i
Aangrijpend werk Mahler
opent Holland Festival
Kostelijke Berio-avond door
Rotterdams Philharmonisch
Opera van
Hasse blijft
historische
curiositeit
Identificatie
moeilijk in
neushoorn
drama Ionesco
Nieuw
licht in
cao-
overleg
KLM
VOORDELIG d
WINKELEN? LI
KIJK -
INDE
KRANT. S
dagpuzzel
KUNST
C&idóeSou/ui/nt
MAANDAG 3 JUNI 1985 PAGINA 6
Chinese violist winnaar
Koningin Elisabeth Concours
BRUSSEL De 24-jarige Chinese violist Nai Yuan Hu is giste
ren winnaar geworden van het Koningin Elisabeth Concours
voor violisten, dat in Brussel is gehouden. De 28-jarige Koreaan
Ik-Hwan Bae kreeg de tweede prijs. De derde prijs ging naar de
22-jarige in Guatemala geboren maar in België wonende Henri
Raudales. Onder de twaalf violisten die mochten deelnemen aan
de finale van het concours, bevonden zich zeven deelnemers uit
Aziatische landen: drie uit Korea, twee uit China en twee uit
Japan. Tot de finalisten behoorden verder twee deelnemers uit
de Verenigde Staten, een Russische violiste, een Australische
violist en een in Guatemala geboren violist. De deelnemers aan
de finale speelden de afgelopen zes avonden voor een jury van
zeventien leden, onder wie Yehudi Menuhin, Herman Krebbers,
Tgor Oistrach en Henryk Szering. Op iedere avond speelden
twee deelnemers. Zondagochtend heel vroeg, even na twee uur,
werd het oordeel van de jury bekend.
Picassokeramiek in
Kruithuis Den Bosch
DEN BOSCH Museum Het
Kruithuis in Den Bosch toont
van 22 juni tot en met 11 au
gustus de keramiek van Pablo
Picasso. Volgens de museum
directie is dit de omvangrijkste
tentoonstelling van Picasso's
keramiek die ooit in Neder
land is geëxposeerd. De expo
sitie omvat ruim honderd
stukken, waarvan het grootste
gedeelte unica zijn. Met bruik
lenen zijn musea, belangrijke
internationale galeries, stich
tingen en privécollecties verte
genwoordigd uit Duitsland,
Engeland, Zwitserland, Spanje
en Nederland.
Politie arresteert 520
popliefhebbers bij Stonehenge
ANESBURY De Britse politie heeft het afgelopen weekeinde
520 arrestaties verricht tijdens vechtpartijen met mensen die te
vergeefs probeerde een illegaal popfestival te organiseren bij de
prehistorische stenengroep Stonehenge. De gevechten braken
zaterdag uit nadat een heel konvooi oude auto's had geprobeerd
door het kordon te breken dat de politie rond het historisch mo
nument had gelegd. De afgelopen elf jaar is bij Stonehenge jaar
lijks een gratis popfestival gehouden. Maar de eigenaars van het
monument en het omliggende land wonnen dit jaar een proces
om een verbod op het festival te krijgen, onder meer wegens
vernielingen aan akkers en bossen in voorgaande jaren. Vorig
jaar trok het festival naar schatting 35.000 mensen. De politie
verrichtte toen 260 arrestaties, waarvan 180 wegens drugge
bruik. Functionarissen van de English Heritage Foundation en
de National Trust zeggen dat festivalgangers antieke voorwer
pen opgroeven en gebruikten om afval in te gooien of hun be
hoeften in te doen, terwijl jonge aanplant werd vernield om
dienst te doen als brandhout
Ongeveer 20 gewonden bij
concert Bruce Springsteen
SLANE Het slaperige Ierse stadje Slane werd zaterdag opge
schrikt door 100.000 fans van popzanger Bruce Springsteen, die
zijn Europese toenooi begon met een uitverkocht openluchtcon
cert op het terrein van het plaatselijke kasteel. Ongeveer 20 toe
schouwers moesten met shocks of verwondingen naar het zie
kenhuis worden overgebracht, maar een woordvoerster van het
ziekenhuis zei dat geen van hen er ernstig aan toe was. Toen in
juli vorig jaar Bob Dylan op dezelfde plaats optrad braken ge
welddadigheden uit, waarbij een honderdtal dronken jongeren
winkelruiten ingooiden, met stenen en flessen gooiden en het
plaatselijke politiebureau belegerden. Voordat de politie de zaak
onder controle had waren 18 gewonden gevallen. Ditmaal had
de politie zich terdege voorbereid en werd de 1000 man politie
personeel bijgestaan door 500 particuliere veiligheidsmensen.
