r
Een stabiele democratie,
maar geen doorleefde
Kaarten troef
bijGrolsch.
LEIDEN
S akkoord met overleg
aiver bases in Spanje
GRATIS SPEL KAAKTEN
BIJ KRAT GROLSCH PIJPJES.
DUITSLAND VEERTIG JAAR NA DE OORLOG:
Vietnam-veteranen
VS willen
overleg
met
Palestijnen
Voetbal - supporters
morgen al voor rechter
LflTENLAND
EeidaeSoiwcwit
WOENSDAG 8 MO 1965 PAGINA 5
anslagen in
uxemburg
DXEMBURG Onbeken-
i hebben gisteravond twee
igspanningsmasten in Lu-
nburg opgeblazen. De twee
«lagen vonden kort voor
i^ldernacht vrijwel tegelij-
tijd plaats in de buurt van
van het groother-
dom. De elektriciteitsmas-
kwamen op een autoweg
»cht en waren oorzaak van
scheidene verkeersonge-
fcen, waarbij drie personen
wondingen opliepen. Het is
uitgesloten dat de links-
me CCC achter de aan-
Perle: VS moeten
Salt-II loslaten
WASHINGTON Een hoge func
tionaris van het Amerikaanse mi
nisterie van defensie heeft gisteren
gezegd dat het onverstandig van de
VS zou zijn zich aan SALT-II te
blijven vasthouden, omdat de Sov
jet-Unie zich niet aan de voorwaar
den van dat verdrag houdt. Perle,
staatssecretaris van defensie voor
internationale veiligheid, stelde het
Congres tevens voor om een per
manent fonds van 5 miljard dollar
in te stellen voor de compensatie
van schade, die wordt toegebracht
door Russische schendingen van
het akkoord op de wapenbeheer
sing.
„Schuld niet afbetalen
met honger van het volk''
BRASILIA De Braziliaanse presi
dent Sarney heeft gisteren verklaard
dat de buitenlandse schuld van onge
veer 100 miljard dollar zal worden te
rugbetaald, zonder dat echter de ont
wikkeling van het land belemmerd
wordt. Verwijzend naar een uitspraak
van de onlangs overleden president
Tancredo Neves verklaarde Sarney te
genover zijn kabinet dat deze schuld
niet afbetaald kan worden met de hon
ger van het Braziliaanse volk. Het In
ternationaal Monetair Fonds dringt
erop aan dat Brazilië zijn uitgaven te
rugdringt en de inflatie, die nu 228 pro
cent bedraagt, indamt.
Ariane met
vertraging
gelanceerd
KOUROU De Europese
draagraket Ariane is van
ochtend om kwart over
vier Nederlandse tijd met
een vertraging van ruim
een uur gelanceerd vanaf
het Europese ruimtevaart-
cenrum in Kourou (Frans
Guyana) gelanceerd. De
raket heeft de Amerikaan
se kunstmaan G-Star 1 en
de Franse telecommunica-
tiesatelliet 1-B aan boord.
De Ariane moet beide sa
tellieten in een baan om
de aarde brengen.
Kreisky negeert Amerikanen
bij herdenking capitulatie
STRAATSBURG Grote consternatie ontstond in alle groepe
ringen binnen het Europese Parlement, toen de socialistische
fractie een herdenkingsbijeenkomst in het voormalige concen
tratiekamp Struthof in de Elzas gistermiddag liet uitgroeien tot
een partij-politieke manifestatie, waarbij andere politieke groe
peringen niet gewenst waren. De verontwaardiging steeg ten
top, toen de gastspreker Bruno Kreisky, de voormalige Oosten
rijkse kanselier, in zijn speech suggereerde dat alleen dank zij de
sociaal-democraten het fascisme verslagen werd. Van de bevrij
dende troepen noemde Kreisky tijdens de uitoefening van
zijn ambt al een omstreden figuur - alleen de Russische en de
Britse troepen, maar hij vergat te memoreren dat ook de Vere
nigde Staten en Canada tot de bevrijders behoorden. Wel was
zijn rede doorspekt met kritiek op het huidige beleid van de
Verenigde Staten. Vanmiddag heeft president Reagan in een
toespraak tot het parlement de Sovjet-Unie ervan beschuldigd
het nucleaire evenwicht te verstoren.
