"Inalë £cidóc6oiuant
„Ik heb vaak
gedacht dat
de paus
de machtigste
en populairste
man in
de wereld zou
kunnen zijn
PRONUNTIUS
MGR. DR. EDWARD CASSIDY:
ZATERDAG 4 Me 1985
Bijvoorbeeld?
„Als hij morgen zou zeggen: heel
onze visie op de bescherming van
het ongeboren leven is fout, laat ie
dereen nu maar de voorbehoed
middelen gebruiken die men het
liefst wil gebruiken, nou, dan zou
hij miljoenen dollars kunnen ver
dienen en van de ene dag op de an
dere buitengewoon populair wor
den. Miljoenen mensen zouden
gaan applaudiseren en zeggen: pri
ma, dat hebben we nou altijd ge
wild dat hij zou doen Als het hem
om applaus was te doen, zou dat
heel gemakkelijk zijn. Maar
Neem nu paus Paulus VI, die de
encycliek Humane Vitae heeft ge
schreven Paulus VI heeft veel
geleden onder de wetenschap dat
hetgeen hij naar voren bracht zo
veel problemen veroorzaakte en zo
moeilijk te begrijpen was. Maar hij
zei: in geweten kan ik niet iets ver
anderen dat als leer van de Kerk
door de eeuwen heen tot ons is ge
komen. Het was veel makkelijker
voor hem geweest om iets anders te
zeggen. Nee, de mensen die hoge
posten in de Kerk bekleden, zien
zichzelf heel oprecht als dienaren
van de Heer en dienaren van de
mensen. Ze bekommeren zich in
geen enkel opzicht om de macht
die ze hebben
Op tal van plaatsen in de wereld en
op allerlei niveaus speelt de Kerk
een rol van betekenis in het politie
ke krachtenveld. Hoe moeten we
die politieke bemoeienis begrijpen,
als de Kerk niet geïnteresseerd is
in macht
„U gebruikt de term „politiek",
maar dat is in dit verband een ver
warrend begrip. De bisschoppen in
Zuid-Afrika worden heel boos als u
tegen ze zegt dat ze zich in politie
ke zaken mengen. Want daar
wordt de term gebruikt door men
sen die menen dat de Kerk zich
niet mag bemoeien met de positie
van de zwarten; mensen die stellen
dat het de Kerk niets aangaat als
de zwarten vanuit hun woonplaats
worden gedeporteerd naar een an
der deel van het land, omdat dat de
overheid toevallig beter uitkomt
Dat is politiek, vinden de macht
hebbers in Zuid-Afrika en politiek
is een aangelegenheid van de staat
De Kerk moet bidden, de liturgie
vieren en op ziekenbezoek gaan.
maar zich buiten de politiek hou
den. De bisschoppen protesteren
dan en zeggen: wacht even, als je
met mensen omgaat alsof het din
gen zijn, dan is dat geen politiek
meer, dan kom je aan de mensen
rechten, aan de menselijke waar
digheid en dat is wel degelijk ons
terrein
Met andere woorden: de mensen
rechten moet je beschouwen als een
terrein dat boven de politiek uit
stijgt omdat ze universeel zijn? En
pas als deze „boven-politieke"
rechten in het geding komen, gaat
de Kerk er zich mee bemoeien
„Zo is het De menselijke waardig
heid is geen geschenk van de staat,
maar een geschenk van God. We
hebben het dan over waarden die
ons door God zijn geopenbaard en
als deze waarden niet worden ge
respecteerd, ja dan gaat de Kerk
zich erin mengen en dan gaat de
paus erover spreken. De Heilige
Vader heeft vaak gesproken over
het verschil in economische situatie
tussen het rijke Westen en de Der
de Wereld Dat is geen politieke
aangelegenheid, daarmee wordt de
menselijke waardigheid geschon
den. De goederen op aarde zijn er
voor iedereen; ze mogen niet door
een bepaalde groep worden gemo
nopoliseerd".
