utricia
iteekt
'las
iver
ihP
;!(S
nail
0
Zuigelingen voeding
als bakermat
ZATERDAG 22 JUNI 1985
„Bijna thuis" weten vele automoblis-
ten als zij het lichtbord van Nutricia
passeren, pal aan de snelweg bij Zoe-
termeer. De lichtreclame van deze
wereldvermaarde fabriek voor onder
meer baby-, kinder- en klinische voe
dingen en chocomel, vormt al meer
dan een halve eeuw een baken langs
de snelweg Utrecht-Den Haag. Bin
nenkort staat er een gloednieuw
lichtbord en de nogal afgetakelde ge
bouwen krijgen na al die jaren een
uitgebreide opknapbeurt. Maar dat is
nog maar de buitenkant.
N.V. Verenigde Bedrijven Nutricia
heeft zich in een tijdsbestek van en
kele jaren uit de misère weten te
werken, waarin de onderneming zich
in de jaren zeventig bevond. Vorig
jaar kwam de omzet voor het eerst
boven de 600 miljoen gulden en de 17
procent hogere winst bereikte het
nimmer eerder bereikte peil van
ruim 26 miljoen gulden.
Deze resultaten bevestigen voor de
directie de juistheid van de in 1979
gekozen strategie: verdere internatio
nalisatie, verder specialiseren in de
voedingszorg en vergaande automati
sering van de produktiebedrijven in
Nederland, Groot-Brittannië en Bel
gië.
Veel ruchtbaarheid heeft Nutricia
niet gegeven aan zijn wederopstan
ding en evenmin aan de (voorlopige)
kroon op het werk: na drie jaar in
tensief speuren is in de Verenigde
Staten een partner gevonden die Nu-
tricia-produkten op de veelbelovende
markt gaat introduceren.
:RMEER Om de concur-
iiet op de wenken te bedie-
iil president-directeur drs. E.
nt ^er Hagen over het samen-
ïgscontract niet veel meer
lan dat het gaat om een „gro-
lerikaanse firma" met een
omvangrijke" omzet. Een fir-
ie over een goed distributie-
ïat beschikt om enterale voe-
„jrodukten van Nutricia onder
am in Noord-Amerika te ver-
Enterale voeding (voeding
een slangetje door de neus
toegediend) is een specialis-
Nutricia. Dit soort voeding
is noodzakelijk bij mensen
In stoornis, patiënten die bij-
&s*sm,eld een kaakoperatie hebben
;aan of anderen die om wat
len ook voedsel niet meer
lormale manier tot zich kun-
:men.
ia opereert in een exclusieve,
lialiseerde branche, waarvan
reldmarkt wordt beheerst
lechts een handvol onderne-
Als fabrikant van klini-
fding kan Nutricia zich de
van West-Europa noemen,
renigde Staten, voor klini-
rodukten veruit de belang-
markt, moeten Nutricia de
ikelijke groei bezorgen. Bo-
ontmoet de onderneming
belangrijkste concurren-
iead Johnson en Ross Abbot,
ran de laatste met een aandeel
fstig procent de Amerikaanse
st beheerst. Nutricia begeeft
net andere woorden in het hol
e leeuw, ook al omdat tot op
niet meer dan enkele krat-
locomel naar de VS werden
•oerd.
de pl het contract reeds is onder-
je eid. weigert Van der Hagen
tijdfrf zelfs nu de naam van de
partner te onthullen
grai wü evenmin praten over de
fren strategie, de te verwach-
voorhzet en'in welke staten het
cia-produkt verkocht gaat
»n.
in dl0®* concurrenten nooit la-
aar ften wat aan ^et d°en bent.
jndefbben in Amerika te maken
gigantische concurrenten die,
Ter lucht van krijgen, ons van
vegen voordat we er goed
u||l zijn", zegt Van der Hagen,
dat de voorbereiding drie
besla6 heeft genomen. Drie
auff^aarln we zeer secuur, gede-
P professioneel te werk moes-
t be(fan en ook met heel veel ge-
vra|geld en verstand. De komen-
,ac^anden hebben we bovendien
itranivoor de registratie van onze
bet aftasten van de
^et aanpassen van de ver-
etil!11®611 en bet afstemmen van
"ategie op onze partner. Ver-
rerder niet dat het om een im-
markt gaat. Je moet oppas-
d^t je niet verzuipt. Bovendien
aaijïrt de Amerikaanse markt
Maak je één keer
kun je het verder wel
?t de,ten".
