na £cidóc(2otwcwit Z^ei^e Menken doet en Chinese markt gooi Zuivelconcern boekt successen met export de produMiehal. Kimmende Buizen ZATERDAG 18 MEI 1985 optredende artiesten als de Dolly het sextet Tony Eyk en de Rythm Steel Showband vie- bijna 700 werknemers en de van Menken Landbouw Hol- bv. vanavond in Noordwijker- het zestigjarig jubileum van het iebedrijf. ve de respectabele leeftijd van rootste particuliere zuivelbedrijf ons land, heeft Menken meer,re- tot feestvreugde. Want het econo- r/j tij op de binnenlandse markt dan hard tegenzitten, met de iwsfe exportactiviteiten gaat het de laatste jaren erg goed. Momenteel wordt de laatste hand ge legd aan een miljoenencontract met een groot Amerikaans levenmiddelen- bedrijf. Goed boeren is het ook in het Midden-Oosten waar Menken in sa menwerking met enkele partners, kant en klare zuivelfabrieken ver koopt. Verder heeft Menken zijn zin nen gezet op de veelbelovende Chine se markt en heeft het pas overgeno men notenbedrijf in België vorig jaar de omzet weten te verdubbelen. num werd zestig jaar geleden in Oegstgeest gelegd door wijlen Leen Menken. Door keihard werken met zijn vrouw, elf zonen en vier dochters, groeide het melkzaakje uit tot een fa briekje. Na de oorlog werd een melk fabriek in Wassenaar overgenomen en in 1973 kwam een fusie tot stand met twee andere zuivelondernemin gen: De Landbouw in Leiden en De Landbouw in Noordwijkerhout. Ad Menken (59), de oudste zoon volgde zijn vader twintig jaar geleden op als directeur algemene zaken. Ook bij hem stroomt de melk bij wijze van 23 De basis voor het huidige melk-impe- computer van de produktie ^hetgrootste gedeelte de onderneming Het brein van 'oestuurd. ÏTde zwolle me'K z0als dal heel Hel atvullen spreken door z'n aderen. Onder zijn leiding is het bedrijf uitgegroeid tot een holding die nu zes zeer moderne bedrijven omvatMenken-Landbouw in Wassenaar, Menken-Landbouw Oud Gastel, Menken Dairy Food (zachte kaassoorten) in Oud Gastel, NV Menken SA Kontich in België (noten), Liko Frisdranken in Bode graven en Bottelmaatschappij Het Gooi in Soest. Menken-Landbouw verzorgt nu circa tien procent van de binnenlandse markt en exporteert naar 55 landen. Verwacht wordt dat de totale omzet van circa 270 miljoen gulden over 1984 dit jaar vijf tot zes procent zal stijgen. Het concern is altijd winstge vend geweest. „Meneer Ad", zoals het personeel hem noemt, past nog immer de gulden stel regels toe die hij van zijn ouders heeft geleerd: behalve hart voor je mensen en stil doorbijten, elke gulden winst weer in het bedrijf stoppen. „Je moet nooit verder springen dan je stok lang is", zegt hij. Dit jaar investeert Menken 17 miljoen gulden. Algemeen directeur Ad Menken. WASSENAAR Op het visi tekaartje dat hij plotseling te voorschijn tovert staat „Men ken Landbouw Holding b.v. Wassenaar" keurig in het Chi nees gecalligrafeerd. „Morgen vlieg ik naar Peking. Kijk: ticket, programma, pape rassen, alles zit in deze map, de China-map", zegt „meneer Ad", zoals het personeel de di recteur noemt. Menken vervolgt: „In Peking staan we met een stand op de Netherland Agroculture Ex position. China heeft plannen voor zo'n 160 nieuwe fabrie ken voor frisdranken. Denk je eens in, het gaat om een markt van één miljard consu menten. Met onze Liko Fris dranken hebben we een prachtig stuk know-how. Wel licht kunnen we daar samen werken, machines leveren, verpakking, grondstoffen. Gisteren sprak ik op de Chi nese ambassade met meneer Wang Li en die vertelde me dat China ook grote plannen heeft voor de agrarische sec tor. Nou, wij kunnen alles le veren, koeien, machines, ken nis, noem maar op". Menken Landbouw presenteert zich in Peking als Dutch Food Technology (DFT), een samenwer kingsverband dat onlangs met en kele partners in engineering en agricultuur werd opgericht met als doel het opzetten van kleine turn key (kant en klaar) projecten in het Midden-Oosten. Vorig jaar werd de eerste order in de wacht gesleept. „Een klein project", zegt Menken. „We bouwen voor ongeveer twee