^hireka: Handhaaf de kernwapens.
t beginnen in Frankrijk;
11 tarWars: Weg met de kernraketten,
II beginnen met de Russische
poch ter Thatcher schrijft boek over termisechtpaar Lloyd
JNENLMD/BUITENLAND
CaidócScxncmt
ZATERDAG 22 JUNI 1985 PAGINA T
Slot-
2M b
32o!so
28.50
60.70
345.50 3 C7
Ruimtewapen-arsenaal in de 21e eeuw, zoals dit enkele
jaren geleden al werd voorzien in het Amerikaanse blad
Newsweek. In het centrum van het luchtruim tussen de
twee vijandelijke naties een satelliet voorzien van
wendbare laserkanonnen die zich richten op vijandelijke
doelen en deze vernietigen door schokgolven. Zo wordt,
even rechts van het midden, een golf intercontinentale
raketten opgevangen. Rechts bestoken ruimtestations
raketten die vanaf een onderzeeër en vanaf de grond
worden gelanceerd. Geheel links wordt een
doorgebroken raket vanaf de grond uitgeschakeld.
^^jn geruchtmakeide
van 23 maart 1183
president Reajan
^""^Teroep op de Am<ri-
»«je wetenschapsmin-
47.50 4)" naar we8en te zte_
155.00 j om kernwapeis
US ftiteloos" en „overto
il'» lil® ma'cen- Naast dee
oo» tem die overigens rog
voor verwarriig
a» ia ontvouwde de prei-
35.00 33J
60.00 isiechter ook een cai-
96.0? ^beleidsplan: een 01-
35oo naar de mo6e^jc"
«j» uil tot onderscheppiig
§oo ballistische rakettm
WOO 4§at deZe het gr0nd&-
3o!oo 1510 van de Verenigde
§oo of dat van htn
Xoo |]3»enoten zouden tre?-
wio 4Toortvarenheid toog eer
§oo 13? studiegroepen aan hit
.sso 56 Eén groep, onder let-
iSloo 45^an dr' James Fletchei,
>8,00 170 tot taak een onderzoel
5*2 pellen naar de technische
f.oo 62»arheid van het plan. De
b,oo 104 kon daarbij terugvallen
750 ^aringen die tot dan met
9ioo i79(derzoek naar anti-raket-
ooo 22^ waren opgedaan. Die
6M 57) groter dan veelal wordt
nomen. Eerder, in 1978,
amelijk uit satellietfoto's
■ten dat de Sovjet-Unie
ond^pn00^1"0"6 had 6enomen
gebied van stralingswa-
lasers en wapens om
öoo 19-is atomaire deeltjes te
i7jo uin. Daarop was door pre-
Carter beslist dat het
koo i^kaanse onderzoek, dat
«.00 isft zacht pitje stond, moest
^n geïntensiveerd. De
«!50 aen werden verdubbeld
l'oo 134? organisatie gestroom-
9^00 41
8 50 *3^ WaS het °n<^erZOe^ dan
9.00 i^oed op gang gekomen.
8.50 5rond van de daérbij opge-
5po "®kennis meende de studie-
4'm io» dat van een rr.eerlaagse
6oo i^defensie de beste resul-
5^50 105 konden worden ver-
ï50 2«" ^at was ech'-®r tech-
r.'io 37 een hele opgave, zodat
?.oo i2Singen over het beproe-
)50 §an prototypes vermoede-
|!a> 84»et vóór het begiii van de
)50 173 zouden kunnen wor-
genomen. Op grond van
'fctresultaten zou dan om-
is het jaar 2005 een ruim-
fensie kunnen worden
talleerd.
ms beurst andere groepen onder
en de gevolgen voor het
loiijkaanse veiligheidsbe-
js 102^ kwamen tot de conclu-
io i02.oat zo'n verdediging de
[2 )2,$nende instabiliteit in de
>o ioo.4ire verhoudingen zou
S ombuigen. Voorts
o loi.eden ze dat in het project
o w1'?en or,derzoek naar wa-
o iod,6 tegen raketten voor de
o loo.ere afstand een plaats
2 182 krijgen. Dit zou de
o ioo>uropese vrees kunnen
^-Sjemen dat de Verenigde
o g/jn alleen nog oog hadden
o ®7-$ïun eigen veiligheid.