Langs de wegen naar het dorpje, dat 48 km ten noorden van
Dublin ligt, waren talrijke politieposten ingericht.
BERNSTEIN GEEFT NEGENDE SYMFONIE SCHERPE CONTOUREN
AMSTERDAM Jaren
lang heeft het Holland
Festival een officiële ope
ning gekend, die bij toer
beurt in één van de drie
deelnemende gemeenten
plaats had. Door een ver
anderde tijdgeest ontstond
een nogal onredelijke af
keer van zulke rituelen,
die wel degelijk een psy
chologische betekenis
hebben.
Er waren dan ook al aanwij
zingen, dat men terug wilde
naar een officiële opening, en
inderdaad: zaterdagavond is
het Festival in het Amster
damse Concertgebouw begon
nen met wat als zodanig kan
worden betiteld. Onder leiding
van Leonard Bernstein, de
vermaarde Amerikaan die bij
na 40 jaar geleden ook al aan
het Holland Festival mee
werkte, speelde het Concertge
bouworkest in het bijzijn van
koningin Beatrix en prins
Claus de Negende Symphonie
van Gustav Mahler, die geen
ander programmanummer
naast zich duldt. Zondagavond
is de vertolking in dezelfde
zaal herhaald, en toen live
over Hilversum IV uitgezon
den.
Een aangrijpend werk, in een
aangrijpende uitvoering, maar
bepaald geen opmaat voor een
feest. Was daar na de gebeur
tenissen van de voorafgaande
woensdag in Brussel dan wel
reden voor? Het leek op een
voorbeschikking, dat juist dit
werk lang tevoren voor deze
opening was geprogrammeerd.
Deze Negende Symphonie is
immers in feite de biecht van
een gekweld en verbitterd
man, die, nog geen vijftig jaar
oud, al door de dood werd ge
tekend. Hij kijkt terug op een
wereld, die hem, hemelbestor
mer met een gespleten per
soonlijkheid, veel ontgooche
lingen en teleurstellingen
bracht.
Het eerste deel van zijn muzi
kale biecht laat er geen twijfel
aan bestaan dat het hier om
een slotwoord gaat. Het zijn
herinneringen aan erupties
van energie, aan diepe depres
sies, aan melancholieke wee
moed, aan een onvervuld hun
keren naar rust en geluk, die
voor hem niet waren wegge
legd. Niet zonder reden citeert
de componist met bittere iro
nie Johann Strauss, het hoofd
thema van diens wals „Freut
euch des Lebens".
Na dit eerste deel, dat tegen de
regels van de symfonische
bouw een langgerekt langzaam
deel is, komen, ook tegen alle
regels in, na elkaar twee snelle
delen. Het is een schijnbaar
verpozing gevende „Landler",
en een stormachtig, lawaaiig
burlesque rondo. Daarna be
sluit de biecht weer met een
uitgebreid langzaam deel,
waarin de op zichzelf terugge
worpen componist berust in
wat onvermijdelijk is, zodat
zijn toekomst zich kan oplos
sen in fluisterende pianissimi
en over kan gaan in een vol
maakte stilte.
Bernstein heeft de felle con
trasten in dit werk niet over
dreven, maar hij heeft ze wel
scherpe contouren gegeven.
Met name voor de langzame
delen heeft hij meer tijd geno
men dan de meesten van zijn
collega's. Daar kun je muzi
kaal over filosoferen, maar
een werk als dit is nu eenmaal
een hartstochtelijke en zeer in
dividuele belijdenis die op alle
mogelijke manieren kan wor
den benaderd.