miljoen in Djedda in Saoedi-Arabië een melkfabriekje en een boerderij voor vierhonderd koeien. Daar gaan we de produkten maken die we niet kunnen exporteren". Bijna zeker is een veel grotere op dracht voor de bouw van een zui velfabriek in Ismalia in Egypte. „Daar gaan we lang houdbare melk en yoghurt draaien. De distributie is er zo achterlijk, dat doen ze nog met de fiets. Dan moet je dus niet met verse produkten aankomen. Het gaat om een investering van tien tot twaalf miljoen", zegt Men ken. De kans dat het allemaal doorgaat schat hij op „ruim negen tig procent". Gastelaars De nodige kennis voor dit project kan waarschijnlijk alleen Menken leveren. In 1973 kocht hij van het gerenommeerde condens-melk con cern Nestlé de melkfabriek in Oud Gastel. Menken verdeelde de pro- duktiecapaciteit over zijn andere fabrieken en toverde „Oud Gastel" om tot een hypermoderne, volgens hem unieke fabriek, voor lang houdbare zuivelprodukten. „Wat we daar doen wordt nergens anders ter wereld vertoond. Dank zij een nieuw procédé maken we lang houdbare melk met de smaak van vers. Tegenwoordig stoppen we zelfs melk van een liter of een halve liter in kunststoffen verpak king. Dat kan alleen als je optimaal gebruik maakt van hygiëne en de huidige technologie". In de produktielijn in Oud-Gastel worden de cups uit kunststof platen geslagen en vervolgens aseptisch (steriel) „afgevuld" met zuivelpro dukten als melk, yoghurt of koffie melk, die dan zeker vier maanden houdbaar blijven. De fabriek van de „Gastelaars" vormt nu het para de- én trekpaard van Menken- Landbouw. Van de totale omzet in Oud Gastel van krap 95 miljoen gulden komt tachtig procent uit de export. Laban „Die exportactiviteiten zijn in feite begonnen in februari '79 toen ik met de exportboot van staatssecre taris Bijen meeging naar het Mid den-Oosten. Fabelachtig veel con tacten hebben we toen gelegd. Daar bleven er maar een paar van over, want Arabieren laten zich niet op jagen. Je moet heel veel geduld hebben en je verstand gebruiken voor je een goed contact hebt in het Midden-Oosten. Een paar jaar gele den kwam een Arabier naar me toe en die liet me een flesje met een soort yoghurt proeven. „Dit is La- ban en dat gebruiken wij moslims al eeuwen", zei hij. Het was ge maakt van kamelenmelk waaraan net als met yoghurt een cultuur was toegevoegd. Dat mengsel werd dan in een leren buidel in de zon gehangen en na een bepaale kweektijd had je dan Laban. Het heeft een beetje weeë smaak, iets tussen yoghurt en karnemelk in. Enfin, die Arabier zegt, „We heb ben niet genoeg kamelen meer. Ik heb een uitstekend distributienet, als jij nou voor ons Laban na maakt". Thuisgekomen heb ik ze allemaal aan het werk gezet en binnen drie weken, niet te geloven binnen drie weken, waren we in staat lang houdbare Laban te ma ken op basis van koeiemelk. Dit is het derde jaar dat het spul met scheepsladingen tegelijk naar Saoe di-Arabië gaat". Amerika van lang houdbare dessert-produk- ten die in Oud Gastel gesprodu- ceerd moeten worden. Het gaat om een jaarlijkse omzet van 44 miljoen gulden. Menken: „Ik mag de naam van het bedrijf echt nog niet noe men. De kans dat het doorgaat is heel erg groot. En dan zitten we voorlopig gebeiteld". Zuivelprijs Exportactiviteiten moeten Menken- Landbouw de noodzakelijke groei opleveren. Het is puur een middel om te overleven, sinds de binnen landse markt geen groeimogelijk heden meer biedt. Vorig jaar moest Menken-Landbouw lagere omzet ten incasseren vanwege de vermin derde melkaanvoer (superheffing) en de verlaagde melkprijzen onder invloed van de buitenlandse con currentie. Voor de komende jaren houdt directeur Menken rekening met nog lagere omzetten. Hij be weert bovendien stellig dat de zui- velprijzen binnenkort verder om laag gaan. Menken: „De markt zal zich aan passen aan de laagste prijs die geac cepteerd wordt. Dat is dus de prijs van de Belgische boeren, die met minder genoegen nemen dan hun Nederlandse collega's. We zullen moeten oppassen, want die Belgen pikken met hun goedkopere