VS verhogen militaire
hulp aan Costa Rica
SAN JOSE/WASHINGTON De aangekon
digde komst naar Costa Rica van 20 Amerikaan
se militaire adviseurs vormt een afspiegeling
van de steeds omvangrijker militaire steun die
dat land ontvangt van de Verenigde Staten.
Costaricaanse regeringsfunctionarissen ontken
nen dat de militaire hulp een wijziging inhoudt
van de neutrale positie van hun land. Costa Rica
functioneert al sinds 1949 zonder leger en de po
litie- en veiligheidstaken worden waargenomen
door stedelijke en landelijke civiele gardes. In
1981 hervatte de VS de sinds 13 jaar opgeschorte
militaire hulp aan Costa Rica met 30.000 dollar
via het programma voor internationale militaire
opleidingen, die het land ook in 1982 ontving.
Vanaf 1983 is die hulp opgevoerd tot een totaal
van bijna 21,5 miljoen dollar.
in flamenco-voorstelling in het Madrileense koninklijke theater kon Nancy Reagan gisteravond
irleiding niet weerstaan het ook eens te proberen, toen een leerling-danser haar daartoe uit-
■mfgöe.
2,4drid
'AfADRID De Verenigde
ten hebben er gisteren mee
jestemd voorbereidende on-
rhandelingen te openen
er een vermindering van de
nerikaanse militaire aanwe-
;heid in Spanje. Dit heeft de
ring van het aantal Ameri
kaanse bases te verdoezelen,
maar indirect is te verstaan
gegeven dat Washington „wil
luisteren" naar de Spaanse
meningen.
Het Spaans-Amerikaanse ver-
aanse minister van buiten- drag met betrekking tot de ba-
ïdse zaken Fernando Moran ses loopt in
arekuikend gemaakt,
asstoe
ideli
0125'ect commentaar gegeven.
'^sident Reagan die gisteren
bezoek aan Spanje afsloot,
li ö^c^tte met vaf?e uitlatingen
Spaanse eis tot verminde-
Volgens de bewindsman zijn
de VS en Spanje het eens over
staat er onenigheid over de
oorzaken van de conflicten in
dit gebied. Premier Gonzalez
heeft Reagans pogingen de Ni
caraguaanse contra's steun te
verlenen scherp bekritiseerd.
Gonzalez praat aanstaande za
terdag met de Nicaraguaanse
president Ortega als de Sandi-
nistische leider een tussenstop
maakt in Madrid. Volgens Mo
ran is een bemiddelingsrol niet
ondenkbaar. President Reagan
toonde zich verheugd over een
uitlating van de Democrati
sche voorzitter van het Huis
van Afgevaardigden, Thomas
O'Neill. Hij zei dat veel Demo
craten pijnlijk getroffen waren
door de reis van Ortega naar
Moskou. Steun voor de rebel
len achtte hij in de toekomst
niet onmogelijk.
warte
uidafrikaanse
akbondsleider
a vrijlating
verleden
HANNESBURG De
arte Zuidafrikaanse vak-
idsleider Andries Raditsela
irt nadat hij door de politie
de gevangenis werd vrijge-
i overleden. De vakbond#
r bij de Dunlop-fabriek in
toni, ten oosten van Johan-
iburg, overleed maandag in
Baragwanath-ziekenhuis
de zwarte stad Soweto, na-
de politie de beschuldigin-
tegen hem had ingetrok-
zo is door een vakbonds-
iewerker bekend gemaakt,
itsela, die ook lid was van
uitvoerende raad van de
idafrikaanse vakbondsfede-
lie, werd zaterdag gearres-
ird door mannen in camouf-
ie-uniform. Hij werd in staat
n beschuldiging gesteld op
>nd van de wet voor bin-
nlandse veiligheid. Hij was
J rond op het moment dat hij
I ird aangehouden maar
I >est kort daarop in het zie-
nhuis worden opgenomen,
lus de medewerker,
fee zwarte mannen in Zuid-
frika zijn gisteren met ste-
n bekogeld, overgoten met
nzine en levend verbrand.
t heeft de politie bekendge-
idel- »akt.