Tot slot excellentie, u verblijft na
tuurlijk nog maar kort in Neder
land. maar bent u al een gelukkige
katholiek tegengekomen
„Natuurlijk. Waarom niet?".
Men ontmoet vandaag de dag nog
maar zelden katholieken die niet
lijden onder hun Kerk. Als ze pro
gressief zijn lilden ze onder de or
thodoxe bisschoppen en als ze or
thodox zijn lijden ze onder de pro
gressieve hoogleraren.
„Ik moet zeggen dat u niet de eer
ste bent die me daarop wijst. Ja. Ik
denk dat er iets fundamenteel fout
zit met ons geloof als we geen blijd
schap uitstralen. Het christendom
is een religie van vreugde Het is
de religie van de verrezen Christus,
van de verlossing, van de bevrij
ding. Als ie religie je geen vreugde
schenkt, dan is er iets mis met de
manier waarop je je geloof beleeft.
Misschien laten de mensen zich zo
zeer door de lokale problemen in
beslag nemen, dat ze de grote rijk
dom missen van de godsdienst
waar ze ruzie om maken
Als je de vreugde van je geloot met
kunt ervaren, verkeer je in een
zondige situatie?
„Misschien ben je er niet zelf ver
antwoordelijk voor Misschien ben
je slachtoffer van de omstandighe
den en dan is het geen zonde", al
dus mgr. Cassidy met een zo vrolijk
optimisme dat het wel moet voort
komen uit een geloof dat staat als
een huis.
WILLEM SCHEER
FOTO'S MILAN KONVALINKA
DN HAAG Een kleine, slanke,
weeglijke man. Kale schedel vol
roeten. Pretogen die de wereld
ïtig jaar geleden voor het eerst
keken. Zijn schouders licht op-
ïkkend, zegt Edward Cassidy,
mbassadeur" van de Heilige Stoel
1 Nederland: „Ik heb het de men-
_n gevraagd: waarom wilt u niet
t de paus komt? De antwoorden
n natuurlijk verschillend, maar
komen erop neer dat men zegt:
Ve zijn niet gediend van iemand
ons even komt vertellen wat
moeten doen en wat we moeten
en". De Nederlandse samenle-
ig is erg democratisch en indivi-
alistisch. De mensen willen zelf
in beslissingen nemen. Ze willen
If beslissen of iets goed of slecht
Vanuit zo'n autonome levens-
tuding deinst men terug voor een
ïilige Vader die je voorhoudt hoe
eigenlijk zou moeten leven. Dat
de achtergrond van het verzet,
nk ik".
aar toch. Alle golven van kritiek
'bitterheid ten spijt, en ondanks
dikke stapel bedankjes voor een
tmoeting met de paus. blijft pro-
intius mgr. dr. E. Cassidy opti-
istisch over het effect van het
istorale bezoek van Johannes
I mlus II aan de Lage Landen.
)e mensen krijgen volgende week
gelegenheid zelf te horen wat de
ïilige Vader zegt en hoe hij het
gt. Dank zij die grotere nabijheid
1 duidelijk worden dat hij niet de
standelijke, autocratische figuur
waarvoor hij vaak gehouden
ardt. Heel de toonzetting van zijn
zoek zal verzoenend zijn. Ik weet
ker dat niet iedereen ingenomen
1 zijn met hetgeen hij hier gaat
ggen, maar hij zal er de nadruk
i leggen dat hij als broeder en
iend komt. Dat zal de kritiek en
verdeeldheid in de Nederlandse
rkprovincie doen afnemen
iminste dat verwacht ik".
