Studeren en
verdienen
^Schoolverlaters moeten meer initiatief tonen
Van school.en dan(4 en slot)
-iINNENLAND
ccidaesoiucmtt
zaterdag 8 juni 1985 pagina'15
i advertentie in de krant: schoolverlaters worden gevraagd een dagje kennis te komen ma
len met een bedrijf om daarna misschien in aanmerking te komen voor een opleiding binnen
Je betreffende onderneming. Peter, Theo. Edwin, Rico en Eric reageerden. Nu, twee tot vier
Iar later, hebben Peter en Theo een vakdiploma op zak. Edwin, Rico en Eric moeten tijdens
Een eindgesprek hun scripties nog verdedigen. Vijf jongeren, die in dit vierde en laatste artikel
Wver schoolverlaters, vertellen over hun ervaringen op een bedrijfsschool en hun plannen voor
nabije toekomst.
er)
sch
in haag Juni 1985.
.meeste eindexamenre-
Maten zijn reeds be-
■•^dgemaakt. Geslaagden
gezakten beslissen over
Bern toekomst. Velen be
iten verder te studeren,
^jleren begeven zich op
arbeidsmarkt. Ook de
""loolverlaters profiteren
van het voorzichtige
OQnomische herstel: de
ns op een baan neemt
i toe. Wat moeten ze
?n? Volgens de heer G
Hart, hoofd van de af-
^Jing schoolverlaters van
orLal ministerie van sociale
9vafen en werkgelegen-
id, moeten degenen die
I Uen werken in elk ge-
amtJ zichzelf meer laten
n. „Als ze er maar niet
Quit gaan dat het ar-
idsbureau het wel effe-
ensf regelt. Schoolverlaters
jeten meer initiatief to
er wat zijn dat eigenlijk,
ned*olverlaters? 't Hart: „Dat
mensen die het volledig
(onderwijs verlaten en zich
/eflüde arbeidsmarkt begeven,
jk gaan zoeken, of dat in-
°£ïdels al hebben gevonden,
ar vallen dus zowel mavo-
ihifnprlichter W.J. Wolfs van de
taxyüng arbeidsvoorzieningen
■■^telt dat er in 1976 voor het
eerst een campagne werd op
gezet om ervoor te zorgen dat
schoolverlaters aan voldoende
informatie kunnen komen
over hun arbeidsmogelijkhe
den. „Maar," zegt Wolfs, „in
die tijd stond het er gezien het
banenaanbod heel wat roos
kleuriger voor. Gelukkig ziet
het er ook nu weer wat beter
uit. Er is tenslotte sprake van
een licht economisch herstel".
De campagne van het ministe
rie van sociale zaken en werk
gelegenheid wordt elk jaar
herhaald, met wisselend suc
ces. Dit jaar wordt de slogan
„Ga nu al aan het werk voor
werk" gehanteerd.
Decanen
't Hart vindt dat er vroegtijdig
voorlichting moet worden ge
geven, lang voordat de school
verlaters van school af komen.
De overheid kan volgens hem
op dat gebied niet veel doen.
Zij kan alleen maar informatie
verstrekken en advies geven
aan de schoolverlaters. De
grootste verantwoordelijkheid
berust echter bij de schoolde
caan. „Maar de schooldecanen
leggen de nadruk op de voor
lichting voor verdergaand on
derwijs. Scholieren die willen
gaan werken wordt niet ver
teld wat ze allemaal moeten
doen om werk te zoeken. Dat
wordt helaas een beetje ver
waarloosd".
„Elke school probeert leerlin
gen vast te houden. Misschien
dat daardoor ook vaker de
overstap wordt gemaakt van
de mavo naar de havo of van
de havo naar het vwo, dan dat
bijvoorbeeld mavo-leerlingen
besluiten het middelbaar be
roepsonderwijs (mbo) in te
gaan. Toch vind ik dat je met
een mbo-opleiding meer moge
lijkheden hebt, zeker omdat
zo'n opleiding erg praktijkge
richt is. Als een mavo-leerling
naar de havo doorstroomt,
loopt hij als daarna wordt
gekozen voor het hoger be
roepsonderwijs (hbo) een
grotere kans te struikelen", al
dus 't Hart.
Wolfs: „Het is natuurlijk ook
sterk afhankelijk van het ge
bied waar je woont. Maar ver
geet ook niet dat er een duide
lijk onderscheid moet worden
gemaakt tussen algemeen on
derwijs en beroepsonderwijs.
Het blijkt dat steeds meer
mensen met een beroepsoplei
ding aan de slag kunnen, ter
wijl scholieren met een alge
mene opleiding meer moeite
hebben emplooi te vinden.
Meisjes met havo vormen een
uitzondering. Zij blijken het
goed te doen, vooral in de
dienstverlenende sector, zoals
bij een bank".
