Leidse Courant | 1985 | 1 juni 1985 | pagina 7

Compact Disc verovert markt
sneller dan werd voorzien

Haags kleurenlab

1 in de aanbieding

Beurs van Amsterdam

BEGIN VOLGEND JAAR GOEDKOPE VERSIE

Grotere
omzet voor
Jaarbeurs

Propfan op Le Bourget

es' ECONOMIE

CcidócSotucmt

ZATERDAG 1 JUNI 1985 PAGINA 7

HOLLANDSE KAAS
BOEKT SUCCESSEN

DEN HAAG Nederlanders aten vo
rig jaar, het jaar van de superheffing,
I meer kaas dan ooit. In eigen land nam
de consumptie met in totaal 174 miljoen
kilo toe. Dat betekent dat gemiddeld
12,1 kilo kaas per hoofd van de bevol
king. Naar het buitenland werd liefst
339 miljoen kilo kaas geëxporteerd,
tweemaal zoveel als in 1983, zo blijkt
uit het jaarverslag van het ZuivelSu-
1 reau. Belangrijkste afnemers van Ne-
derlandse kazen zijn West-Duitsland,
Frankrijk, België en Engeland. De laat
ste jaren richt het Zuivelbureau zich
meer en meer op exporten naar Japan.
1 Italië Spanje en Griekenland. In Italië
I werd vorig jaar al 50 procent meer af-
i gezet.

Borsumij Wehry
blijft kopen

DEN HAAG Ook dit jaar
denkt de handelsonderneming
Borsumij Wehry één of meer
bedrijven over te nemen. De
raad van bestuur neemt aan,
dat de aankopen gefinancierd
kunnen worden uit de kas
stroom (nettowinst plus af
schrijvingen) en kredietmoge
lijkheden. De onderneming, zo
staat in het jaarverslag, rekent
voor 1985 op een hogere winst
dan over vorig jaar. De omzet
steeg in 1984 van 1,2 miljard
naar 1,45 miljard, terwijl de
nettowinst met ongeveer de
helft steeg van 14,4 min naar
21,6 min.

Instrumentenbranche
doet weer goede zaken

SOEST Het gaat weer goed met de instru
mentenbranche in Nederland. Het eerste
kwartaal van 1985 is de omzet in de met liefst
21,8 procent toegenomen naar 3,5 miljard gul
den. Over het hele jaar is het resultaat met
bijna 50 procent verbeterd, zo blijkt uit een
onderzoek van de coöperatieve vereniging
„Het Instrument" in Soest.

Volgens „Het Instrument" steeg de orderpor
tefeuille van fabrikanten van instrumenten
voor de gezondheidszorg, wetenschap en in
dustrie met gemiddeld 22,9 procent. De ont
wikkelingen in de industriële elektronica zijn
het meest spectaculair. De omzet op de bin
nenlandse markt vertoonde een groei van
31,8 procent tegenover een toename van de
export met 28,8 procent.

Apple-
computers
naar China

PEKING Het Ameri
kaanse computerconcern
Apple heeft met China
een overeenkomst onder
tekend voor het op de
markt brengen van zijn
appratuur. Welk bedrag
er met de overeenkomst
is gemoeid is niet be
kend. Binnen zes maan
den zal Apple beginnen
met leveren. Vorig jaar
november heeft IBM een
dochteronderneming in
China opgericht.

China betaalt kerncentrales
met opslag afval

BONN China zal in ruil voor de levering
van twee Westduitse kerncentrales radio-ac
tief afval uit de Bondsrepubliek opslaan en
dat land voorzien van natuurlijk uranium en
non-ferrometalen. Desbetreffende principe-
-akkoorden zullen worden ondertekend tij
dens het op 8 juni beginnende bezoek van de
Chinese premier Zhao Zijang. De kerncentra
les worden geleverd door Kraftwerk Union,
een dochteronderneming van Siemens. Naar
verluidt zal China tot het jaar 2000 in totaal
150 ton gebruikte splijtstofstaven opslaan en
in de volgende eeuw nog eens 850 ton. Voor
waarde voor goedkeuring van de overeen
komst door de Westduitse regering zou zijn,
dat China toezegt zich te onderwerpen aan
toezicht op de opslag van het kernafval door
het Internationale Bureau voor Kernenergie.