0 97! 1i
Inkoper
gegiuan 1984 nam de presi-
97!ode belangrijkste aanbeve-
van de studiegroepen
95,'s Met de leiding van het
l^jamma, nu omgedoopt tot
Brigade-generaal G.C. Berkhof
Strategic Defense Initiative,
werd luitenant-generaal Abra-
hamson belast, een bekwaam
manager met ervaring in
ruimtevaartprojecten en het
internationale F-16 program
ma. Tot 1989 denkt men voor
het onderzoek 23 miljard dol
lar nodig te hebben.
Een groot deel biervan, onge
veer 40 procent, wordt gesto
ken in het onderzoek naar
computers en sensoren: kunst
matige zintuigen voor de op
sporing van raketten en kern-
ladingen. Voor het onderzoek
naar de eigenlijke wapens
denkt men een:elfde percenta
ge nodig te hebben. Het gaat
hier overigens niet alleen om
stralingswapers, maar ook om
hypersnelle raketten en pro
jectielen die diior „magneetka
nonnen" worcen afgeschoten.
Het resterende bedrag wordt
gestoken in gevechtsleidings-
systemen en ondersteunende
programma's. Een onderdeel
hiervan vormen de kwetsbaar
heidsanalyses Een ruimtede
fensie moet namelijk goede
overlevingskansen hebben,
kosténeffectef en bovendien
betaalbaar ;ijn. Als aan deze
criteria wordt voldaan, wordt
handhaving van een zeker
verdedigerd vermogen goed
koper dan een uitbreiding van
de nucleaire slagkracht. Dit
maakt raketten in techni
sch/economische zin minder
aantrekkelijk en schept naar
Amerikaanse visie goede voor-
waardei voor een beperking
van de raketarsenalen over en
Europese reacties
Van Ie Europese landen rea
geerde de Sovjet-Unie het
snelst. De Russen hadden het
Amerikaanse onderzoek onge
twijfeld op de voet gevolgd
erg geheimzinnig werd daar
over ook niet gedaan en za
gen in de opvallende presenta
tie van president Reagan een
goede mogelijkheid de Ameri
kaanse plannen aan de kaak te
stellen en daarbij het eigen on
derzoek naar op de grond ge
plaatste „laserforten" te ver
doezelen. Op 10 april 1983
richtte een grote groep Russi
sche onderzoekers zich in een
open brief tot hun Westerse
collega's. Zou het niet beter
zijn, zo vroegen ze zich af, de
kosmos „een oceaan van de
vrede" te laten en zo een des
tabiliserende en allesverslin-
dende wapenwedloop te voor
komen? Dit op zich nobel aan
doende verzoek kwam echter
in een wat vreemd daglicht te
staan, toen duidelijk werd wie
de wetenschappers waren die
de brief hadden ondertekend:
voor een groot deel experts uit
de Sovjet defensie-industrie!
Ook Frankrijk reageerde snel,
zij het aanvankelijk vooral op
indirecte wijze. In april 1983
werd op de Conference on Di
sarmament (CD), een VN-or-
gaan dat voor wapenbeheer-
singsoverleg regelmatig in Ge-
nève bijeenkomt, een Frans
voorstel ingediend om de
ruimte te vrijwaren van mili
taire acties. Ruim een jaar la
ter werd dit voorstel nader
toegelicht. Frankrijk zocht im
muniteit voor satellieten en
stelde verder voor een verbod
in te stellen op het testen en
invoeren van stralingswapens
op aarde, in de atmosfeer en in
de ruimte. De bedoeling van
de voorstellen was duidelijk:
de geloofwaardigheid van de
Franse kernmacht te handha-
Ja, maar
De andere NAVO-bondgeno-
ten waren duidelijk door het
Amerikaanse SDI-project ver
rast. Na wat knorrige reacties
in het begin, deed men er het
zwijgen toe; vermoedelijk in
de hoop dat het wel zou over-
In nevenstaande bijdrage
gaat brigade-generaal G.C.