Hoe kun je na zo'n belijdenis
nog juichen? Eigenlijk alleen
om de opgewekte spanning,
die ondragelijk is, weer kwijt
te raken. Maar wat mij betreft,
had de stilte, die Mahler aan
het eind zelf oproept, rustig
mogen voortduren.
JOHN KASANDER
i Zweden drinken zaterdagavond een glas op de opening van het
i het Concertgebouw.
Haso verdient
een pluim
op de hoed
Lenteconcert door het Haags Sym-
Mozart. Nieuwe
Alfred Snel is dirigent van
twee Haagse amateur-orkes
ten: het Bataafse Symfonie Or
kest (64 jaar oud) en het Haags
Symfonie Orkest (57 jaar oud).
Tot nu toe leefden de orkesten
hun eigen muzikale leven,
maar met een bindende figuur
als Alfred Snel lijkt het een
zinvolle gedachte om ook eens
een gezamenlijk concert te ge
ven. De mogelijkheden qua
bezetting kunnen dan leiden
tot ongekende produkties.
Vorige maand liet Alfred Snel
bij het Bataafse Orkest horen
dat hij de kunst verstaat ama
teurs tot een zodanig peil te
brengen dat het publiek zich
kan verpozen. Dat was zater
dagavond in de Nieuwe kerk
bij het Haags Symfonie Orkest
niet anders. En wat te zeggen
van een programma waarop
twee 20e eeuwse componisten
van Nederlandse, ja zelfs van
Haagse bodem, vermeld staan.
Het bekendste werk van Hen
drik Andriessen is „Variaties
en fuga op een thema van Jo
hann Kuhnau", kwaliteitsmu-
ziek. Peter Visser beluisterde
zaterdagavond zijn penne-
vrucht getiteld „Vier Impres
sies", destijds gecomponeerd
voor de Vrije School en een
werk waaraan amateurs ple
zier beleven. Aan de langade
mige kant bleek de Sinfonia
van de Tsjech Johann Kalli-
woda, een componist die zich
blijkbaar graag liet inspireren
door het symfonisch oeuvre
van Haydn zonder echter
diens genialiteit te bezitten. De
weergave door het Haso was
een hele kluif, een compli
ment voor zoveel inzet is zeker
verdiend.
Het is de vraag of 't wel zo
verstandig was om Mozarts pi
anoconcert KV 482 op het pro
gramma te plaatsen. Arielle
Vernède kon met haar solisti
sche partij uitstekend over
weg, maar in de begeleiding
stelde de componist te hoge ei
sen om de soliste op wellui
dende en klankrijke wijze tot
steun te zijn. Dirigent en solis
te hadden zichzelf en het pu
bliek meer een dienst bewezen
door een partituur op de lesse
naar te plaatsen waarin een ie
der zich kon vinden Er zijn
immers zoveel „leuke" piano-
werken die ook door amateur-
orkestenleden zijn te verwe
zenlijken. ADR. HAGER
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BH UW KRANT MET
EN EEN COMPLETE AGENDA
Haagse Comedie speelt „Rinoce
ros" van Eugène Ionesco. Bewer
king en regie: Wim van Rooij. Met
Jules Royaards, Francine Drees-
sen en o.a. Guido Jonckers. Ko
ninklijke Schouwburg, zondag 2
juni. Herhalingen op 6 en 7 juni en
op 6 t/m 20 september.
„Ernst met een knipoog", zou
een beknopte samenvatting
van het werk van Ionesco
kunnen zijn. Zijn „Rinoceros"
gaat over nazisme en over col
lectieve hysterie. Het lijkt als
of niemand aan de massa-psy
chose ontkomt. Toch blijkt uit
het stuk dat er altijd indivi
duen zullen blijven die aller
gisch zijn voor dergelijke
schijnselen, al kunnen
i zelf
niet helemaal onder woorden
brengen
In „Rinoceros" maakt de een
voudige kantoorklerk Béren-
ger de volledige verneushoor-
ning van een provinciestadje
mee. Het stuk eindigt met een
blik op de door iedereen verla
ten hoofdpersoon, die zichzelf
moed inspreekt met de woor
den „ik capituleer niet". Dat is
het meest indrukwekkende
beeld van de voorstelling. Re
gisseur Wim van Rooij heeft
teveel nadruk gelegd op Iones-
co's humor. De nazificering
van de toneelbevolking krijgt
zo herkenbare momenten, het
publiek moest regelmatig grin
niken.