ïemeltje, nee! Als afgevaardigde
"in de H. Vader is het niet mijn
bk om te zeggen wie de goede ka-
olieken zijn en wie de slechte. Ie-
van ons moet dat voor zichzelf
•alen. Het katholieke geloof be-
i en proberen ernaar te leven
I dat is de toetssteen. Als je wilt
feten of je een goed katholiek
nt, moet je je hieraan toetsen.
atste instantie laat een katho-
tich leiden door zijn eigen ge-
naar als je het zo stelt, kan het
jerstanden oproepen. Natuur-
if het geweten de laatste maat-
f voor elke beslissing die je
iemt en elke visie die je uitdraagt,
dat geweten moet gevormd
de statige, met veel antiquiteiten
jerichte villa in de Haagse Car-
gylaan waarin de nuntiatuur is
huisvest, resideert mgr. Cassidy
een chique diplomaat. Geduren-
drie nachten zal hij de gastheer
n van de paus, aan wie hij met
^^Tpaste vreugde zijn slaapkamer
itaat. Mgr. Cassidy zal Johannes
iuIus trouwens nauwelijks uit het
verliezen tijdens het bezoek,
•en met onder anderen de kar-
naal-staatssecretaris Casaroli,
rdinaal Simonis en kardinaal
tillebrands maakt de pronuntius
tel uit van het gezelschap dat de
ius voortdurepd begeleidt. Het
boruitzicht maakt hem „opgewon-
èn, maar niet nerveus". De voor
leiding van de reis, voegt hij
in toe, is dan ook buitengewoon
jondig geweest. Zijn armen met
418 fspeelde wanhoop ten hemel hef-
ind: „Ik kan de mensen er maar
jet van overtuigen, maar het is
"bus waar: de Heilige Vader is bij-
nder goed op de hoogte van de
ederlandse situatie. Uren en da-
in heeft hij besteed om zijn be
ek voor te bereiden. Hij weet van
t weerstand die er tegen zijn
bmst bestaat; hij kent de motieven
)or de 8 mei manifestatie; hij is op
t hoogte van de affiches waarop
i.000 gulden werd uitgeloofd voor
f persoon die hem zou willen ver-
joorden; hij kent zelfs het Popie-
)pie lied. En zoals u weet heeft hij
leciaal voor zijn bezoek Neder-
hds geleerd. Ook dat moet je niet
bderschatten. Als je de taal leert
V |in een land, krijg je er haast auto-
latisch meer voeling mee".
fat de 8 mei-manifestatie betreft,
V>e kijkt de vertegenwoordiger
J^|n de Heilige Stoel daar tegen
lingje mensen wilden graag een gele-
tnheid hebben om duidelijk te
ken wat hun opvattingen zijn
'er allerlei kwesties. Ik denk niet
it daar vanuit het gezichtspunt
in de H. Vader enig bezwaar aan
leeft. Er bestaat natuurlijk het ri-
co dat de manifestatie door de
edia geïnterpreteerd wordt als
me{n protest tegen de paus. Dat is
wejel niet de opzet van de organisa-
ren, maar zo zou het bij buiten-
nders, en misschien vooral in
buitenland kunnen overkomen,
at zou jammer zijn in een tijd
parvan we nu juist hopen dat die
mensen bij elkaar zal brengen,
'e moeten dat maar afwachten,
s de bijeenkomst niet polarise-
id werkt, is er natuurlijk geen
iltje aan de lucht.
vindt niet, zoals in orthodox-ka-
olieke kring wel wordt gesteld,
t de deelnemers aan de 8 mei-
anifestatie „minder goede" ka-
olieken zijn?
worden en voor die vorming draag
je ook zelf verantwoordelijkheid.
Een katholiek moet zijn geweten
mede vormen op basis van de leer
van de Kerk. Moderne mensen
verliezen dit nog wel eens uit het
oog. Ze zeggen: wij zijn volwasse
nen, ook in ons religieuze leven
moeten we zelf onze beslissingen
nemen en als we daarbij ons gewe
ten volgen, zitten we goed. Maar
als ie het zo simpel stelt, is het een
heel riskant standpunt. Ook de na
zi's zeiden dat ze hun geweten
volgden en dat ze op grond van
hun geweten de joden naar de gas
kamers stuurden. En ook de blan
ken in Zuid-Afrika zeggen dat ze
in geweten van oordeel zijn dat de
apartheid voor dat land de beste
oplossing is. Kortom: als je je gewe
ten op de verkeerde uitgangspun
ten hebt gebaseerd, is het niets
waard".