melk de krenten uit de pap. Kijk maar naar een grote klant als de Kon- mar, waar nu de Stassano in de schappen staat". Robots Naar alle waarschijnlijk zal Oud Gastel zeer binnenkort het zoveel ste lucratieve contract opleveren. Menken heeft gisteren opnieuw be sprekingen gevoerd met vertegen woordigers van een groot Ameri kaans levensmiddelenconcern voor de levering gedurende zeven jaar Ad Menken probeert ruimte te scheppen op de binnenlandse markt door het ontwikkelen van nieuwe produkten („Het assorti ment is in principe oneindig") en vooral, verdere verlaging van de productiekosten. De produktiebedrijven van Men ken zijn in verregaande mate geau tomatiseerd en gemoderniseerd. Tijdens ons gesprek van bijna twee uur zijn alleen al in Wassenaar 120.000 eenheden geproduceerd. De opdracht die de winkelier geeft wordt door typistes gecodeerd aan de computer doorgegeven, waarna de verwerking tot aan het inladen van de vrachtwagen volkomen au tomatisch verloopt. Hetzelfde geldt voor het grootschalige verwer kingsproces van de melk- vanaf binnenkomst tot het verpakken of afvullen als een zuivelprodukt. Het grootste gedeelte van het produk- tieproces en de opslag heeft boven dien plaats in een immense hal waar een temperatuur van 4 gra den celsius heerst De grootste koelkast van Nederland. Als Menken de verslaggever het bedrijf laat zien (flink doorstappen want de 59-jarige is ongelooflijk vi taal), moeten we telkens uitwijken voor de kratten met zuivelproduk ten die stil en zelfbewust als vol leerde robots langs lopende banden hun bestemming over het terrein zoeken. Het is een kraakhelder walhalla waar glimmende buizen, ketels, computers en melkflessen onderling zwijgend samenwerken. Toch ziet Menken nog mogelijkhe den voor nieuwe vormen van auto matisering. En dat moet ook wel, want pijn doet elk jaar weer de 650.000 gulden die de installatie voor afvalwaterzuivering en de bij behorende milieuheffing kost. Het wachten is, zegt Menken, tot de ra zendsnelle ontwikkeling van de biotechnologie ons een goedkoop alternatief biedt. In Japan heeft Menken nieuwe mogelijkheden gezien. Nieuwe ver pakking bijvoorbeeld en robots. En een systeem om op de energiekos ten te besparen. Momenteel wordt de melk opgewarmd met elektrici teit en afgekoeld met koelwater. Een nieuw systeem laat echter de melk die moet afkoelen en de melk die verhit moet worden, langs el kaar stromen gescheiden door een dunne wand. Zwak „We moeten echt alles op alles zet ten om de produktiekosten verder te verlagen", zegt Menken. Dan re lativerend, vertelt hij dat de druk van buitenaf ook z'n goed kanten heeft. „Gedwongen door de markt hebben we zo verschrikkelijk moe ten bezuinigen, dat we in het bin nenland de opgaande lijn kunnen oppakken in de komende jaren" „Weet je, de mens is zwak. Na de oorlog hebben de melkhandelaren hun wijken onderling verdeeld. Jij had zo'n omzet, dan kreeg je een wijk van die en die omvang. Wat kreeg je toen? Iedereen dacht, ik heb mijn wijkje, wat zal ik me nog druk maken?" „Veel later, bracht ik een paar kratten melk naar een klant van ons in Mariahoeve in Den Haag. Ik zeg tegen die winkelier: „Ik breng die kratten wel naar binnen, dan kan jij je klant afhelpen". Maar wat zegt hij? „Ach die kan nog wel even wachten". Ik heb toen gezegd, als je die houding niet verandert, is je zaak over twee jaar kapot En dat gebeurde nog ook Ik bedoel maar, de winkeliers klagen over het grootwinkelbedrijf, maar ze hebben het alleen aan zichzelf te danken en niemand anders. Ik ken zuivelzaken waar het prima gaat, maar er wordt dan ook keihard Menken meent dat de verdergaan de automatisering niet hoeft te be tekenen dat er mensen weg moe ten. Hij zegt: „Ik hoop dat ik er nog meer nodig heb. Dat vind ik het ergste wat er bestaat, dat je mensen moet wegsturen die jarenlang voor je hebben gewerkt". Het is even stil en dan terwijl hij zichzelf op de knieën slaat: „Ach man, het is zo'n mooi vak, zo'n mooi vak!" HENK ENGELENBURG

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 21