(ADVERTENTIE)
Vukm.mNth.ip in McvnictncImp
75 MID JE VERHOLEN
75
HETGEHEIM VAN DE UYLENBORGH
18) Het bloed schoot Gozewijn van Uylen naar
n hoofd, toen hij tot de slotsom was geko-
en, dat zijn eigen oudoom Jacob daar aan de
and hing. Dat kon maar één ding betekenen:
ipjes geneer Saloe wist méér van de Uylenborgh en
jn de gouddiefstal! Als door een wesp ge-
Joken draaide Gozewijn zich om. Een alles ver-
*fetiaende. niets ontziende woede tekende zich
op zijn anders zo beminnelijke gelaat, en hij
jlderde de heer Saloe toe: „Jij smerige na-
aak-padvinder! Ik heb je dóór, ventje! Waar is
lijn goud? En hoe kom je aan dat portret?"
MH/an goud weet ik niks," loog Loetje. „En dat
"!^}rtret dat is een oud familielid." „Juist!"
irTjulde Gozewijn. „Een familielid van MIJ! Het is
ijn sakkerlootse oudoom Jacob! De slotheer
in de Uylenborgh! Jouw voorvaders hebben
at slot verwoest en mijn hele familie om zeep
gebracht! Nou heb ik je eindelijk in mijn fikken
en nou Is de beurt aan MIJ, mannetje!" In
tussen gebeurde er buiten op het binnenplaats
je ook nog wat. De gespierde uitsmijter-portier
was namelijk weer tot zijn positieven gekomen
en hij begreep wel, dat er zware moeilijkheden
dreigden in de Swarte Piraet. Daarom had hij
een handig gummistokje tevoorschijn gefrom
meld, waarmee gewapend hij woedend de bin
nenplaats opstormde. Grommend en dreigend
kwam hij op smidje Verholen af, van plan om
een fiks pak slaag te gaan uitdelen. Zoiets ge
beurde er trouwens binnen ook, want daar
stond een van kracht trillende Gozewijn van Uy
len, van wiens spreekwoordelijke zachtaardig
heid weinig was overgebleven. Als een Simson
had hij Loetje Saloe hoog van de grond getild
en dit scheen te wijzen op wat vrolijk gooi-en
smijtwerk.
BONN Als Willy
Brandt, direct na de oor
log in Duitsland terug
keert, noteert hij: „Kra
ters, holen, bergen as,
puin, ruïnes, waaraan je
nauwelijks nog kon zien
dat hier ooit huizen ge
staan hadden. Kabels en
waterleidingen die als de
kapot gescheurde inge
wanden van een voorhis
torisch monster uit de
grond' staken, geen ver
warming, geen licht, elke
meter tuin een kerkhof
en boven dat alles, sa
mengeperst in een onbe
weeglijke wolk, de stank
van ontbinding. In dit
niemandsland aan de
rand van de wereld leef
den mensen. Hun leven
bestond uit een dagelijkse
jacht op een paar aardap
pelen, een stuk brood,
een paar kolen, enkele si
garetten".
Voor Duitsland heeft het uur
nul geslagen. Een volk dat
vijf jaar eerder, in de zomer
van 1940, nog het gevoel had
gehad dat zijn macht geen
grenzen kende, moet op de
primitiefste basis proberen
weer een menswaardig be
staan op te bouwen. Wie van
daag, precies veertig jaar na
de capitulatie, de balans op
maakt, kan niet onder de con
clusie uit dat de Duitsers een
bewonderenswaardige presta
tie geleverd hebben. West-
Duitsland is de derde econo
mische macht in de niet-com-
munistische wereld. De
Bondsrepubliek, in 1949 ge
sticht, kent stabiele politieke
verhoudingen. Maar toch lijkt
het vaak alsof politici en bur
gers de democratie nog niet
echt in hun hart gesloten heb
ben.