de I
'a85 fre Oosten
ingenvoeding exporteert Nu-
naar vrijwel alle wereldde-
•e groeimarkten hiervoor lig-
ïet name in het Verre Oosten,
afzienbare tijd wil Nutricia
-in welk land precies is nog
11 wekend een produktievesti-
ineerzetten om met name de
in de Pacific Basin te be-
?n. Van der Hagen: „Noem
op: Thailand, Hongkong,
Australië, Indone-
Maleisië, Korea, Filippijnen,
P^welvaart in het Verre Oosten
jt toe en dat betekent dat ook
.gebruik van zuigelingenvoe-
„gjzal stijgen. En dan is er nog
ja, waar moedermelk vanwege
"moede vaak niet eens beschik-
lis. Alternatieve babyvoeding
"'^omst bieden".
hi ^et aanta^ geboorten in
{Europa zich de komende
j Jig jaar zal stabiliseren heeft
ibied nog zeker mogelijkheden
'AU' Nutricia.
is dus geen groeimarkt voor
babyvoeding, maar de ver-
igsmarkt dient zich al aan.
srgrijzing van de bevolking
i snel toe en ook ouden van
i zijn vaak genoodzaakt spe
Veri
elweg Utrecht-Den Haag.
ciale voedingen te gebruiken".
Pogingen om ook in Japan aan de
bak te komen zijn tot nog toe mis
lukt. „Drie jaar lang proberen we
er al binnen te komen, maar het
lukt gewoon niet", zegt Van der
Hagen. „Met één Japanse maat
schappij zijn we heel ver gekomen.
Maar op het laatste moment kregen
we te horen dat het niet kon door
gaan. Als je dan vraagt waarom,
krijg je niet een echt antwoord.
Toch hadden de Japanners werke
lijk veel moeitp gedaan en ook de
verwachtingen van de markt wa
ren zonder meer positief. Gedeelte
lijk zal het aan het systeem liggen,
de Japanse samenleving duldt nau
welijks buitenlandse produkten.
Maar de werkelijke oorzaak weet
ik gewoon niet. Misschien doen we
het wel verkeerd, dat kan natuur
lijk ook".
Proces-industrie
De ontwikkeling van nieuwe
markten jaagt Nutricia op kosten,
maar die worden ruimschoots ge
compenseerd door hogere resulta
ten in reeds bestaande markten
(waaronder ook de nog niet ge
noemde kinderrijke landen Iran en
Egypte). Bovendien zal Nutricia in
de toekomst meer kunnen profite
ren van dalende produktiekosten.
Op stapel staat een vijfjarig inves
teringsprogramma van in totaal 250
miljoen gulden dat de complete
vernieuwing lees automatisering
en België.
„Het wordt een volledige proces-in
dustrie", aldus Van der Hagen.
„Stel je voor, de chauffeur die de
melk komt brengen drukt straks op
de knop en aan het eind van het
proces heb je bijvoorbeeld choco
mel. Het gehele produktieproces zal
door computers gestuurd gaan wor
den, waarbij nog nauwelijks men
sen nodig zullen zijn. De computer
zal ook de kwaliteit gaan bewaken
en onmiddellijk fouten kunnen
herstellen. Als er nu iets fout gaat,
kun je pas achteraf maatregelen
nemen omdat je eerst moet uitzoe
ken wanneer en waar iets fout is
gegaan".
In de nieuwe fabriek in Zoeter-
meer is deze maand de proefpro-
duktie begonnen van chocomel en
babyvoeding. „En binnenkort be
ginnen we met de bouw van een
graanfabriek voor onze Bambix en
Nutrix".