Arbeidsmarkt
Overigens neemt het totaal be
schikbare banen weer enigs
zins toe. Zo zijn er vorig jaar
meer schoolverlaters aan de
slag gekomen dan het jaar er
voor.
't Hart: „Vooral de technische
en de economisch/administra
tieve onderwijsrichtingen lig
gen goed in de markt. Pedago- school of modevakschool. Wat sommige plaatsen kunnen
gische en sociale academies werkgelegenheid betreft is dat schoolverlaters die al 'maan-
blijken het minder goed te een beperkte en beroerde sec- denlang tevergeefs gesollici-
doen. Meisjes met het diploma tor". teerd hebben een cursus vol-
van een huishoudschool gaan Het arbeidsbureau verricht gen, waarbij ze brieven leren
vaak naar de geijkte beroepen- een belangrijke functie in het schrijven en gesprekken leren
scholen, zoals de kappers- spel van vraag en aanbod In voeren, vaak met behulp van
De heren G. 't
Hart (links) en
W.J. Wolfs met
enkele
'onderdelen uit
het uitgebreide
voorlichtingen
pakket dat het
arbeidsbureau
gebruikt om de
school
verlaters
voldoende
wegwijs te
maken in de
„werk wereld".
video-apparatuur. De cursus
wordt betaald door het ar
beidsbureau en duurt negen
halve dagen.
't Hart: „Een schoolverlater
moet er nu eenmaal van door
drongen raken dat je geen
klungelig briefje kunt sch
ven. Het onderwijs verz;
haar taak op dat gebied,
mensen die van de univen
komen blijken soms niet t
een normale sollicitatiebrief
kunnen schrijven".
Open sollicitatie
Een andere
een baan te komen is de
sollicitatie". Het gaat daaf
om het informeren naar
baan zonder dat een bed
heeft geadverteerd.
't Hart: „Een open sollicitj
duidt op het durven neri
van initiatief. Een instel|
die vaak op prijs ge:
wordt. Daarnaast bespaart 1
een werkgever een ad ven
tie en een hoop rompsld
rond sollicitatiegesprek^
Met name bij het middens
kleinbedrijf kan
veria ter op die
aan een baan komen"
Om de schoolverlater aani
juiste baan te helpen
ook van de kant van de
gevers enige medewerking
vraagd. t Hart zegt met J
druk dat hij hoopt dat werlj
vers niet te veel „overvragi
bijvoorbeeld voor een kantt
bediende op mavo-niveau
mand met havo vragen,
niemand is zo slecht gen
veerd als iemand die een
krijgt beneden zijn niv
Nog voordat zo iemand
en wel is ingewerkt, kijkt*!
al weer uit naar een andere
baan".
>ELFT De Delftse
chtendlucht is doordron-
|Bn van de typische lucht
"I an gist zoals die alleen
|/>nd een gistfabriek kan
J\angen. Doel van het be-
oek aan de Prinsenstad
j de bedrijfsschool van
iist-Brocades, de inter-
lationaal bekende leve
rancier van bakkersgist,
jeneesmiddelen voor
aens en dier en enzy-
uen. In het opleidings-
entrum van de Delftse
aultinational kunnen 21
aensen terecht. Daar
gorden in het kader van
let leerlingenstelsel jon-
jeren opgeleid tot onder
aeer onderhoudstechni-
us, proces-operator,
lektromonteur en meet-
n regeltechnicus. Vol-
aupns landelijk erkende
>rir<>leidingsmethodes die
istiesulteren in erkende
anijakdiploma's.
itr^dwin Scipio, Rico Janssen en
metric van Hettema hebben de
ibilfgelopen twee jaar de oplei-
ing tot vapro (vakopleiding
roces-industrie)-B operator
fevolgd. Proces-operators be-
eleiden de diverse (bio)che-
lisehe processen die plaats
inden in gigantische ketels,
n de regelkamer kunnen ze
ia computers en op beeld-
rhermen de processen van
sconde tot seconde in de ga-
»n houden. In de fabriek,
raar onder andere de tanks
taan waarin een schimmel-
Kirt penicilline maakt, lopen
e operators storingen na die
i de regelkamer zijn gesigna-
terd.
Vaktijk
Iver een paar weken is Ed-
'in Scipio klaar met zijn be-
rijfsopleiding voor vapro-B
perator. De 24-jarige Rotter
dammer, die na de mavo twee
jaar de richting bouwkunde
op de middelbare technische
school (mts) volgde en daarna
enige tijd op een computeraf
deling werkte, kwam bij Gist-
Brocades terecht nadat hij re
ageerde op één van de adver
tenties uit de uitgebreide re
clamecampagne van het
Delftse bedrijf. Uit 140 sollici
tanten werd Edwin gekozen
als één van de twaalf poten
tiële proces-operators. Hij
vindt de opleiding die hij
heeft gekregen erg goed,
maar heeft het werken in
dagdienst binnen een ploe
gendienstschema voor een
stagiair als handicap ervaren.