Erhard
In de laatste jaren van het ca
tastrofale Hitler-regime werkt
in het ministerie van Econo
mische Zaken een jonge eco
noom. De briljante ambte
naar, die geen steile carrière
maakt omdat hij weigert lid te
worden van de nazi-partij,
sleutelt tegen het einde van
de oorlog aan een economi
sche blauwdruk voor het
nieuwe Duitsland. Als Hitier
eindelijk verslagen is, slaat
het uur voor Ludwig Erhard.
Hij legt met zijn „sociale
markteconomie" de basis voor
een ongekende economische
opbloei. Erhard wordt de va
der van het Duitse Wirt-
schaftswunder. Terwijl de En
gelsen, die de oorlog gewon
nen hebben, steeds sneller de
welvaartsladder afzakken, rij
den de gehate Duitsers al
weer in hun Mercedessen
naar de Rivièra. Een politieke
afrekening met Hitiers nazis
me vindt nooit plaats. De
Duitsers verdringen het gru
welijke verleden door te wer
ken en nog eens te werken.
Konrad Adenauer, die in 1949
op 73-jarige leeftijd, de eerste
naoorlogse kanselier wordt,
verankert de Bondsrepubliek
stevig in het westerse bondge
nootschap, de NAVO. Samen
met de Franse president De
Gaulle legt hij de basis voor
de verzoening tussen de beide
vroegere erfvijanden. De ope
ning naar het oosten maakt
de eerste sociaal-democraat,
die in de Bondsrepubliek aan
de macht komt. Willy Brandt,
in 1969 aan de macht geko
men, normaliseert de betrek
kingen met Polen en de Sov
jet-Unie. Grote indruk maakt
zijn knieval in het getto van
Warschau, waar de nazi's vre
selijk hebben huisgehouden.
Voor het beeld van Duitsland
in het buitenland heeft
Brandt veel gedaan. In de
ogen van velen in het westen
is de naam Brandt synoniem
geworden met vrede, verzoe
ning, met het afzweren van
het Duitse revanchisme.
Brandt heeft van Duitsland
weer een gesrepecteerd land
gemaakt. Maar ook zijn bla
zoen is niet geheel onbesmet.
Van hem stamt het Radica-
lenbesluit, dat er tot op de dag
van vandaag toe leidt dat een
postbode die actief is in de
communistische partij, uit de
overheidsdienst ontslagen
wordt.
Stakingen
Maar hoe sterk is de Duitse
democratie? Zou de Bondsre
publiek bestand zijn tegen
maandenlange stakingen met
veel geweld, zoals Engeland
pas weer heeft meegemaakt?
Of tegen jarenlange politieke
terreur, zoals in Italië? „Ik
zou deze republiek wel eens
willen zien als wij het terro
risme van Italië gehad had
den", snauwde de vroegere
kanselier Schmidt in 1983 te
gen een aantal partijgenoten,
die lachten omdat hij een Ita
liaanse schrijver citeerde.
Van de Bondsrepubliek wordt
vaak beweerd dat het een
mooi-weer-democratie is die
bij de eerste de beste zware
beproeving door de mand
valt Het is na de oorlog al
leen maar bergopwaarts ge
gaan en het systeem is nooit
met ernstige tegenslagen ge
confronteerd, zo wordt er dan
gezegd. Daar zit wat in, maar
toch zijn er ook signalen die
in een andere richting wijjen.
Het materialistisch ingestelde
Duitsland leeft al enkele jaren
met twee miljoen werklozen,
zonder dat dit tot grote poli
tieke of maatschappelijke ont
reddering leidt. En na de
moord van de terroristische
RAF op de industrieel Ernst
Zimmermann, begin dit jaar,
gingen er geen stemmen op
om de burgerlijke vrijheden
te beperken. Na de serie aan
slagen van de RAF in 1977
was dat nog heel anders.
