1)
Rekening houden met eisen uit de praktijk
Ik blijf proberenhet
moet toch eens lukken
Ik heb ontzettend
veel geluk gehad"
„Als je niets hebt
pak je alles aan
Nog steeds hoopt
René op een baan
an school
n dan
[NENLAND
CetdaeSotviqitt
ZATERDAG 18 Me 1985 PAGINA 9
irgirit
1NL jigelique, René, Eef en Ton. Vier
ingeren uit de Randstad die in de laatste
21.2jren de schooldeur achter zich
chttrokken. Vier van het grote aantal
uitstromers" uit het volledig dagonderwijs
en 1982 en 1984. Vooral in 1983 en 1984
teeg het aantal schoolverlaters. Terwijl
vee jaar geleden bijna 244.000 jongeren
an school kwamen, steeg dit aantal vorig
lar tot 268.000. Dit jaar verwacht het
linisterie van sociale zaken en
erkgelegenheid een stijging tot 275.000.
rt dit artikel, het eerste in een serie van
ier over „schoolverlaten", vertellen
.ngelique, René, Eef en Ton over hun
rvaringen op de arbeidsmarkt. Tot slot
rtjst de directeur van het Gewestelijk
irbeidsbureau in Den Haag, A. Keyman,
p enkele eisen uit de praktijk.
Ton: „Als ik wil omscholen, moet ik het zelf betalen!"
DEN HAAG Hij is 21
jaar, klein van stuk en
doet in de avonduren al
jaren vrijwilligerswerk in
een Haags jongerencen
trum. In 1982 behaalde
Ton Vos zijn mavo-diplo
ma. Hij wilde toen het
liefst naar het kmbo,
maar nog tijdens de zo
mervakantie viel de op
roep voor militaire dienst
in de bus. „Ik had toen
het idee dat ik er niet on
deruit kon, omdat die op
roep zo snel kwam". Di
rect na zijn diensttijd,
eind '83, liet de Hagenaar
zich bij het arbeidsbureau
inschrijven als werkzoe
kend verkoper. In het
kmbo had hij geen zin
meer. „Ik heb wat ver
koopervaring omdat ik in
de levensmiddelenwinkel
van mijn broer wel eens
vakantiewerk doe. Voor
de horeca heb ik mij ook
laten inschrijven, want
dat vind ik leuk werk".
Zo'n twintig sollicitaties heeft
Ton nu achter de rug. Die ge
sprekken vindt hij wel frus
trerend. „Je gaat de hele stad
door met de tram, probeert op
tijd te zijn en dan ben je nog
geen twee minuten binnen.
Want dan is er net een jongen
vóór je geweest die al eens
eerder schoenen heeft ver
kocht. Nou, iedereen kan toch
schoenen verkopen, daar heb
je toch geen ervaring voor no
dig?"
Vakgericht
Begin dit jaar liet Ton zich in
schrijven voor een cursus ca
fébedrijf. Met een op een vak
gerichte opleiding kom je ver
der, zo dacht hij. De cursus
kost inclusief het examengeld
600 gulden. „Van de sociale
dienst krijg ik een uitkering.
Daar kan ik al moeilijk van
rondkomen, want je moet
toch je kleren kopen en je
kostgeld betalen? Dus toen
heb ik bij het arbeidsbureau
gevraagd of ze mij konden
helpen met dat geld. Ik moest,
toen een* schriftelijk verzoek
indienen en dan zou ik het
wel horen. Ik wachtte één
week, twee weken, na vier
weken had ik nog niets ge
hoord. De cursus was inmid
dels al begonnen en toen heb
ik gebeld. Ze vroegen mij of
ik startkapitaal had om voor
mezelf te beginnen. Dat had
ik natuurlijk niet en toen zei
den ze dat ze geen cursusgeld
voor me konden betalen. Dan
kom je zélf met omscholings
plannen en dan moet je alles
óók nog eens zelf betalen!",
roept hij verontwaardigd uit.
Ton is toch met de cursus be
gonnen en hij heeft goede
hoop in juni het diploma te
halen. Inmiddels heeft zijn
broer voor het zomerseizoen
op een camping in Noordwijk
een tweede levensmiddelen
winkel geopend. Ton ver
vangt nu zijn broer in de win
kel in Den Haag. Tot het sei
zoen voorbij is, dan komt
broerlief terug en zit Ton
weer zonder werk.
Van het geld dat Ton in de
winkel verdient, heeft hij het
cursusgeld kunnen betalen.
Hij spaart nu voor een net
pak, want als hij slaagt voor
de cursus wil hij proberen via
een uitzendbureau aan kel-
nerwerk te komen. „Je moet
toch wat", besluit hij, je moet
blijven proberen, het zal toch
wel één keer lukken?"