De goede uitgangspunten vind je
door te luisteren naar de katholie
ke traditie?
„Ja. Door te luisteren naar de tra
ditie vorm je je geweten. Kijk, op
een gegeven moment wil je weten:
zal ik deze bepaalde beslissing nu
wel of niet nemen? Je kunt dan in
je stoel gaan zitten en alle overwe
gingen op een rijtje zetten die er
voor of ertegen pleiten. Wij zeggen:
o.k., doe dat, maar neem daarbij
wel in aanmerking wat de leer van
de Kerk is. Is wat de Kerk zegt ook
niet waar? Is dit niet wat God ge
zegd heeft? En als je erkent dat Hij
het heeft gezegd, kan ie geweten
niet zeggen: nee God, je hebt het bij
het verkeerde eind zonder daar
mee tegelijkertijd te zeggen: ik wil
met Jou niets te maken hebben. Ik
ga mijn eigen weg, ik luister niet
langer naar Jou".
Een zo nauw verband tussen het
geen de Kerk zegt en hetgeen God
zegt is in onze tijd ook voor veel
katholieken haast niet meer invoel
baar.
„Toch gaat het hier om een essen
tieel gegeven. Wij geloven dat God
tot ons spreekt door Zijn openba
ring, maar ook door de traditie van
de Kerk die Hij speciaal hiervoor
heeft gesticht. Om ons te helpen
onze weg te vinden, om ons te hel
pen de waarheid te vinden. Ik
denk dat men zich hiervan tegen
woordig vaak onvoldoende reken
schap geeft. De Rooms-Katholieke
Kerk is, in tegenstelling tot andere
christelijke kerken, gefundeerd op
zowel het evangelie als de traditie.
Beide zijn ons norm. Dus als u mij
vraagt: waarom geloof je in een be
paald dogma, waarom volg je juist
deze moraal, dan zeg ik: ik baseer
me op de goddelijke openbaring,
maar ook op de leer van de Kerk.
Door die Kerk krijg ik 2000 jaar le
ring aangereikt. Lering van de
grootste leraren. Daar ligt een
enorme bron van wijsheid en ken
nis en waarheid. Daar baseer ik
mijn denken op. Het is dus niet zo
dat ik zeg: o.k., laat ik helemaal te
rug gaan naar de tijd van de Heer
en laat ik bekijken wat het evange
lie erover zegt. Ik hoef niet met
mijn kleine verstandje al dat werk
dat in 2000 jaar is verricht, op
nieuw te verrichten. Die wijsheid is
er al. Ze wordt mij aangereikt. Ik
mag erop voortbouwen".
Als nu een anti-clericale buiten
staander u voor de voeten werpt:
die wijsheid is flauwekul; de Kerk
houdt vast aan traditionele waar
den om samenhang in haar organi
satie te houden en daardoor haar
macht te verzekeren hoe rea
geert u dan?
Een onweerstaanbare lach. Dan:
„Ja, dat hoor je nogal eens, ja. Maar
ik weet nooit precies waar ik dan
aan denken moet. Waarin uit zich
die macht en wat is er het aantrek
kelijke van?
De Kerk heeft een verregaande en
vaak zelfs beslissende invloed op
het leven van de gelovigen. In
vloed geeft prestige. Mensen die ra
dicaal tegen de Rooms Katholieke
Kerk zijn, schijnen niet zelden de
verdenking te koesteren dat haar
drijvende motief de instandhou
ding is van prestigieuze werkgele
genheid.