Gebleken is ook dat de vaders
van de Duitse grondwet een
gelukkige hand hebben ge
had. Uit de fouten van de
Weimarer Republiek
(1919-1933) is geleerd. De staat
is sterk genoeg om te regeren,
maar ook niet zo sterk dat hij
onvoldoende gecontroleerd
kan worden. Een belangrijke
rol speelt daarbij ook het Con
stitutionele Hof in Karlsruhe,
waar niet alleen politieke par
tijen, maar ook individuele
burgers naar toe kunnen stap
pen als ze het niet eens zijn
met een wet. Het Hof doet tal
van belangrijke uitspraken,
waar de regerenden in Bonn
naar te luisteren hebben. Zo
werd in 1983 bepaald dat de
geplande grote volkstelling
niet gehouden mocht worden
omdat er te weinig rekening
was gehouden met de be
scherming van de privacy.
Het Hof fungeert als een soort
geweten van de Duitse demo
cratie.
Lage dunk
Maar ondanks dit alles blijft
de indruk dat de democratie
in dit land niet echt leeft. Er
zijn merkwaardige tegenstel
lingen. Zo behoren de op
komstpercentages bij verkie
zingen tot de hoogste (vaak
rond de negentig procent).
Daar staat tegenover dat in
weinig landen de mensen zo'n
lage dunk hebben van politici.
Duitsers gaan stemmen, niet
zozeer vanuit democratische
overtuiging, als wel omdat ze
menen dat de staat dat van
hen verwacht.
Ook politici zijn geneigd de
democratie te zien als het be
zoek, een keer in de zoveel
jaar, van het stemhokje en
verder niets. Na de indruk
wekkende demonstraties te
gen plaatsing van de Pershing
li-raketten, waarbij honderd
duizenden een kilometerslan
ge menselijke ketting vorm
den, zei minister Zimmer
mann van Binnenlandse Za
ken: „Die demonstreren, wij
regeren".
Duitsers zijn wat bangelijke,
voorzichtige, democraten. Ze
zweren bij het politieke mid
den. Communisten worden
geweerd en bestreden alsof ze
elke dag de macht over zou
den kunnen nemen. Dat ge
beurt dan in een land waar
het communisme absoluut
niets voorstelt Extreem-
- rechts speelt in de politiek
evenmin een rol. Hoe erger
lijk de bijeenkomsten van jon
ge neo-nazi's en ex-SS'ers ook
zijn, het blijven kwalijke
randverschijnselen. Alleen de
rechts-radicale NDP is er kor
te tijd in geslaagd over de vijf
procentsdrempel te komen.
Toch is er in Duitsland een
sterke rechtse onderstroom,
maar die wordt door de be
staande partijen geabsorbeerd.
Vandaar misschien ook dat
het politieke midden in Duits
land voor Nederlandse be
grippen tamelijk ver naar
rechts ligt. Maar geen enkel
politicus bestempelt zichzelf
als rechts. Wellicht als gevolg
van de Hitler-tijd lijkt het
zelfs wel of de term „rechts"
taboe is. Kanselier Kohl om
schrijft zijn conservatief-libe-
rale kabinet hardnekkig als
„coalitie van het midden",
hoewel er rechts van zijn
christen-democraten niemand
in de bondsdag zit
Wie weet welke kant het met
Duitsland op gaat, mag het
zeggen. Dit is een gecompli
ceerd volk, zoals de discussie
over Bitburg weer eens duide
lijk heeft gemaakt Alle Duit
se sentimenten komen dan
naar boven: we bedoelen het
zo goed, we willen zo graag
aardig gevonden worden,
maar het is ons noodlot dat
niemand ons begrijpt, dat we
altiid alleen staan. „Geen
volk", schrijft de gezagheb
bende Amerikaanse historicus
Gordon Craig, die jarenlang
in Duitsland leefde, „is moei
lijker onder een noemer te
brengen dan de Duitsers. Mis
schien omdat ze niet altijd zo
naar de wetten van de logica
geluisterd hebben als andere
volken".
GERARD K ESS ELS
Amerikaanse Vietnam-veteranen hebben gisteren In New
York een „tickertape-parade" gehouden. De ongeveer 25.000
oud-strijders, die aan deze parade deelnamen, werden en
thousiast ontvangen door de bewoners in New York.