Berkhof in op de discussie in
de Verenigde Staten en
West-Europa over het beste
verdedigingssysteem tegen
raketaanvallen: het Ameri
kaanse SDI (Star-Warspro-
jectj of het Franse Eureka.
Generaal Berkhof, thans ver
bonden aan het Instituut
Clingendael, geldt als een
van de beste deskundigen op
het terrein van de nucleaire
bewapening.
In het Nederlandse parle
ment heeft deze week een
eerste standpuntbepaling
plaats gevonden over deze
materie. De VVD blijkt posi
tief te staan tegenover het
Amerikaanse voorstel dat
Europa meedoet aan de stu
die van het SDI-plan, de
PvdA is tegen. Ook het CDA
heeft grote bezwaren tegen
deelname, reden waarom het
kabinet met zijn beslissing
voorlopig wacht tot in
NAVÓ-verband een geza
menlijke oplossing mogelijk
In de Verenigde Staten zelf
is de discussie nog niet afge
rond over de vraag of het
SDI-programma technisch
uitvoerbaar is. Oud-minister
van Defensie McNamara zei
te vrezen dat een verder
gaande wapenwedloop het
gevolg zal zijn. Het Huis van
Afgevaardigden stelde deze
week meer geld beschikbaar
voor het SDI-onderzoek.
waaien. Later, toen bleek dat
het de Amerikanen menens
was, schaarden Engeland en
de Bondsrepubliek zich, zij het
niet onvoorwaardelijk, achter
het Amerikaanse plan. Men
zag het onderzoek als een ze
ker tegenwicht voor de Russi
sche inspanningen op dit ge
bied, als een mogelijk wissel
geld bij wapenbeheersingson-
derhandelingên, en men was
vermoedelijk ook bevreesd in
technologisch opzicht de boot
te missen. Deze „ja, maar"-
houding had lang kunnen
worden volgehouden als op 26
maart van dit jaar minister
van defensie Weinberger zijn
NAVO-collega's en die van
Australië, Israël en Japan
niet een brief had overhan
digd waarin hij hen formeel
uitnodigde aan het SDI deel te
nemen.
Nu moest wel een standpunt
worden ingenomen, ook door
de kleinere landen. Duidelijk
was dat de landen van de
WEU, de Westeuropese Unie
(de Bondsrepubliek, Engeland,
Frankrijk, Italië en de Bene-
lu::-landen) in meerderheid
vóór de deelname waren ge
porteerd, zij het dat men in po
litiek opzicht het belang on
derkende van een gezamenlij
ke aanpak. Dit streven werd,
althans voorlopig, doorkruist
door een Frans initiatief, Eu
reka genaamd.
Eureka
Op 16 april stuurde de Franse
minister van buitenlandse za
ken Ronald Dumas zijn colle
ga's een brief warin hij hen
voorstelde een European Re
search Coordination Agency
(Eureca) op te richten. Dit or
gaan zou leiding moeten geven
aan de stimulering van het on
derzoek in speerpunttechnolo
gieën. Als mogelijke onder
zoeksgebieden werden ge
noemd sensors, nieuwe materi
alen, lasers, snelle computers,
kunstmatige intelligentie,
chips en ruimtvaartprogram-
ma's.
Doel was vooral na te gaan
welke civiele toepassingen mo
gelijk waren, al werd niet ont
kend dat van het project ook
militaire bijkomende baten of
spin-offs (nevenprodukten)
konden worden verwacht.
