Astronomen niet langer afhankelijk van vriendendiens
Vice-president Bush rekent
op plaatsing kruisraketten
Rel rond
kievitseieren
l
Mens weet steeds minder''''
Rotterdam kan
attractie worden
"El
M
STERRENWACHT OP LA PALMA BIEDT VOORDE TOEKOMST
NCO vraagt Schoo
zelfde subsidie
BINNENLAND/BUITENLAND
EcidaeSou/uwit
DONDERDAG 27 JUNI 1985 PAG111
ffÊ
Ook Spanje en
Portugal bij
Olympus-tv
HILVERSUM- Spanje en
Portugal doen mee aan het
Europees televisieprogramma
via satelliet, Olympus-tv.
Daarmee wint het Europese
project aan aantrekkelijkheid
voor adverteerders. De tot
standkoming van het Europees
tv-programma, dat op 5 okto
ber van start gaat, is verschil
lende keren geblokkeerd door
dat lidstaten van de European
Broadcasting Union (EBU)
niet met de benodigde gelden
op de proppen kwamen.
Prins Willem
Alexander in
Raad van State
live op tv
DEN HAAG De
NOS zal op woensdag
3 juli een rechtstreek
se uitzending verzor
gen van het binnen
leiden van prins Wil
lem Alexander in de
Raad van State. Dat
binnenleiden doet ko
ningin Beatrix als
voorzitter van de
Raad van State. De
uitzending op Ned. II
duurt van 13.55 tot
14.25 uur.
ROTTERDAM Rotterdam kan net als
Amsterdam een attractiecentrum worden
als de binnenstad en het havenfront
nieuw leven wordt ingeblazen. Als alle
initiatieven en inspanningen daarop wor
den geconcentreerd, bestaat de mogelijk
heid dat Rotterdam uitgroeit tot een re
creatieve stad van internationale allure,
goed bereikbaar en met een grote ver
scheidenheid aan attracties, aldus het be
stuur van Rijnmond. Belangrijk daartoe
zijn jaarlijks terugkerende grote evene
menten als de publiekstrekkers van dit
jaar: „Hart voor de stad", de tentoonstel
ling van de Hermitage en Fenomena.
9?
TILBURG De kloof tussen wat
we weten en wat we kunnen weten
wordt steeds groter. Verhoudings
gewijs weten we steeds minder.
Ook de kloof tussen wat we kun
nen weten en wat we begrijpen
wordt breder. Het vermogen om
informatie te produceren mag zijn
toegenomen, maar het vermogen
om het allemaal te verwerken is er
niet beter op geworden. Dit consta
teerde vanmiddag prof. dr. Ph.
Idenburg, voorzitter van de Har-
monisatieraad Welzijnsbeleid, in
een openbare rede op de Katholie
ke Hogeschool in Tilburg.
Een ander gevolg van de „informa
tierevolutie" noemde Idenburg de
toeneming van het gevoel van
machteloosheid door de toevloed
van informatie. Die toevloed
brengt ook een groei van vervuilde
informatie met zich mee: onnodige,
onjuiste of onzin-informatie. De
hoogleraar besprak met name de
gevolgen van de „informatie-over
last" voor de politiek en het open
baar bestuur. Wat hem in het
Haagse politieke bedrijf opviel, was
de wijze waarop een teveel aan in
formatie verstorend werkt voor re
delijk politiek handelen. „Mensen
worden machteloos om beslissingen
te nemen, politieke legitimiteit
wordt aangetast en zinvolle infor
matie dreigt verloren te gaan onder
lawines van irrelevant lawaai", zei
hij.
Opvallend noemde hij de veronder
stelling dat informatie-overlast als
zodanig een natuurverschijnsel is
en geaccepteerd moet worden.
Idenburg wees op het stereotiepe
antwoord van een minister op Ka
mervragen, „dat hem alles bekend
is". Idenburg zei dat bewindslieden
zich steeds meer laten voorstaan op
kennis van zaken dan op ervaring,
afkomst of eigenschappen. „Je ziet
de neiging bij bewindslieden om
opponenten onder te sneeuwen met
informatie. Informatie functioneert
hier zeker als een machtsmiddel",
aldus Idenburg.