Uiteindelijk zal de automatisering
geen verlies van arbeidsplaatsen
opleveren, zo meent men bij Nutri
cia. Wel zal er een verschuiving
optreden van werknemers op de
werkvloer naar werknemers op
kantoor. Van der Hagen voorziet
echter voor de nabije toekomst wel
een tekort aan mensen voor op de
fabrieksvloer. „Automatiseren is
ook een must omdat we de mensen
voor eenvoudige werkzaamheden
steeds moeilijker kunnen vinden".
De Centrale Ondernemings Raad
(COR) is niet bang voor de om
vangrijke automatiseringsplannen,
zegt Rudolf Hartings, voorzitter
van de COR. „We staan er vrij
nuchter tegenover. De directie
heeft ons verzekerd dat er geen ge
dwongen ontslagen zullen vallen.
Omdat de omvang van de plannen
ons pas vrij kort bekend is, zijn we
momenteel nog aan het uitzoeken
wat de effecten precies zullen zijn.
We geloven wel in een doorstro
ming van mensen op de werkvloer
naar kantoor. Er is ook een oplei
dingsplan voor mensen die kunnen
en willen doorschuiven naar de
nieuwe functies in de proces-auto
matisering. Daarbij gaan we uit
van mensen die nu bij Nutricia
werken".
Hoe verloopt het overleg met de di
rectie?
„Op een manier die je waarschijn
lijk alleen bij Nutricia vindt. Erg
open. We worden in een zeer vroeg
stadium betrokken bij de zaken om
mee te denken. Er is ook een goed
contact met de raad van commissa
rissen".
Vanwaar dan de bijnaam „Ayatol
lah" voor president-directeur Van
der Hagen?
„Van der Hagen is binnengekomen
in een tijd dat het slecht ging met
Nutricia. Als er dan een man komt
met een enerverende opstelling en
met een simplistische visie van „Zo
moet het en ik ben de baas", dan
krijg je dat natuurlijk al gauw. zo'n
Zuigelingen voeding is
de bakermat van Nu
tricia. Die basis werd
in 1901 gelegd door de
sam en werking tussen
een arts en een zaken
man. De eerste, een
Duitse professor, had
een methode gevon
den om op betaalbare
wijze op grote schaal
vervangende moeder
melk te maken uit
koemelk. De zaken
man, ene Van der Ha
gen, wist de professor
zover te krijgen de
melk volgens zijn me
thode te gaan maken
in de stoomzuivelfa-
briek die hij in 1896 in
Zegwaart (later opge
gaan in Zoetermeer)
had neergezet. De prof
stelde wel als eis dat
de naam van de ven
nootschap genoemd
zou worden naar zijn
laboratorium in Ber
lijn: Nutricia.
Jaar na jaar kon het
assortim en t worden
uitgebreid met aan de
babymelk aanverwan
te produkten zoals
kleuter- en kindervoe
ding. kindergenees-
kundige specialiteiten
en consumentenpro-
dukten, waaronder in
1933 de legendarische
chocomel. In 1966,
toen Nutricia ter beur
ze ging omdat kapitaal
nodig was voor verde
re expansie, waren
kinder- en dieetvoe
ding, chocomel en kof
fiemelk de hoofdpro-
dukten. Produktiebe
drijven in Nederland
werden overgenomen
(SVZ, Preserven, Re-
mia margarine,
Luycks tafelzuren) en
een groeiend aantal
exportmarkten werd
bewerkt.
Daarna ging het berg
afwaarts. Toen de hui
dige presi den t-direc-
teur drs. E. J. van der
Hagen, kleinzoon van
de oprichter, in 1979
werd gevraagd orde
op zaken te stellen trof
hij een stuurloze en
verliesgevende onder
neming aan. Nutricia
moest terug naar de
specialisatie in de voe
dingszorg. Daarom
werden de eerder
overgenomen bedrij
ven verkocht, behalve
Preserven die snacks
(Nibbit) en gedroogde
produkten voor soe
pen maakt. Uiteinde
lijk ging de onderne
ming met duizend
mensen minder ver
der. Strategisch van
groot belang was in
tussen de aankoop, in
1981, van het Engelse
Cow Gate, op het
zelfde terrein werk
zaam als Nutricia.