IJSWIJK Na ander-
alf jaar mavo stapte de
testlandse Angelique
Irootscholten over naar
school voor lager
uishoudelijk en nijver-
eidsonderwijs (lhno).
Toen ik mijn C-diploma
de huishoudschool
ieleeiad, kon ik kiezen", zegt
idvaie 19-jarige ex-scholiere,
ie nu werkzaam is als
dministratief mede
werkster op het ministe-
ie van binnenlandse za
len, „öf de tuin, öf de
/winkel in". Angelique:
\,Ik wilde graag werken,
do Wijn ouders hadden dat
[ever niet. Ook mijn
170) fchooldecaan raadde het
me af. Hij zei: Je hebt ge
noeg hersens, maar op dit
moment gebruik je ze
verkeerd; je moet verder
leren, aan huishoudschool
alleen heb je niets".
Toevalligerwijs hoorde Ange
lique dat het Haagse Tinber
gen College van start ging
met een proefproject in het
kader van het kort middel
baar beroepsonderwijs
(kmbo). Ze schreef zich in,
maar werd in eerste instantie
uitgeloot. Enige aankomend
studenten zegden echter af en
Angelique werd alsnog uitge
nodigd voor een gesprek. Ze
werd aangenomen. „Hartstik
ke fijn natuurlijk", zegt de
spontane ambtenaar, die in
middels met haar ouders is
verhuisd naar Rijswijk. „Maar
Angelique: „Ik kon óf de tuin in, óf de winkel in".
voordat ik naar het kmbo zou
gaan, had ik drie maanden
vakantie, en je weet hoe dat
gaat: toen ik eenmaal wat
geld had verdiend met vakan
tiewerk wilde ik niet meer te
rug naar school. Maar geluk
kig wist mijn vader me over
te halen".
Griezels
Angelique ging dus naar het
kmbo. Ze koos voor de admi
nistratieve richting. Het be
viel haar een stuk beter dan
op de mavo, waar ze het abso
luut niet meer naar haar zin
had. „Op het kmbo mocht je
de leraren gewoon bij hun
voornaam noemen en dat was
ik op de mavo niet gewend.
De sfeer was er veel beter".
Aan het vak bedrijfsadmini
stratie moest ze wel even
wennen. In het eerste jaar
van haar opleiding liep ze
drie maal vijf weken stage,
onder meer bij het ministerie
van economische zaken
(„Maar dat vond ik niet zo
leuk, want er werkten een
paar dubbelzinnige griezels")
en het ministerie van binnen
landse zaken. Op beide depar
tementen deed ze licht admi
nistratief werk. „Het was jam
mer dat ik na die stages weer
terug moest naar school", zegt
ze. „Als je net een beetje bent
ingewerkt moet je weer weg".
Eind juni '84 behaalde ze het
diploma van de secretariële
richting B. Nog tijdens haar
opleiding schreef ze oude sta
geplaatsen aan om werk te
krijgen. Inmiddels had ze zich
ook al bij het arbeidsbureau
ingeschreven. Angelique:
„Volkomen onverwacht kreeg
ik een baan. Gedurende mijn
stage op het ministerie van
binnenlandse zaken heb ik
eens een namaak-sollicitatie-
gesprek gevoerd. Na het be
halen van mijn diploma heb
ik naar de betreffende perso
neelschef geschreven. Ik
kreeg meteen een arbeidscon
tract voor drie maanden
aangeboden. In juli, nog geen
maand later, had ik werk.
Vanaf die tijd ben ik admini
stratief medewerkster en
houd me voornamelijk bezig
met de salaris- en sollicitatie-
administratie". Drie maanden
later werd haar contract ver
lengd tot december. In januari
kreeg de donkerblonde Ange
lique een jaarcontract aange
boden. Daar was ik al heel blij
mee, maar twee weken gele
den was ik helemaal dolge
lukkig. Toen kwamen ze me
vertellen dat ik voor onbe
paalde tijd in vaste dienst was
aangenomen", zegt ze glunde
rend. „Ik heb ontzettend veel
geluk gehad. De sterk op de
praktijk gerichte kmbo-oplei-
ding biedt veel meer perspec
tief dan de huishoudschool",
besluit de vrolijke Rijswijkse.
Eef: „Kapster of schoonheidsspecialiste, dat leek me leuk".
ZOETERMEER „Ik was
met mijn moeder in Delft
boodschappen aan het doen
toen we ineens langs een
school liepen waar schapen
buiten stonden en waar meis
jes aan het timmeren waren".
Eef Makkus is 19 jaar oud en
vertelt hoe ze vier jaar gele
den toevalligerwijs in aanra
king is gekomen met het la
ger agrarisch onderwijs (lao).