Burgers bij Defensie
Igi
m
komen moeilijk hogerojgcl
DEN HAAG Burgerambtenaren bij Djcpl
hebben in hun loopbaan maar zeer bijjen,
vooruitzichten. Al te vaak komt het vG:.^
militaire ambtenaren aan het einde v* ,„a
carrière op chefsposities terechtkomen e
burgerambtenaren blokkeren in hun m£
heden, zo stelt de AbvaKabo. De bond 1
het overleg met de bijzondere commiss
gerpersoneel dit punt opnieuw aan de o
steld. Staatssecretaris Hoekzema heefj
klaard dat hij op dit punt iets wil onderi
In dit overleg was het onderwerp pakkej
lijking van militaire en burgerambtenarjj
de orde. Daaruit zou blijken dat militait
nancieel gemiddeld 18 procent achterblijf
hun burgercollega's. De AbvaKabo viij
een geflatteerd beeld.
Goedje hebt nu pien
Vdt iH kan i Bezorg my
.de kot in ruil voor Jerom
gewezen op telescopen in
Chili en Australië.
Klimaat
Het plaatsen van optische te
lescopen in West-Europa is
door de slechte weersomstan
digheden zo goed als onmo
gelijk. Vandaar dat Enge
land, nadat in '67 in het zuid
oosten van dat land een 2,5
meter telescoop werd opge
steld, na een paar jaar op
zoek ging naar een ander lo-
katie.
De keus viel op La Palma
vanwege de extreem goede
seeing (doorzichtigheid van
de lucht) en de stabiliteit van
de atmosfeer. Gemiddeld kan
80 tot 90 procent van de tijd
voor waarnemingen worden
gebruikt. Verder speelde de
korte afstand tot Europa een
rol. Een andere prettige bij
komstigheid was dat het om
een dun bevolkt eiland gaat,
met weinig toerisme. Van be
lang is daarbij dat de openba
re straatverlichting daardoor
tot het minimale kan worden
beperkt. Natrium- en kwik
lampen hinderen de astrono
men bij hun werk.
In 1979 startte Nederland het
overleg over de samenwer
king met Engeland. Prof. H.
van der Laan, hoogleraar ra-
diosterrenkunde van de
Leidse Sterrewacht, stond
aan de wieg. „Door mijn pro
motie in Engeland wist ik
wat er daar speelde. Tevens
wilde ik voorkomen dat Ne
derland uit de eredivisie zou
vallen. Beide landen kamp
ten met financiële proble
men. Na veel overleg werd
tenslotte in '81 een verdrag
gesloten dat werd onderge
bracht in het in '79 gesloten
overeenkomst tussen Spanje
Groot-Britannië, Denemar
ken en Zweden. Dit verdrag
loopt tot 2009.
In het verdrag met Engeland
is uitgegaan van een verhou
ding van vier staat tot één,
een weerspiegeling van het
aantal astronomen in beide
landen. De investeringskos
ten bedragen voor Nederland
de komende tien jaar 25 mil
joen gulden. De exploitatie
kosten bedragen jaarlijks tus
sen de twee en drie miljoen
gulden.
Telescopen
De Britten zijn verantwoor
delijk voor de bouw van de
drie telescopen, de bijbeho
rende computers, waarneem-
instrumenten en gebouwen.
Nederland verwierf de twin
tig procent van de Britse te-
lescooptijd, in ruil voor een
even zo grote bijdrage aan de
konstruktie van de telesco
pen en de waarneeminstru-
menten.
De 1 meter Jacobus Kapteyn
telescoop en de 2,5 meter
Isaac Newton telescoop zijn
al sinds midden vorig jaar in
gebruik. De 4,2 meter Willi
■nt 1
"hiei
(Van onze
parlementaire .redactie)
DEN HAAG De Ame
rikaanse regering gaat er
van uit dat Nederland
(vorig jaar juni) al beslo
ten heeft kruisraketten te
plaatsen. Washington re
kent erop dat de Neder
landse regering dit besluit
in november „tot uitvoe
ring zal brengen".
Dit zei de Amerikaanse vice-
president George Bush giste
ren in een persconferentie.
Bush was in zijn gesprekken
met CDA en VVD en met le
den van het kabinet „vol ver
trouwen" geraakt dat ons land
op de volgens hem ingeslagen
weg zou doorgaan.