Sindsdien is een zwaar
accent gelegd op de
ontwikkeling en ex
port van enterale voe-
dingsprodukten. Hier
mee wist Nutricia in te
haken op de trend in
de medische wereld
dat een gezonde voe
ding het genezingspro
ces van een zieke posi
tief kan beïnvloeden.
Vooral voor zieken,
opera tiepa tien ten, be
jaarden en mensen die
een ingreep in de
mond hebben onder
gaan is dit soort vloei
bare voeding steeds
meer gevraagd. Tot dit
soort produkten be
hoort ook het zogehe
ten astronautenvoed-
sel, een poeder, dat
aangelengd met water
wordt ingenomen en
waarvan alle voe
dingsstoffen worden
geabsorbeerd.
Van der Hagen: „Art
sen hebben een be
langrijke stem in de
ontwikkeling van onze
produkten. De wereld
is bezig met voeding
waarvan de kwaliteit
wetenschappelijk is
vastgesteld. Daarom
zoekt Nutricia het
steeds in de richting
van Nutritional va
lue".
bijnaam. Maar zo'n fase is normaal,
denk ik. Volgens mij is het boven
dien verleden tijd. Er is nu een
veel grotere decentralisatie".
Misselijk
De Voedingsbond FNV is een an
dere mening toegedaan. „Inder
daad, ze mogen meedenken, Van
der Hagen is een symbool van
goedwillendheid", zegt woordvoer
der Geert Wijnhoven. „Maar wan
neer voorstellen van de COR niet
in zijn straatje passen, moeten de
mensen zich koest houden. Van der
Hagen weigert trouwens catego
risch de vakbeweging serieus te ne
men. Het spijt me te moeten zeg-
Produktie wordt volledige proces-industrie.
Drs. Van der Hagen: „...een grote Amerikaanse firma".
gen, dat dat nog goed lukt ook. Er
zitten bij Nutricia veel mensen met
een lang dienstverband, die een
sterke band met het bedrijf hebben.
Zij hebben de illusie dat het zonder
de bond ook wel kan".
Om duidelijk te maken dat de Voe
dingsbond soms „kotsmisselijk"
wordt van Nutricia geeft Wijnho
ven nog een voorbeeld.
„Bij Nutricia hebben ze een soort
arbeidspool voor zieken ingesteld.
Mensen die geregeld ziek zijn, heb
ben geen vaste functie meer. maar
kunnen als een soort arbeidsreser
ve op afroep, op verschillende
plaatsen in het bedrijf worden
neergezet".
Het is de Voedingsbond FNV kort
om duidelijk, dat de touwtjes zijn
aangetrokken bij Nutricia.
Wijnhoven: „En op zich geeft dat
ook niet. Maar wanneer de prijs
van meer winstgevendheid en een
hogere omzet is, dat mensen als
aapjes behandeld worden, dan vin
den we dat een wel erg hoge prijs".
Trekken
Nutricia met ruim 2300 werkne
mers, is in 1985 goed uit de start
blokken gekomen. Omzet en resul
taat hebben de verwachtingen
overtroffen. Het bestuur verwacht
dat de in het jaarverslag gegeven
prognose van voortgaande omzet
stijging en lichte verdere winst
groei, zeker zal worden gereali
seerd. President-directeur Van der
Hagen heeft een bepalende rol ge
speeld in de positieve ontwikkeling
bij Nutricia. Over het recept dat hij
voor Nutricia had kan hij vrij kort
zijn: „De meeste ondernemingen
blijven op de helft van hun sane
ringsproces steken. Als je saneert
moet je voor een strategie kiezen, je
daaraan houden en tot op het bot
gaan. Anders heeft het weinig zin,
moet je opstappen. Verder heb ik
de mensen altijd verteld waar het
op staat, wat ik wil. Als ze merken
dat die richting effect sorteert,
gaan ze vanzelf achter je staan".
HENK ENGELENBURG
Foto's: Cees Verkerk.