Erg veel te lachen viel er voor
mij niet. Het eerste bedrijf
toont een overdreven ontred
dering als in het stadje een ri
noceros opduikt. Iedereen
spreekt erover, discussies zijn
niet van de lucht. In het twee
de bedrijf worden de inwoners
zelf niet gespaard, in het derde
en laatste zijn er alleen nog
maar neushoorns. Iedereen
verandert naar eigen aard en
instelling in het gevreesde
dier, erg verrassend is dat niet.
Je weet eigenlijk al aan het
begin hoe het afloopt, bewer
king en regie zijn niet span
nend.
Dat een voorgaande „Rinoce
ros" wel memorabel was, moge
blijken uit dé herinnering die
menigeen nog aan Johan Wal-
hain in de hoofdrol koestert.
Van Rooij heeft kennelijk -in
tegenstelling tot de schrijver
identificatie willen voorko
men. Vergeleken bij Royaards
doen Guido Jonckers als Bé-
rengers beste vriend Jean en
Francine Dreessen als vrien
din Daisy het zeker niet slecht
in bijrollen. Jonckers' trans
formatie in rinoceros draagt
bij in de ontwikkeling van het
stuk en mag geslaagd worden
genoemd. Daisy krijgt van
Dreessen een zekere sensitivi
teit die bijna de oppervlakkig
heid van dat karakter kan
doorbreken. Maar voor de rest
wordt er vlug-vlug en op de
lachspier gespeeld.
Gemeten naar de inhoud is
„Rinoceros" een stuk dat er
wel mag zijn en dus ook ger
speeld mag worden. Toch
heeft Ionesco noch Van Rooij
het aangedurfd nu eens te kie
zen voor ernst of humor. Op
pervlakkigheid is daarmee op
nieuw troef in dit nieuwe stuk
van de Haagse Comedie.
PETER SNEL
Solist: Aldo Bennici, altviool. Met
medewerking van het Rijnmond
Jeugdkamerorkest. Schönbergzaal,
Koninklijk Conservatorium in Den
Haag.
Uit
dat
zijn geschreven, zijn
de 34 duetti per due violini
van Luciano Berio ontstaan -
de eerste groep van de hon
derd, die deze Italiaanse com
ponist zich voorneemt te
schrijven. In het Kon. Conser
vatorium kon men ze zater
dagavond beluisteren, toen 24
violisten uit het Rotterdams
Philharmonisch orkest, aange
vuld door soms piepjonge le
den van het Rijnmond Jeugd
kamerorkest, ze onder leiding
van Berio zelf uitvoerde.
Een kostelijke belevenis, niet
alleen omdat het allerchar-
manst is om zo'n parmantig
blond violistje van 7 jaar naast
de grote Gerard Hettema te
zien spelen, maar omdat deze
zeer instructieve stukjes met
duidelijk pedagogisch doel zul
ke voortreffelijke muziek be
vatten.
Alle bewondering voor de gro
te inventiviteit van Berio,
maar onze eerbied voor deze
componist, een van de groot
sten van onze tijd, steeg door
zijn „Voci" (stemmen) voor
altviool en twee instrumentale
groepen, een fascinerende mu
ziek uitgaande van Siciliaanse
volksliederen, die de solopartij
in ongelooflijk mooie kleurin
gen omspoelt. En solist Aldo
Bennici speelde ronduit prach
tig, nu en dan duidelijk het
volksliedkarakter profilerend,
lyrisch zingend of dansant,
dan weer als stem kleur ge
vend aan hët orkest. Luciano
Berio, door zijn vele gastdirec-
ties vertrouwd bij het Rotter
damse orkest, toonde zich een
waar duivelskunstenaar.