Gewezen op de mogelijkheid
dat Nederland krachtens het
door hem aangehaalde 1-juni-
besluit ook kan concluderen
dat de kruisraketten er niet
moeten komen, leek Bush
enigszins in verwarring ge
bracht. „O, u doelt op de kwes
tie van de aantallen...". Hij
voegde daaraan toe: „Wel, on
gelukkig genoeg voor de wa
penwedloop is het zo dat de
aantallen eerder slechter dan
beter geworden zijn". Bush
wilde daarmee zeggen dat vol
gens de Amerikanen het aan
tal SS-20-raketten in de Sov
jet-Unie sinds 1 juni vorig jaar
groter is geworden in plaats
van kleiner.
De vice-president ging niet in
op de stelling, die premier
Lubbers dinsdagavond tijdens
het diner ter ere van Bush had
geponeerd, namelijk dat de
Amerikanen op dit moment
„hun voordeel" zouden moe
ten doen met het Nederlandse
1-junibesluit. Lubbers bedoel
de daarmee dat de Amerika
nen de Russen het Nederland
se standpunt zouden kunnen
voorhouden, om hen op die
manier nü tot vermindering
van het aantal SS-20's te be
wegen.
Na doorvragen zei Bush dat
Nederland maar op één ma
nier kan bijdragen aan de on
derhandelingen in Genève
met de Sovjet-Unie, namelijk
door te tonen „dat er geen wig
is gedreven in het altiid zo
hechte bondgenootschap'Al
leen in dat geval acht Bush de
kans aanwezig dat de Sovjet-
Unie tot wapen vermindering
bereid zal zijn. De vice-presi
dent zei wat dit betreft opti
mistischer te zijn dan Lubbers,
die zijn Amerikaanse gast ge
wezen had op het gebrek aan
vooruitgang in Genève. Vol
gens Bush houdt Lubbers ech
ter te weinig rekening met het
feit dat de Russen terug zijn
gekomen naar Genève, zonder
'gt
dat de NAVO heeft ingi
met hun eis dat er geen]
hings-2 of kruisraketM
West-Europa geplaatst zftal
worden. Iets dergelijkffs j
Bush weer gebeuren, m| gj
NAVO de rijen maar gefc l
houdt. arh
Wat Nederland betreft?.
Bush daarover dus geen1^
fels meer, zoals in net'W,
den wel het geval w;
mijn gesprekken hier
de vaste overtuiging gel
dat Nederland, zoals he^ dt
de jaren heen gedaan
door zal gaan met het
van zijn deel van de col|jes
ve lasten van de NA"V[nn(
met het spelen van een (bee
en positieve rol in het b
nootschap". In de richtii
premier Lubbers zei Bi
de Westerse democratiëiipsp;
leiders hebben voortgef
„die de werkelijkhedei
onze tijden onderkennel
DEN HAAG De Nationale Commissie voor Ontwik
kelingssamenwerking (NCO) vindt de manier waarop
minister Schoo opereert om tot een nieuwe subsidiere
geling voor de NCO te komen chaotisch en niet aan
vaardbaar. De NCO heeft daarom vandaag aan de mi
nister voorgesteld de huidige subsidieregeling voor
twee jaar te verlengen.
miiioicj ÖCIIUU neen via iiddi wuuruvuetuer idien weit
teleurgesteld te zijn over deze „voortijdige" verklaring i
NCO. De NCO houdt zich bezig met voorlichting en bewu
ding op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. G
Minister Schoo heeft via haar woordvoerder laten weten zeer
j van de
i bewustwor-
kkelingssamenwerking. Gisteren
heeft de NCO weer nieuwe voorstellen uit Den Haag ontvangen.
Dit vindt de NCO, daags voor het gesprek met de minister, een
onaanvaardbare gang van zaken. Die NCO zegt te moeten kiezen
uit vier organisatiemodellen. Minister Schoo zegt dat er sprake
is van een enkel voorstel van haar kant
De minister is tot nu toe weinig gelukkig geweest met de manier
waarop de NCO soms heeft geopereerd. Vorig jaar vond zij dat
er te weinig projecten werden gesubsidieerd waarin de ontwik
kelingssamenwerking in brede zin aan de orde werd gesteld.