HILVERSUM Poly
gram, produktiemaat-
schappij van Philips en
Siemens, brengt begin
volgend jaar een maxi
Compact Disc-plaatje op
de markt om tegemoet te
komen aan de wensen van
discotheken en liefheb
bers van populaire mu
ziek, die op Compact Disc
naar een tegenhanger van
de single zoeken. De
maxi-CD zal ongeveer
vijftien minuten muziek
leveren voor minder dan
twintig gulden. De ge
bruikelijke CD-schijf kan
tot een uur muziek bevat
ten voor een prijs rond 45
gulden. De produktie van
de maxi CD-schijf is ge
deeltelijk een gevolg van
de grote vlucht die de
Compact Disc heeft geno
men; tegen de verwach
tingen in moet Polygram-
Hamburg 350 mensen ex
tra in dienst nemen en
zelfs nachtdiensten instel
len om de vraag naar de
plaatjes te kunnen bijhou
den.

Anton Witkamp, marketing
manager bij Polygram: „Onze
jaarprognoses bleken in de
praktijk niet te kloppen; sinds
1982, het jaar waarin de CD
werd geïntroduceerd, is de
i vraag naar de CD het dubbele
geworden van hetgeen we
verwachtten".

In 1983 werden drie miljoen
1 CD's gemaakt, in 1984 dertien
miljoen en dit jaar moet wor
den afgesloten met vijfentwin
tig miljoen CD's.

Witkamp: „Maar dat aantal zal
wel hoger worden. Overigens
wordt voor volgend jaar een
produktie van vijfenveertig
miljoen CD's verwacht. Een
paar jaar later, in 1990 zal de
omzet van CD's die van de el
pee hebben overtroffen en dan
zal heel snel een omgekeerde
situatie ontstaan. Ik bedoel: nu
wordt nog de vraag gesteld of
een opname ook op CD wordt
gezet; na 1990 wordt elke op
name op CD gezet, waarbij de
vraag aan de orde komt, of
van die opname ook nog een
elpee moet worden gemaakt".

Keuze

De produktie van een CD is
nog steeds een ingewikkelde
bezigheid, arbeidsintensiever
dan die van de elpee, waar
door de keuze in uitvoeringen
voorlopig beperkt zal blijven.
Witkamp: „Elk plaatje wordt
nog met de hand gecontro
leerd; pas als dat automatisch

gebeurt, zal het produktiepro-
ces wat sneller kunnen verlo
pen en zal ook de prijs omlaag
kunnen, hoewel de CD altijd
duurder zal zijn dan de elpee.
Maar dat mag ook wel; men
krijgt een artikel van hogere
kwaliteit met een vrijwel on
beperkte levensduur".
De keuze in CD in breedte
(aantal titels) en diepte (keuze
uit dezelfde titel) zal jaarlijks
toenemen, maar voorlopig niet
de omvang hebben die bij de
elpee mogelijk is.

Witkamp: „Dat kan om twee
redenen niet. Je kunt op dit
moment een opname op vinyl
zetten en er tweehonderd
stuks van produceren, in de
wetenschap dat je er toch niet
meer van verkoopt en er toch
niet op verliezen. Dat is met
de CD nog lang niet mogelijk.
En dan is er nog een tweede
reden: je kunt in een paar jaar
geen traditie van veertig jaar
grammofoonplaten inhalen

Prijs

Dat de CD nog zoveel duurder
is dan de elpee heeft deze re
denen: ten eerste zit in de prijs
van elk plaatje nog een bedrag
aan investeringen en ten twee
de is het doosje waarin de CD
zit aanzienlijk duurder dan de
hoes van een elpee. Dat het
doosje zo duur moet zijn heeft
een technische oorzaak: het
moet de CD volmaakt vorm
vast kunnen houden. Omdat
de CD met een laser(licht-
straaltje) wordt afgetast en het
brandpunt van dat straaltje
vastligt, zal elke oneffenheid
het hele plaatje onafspeelbaar,
dus waardeloos maken.
Witkamp: „Een hobbel op een
elpee wordt door het grammo-,
foonelement meestal \Vël on
hoorbaar genomen; dat is op
CD ondenkbaar. Opmerkelijk
is, dat met twee glasplaten en
veel warmte een hobbelige el
pee nog wel vlak is te^krijgen.
Dat is met de CD niet moge
lijk, omdat de CD hittebesten
dig is".

Onkwetsbaar?

Sinds de introductie van de
CD is discussie gaande over de
onkwetsbaarheid van het
plaatje, aangewakkerd door
sommige fabrikanten die met
al te krachtige kreten om
krachtige reacties vroegen.
Men smeet het plaatje op de
grond om er met de hak venij
nig tegenaan te gaan. En als
het plaatje aldus onafspeelbaar
was gemaakt, riep men: „Zie je
wel? Helemaal niet onkwets
baar". De fabrikanten riepen
dan sussend dat normaal ge
bruik was bedoeld, maar het
kritische verhaal was inmid
dels geboren.

