,
geb 12-10-1960. vrl., E. J de Nys.
geb 24-6-1914, man; P J Lut. gefc 5-
10-1904. vrlgeh gew met J l'Eclu-
se; C. J Zeldenrust, geb 20-7-1907,
vrl
Gehuwd: J Schreuder en W J
Schellingerhout, M C Planjer en H
C. Moonen, P te Lintei Hekkert en
G M Stirpe, E F McWilliam en B
S. L. Blommaert. P van Hooven en
L. M Mosley, J. H. Huttinga en J. M
van Schie.
Geen krant ontvangen Bet tussen 18.00 en 19 00 uur. zaterdags tussen 14.00
en 15 00 uur, telefoonnr.071-122248 en uw krant wordt nog dezettde avond
nabezorgd