Wat die dan wel waren liet
men in het midden. Ook bleef
Frankrijk vaag over de orga
nisatie en financiering van het
project.
gelijk
beide pl
Technisch
Wanneer we beidé plannen op
de keper beschouwen, dan valt
op dat ze in technisch opzicht
gelijk zijn. Anders gezegd: het
Franse plan is een getrouwe
kopie van het Amerikaanse.
Dat het SDI een militair plan
is met civiele spin-offs en bij
Eureka een omgekeerde volg
orde wordt voorgestaan, lijkt
een woordenspel. Hoogstens
zou men kunnen zeggen dat
het Franse plan tot motto
heeft: „Handhaaf de kernwa
pens, te beginnen in Frank
rijk" en het Amerikaanse plan
is te vangen onder de slagzin:
„Weg met de kernraketten, te
beginnen met de Russische!".
In andere opzichten zijn de
plannen echter verschillend.
Het Amerikaanse plan loopt
namelijk al sinds 1978. Zonder
president Reagans initiatief
zou tot 1989 naar schatting 15
tot 18 miljard dollar zijn uitge
geven. De financiële injectie
en de oprichting van een SDI-
Office zullen het programma
alleen maar versnellen. Het
project gaat door; met of zon
der Westeuropese deelname.
In totaal zijn nu ongeveer 800
contracten afgesloten, waaron
der één met een Frans bedrijf
voor de levering van optische
spiegels. Dit is één van de ge
bieden waarin West-Europa
een voorsprong heeft, maar
het is zeker niet het enige. De
Amerikanen schatten dat van
de totale SDI-technologie
West-Europa voorligt op onge
veer 20 procent van de deel
projecten (onder meer sensor
en hoog-frequenttechnologie
en optische computers), de
Verenigde Staten op 30 pro
cent andere (vooral snelle
computers) en dat de stand
van zaken op de overige gebie
den ongeveer gelijk uitvalt.
De Westeuropese bedrijven
kunnen de competitie met de
Amerikaanse op deelgebieden
dan ook zeker aan. Het liefst
zouden ze vermoedelijk aan
beide projecten deelnemen,
maar zolang de Eureka-orga-
nisatie en financiering niet
rond zijn, zullen ze ook al
door de hoge koers van de dol
lar de blik toch vooral op
Amerika gericht houden. Dat
is het nadeel van de vele vaag
heden die zo kenmerkend zijn
voor het nog weinig doordach
te Franse plan.
Evenwicht weg
De vaagheid over de militaire
spin-offs van Eureka heeft
mijns inziens nog een ander
nadeel. Het leidt namelijk de
aandacht af van de précaire
veiligheidssituatie waarvoor
West-Europa zich geplaatst
ziet. Door de verschuivingen
op het nucleaire vlak is het
vroegere „evenwicht van on
evenwichtigheden", waarin
Amerikaanse kernwapens een
compensatie vormden voor
een gebrek aan conventionele
slagkracht, in essentie verdwe
nen.
Dat is ook de Sovjet-militairen
niet ontgaan. Ze verwachten
nu veel van een conventioneel
offensief dat tot een goed ein
de moet worden gebracht
voordat de „lont naar het nu
cleaire kruitvat is opgebrand".
Essentieel hierbij is een aanval
met conventionele raketten
voor de kortere afstand, vooral
gericht op de commandostruc
tuur en luchtverdedigingsor
ganisatie van de NAVO. Hier
bij wordt de weg vrijgemaakt
voor luchtlandingseenheden
en aanvallen met vliegtuigen,
die anders weinig kans van
slagen zouden hebben.
Een gecombineerd verdedi
gingssysteem tegen raketten
voor de kortere afstand, kruis-
vluchtwapens en vliegtuigen is
dan ook van essentieel belang
voor de Westeuropese veilig
heid, ook al omdat een ruimte-
defensie hiertegen maar wei
nig kan uitrichten.