Witkamp: „Ook sommige min-

Het jongste model CD-speler, compact en niet meer zo schreeuwend duur.

der goede afspelers uit de be
ginperiode zijn hier schuldig
aan. Een goede afspeler corri
geert onvolkomenheden op de
CD, natuurlijk tot bepaalde
hoogte. Maar sommige afspe
lers hadden die voorziening
niet of nauwelijks. En dan
kreeg het plaatje de schuld".
Niettemin heeft de CD de
huiskamer veroverd en is het
bezit van de afspeler, dank zij
de lagere aanschafkosten, het
laatste jaar aanzienlijk toege
nomen. Witkamp: „En de
commentaren verminderden.
Men is gewend geraakt aan de
natuurlijke stilte van het
plaatje, waaraan alle ruis en
andere bijgeluiden ontbreken.
Men leerde ook anders luiste-

Dynamiek

Omdat de stereo-geluidsporen
op CD achterelkaar liggen en
niet, zoals bij de elpee naast el
kaar, kon de dynamiek wor
den verhoogd: de verschillen
tussen hard(er) en zacht(er)
zijn op CD hoog en daar kon
men aanvankelijk moeilijk
mee overweg. Wie de CD af
speelde als een elpee, kon al
gauw last krijgen met de bu
ren en bovendien, het klonk
in de huiskamer bij sterkere
passages wat erg vol.

Witkamp: „Men leerde, dat de
zachte passages op CD niet
verdronken in ruis en aange
naam hoorbaar bleven. De vo
lumeknop hoefde niet zo opge
draaid, waardoor men langza
merhand leerde omgaan met
de dynamiek van de CD. En
daardoor kon genieten van het

superieure geluid ervan, ten
opzichte van de elpee".

Maar Witkamp haast zich te
verklaren, dat ook een nieuwe
elpee erg mooi kan klinken,
waaruit onmiddellijk het voor
deel van de CD spreekt: de CD
blijft mooi, hoe vaalt het plaat
je ook wordt afgespeeld. Wit
kamp: „Al moeten we de ko
pers van de CD en diens af
speler voorlopig nog zoeken
onder de hoger gesalarieerden
en is het aantal liefhebbers
van klassieke muziek relatief
hoog. De verhouding bij el-
pee's is tien tegen negentig,
wat betreft klassiek en popu
lair; bij de CD is die verhou
ding 35 tegen 65. Maar dat be
tekent al een verschuiving wat
het begin betreft, toen die ver
houding 38 tegen 62 was".

'Verandering

Polygram heeft inmiddels in
Hamburg een fabriek van el-
pee's gesloten en een andere
verkocht, hoewel er nog steeds
130.000 zwarte schijven per
dag worden geproduceerd.
Maar daarin zal spoedig veran
dering komen. Witkamp: „Er
komen steeds meer fabrieken
van andere merken bij, wij
breiden uit. De situatie is nu,
dat elke fabrikant zijn investe
ringen er nog uit moet halen
en de fabrikanten gezamenlijk
wel uitkijken eert concurren
tiestrijd te beginnen. Dat komt
later wel. Nu is het nog zo, dat
er voor elke geproduceerde
CD een koper is; we kunnen
de vraag nog steeds niet aan.
Over enige tijd, nog voor 1990,
zal het aantal verkrijgbare ti

tels heel groot zijn en zullen
ook bekende solisten uit vroe
gere jaren op CD worden ge
zet. Dat gebeurt nu maar zel
den. Maar wat betreft de keu
ze die men per uitvoering
heeft, het valt toch allemaal al
aardig mee. Okee, de kamer
muziek is nog niet sterk verte
genwoordigd, dat moet nog
komen. Maar als je kijkt naar
de keus in het vioolconcert
van Beethoven, dan kom ik bij
Polygram alleen al aan zes
verschillende uitvoeringen."

Kwaliteit

Witkamp heeft overigens nog
een argument, waarom de el
pee in toenemende mate van
het toneel zal verdwijnen: „Als
je met de elpee de hoge kwali-
teit van de CD wilt benaderen,
dan moet je met kostbare ap
paratuur op de proppen ko
men, met een heel goed ele
ment en een heel goede draai
tafel. Nu, de kosten daarvan
zijn vrijwel even hoog als die
van een CD-speler. En de grap
daarvan is, dat de CD met een
lazerstraaltje wordt afgetast,
vergelijkbaar met het allerbe
ste element met het allerbeste
naaldje. En dat allemaal on
verslijtbaar. Nu dat langza
merhand tot de consument
blijkt door te dringen, is de
versnelde groei van de CD wel
verklaard. En de laatste hin
dernis, de relatief geringere
keus in titels, is in 1990 uit de
weggeruimd. Dan is de CD net
zo gemeengoed geworden als
de platenspeler. Gewoon een
kwestie van even wachten".