WASHINGTON De
Amerikaanse regering is
bereid overleg te voeren
met Palestijnen, die voor
haar aanvaardbaar zijn als
voorbereiding op directe
Arabisch-Israëlische vre
desonderhandelingen. Dit
heeft een woordvoerder
van het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse
zaken gisteravond gezegd.
Het overleg zal volgens de
woordvoerder worden gevoerd
door Amerikaanse functiona
rissen en een gezamenlijke
Jordaans-Palestijnse delegatie,
onder wie leden van de Pale
stijnse Nationale Raad (PNR).
In deze PNR, het Palestijnse
parlement in ballingschap, zit
ten diverse onafhankelijke Pa
lestijnen die geen lid zijn van
één van de guerrillagroeperin
gen. PLO-voorzitter Arafat
zou een aantal van hen heb
ben voorgedragen om zitting
te nemen in een Jordaans-
Palestijnse delegatie. De VS
zouden nu in grote lijnen heb
ben ingestemd met die lijst.
Wel bliift de Amerikaanse re
gering bij haar standpunt, dat
zij niet met de PLO wil spre
ken voordat deze het bestaans
recht van Israël heeft erkend.
DEVENTER Dertien Feye-
noord voetbalsupporters die
gisteren in Deventer en Apel
doorn voor een chaos zorgden,
moeten morgen al voor de
Zutphense politierechter ver
schijnen. De politie arresteerde
vóór en na de wedstrijd Go
Ahead Eagles-Feyenoord
veertig supporters, van wie de
meesten te jong waren om te
worden vervolgd.
De problemen begonnen giste
ren rond het middaguur al,
toen supporters van Feye-
noord in Apeldoorn uit de
trein stapten en winkels ver
nielden en plunderden. Een
entwintig van hen werden
aangehouden toen ze in De
venter aankwamen. Na afloop
van de wedstrijd, die door Go
Ahead met 2-0 werd gewon
nen, raakte bij schermutselin
gen één politieman en zeker
drie Rotterdamse supporters
gewond. De problemen ont
stonden toen ruim tweehon
derd voetbalfans weigerden
om de aanwijzingen van de
politie te volgen en een woon
wijk introkken. Ze liepen over
auto's en gooiden met bierfles
sen. In burger geklede politie
mensen werden in het nauw
gedreven en moesten worden
ontzet door de mobiele een
heid. Na de wedstrijd arres
teerde de politie negentien
supporters, 's morgens waren
er al 21 ingesloten. Het meren
deel kreeg een schikking. De
anderen werden vanmorgen
vrijgelaten. Volgens de Deven
ter politie hebben de gebeurte
nissen nog eens aangetoond
dat wedstrijden met een ver
hoogd risico niet op een door
deweekse dag moeten worden
gespeeld maar op zondagmid
dag. Burgemeester Waal had
eerder de wedstrijd Go Ahead
Eagles-Feyenoord op zaterdag
avond verboden, omdat onge
regeldheden werden gevreesd.
Hij ging akkoord met dinsdag,
mits bij daglicht zou worden
gespeeld. In Deventer waren
gisteren 150 politiemensen op
de been.
Oud-wielrenner
Piet van Kempen
overleden
BRUSSEL Op de leeftijd
van 85 jaar is in Brussel de be
faamde oud-wielrenner Piet
van Kempen overleden. In
zijn wielerloopbaan was de
Nederlander vooral bekend als
zesdaagse-renner. Van Kem
pen woonde al jarenlang in
Brussel.
(ADVERTENTIE)
Uitgeven] Meulenhoff en
Sociëteit De Burcht organiseren
een literaire avond
rond de boekuitgave
HET LAND DER
LETTEREN
Met medewerking van F.L Bastet
JM. A Biesheuvel Boudewijn
Büch. Maarten 't Han Anton
Korte weg. Karei van het Reve,
Willem van Toom en Peter van
Zonneveld.
Donderdag 9 mei 190S
Aanvang 2CL30 uur
Sociëteit De Burcht Brugsteeg 14.