Na de mavo-3 was ze nog
leerplichtig, wat inhield dat
ze twee dagen in de week
naar een vormingsschool zou
moeten. Maar de school van
de timmerende meisjes in de
buurt interesseerde haar meer
en ze begon daar in het twee
de jaar. „Achteraf had ik dat
jaar beter over kunnen
slaan", zegt ze, „want ik ben
er moeiteloos doorheen ge
rold. Maar ja, ik had in mijn
mavo-pakket geen natuur- en
scheikunde. Ik had gewoon
een pretpakket gekozen, dus
raadden ze me aan toch maar
in het tweede jaar te begin
nen".
Een jaar later koos ze voor de
richting levensmiddelentech
nologie met als bijvak vee
teelt. Over de sfeer op de lao
is ze zeer te spreken. „Het
was er niet zo schools, zoals
op de mavo. Er werd geen on
derscheid gemaakt tussen jon
gens en meisjes. Als de jon
gens zakken zand van vijfen
twintig kilo moesten sjouwen,
dan moesten wij dat ook".
Slagersmeisje
Eef heeft evenwel geen werk
gevonden in de agrarische
sector. „Nee", zegt ze, „ik
vind het verschrikkelijk jam
mer dat ik niet iets heb kun
nen vinden wat aansluit bij
mijn opleiding. Maar als je
niets hebt, pak je alles aan
wat je kunt krijgen". Binnen
een maand na haar examen
had ze werk. Als telefoniste
voor twintig uur per week bij
een groothandel in Zoeter-
meer, haar huidige woon
plaats. Eef: „Nu ik wat heb,
word ik kieskeuriger. Als er
bijvoorbeeld een slagersmeisje
zou worden gevraagd, zou ik
daar niet op reageren".
Het afgelopen jaar heeft ze
zo'n 20 keer gesolliciteerd; de
laatste keer met succes. Op 1
iuni wisselt zij haar part-time
baantje in voor een volledige
betrekking als administratief
medewerkster bij een waren
huis.
Over de beroepenvoorlichting
op de mavo zegt ze: „Je moest
zelf overal achteraan en vra
gen: waar moet ik heen? Goe
de voorlichting over wat je na
de mavo kon gaan doen heb
ik nooit gehad". Als Eef die
wel had gehad was ze waar
schijnlijk meteen na de mavo
naar de analistenschool ge
gaan. „Maar ik ben nu negen
tien en ik kan niet mijn hele
leven blijven leren. Ik kreeg
een vriend en dan ga je plan
nen maken. Ik ging werken
met het idee om samen te
gaan wonen en te trouwen".
„Als je ouder bent realiseer je
je wat je wilt. Maar als twaalf
jarige ben je toch veel te jong
om te weten wat je later wilt
worden? Ik wilde zo veel
worden: kapster, schoonheids
specialiste
HOOGVLIET Omdat
hij meer praktijkgericht
bezig wilde zijn, besloot
René de Gooijer zijn op
leiding aan de middelba
re detailhandelschool
(mds) in Rotterdam niet
af te maken.
Op de voorlichtingsdag van
deze school kreeg de nu 21-ja
rige inwoner van Hoogvliet
sterk het idee dat de nadruk
op de vakken reclametekenen
en etaleren zou liggen. „En
dat was wat ik zocht", vertelt
hij. De voorlichting gege
ven door twee docenten
bleek echter minimaal te zijn.
Tijdens de opleiding, waar
mee hij op 17-jarige leeftijd
begon, werd hem duidelijk
dat die beide vakken absoluut
geen extra aandacht gekre
gen.
René: „Ik haalde het eerste
jaar met veel moeite. In het
tweede jaar bleef ik zitten.
Theorievakken als bedrijfsad
ministratie en calculatie kost
ten mij veel moeite. Boven
dien wilde ik meer op de
praktijk gericht worden opge
leid. Maar dat was niet moee-
lijk op de mds. Daarom ben ik
ermee gestopt".
Met een mavo-diploma op zak
en afgewezen voor het Cen
traal Instituut Opleiding
Sportleiders (C.I.O.S.) ging hij
enigszins teleurgesteld in mi
litaire dienst. René: „Ik dacht:
ik zie wel. Ik ging in dienst
met de bedoeling daarna zo
snel mogeliik ergens werk te
zoeken. School zag ik niet
meer zo zitten. Ik wil nog wel
graag een opleiding volgen
binnen een bedrijf".
Opvoeding
Eind februari zwaaide hij af.
Hij schreef zich onmiddellijk
in bij het arbeidsbureau.
„Maar ik heb nog steeds niets
gehoord", zegt hij. „Ik heb in
twee maanden zeker vijfen
twintig keer gesolliciteerd. Bij
zoveel mogelijk uitzendbu
reaus heb ik me laten in
schrijven. Hoewel dat vaak
maar tijdelijk werk is, is er
misschien op den duur toch
kans op een vaste aanstelling.