FRITS BROMBERG

ND-

ADVERTENTIE

LEIDEN Noteringen groente- en
fruitveiling, 31 mei: vroege aardappe
len: 220-380; andijvie: 27-55; peulen:
510-1180; snijbonen: 550-640; stam-
fjönen: 880-890; kroten gek.: 130;
kroten bos: 30-62: spitskool: 80-110;
postelein: 32-49; prei: 140-235;

m

365; bloemkool 8 per bak: 265-350;

82, bloemkool 10 per bak: 160-265; sla:
315, 47-74; bleekselderij: 27-128; bos-
liL. Peen: 255-310; peterselie: 66-89; ra-
>ede Hjs: 32-42; selderij: 20-61; bos uien:
370- »6-39; paprika si.: 23-113, kg.: 130.

STEENBERGEN Omdat de Amerikaanse moeder
maatschappij City Investing Company uitverkoop
houdt, is de Nederlandse dochtermaatschappij Photofi-
nishing International (PHI) met 850 werknemers in de
aanbieding. Binnen twee maanden wordt overeenstem
ming verwacht over de verkoop van PHI, zo heeft al
gemeen directeur Bezemer van het hoofdkantoor in
Steenbergen gisteren bekend gemaakt. PHI heeft drie
produktievestigingen, waaronder één in de Haagse
Plaspoelpolder: Luxcolor BV.

Volgens Bezemer wordt al sedert een aantal maanden onder
handeld met het Japanse Fuji Color over de overname van
de drie PHI-ontwikkellaboratoria (Den Haag, Steenbergen
en Eden) en nog enkele verkoopmaatschappijen. Over de
plannen die Fuji met de Nederlandse holding zou hebben is
nog niets naders bekend. Van een eventuele reorganisatie
met verlies van arbeidsplaatsen is volgens Bezemer tot dus
verre geen sprake. „Wij boeken bevredigende resultaten, dus
de noodzaak is er niet zo", aldus de directeur.
Het Amerikaanse City Investing Company (CIC) moet bin
nen twee maanden geliquideerd zijn, omdat de aandeelhou
ders volgens Bezemer geld willen zien. Alle dochtermaat
schappijen, met samen meer dan 60.000 werknemers, worden
van de hand gedaan.

Banken
vast

gestemd

AMSTERDAM De banken
en de verzekeraars waren gis
teren op de Amsterdamse ef
fectenbeurs vast gestemd. Ook
de meeste overige fondsen
hielden goed stand. De beurs
trad daarmee in het voetspoor
van Wall Street dat donderdag
eveneens goed op de been
bleef.

In de financiële sector vielen
opnieuw NMB en Amro op. De
laatste was 1,60 beter op
f 81,60, de Middenstandsbank,
die de afgelopen week een for
se koerswinst boekte, schoof

j eens
f 188,50. ABN
een rijksdaalder beter op 445.
Bij de verzekeraars drong
AMEV 4,80 naar ƒ246. AE-
GON ging 2,50 vooruit naar
190.

De internationals deden het
mede onder invloed van de
vrijwel onveranderde dollar
iets kalmer aan. Akzo stond
rond het middaguur een dub-

een paar gulden kwijtraakte,
ging nog drie dubbeltjes terug
naar ƒ345,70. Ook Philips en
KLM leden soortgelijke mini
male verliezen. Koninklijke
Olie daarentegen noteerde 1
hoger op 198. HBG vertoon
de een lichte achteruitgang
van 1 tot 135. Nedlloyd
haalde van het dividend 2 in
op 163,50. Elders op de markt
schoof Ahold 3,20 voor
waarts. Heineken noteerde
omstreeks het middaguur
1,70 hoger op f 148,90.
De lokale markt toonde een
rustig beeld. Meneba trok 3
aan tot ƒ85. Audet werd drie
gulden duurder verkocht voor
283 en Bredero werd 1,50
duurder op 176,50. Voor San
ders Behang waren er geen
kopers op 105,-. Fokker
raakte 1 kwijt op 125.