Kamer dringt
aan op hulp
aan vissers
DEN HAAG Een meerder
heid in de Tweede Kamer
vindt dat staatssecretaris Ploeg
(visserij) meer zijn best moet
doen om de Nederlandse vis
sers aan het werk te houden.
Dit bleek gisteren uit het over
leg tussen de vaste Kamer
commissie voor de visserij en
de staatssecretaris. CDA en
PvdA eisen van de VVD-be-
windsman dat hij voor 1 sep
tember maatregelen neemt die
de vissers behoeden voor
stroppen als gevolg van het
beleid van de Europese Ge
meenschap. Onmiddellijk na
de vakantie, in de laatste week
van augustus, komt de voltalli
ge Kamer bijeen om van Ploeg
te vernemen wat hij denkt te
doen aan de dreigende werke
loosheid van de vissersvloot.
Over twee maanden is de hoe
veelheid zeevis die de Neder
landse kotters en trawlers in
1985 mogen vangen (de quota),
binnengehaald.
HARLINGEN Een apart geschenk van de stad
lingen aan de Westduitse zusterstad Jever heeft tw—
rel geleid S)
|nd<
Een delegatie van de Friese plaats was bij een bezoek afcht
Duitse collega's ter ore gekomen dat een vereniging uit Je\fes I
19e-eeuwse kanselier Bismarck op diens verjaardag altij(t v
kievitseieren stuurde. Die verjaardag wordt in Jever nog loei
herdacht, maar al lang zonder eieren. i gj
De Harlingers vonden het een aardig idee bij een volgenlr d
zoek 101 kievitseieren mee te nemen. Tot grote verbazinfte
de Duitsers overhandigden ze dit verrassende geschenk or
april dit jaar aan burgemeester Hashagen. Sinds jaar en «kiijk
het in de Bondsrepubliek echter verboden kievitseieren Ir,
voeren, te kopen of te eten. De plaatselijke Grünen vondeier,
de burgemeester het geschenk niet had mogen aannemen endc
sloot stappen te ondernemen. Dat leidde er uiteindelijk torkt
de burgemeester zich voor de rechter moest verantwoorde» ik
werd veroordeeld zonder oplegging van straf. De bewonerlraé
len het gebaar van Harlingen evenwel zo op prijs, dat f
plaatselijke VVV een bos van 101 rode rozen 1
Zo'n vijftien Nederlandse astronomen rijden binnen
kort dagelijks door de wolken naar hun werk op de
2400 meter hoge berg Roque de los Muchachos op La
Palma, één van de Canarische eilanden. Samen met
Engelse, Zweedse, Deense en Ierse astronomen beman
nen zij daar een groot sterrenwachtcomplex. Op het
nabijgelegen Tenerife, op de berg Teide, ligt een twee
de onderzoekcentrum. De basis voor dit complex van
sterrenwachten werd zes jaar geleden gelegd. Toen
sloten de landen Spanje, Groot-Brittanië, Denemarken
en Zweden een overeenkomst over samenwerking op
astronomisch gebied. Duitsland sloot zich in '83 daar
bij aan. Via de organisatie Zuiver-Wetenschappelijk
Onderzoek (ZWO) verwierf Nederland twintig pro
cent van het Britse deel van' de telescooptijd.
Staatshoofden van de betrokken landen zijn morgen
en zaterdag aanwezig om de openingsceremonieën van
de astronomische installaties bij te wonen. Dit hoge
gezelschap wordt op de voet gevolgd door 700 andere
genodigden, onder wie minster Deetman van onder
wijs en wetenschappen.
DEN HAAG „Met de in
gebruikneming van de instal
laties op La Palma zijn de
Nederlandse astronomen niet
langer afhankelijk van be
vriende sterrenwachten.
Door met wetenschappers uit
andere landen samen te wer
ken kwam je daar binnen.
Nu kunnen we een eigen be
leid uitstippelen". Volgens
dr. W. Boland, secretaris van
de ZWO-stichting Astrono
misch Onderzoek in Neder
land, kunnen de sterrekundi-
gen uit ons land met de in
stallaties op La Palma onder
zoek van de bovenste plank
doen. Nederland heeft dan
ook een naam hoog te hou
den.
Door internationale contac
ten, maar vooral ook door de
inspanning van bekende
astronomen die school heb
ben gemaakt zoals J. Kap
teyn, W. de Sitter en J. H.