NOES KOKEE
.L'Eroe Cinese" (Do Chinese Held).
Opera van J.A. Hasse. Dirigent: Ton
Koopman. Regie: Hans Nieuwenhuls.
i der
drollen: Mieke
Priday, David James en Ma* van Eg-
mond. Tropenmuseum, Amsterdam.
Volgende voorstellingen: 4 en 5 Juni
AMSTERDAM Al een jaar
of.zestig is men in Duitsland
en elders bezig barokopera's,
onder meer die van Handel,
nieuw leven in te blazen. Dat
wil om verschillende redenen
niet al te best lukken. De per
sonages in deze stukken ore
ren uitvoerig, maar zij hande
len weinig. De regisseurs en de
zingende acteurs weten geen
raad met de barokke rhetoriek
en evenmin met de bijbeho
rende mimiek en gestiek.
DaaT komt bij, dat de juiste
stemtypen en de benodigde
zangtechniek in 18e eeuwse
stijl zelden op hoog niveau be
schikbaar zijn. In praktijk is
het dan ook zo, dat een baro-
kopera vanwege een eventuele
hoogwaardige muzikale sub
stantie vaak het best voldoet
in een goede, concertante op
voering. In dit Hëndel-jaar
worden er nogal eens oratoria
van hem scènisch en gekostu
meerd ten tonele gebracht. En
dan blijkt, dat zij zich niet of
nauwelijks onderscheiden van
zijn opera's, althans niet in de
huidige theatrale aanpak.
De Holland Festival-produktie
van „L'Eroe Cinese" (1753)
van Hëndels tijdgenoot Jo
hann Adolf Hasse heeft met
betrekking tot de gesignaleer
de problemen helaas geen
nieuwe gezichtspunten opgele
verd. Nog meer dan bij Handel
is bij Hasse de dramatische ex
pressie van de zang ook door
de geringe actie beslissend,
maar de regisseur heeft er
kennelijk weinig voor weten
te bereiken. De muzikale lei
ding kon verder niet op tegen
de handicap van de over-
acoustische grote hal van het
Tropenmuseum, waarin de be
trekkelijk bescheiden stem
men zich zelden goed wisten
te profileren.
Max van Egmond liet clemen
tie inroepen wegens een keel
aandoening. Zijn creatie van
de centrale figuur van de kei
zerlijk regent Leango sorteer
de dan ook weinig effect, vo
caal noch theatraal. Het pro
bleem van de castraatrollen
was in het geval van Leango's
aangenomen zoon Sifenio op
gelost door die partij te laten
zingen door de countertenor
David James, die vocaal rede
lijk voor de dag kwam, maar
in expressiviteit niet helemaal
voldeed. Van de rol van diens
vriend Minteo had men een
travestierol gemaakt, waarin
Elisabeth Priday in zang en-
actie heel respectabel voldeed.
Van de Tartaanse prinsessen
mocht Claron McFadden er
zeker zijn. Zij wist in de ver
sieringen met menig stout vo
caal kunststukje te verbluffen.
Mieke van der Sluis kwam
gaandeweg op dreef, maar ook
zij had het moeilijk met de
plaatsing en verplaatsing in
het enorme neoklassieke trap
penhuis, dat als decor diende.
Echte barokkostuums werden
er bij deze opvoering niet ge
dragen. Het waren nogal bi
zarre fantasiekostuums en
daar doorheen liepen een paar
jongelui in hedendaagse outfit
voor het dragen en schikken
van de lange slepen. Het Am
sterdamse Baroque Orchestra
musiceerde de hele avond zeer
zorgvuldig, maar zoals altijd
onder Koopman ook vaak
nogal onrustig en ongedurig.
Dat beïnvloedde de zang na
tuurlijk niet gunstig, net zo
min als Koopmans directie, die
eigenlijk op het instrumentale
is gericht, een goede uitwer
king had. Het werk van Hasse
is aldus een historische curiosi
teit gebleken en sorteerde he
laas niet het effect dat het pro
grammaboekje verwachtte.