UTRECHT In vergelijking
met vorig jaar is de omzet van
de Vereniging Koninklijke
Nederlandse Jaarbeurs in 1984
toegenomen van 81,5 miljoen
tot 87,4 miljoen gulden. De
netto-winst daalde evenwel
van 985.000 gulden naar
227.000,-, zo blijkt uit het gis
teren verschenen jaarverslag.
Gezien de fors stijgende om
zetten overweegt de beurs
5.000 vierkante meter ruimte
te creëren, door extra verbin
dingen tussen de hallen te ma
ken.

l"

Op de ParIJse luchtvaarttentoonstelling Le Bourget Is
veel belangstelling voor deze vliegtuigmotor: een nieuw
prototype van het Amerikaanse General Electric. Samen
met het Franse Snecma wil GE deze zogeheten propfan-
motor op de markt brengen, een veelbelovende
combinatie van propellor- en straalmotor. De propfan,
die In de negentiger jaren op de markt komt, kan een
brandstofbesparing van 35 procent opleveren.

De prijzen van goud en zil
ver zijn als volgt vastge
steld: (tussen haakjes de
vorige prijzen). Goud on
bewerkt 34,820-35,320
(34,900-35,400), bewerkt
37,090 laten (37,170 laten).
Zilver onbewerkt 655-725
(650-720). bewerkt 770 la
ten (760 laten).

hoofdfondsen

bar»30-5 bars 31-5

187.50 190.00

Nedlloyd Gr.
Oce-v.d.Gr.
Ommeren Van

overige aandelen

t*n3W bar» 31-5

208,00 209.00

8,05 8.05
350.00d 360.00

59,00 61.00e
252.00b 254.00

320!00 28AOOd

Mynbouek-W.
Maarden Int.

NAGRON

280.00
25 J0

Smrtlntem.
Telegraaf De
TextTwenthe
Thomassen Dr-V.

VRGGem Bex.
Wegener's
Wegen, cert

WottersSameom

bar» 30-5 bar» 31-5

1800.00b 1850.00b

140io0b 145.00b

37.40 37.40

11.70e 12.05

116.50 118.00

135.50 136.50

8150.00 6020.00

130^50 130!S0

121.00 121.50

302.50 302.50

115.80 116.00
540.00d 545.00
240.00 240.00

458.00 458.00

226.00 225.00

beleggingsfondsen

380.00 379.00
685 00 690J0

Chemical Find
Colon. Growth
Concentre
EurJkss.Tr.
Goldmines! 1)

148.00 149.50

Koppelpoort Hold.

Lev.CapHH.

MK Int Vent
Obam.Belegg.

285.00

146,00
296.00

142,'0O

32ÜÓ

2540 25^40

5.80 5.70

7395.00 1390,00

48.30 48.50

670.00 «72.00

40.60 40.80

56,50 56.50

1300.00 1300.00

105.00 105J0

105.00 104.80

1131 JO
104,80
26.20

38 JO 38 JO

46,00 46.70

75NL81-91
2.00NL81-91

110JO 110J0
113.50 113.50

102.10 102.10

105.30 105.30
101JO 101J0

102.70

102.70

105 JO

108.55
106.50
104,50

102.10 10270
102.10 102,10
102.30 102.30

105 JO
105 JO

106^50

4 25NL61-91

4 25NL63-93-2
4 00NL61-86

375NL 53-93
3 50NLSI47-87

3 25NLB48-96
3 25 NL 50-90
3J5NI54-94
3 J5 ML 55-95

bar»30-5 beurs3l-5
100.40 100.40

100 JO 100 JO
99.80 99.80
98.80 98.80

96.70 98.70
97.40 97.40
97.00 97,00

96.60 96.60

99.10 99.10

68.50 88.50

94.80 94.60

92.30 92.30

buitenlands geld

102.10
102.30
102.10 102.10

Engelse p
Belgische

(10.000) 16.90

100 JO

10L50
101.50 101.50
101.30 101JO

Mnse kroon (100) 30i0O 33i00

jslenr. ech. (100) 15.88 16,38

>aanse peseta (100) 1.92 2.17

r. drachme (100) 2.35 3.15

nse mark (100) 52.75 55.75

beurs van New York

Beth. Steel
Canadian0Pacific

Cons>fEdlson
Oupont Nemours
Eastman Kodak

General Electric
Gen Motors

Hewlett-Pack.
IC. Indus
Inco Ltd.

Omzet 134.140 000 S

35 3/4 35 3/4

76 7/8 77 5/8

Seers Roebuck 38 1/2 38 5/8

Sfe-south.pac. 28 1/8 29 5/8

Shell Oil Co. 59 5/8

St. Oil Ohio 46 3/8 47 7/8

Texaco Inc. 38 1/8 36 3/4

Unilever 991/4

Unlroyal 20 1/8 20 1/4

Un. Brands 16 7/8 16 7/8

US Steel 26 5/8 28 3/4

United Technoiog 42 1/8 43 3/4
Westing house