Een European Aerospace De
fence Initiative (EADI) in sa
menhang en samenwerking
met het Amerikaanse SDI,
heeft dan ook veel voordelen.
Het versterkt de koppeling
met de Verenigde Staten, zo
wel in militair als technolo
gisch opzicht en schept betere
voorwaarden voor de Westeu
ropese industrie, die op deze
wijze zowel verzekerd is van
een aandeel in het onderzoek
als in de eventueel daarop vol
gende produktie. Zou Eureka
dat doel dienen, dan gaf ik
daar de voorkeur aan. Zolang
Eureka echter zo vaag blijft als
het nu is, verkies ik het SDI;
dat is tenminste een realiteit'
BRIG.-GEN. G.C. BERKHOF
geld
Sm)DEN Carol Thit-
(31), enige doclver
de Britse prenier
'aret Thatcher en
man Denis, is nu
tisch binnen. Orols
'!)te boek „Lloyi on
S» |fd" (Collins Willow,
>3 ,i4.' pond), brengt haar
IS 'fjel geld op da; haar
■J! jljalaris van 15.0(9 pond
'75 i37;edactrice van de su-
.00 Conservatieve Londen-
larol Thatcher nog
j> niet op trouwen. Ze
wel diverse romances
ir de rug 01 dankt trou-
1/4 119) haar nieuve fortuin aan
v» 8 gewezen vriend, tennis-
i/a ?7»alist Richaxl Evans (45),
1/2 76 raaf van Nastase en
hroe. Ruim een jaar gele-
i/a e2tstelde Evars Miss That-
1$. voor aan let wereldbe-
ide tennisecitpaar Chris-
rert en Johr Lloyd. Carol
met die tvee vrij goed
46«end.
37 k het boterie toen niet
/8 201 meer tussenChrissie, het
/4 27tr'^aanse temis^enomeen-
,2 41 naar Engelst echtgenoot
/a 331 Lloyd. Een ian de oorza-
12 43«was Chrissie» toenemen-
omgang met de Engelse
Side
38 Iver
/e 30 k
zanger Adam Faith, die oud
wordt en praktisch vergeten
is. Chrissie Evert en John
Lloyd maakten ruzie. Het
kwam tot een breuk, die pre
cies zes maanden duurde, met
name tot afgelopen juli.
Zodra Chrissie en John voor
elkander weer zoete broodjes
bakten, stuurde Carol That
cher hen een brief, waarin ze
de heer en mevrouw Lloyd de
raad gaf over hun beiden een
biografisch boek te laten
schrijven. Het tennisechtpaar
hapte toe. Een goede uitgever
werd gezocht en gevonden.
Collins, van Londen, beloof
den Chrissie Evert en John
Lloyd 70.000 pond voor het
verhaal over hun leven en
hun geruchtmakende echtver
bintenis.
Damesrubriek
Toen het contract ondertekend
was, vroegen Chrissie en John
de dochter van de Britse pre
mier het boek te schrijven. Ca
rol Thatcher is al jaren journa
list. Met vele andere redactri
ces verzorgt ze de damesru
briek van de Daily Telegraph.
Ze had ook een boek geschre
ven: „Diary of an Election
A Personal Account," het dag
boek van de verkiezingscam
pagne die haar moeder in de
zomer van 1983 een nieuwe
overwinning bracht. Dit werk
is echter geen bestseller ge
worden.
Voor „Lloyd on Lloyd" (Lloyd
over zichzelf) zijn de vooruit
zichten veel gunstiger. Een
boek met intieme informatie
over Chrissie en John kan niet
anders dan goed verkopen, te
meer daar het werd uitge
bracht net voor het begin van
de jaarlijkse tenniswedstrijden
van Wimbledon. De verwach
tingen van auteur en uitgever
zijn dan ook hoog gespannen.