Oort, staat het Nederlandse
astronomische onderzoek in
het buitenland in hoog aan
zien. Boland: „Nederland kan
concurreren met de grote
landen op sterrenkundig ge-'
bied zoals Engeland en de
Verenigde Staten. Onze grote
kracht is dat we op tijd inha
ken op nieuwe ontwikkelin
gen. Ook voor onderzoek op
La Palma is veel belangstel
ling. In totaal is er vanuit
Nederland nu al vier maal
zoveel tijd aangevraagd als er
beschikbaar is".
Om een vollediger beeld te
krijgen van wat zich afspeelt
in het heelal maken astrono
men gebruik van meerdere
technieken. Boland: „De gro
te optische telescopen op La
Palma zijn een belangrijke
aanwinst. Daarmee kunnen
sterrenstelsels die weinig
licht uitzenden of zich op
grote afstand bevinden, wor
den bestudeerd. Die informa
tie is een welkome aanvul
ling op de gegevens die we
via de radiotelescopen in
Dwingeloo en Westerbork
binnen krijgen". Overigens
blijven de astronomen wat de
zuidelijke hemel betreft aan
De Amerikaanse
vice-president
Bush tijdens zijn
persconferentie,
gisteren in Den
Haag.
SUSKE EN WISKE—ANGST OP DE „AMSTERDAM"
am Herschel telescoop, de op
twee na grootste enkelvoudi
ge optische telescoop ter we
reld, komt naar verwachting
volgend jaar gereed.
Het Nederlandse aandeel be
treft onder meer een bijdrage
van de Kapteyn sterren
wacht werkgroep in Roden,
een samenwerkingsverband
van de sterrenkundige insti
tuten van de universiteiten
van Leiden en Groningen.
Deze werkgroep werkt aan
de bouw van een fotometer
die het mogelijk maakt om
de helderheid van sterren in
kleuren, exacter gezegd in
zes golflengtebanden, gelijk
tijdig te meten. Verder wer
ken technici van de radios
terrenwacht in Dwingeloo
sinds '82 op La Palma mee
aan de opbouw van het het
observatorium.
Hawaï
De samenwerking met Enge
land beperkt zich niet tot La
Palma. Beide landen werken
momenteel aan de bouw van
een sterrenwacht met een
vijftien meter grote telescoop
op de top van de vulkaan
Mauna Kea op Hawaii. Met
deze telescoop zal men astro
nomische waarnemingen
kunnen verrichten van ob-
iekten in het heelal, op golf
lengten van één millimeter
en korter. De omstandighe
den zijn daar voor dit soort
onderzoek bijzonder gunstig.
Bouwer van dit op 4000 me
ter hoogte gelegen instru
ment is het Nederlandse be
drijf Genius BV uit IJmui-
den.
Van belang vindt prof. Van
der Laan vooral dat door de
samenwerking met de Engel
sen het astronomische onder
zoek op langere termijn ver
zekerd is. „Op bevriende
sterrenwachten kun je inci
denteel een beroep doen,
maar je kunt er niet op bou
wen. Door de installaties op
La Palma zijn we niet langer
gehandicapt en is het moge
lijk een planning te maken".
Ook de kwaliteit van het on
derzoek lijkt gewaarborgd.
Van der Laan: „In het ver
drag met de Engelsen is vast
gelegd dat de kwaliteit van
het onderzoek doorslagge
vend is voor de telescooptijd
die men krijgt toegewezen.
Dit wordt door een commis
sie beoordeeld. Mocht blijken
EIRC
he
fliegl
Igen
ei roe
■n or
De 1 meter ch a
telescoop Ofende
Palma. De »en
telescoop iSmva
genoemd nar
de Nederlar^rgei
astronoom jd g
Jacobus et
Kapteyn (10!jder
1922), Opridiet o
van het )U V
sterrenkunde k
Kapteyn jood
Laboratoriujner
aan de d,
rijksuniversfen
in Groningeped
Koningin
Beatrix zal
telescoop
zaterdag
officieel op ei
dat de kwaliteit van het j
gelse onderzoek beter isl
andersom, dan wordt
weken van de vier tot i
verhouding. Door een gei
de rivaliteit worden oohgr
de wetenschap de beste reP^
taten bereikt". 1
FONS VAN R^fdi
3t I