„Dan ben je net bezig. Voor
dat je je hebt kunnen inwer
ken, moet moet je weer weg".
Over de lesstof zegt hij: „Ik
moet het echt zién gebeuren.
Het kan wel zo mooi op pa
pier staan, maar om te begrij
pen hoe alles werkt moet ik
het toch echt in de praktijk
zien gebeuren. Daarom is ei
gen initiatief zo belangrijk. Ik
vraag net zo lang door tot ik
het snap". Verantwoordelijk
heid vindt Edwin ook belang
rijk. Lachend vertelt hij dat
het hem nog steeds moeite
kost tijd vrij te maken .voor
zijn huiswerk.
Supermarkt
Rico Janssen is drie jaar jon
ger dan Edwin. Toch heeft
ook hij al heel wat gedkan. Na
de mavo werkte Rico drie jaar
als hoofdkassier bij een super
markt. Hij kreeg daar de mo
gelijkheid een middenstandsr
cursus te volgen, maar had
daar geen zin in. De bedrijfs
opleiding van Gist-Brocades
voor proces-operator trok
toen zijn aandacht, mede
doordat zijn vader hetzelfde
beroep uitoefent. „Ik wist
waar ik aan begon", zegt Rico.
„In het begin had ik moeite
met het maken van praktijk-
verslagen, maar na verloop
van tijd ging dat wat eenvou
diger".
„Waar ik wel aan moest wen
nen, waren al die fabriekster-
men. Je kunt het dan wel in
theorie leren, maar als je in
de praktijk terecht komt, hoor
je zoveel kreten die je niet
kent. Maar na verloop van
tijd neem je die zelf ook
over".
„Het belangrijkste is dat je al
les wat je in theorie leert,
moet kunnen toepassen in de
praktijk. Daarbij moet je na
tuurlijk veel initiatief tonen.
Dan kom je er wel...
Eric van Hettema uit Rijswijk
(net 20 geworden) wist in
'tegenstelling tot Rico niet
waar hij aan begon. Het was
allemaal wildvreemd voor
hem. Tijdens de opleiding
deed hij zijn eerste werkerva
ring op. Dat ging niet meteen
van een leien dakje. „Door die
ploegendienst krijg je met
heel veel mensen te maken.
Het duurt natuurlijk een tijd
voordat je ze alle zestig hebt
gezien. En dat is toch wel
even wennen". Ook met het
vervaardigen van verslagen
had hij moeite. „Het is moei
lijk om alles wat -je in de
praktijk ziet goed op papier
weer te geven. Als een man
die al veertig jaar in het be
drijf werkt, zegt: „Die meter
moet op dertig", en hij weet
niet waarom, dan moet ik er
toch achter zien te komen
waarom hij die meter op der
tig zet". Erik heeft zich goed
weten te handhaven. „Het
enige vervelende is dat ik al
tijd zo vroeg moet opstaan.
Daar kan ik echt nog niet aan
wennen".
Hoe kwam hij eigenlijk in
aanraking met Gist-Brocades?
„Mijn vader las die adverten
tie en toen ben ik maar eens
een kijkje gaan nemen. Het
beviel me prima op de intro
ductiedag. Na de lagere tech
nische school (lts) kon ik au
tomonteur worden. Nou, als je
hoorde wat ik daarmee kon
verdienen. Daar ben ik maar
snel van __0r.
het wel aantrekkelijk om met
leren en werken geld te ver
dienen. „Ik was altijd jaloers
op mijn vrienden. Die konden
een auto kopen". Heeft Eric,
hij studeert en werkt, ook
een auto? „Ja", lacht hij,
„twee zelfs. Maar die staan bij
de sloop".
Nu wil Eric, als het even kan.
gaan werken op een boorei
land. En dan het liefst in de
buurt van Liverpool. „Daar
woont namelijk mijn vrien
din, weet je...".
„Iets met techniek""
Theo Kreukniet uit Vlaardin-
gen (21) wilde na zijn havo
opleiding „iets met techniek"
gaan doen. Hij rommelde
thuis wel eens wat met fietsen
en had alle exacte vakken in
zijn examenpakket. Drie jaar
geleden zag hij de advertentie
van Gist-Brocades, waarin
schoolverlaters gevraagd wer
den die voelden voor een
technische bedrijfsopleiding.