Ik bel zowat elke dag het uit
zendbureau om te vragen of
ze al werk hebben. Maar te
vergeefs".
René heeft door dat vele solli
citeren al redelijk wat erva
ring met personeelschefs: „Ik
heb een keer in Delft gesolli
citeerd. Na een eerste gesprek
zou die personeelschef binnen
een week terugbellen. Hij had
me al wat hoop gegeven tij
dens dat gesprek. Hij zei zelfs
dat ik mijn ouders moest be
danken voor mijn uitstekende
opvoeding. Ik dacht dat het
wel voor .ar zou komen.
Maar ik hoorde niets meer.
Na twee weken heb ik' zelf
maar gebeld. Ik zou nog wel
bericht krijgen". Drie dagen
later kreeg hij een briefje dat
hij niet was aangenomen.
„Dat viel me flink tegen",
zegt René. „Ik had op die sol
licitatie veel hoop gevestigd".
Op de dag van ons gesprek
had René weer een afspraak
voor een sollicitatiegesprek,
,bij een haven vervoersbedrijf
in Rotterdam. Nog steeds
hoopt hij op een baan
René: „Praktijkgericht bezig zijn, dat wil ik graag"
DEN HAAG A. Keyman, directeur van het Gewestelijk Ar
beidsbureau in Den Haag, komt dagelijks in aanraking met
schoolverlaters. „Als schoolverlater moet je er natuurlijk reke
ning mee houden dat er een tekort aan banen is in het vak dat
je kiest. Daarom moet een uitstromer over gerichte informatie
beschikken en een hoogwaardige samenstelling van het vak
kenpakket hebben", vindt Keyman.
„Scholieren moeten zich in een vroeg stadium oriënteren op
hun specifieke belangstelling. Bij de keuze van het vakkenpak
ket moeten ze zich niet laten leiden door wat leuk is. maar ze
moeten rekening houden met de eisen die de praktijk stelt".
„Goede voorlichting, gericht op specifieke belangstelling en
ambitie is absoluut noodzakelijk zegt Keyman. Hij wijst daar
bij op het nieuwe informatiecentrum in de hal van het Haagse
*pKoidsbureau waar, gezien de gunstige ervaringen van andere
arbeidsbureaus, veel van wordt verwacht. „Op het Haagse
GAB zijn altijd beroepskeuzevoorlichters aanwezig die deskun
dig en gericht advies kunnen geven".
Afgestemd
Keyman: „Het kmbo, de opleiding die Angelique volgde, is hét
voorbeeld van een goed op het bedrijfsleven afgestemde oplei
ding. Het is een geschikte variant op het leerlingenstelsel. In
twee jaar tijd worden de leerlingen klaargestoomd voor een
baan in de praktijk. Het kmbo, een project dat in Den Haag
ruim zes jaar geleden startte, is zeer zeker een positieve ont
wikkeling".
„Goed oriënteren bij de geëigende kanalen", is het devies.
„Volg niet zomaar een cursus, zoals in het geval van Ton, want
die worden vaak uit andere overwegingen aangeboden dan om
jonge mensen aan werk te helpen", beweert Keyman. „Als Ton
goede begeleiding zou krijgen en een geschikte cursus zou vol
gen, heeft hij binnen niet al te lange tijd een arbeidsplaats",
voorspelt hij.
Motivatie
Een element in de selectie zijn de motivatie en de betrokken
heid. Keyman vindt dat je niet moet blijven zitten tot „het lot
uit de loterij" op je afkomt". Het is zaak een gerichte opleiding
te volgen en vroegtijdig een specialisatie te kiezen. „Maar",
zegt Keyman, „ook al gaat een schoolverlater, zoals Eef, niet
verder in de betreffende sector, het is in elk geval aan te raden
de opleiding af te maken. Ik zou zeker niet zo handelen als
Rene, want voor drop-outs is de toekomst helemaal somber.
Die worden beoordeeld op hun oude niveau en zijn daardoor
extra kansarm. Al wordt een studie niet benut in de praktijk,
het niveau is in elk geval bereikt En daar wordt ook op beoor
deeld. Evenals op het uiterlijk, je outfit. Houdt daar rekening
mee, anders maak je jezelf extra kansarm. Trek geen oude spij
kerbroek aan voor een sollicitatiegesprek, maar ga ook niet
voor bankwerker solliciteren in een driedelig kostuum. Dat is
een beetje overdreven. Probeer je aan te passen bij de geldende
norm. Bied je aan bij gerenommeerde bedrijven, ook aJ staat er
geen vacature open. Bied je aan! Want je moet concurrenüe-
krachug zijn".
YVES VAN ERP
JQS WALTMANS