JOHN KASANDER
Ac
na
kind*
taalg
fisch
derei
SCHIPHOL - Er
licht in het cao-overleg bij de ^ai
KLM. De luchtvaartmaatr Here;
schappij is bereid in 1986 te h00f,
praten over de arbeidstijdver- Ber v
korting van het personeel, zo j-ops1
zaterdag bekendgemaakt.
Vrijdag was de Vervoersbond n
FNV uit het overleg gestapt, Let
omdat de KLM weigerde tege- jen
het L
moet te komen aan de arbeids-
tijdverkortingseisen van
personeel. Er werken i
14.000 mensen bii de KLM.
De overige bonaen bereikten
vrijdag een principe-akkoord
met de KLM over de een-jari
ge cao voor 1985. De drie bon
den van het vliegend perso
neel, de VHKP en de Ver
voersbond CNV gingen ak
koord, op voorwaarde dat eind
dit jaar een gesprek volgt over
de atv. De Unie BLHP wil nog
overleggen met haar leden
over het nieuwe voorstel van
de KLM.
Volgens de woordvoerder van
de Unie heeft de KLM zater
dag een intentie-verklaring
gegeven om er volgend jaar al
les aan te zullen doen met de
bonden op één lijn te komen
voor wat de betreft de atv.
Nu vraagt de KLM volgens
Van Gils een te hoge prijs voor
de atv die het personeel zelf
uit de prijscompensatie moet
betalen. Bovendien geeft de
KLM in de ogen van de Unie
geen garanties over de werk
gelegenheid die atv zou moe
ten opleveren.
Toneelprijs voor
musical-versie
Huckleberry Finn
NEW YORK „Big River",
een musical-versie van het
boek „De avonturen van Huc
kleberry Finn" van Mark
Twain, heeft zondag bij de J
jaarlijkse uitreiking van de jl
Tony theaterprijzen, de Ame-
rikaanse theaterprijzen, in ze- i(
ven categorieën de eerste
plaats behaald. De Tony voor
het beste toneelstuk was voor I
„Biloxi Blues" van Neil Simon, i
De prijzen voor de beste acteur s
en actrice gingen respectieve- 1
lijk naar Derek Jacobi voor i
zijn rol in het Shakespeare- ji
-stuk „Much Ado about No- j
thing" en naar Stockard Chan-
ning in „Joe Egg", een zwarte 1
comedie van Peter Nichols.
H
Koorwerken
Mendelssohn
ontdekt
ROME In Rome zijn twee
onbekende koorwerken van
de Duitse componist Felix
Mendelssohn ontdekt. Het be
treft twee composities voor
piano en koor die een bewer
king zijn van thema's uit de
symfonie 'Oedipus in Kolonos',
die in 1845 voor het eerst werd
uitgevoerd in Potsdam. De Ita
liaanse televisie RAI brengt de
koorwerken binnenkort ten
gehore.
KRUISWOORDRAADSEL J|;
Horizontaal: 1. bovenste lijst v.e.
hoofdgestel; 8. muzieknoot; 9. kort
15. heidemeertje; 16. kunstprodukt;|
20. onafhankelijk (b.v. van een
nalist); 23. afgelegen; 24. vreen
Verticaal: 1. gil; 2. tocht; 3. rund;
vreemde taal; 5 maangestalte (afk.);l
pijnlijke aandoening;
ar; 26. lidwoord; 27. dwarshout»
OPLOSSING
•ej LZ :sp
■92 :»|oo zz :ep3J iz 'otuei 61 Ubbp
'91 !|bajb L\ :puej[|us "et :ja>i9Jdi
zv :|0J|1 L U|ds 9 >n "9 :sjoor>
p :so e :s|9J '2 i :|bbo!Jjo/v
•ojneja6a| 6Z
BZ 'Jep 92 :pe -92 :uop pz
:eouB|eejj '02 '.sta 91. :uba gi :or
-eds3 Pi :j|S zi 'SP 'U W 01 :>fos
6 :ej b :jsfnuooj>t 1 :|es)uoz!