Dat leek Theo een buitenkans
want veel technische ervaring
had hij niet, terwijl toch ook
jongeren met een havo-diplo
ma werden gevraagd te solli
citeren. Aan het eind van de
introductiedag, waarop alle
reflectanten van de adverten
tie door het bedrijf werden
rondgeleid en onder andere
werden gewezen op het „fe
nomeen" ploegendienst, zette
Theo zijn sollicitatie door. Hij
werd aangenomen. Vorige
week slaagde hij voor het di
ploma onderhoudstechnicus.
„Het eerste jaar werd ik weg
wijs gemaakt met gereed
schappen en technieken. Dat
is maar goed ook want ik wist
daar natuurlijk lang niet zo
veel van als de mensen die
van een technische school
kwamen. Maar daar groei je
zo langzamerhand wel in. Het
tweede jaar is het stage-jaar.
Dan loop je telkens drie we
ken stage in een ander deel
van het bedrijf. Als je nét
weet waar alles staat zijn
drie weken om en moet je
weer ergens anders naartoe.
Dat is wel een nadeel. Het
voordeel is natuurlijk dat je
een vrij overzichtelijk beeld
krijgt van wat er nou precies
in het bedrijf gebeurt. In het
derde jaar loop je twee keér
een halfjaar stage. Verwacht
wordt dat je in die periode je
eindscriptie maakt. Die moet
dan niet alleen gaan over een
bepaalde machine maar ook
over het proces waar dat ap
paraat een functie in heeft".
Over het verschil tussen een
bedrijfs- en een beroepsoplei
ding in het dagonderwijs zegt
Theo: „Op school gaat het er
veel te theoretisch aan toe.
Als je dan later in de praktijk
komt, blijkt het ineens toch
anders te zijn. Bijvoorbeeld
het sleutelen aan apparaten
op school; dat gaat allemaal
gemakkelijk, de boutjes en
moertjes zijn nieuw. Maar
kom je dan in de fabriek dan
zijn ze oud en aangetast en
dan gaat 't wel even wat
moeilijker. Dat is ook het
voordeel van deze opleiding,
je ziet alles in de praktijk en
in het opleidingscentrum krijg
je de tijd om de vaardigheid
op te doen. Je bent hier ook
veel vrijer dan op school.
Daar zit je in bankjes en zo.
Hier loop je rond in de prak
tijk. En verder verdien je nu
een aardig cent terwijl je
leert. Daf heb je op school ook
niet".
Techneut
Schipluidenaar Peter Gieles-
sen (21) paste toen op de lage
re technische school (lts), zo
zegt hij zelf, helemaal in het
beeld van de techneut: „Ik
was veel met gereedschap in
de weer en zat altijd aan oude
brommers te sleutelen". Na de
lts zag hij wel wat in het lood
gietersvak maar nadere ori
ëntatie leverde toch een som
ber beeld op: er bleken weinig
mogelijkheden te zijn om
werK te vinaen in ae regio.
Via een kennis hoorde hij van
de bedrijfsopleiding bij Gist-
Brocades en vier jaar geleden
liep hij mee tijdens een intro
ductiedag. „Wat ik tijdens die
dag heb gezien, sprak mij wel
aan, dus heb ik gesollici-;,
teerd". Een paar maanden la-,
ter begon hij aan de opleiding'
onderhoudsmonteur en net.
als Theo behaalde hij vorige
week zijn diploma. -•
In de tijd dat Peter en The<
bij Gist werden aangenomer
gold nog de regeling dat j<
verzekerd was van een baar
als je het diploma behaaldei
Peter en Theo kunnen dart!
ook wel een baan krijgen -bij'
Gist maar ze moeten beiden
in militaire dienst. Peter heefl
zijn oproep al gehad maar hel
bedrijf heeft vrijstelling voori
hem aangevraagd. Tijdens de"
vier jaar durende opleiding
heeft hij zich ontwikkeld tol
glas/emaille-monteur, eer
specialisatie in het onder-*
houdswerk. „Toen ik in hei
derde jaar met m'n stages var
drie maanden bezig was
kwarn ik ergens waar een te
kort was aan emaille-mon-
teurs. Daar ben ik eigenlij]
een beetje blijven hangen ei
heb daar zodoende veel ge
leerd over het werken mei
emaille". Binnenkort gaat hij
voor aanvullende cursussei
naar Duitsland. De oproep oi
zijn dienstplicht nu te vervu
len komt hem dan ook bijzon-1
der slecht uit. Zeker is wel.
dat de jongens ook na hun
diensttijd nog terecht kunnel^
bij Gist.
Peter: „Het is niet gemakke
lijk, studeren en werken teg«
lijk. Want je gaat ook nog ééj
dag in de week naar
streekschool en daar krijg
voor een hele week huiswei
mee. Ook in al die praktij]
verslagen die je moet schril
ven gaat veel tijd zitten. Maa
als je echt gemotiveerd ben)
red je het wel".