„Lloyd on Lloyd" zou wel
eens het sportboek van 1985
kunnen wezen.
Carol Thatcher heeft er hard
aan gewerkt. Collins gaf haar
een voorschot van 30.000 pond.
De latere opbrengst van het
boek dat ongeveer 80.000
woorden lang is, zal eerlijk
worden verdeeld tussen het
echtpaar Lloyd, de auteur en
de uitgever. Collins betaalde
voor dit contract een geheim
bedrag waarvan gezegd wordt
dat het uit zes cijfers bestaat.
De dochter van premier That
cher offerde voor dit boek een
groot deel van haar jaarlijkse
vakantie van afgelopen jaar en
nog een flink stuk vakantie
van 1985 op. De biografie
moest eind januari kant en
klaar zijn. Carol reisde meer
dan 83.000 kilometer om
Chrissie en John op de voet te
kunnen volgen. Afgelopen de
cember verbleef ze met hen in
Melbourne, waar de Lloyds
deelnamen aan het Australi
sche tenniskampioenschap.
John Lloyd komt uit dit boek
naar voren als een goed ogend,
vriendelijk maar waardeloos
uilskuiken. Waarom hij zich
zelf op die manier laat afschil
deren, zal wel voor iedereen
die het leest een raadsel blij
ven. Daar kan alleen geld ach
ter zitten.
Maar reeds op pagina 14 ver
klapt de auteur, dat Chris
Evert-Lloyd (bekende Ameri
kaanse en Britse dames plaat
sen hun meisjesnaam voor die
van hun man) op de leeftijd
van 28 al zo'n 10 miljoen dol
lar waard was. Waarom dit po
pulaire echtpaar dan nog en
kele miljoenen wil bijverdie
nen met de publicatie van in
tieme details over hun huwe
lijksleven, is evenmin duide
lijk. Tenniskoningin Chrissie
Evert en haar echtgenoot John
Lloyd moeten dan wel erg
hebzuchtig zijn.
Dient dit laatste ook gezegd
van Carol Thatcher? Het lijdt
geen twijfel, dat bij de That
chers de drang naar pecuniai
re voordelen een beetje in de
familie zit Carol is de twee
lingzus van Mark, de op goud
beluste zoon van de Thatchers.
Mark heeft maar één doel in
het leven: zo snel mogelijk
veel bezit verwerven Hij
meakt momenteel fortuin in
de VS met de verkoop van
dure auto's van het Eingelse
merk Lotus.
Mark Thatcher is nu in de
Verenigde Staten aan zijn
tweede Amerikaanse vrien
dinnetje toe. Ze telt 24 lentes,
is beeldschoon en schatrijk.
Haar naam: Diane Burgdorf,
van Dallas in Texas.
De enige zoon van de Britse
premier woont en werkt in die
stad. Vroeger ging hij daar ge
regeld op stap met Karen
Fortson, erfgename van een
gigantisch oliefortuin. Afgelo
pen najaar bezocht Karen met
haar ouders de Thatchers in
Downing Street 10 en Che
quers, het officiële buitenver
blijf van de Britse premiers.
Margaret en Denis Thatcher
waren toen erg gelukkig; zij
zagen hun wilde zoon au ge
trouwd en hoopten, dat hij
eindelijk een beetje tot beda
ren zou komen.
Maar Marks vriendschap voor
de dochter van de schatrijke
oliebaron uit Texas koelde vrij^
snel af. Daarna nam Diane
Burgdorf Karens plaats in.
„Ditmaal is het echte liefde",
zweert Mark. Begin mei
bracht hij Diane voor het eerst
mee naar Londen, waar toen
de 70ste verjaardag van zijn
vader werd gevierd Margaret
en Denis Thatcher zeggen, dat
zij Diane Burgdorf „erg aar
dig" vinden.
ROGER SIMONS