„Ja maar het lijkt me zo ver ge
zocht. Het is toch duidelijk dat de
meeste mensen die in de Kerk wer
ken het daarbuiten veel verder
zouden schoppen. Ze zouden in
aanzienlijk minder tijd aanzienlijk
meer kunnen verdienen. En wat
die macht betreftnee, de ge
dachte daaraan komt niet bij ons
op. We werken niet voor macht,
maar uit dienstbaarheid. Of de
mensen wel blijven betalen en of
het aantal kerkleden wel op peil
blijft, daar bekommeren we ons
niet om. Waar je je zorgen om
maakt wanneer mensen de Kerk
verlaten, is niet dat de Kerk daar
door wordt uitgehold. Wat je be
zorgd maakt, is dat de Kerk ze iets
te bieden heeft en dat ze dat ver
werpen. Je fundamentele missie
wordt gefrustreerd. En die missie
is: de mensen helpen God te vin
den en een nauwere band met Hem
aan te gaan. Dat is de fundamente
le taak van de Kerk".
De levendige gebaren van de klei
ne man vallen een ogenblik stil. Na
een seconde vervolgt hij:
„Hetzelfde geldt voor de Heilige
Vader. De mensen zouden mis
schien graag willen dat hij dingen
zou veranderen. Maar als je net
vertrekpunt aanvaardt dat je een
openbaring hebt en een traditie
van 2000 jaar, dan ontkom je er
niet aan dat je zegt: ik kan dat ge
bouw nu niet meer tot aan de fun
damenten gaan slopen. Ik krijg het
zó aangereikt en ik moet er op
voortbouwen. Ook al weet ik dat
als ik dit doe, ik mensen verlies die
anders waren gebleven. Dat is een
kwestie van geweten en niet een
kwestie van macht Ik heb vaak
gedacht dat de paus de machtigste
en de populairste persoon in de we
reld zou kunnen zyn als hij maar
een paar van zijn doctrines en op
vattingen zou veranderen
Mgr. dr. Edward Cassi
dy, geboren in Sydney
in Australië, werd op
25-jarige leeftijd pries
ter gewijd. Als doctor in
het canoniek recht trad
hij in 1955 in diploma
tieke dienst van het Va-
ticaan. Hij begon zijn di
plomatieke loopbaan in
India en werkte vervol
gens in Ierland, El Sal
vador en Argentinië.
Zijn eerste „ambassa-
deurspost" kreeg hij in
1970 toen de paus hem
tot apostolisch pronun
tius in Taipeh (nationa
listisch China) benoem
de. Vanuit Taipeh ver
huisde hij naar Bangla
Desj en in 1979 volgde
zijn benoeming in Zuid-
Afrika. November vorig
jaar werd hij naar Den
Haag overgeplaatst.
„Kerk en Wereld'nog wat
moeilijk voor de paus
Het belangrijkste werkterrein van mgr. dr. Edward Cassi
dy ligt op puur kerkelijk terrein. Als pronuntius infor
meert hij de paus en de curie over de situatie van de
Kerk in ons land en geeft hij informatie uit Rome door
aan de bisschoppen. Daarnaast heeft hij tot taak een goe
de relatie te bevorderen tussen de Heilige Stoel en de Ne
derlandse Staat.
De communicatie op kerkelijk terrein gebeurt met een
grote frequentie. Elke week of elke twee weken gaan er
rapporten en documenten over het reilen en zeilen in ka
tholiek Nederland de deur uit richting Rome. Afhanke
lijk van hun gewicht komen ze, al dan niet samengevat,
ook bij de paus terecht. Daarbij veel krante-artikelen. Uit
deze krant, maar ook uit andere kranten.
„Die krante-artikelen vertalen we natuurlijk", aldus mgr.
Cassidy, „het Nederlands van de paus is nou ook weer
niet zo goed dat hij moeiteloos de rubriek Kerk en We
reld kan lezen".
„Waarin uit
zich de macht
van de Kerk en
wat is er het
aantrekkelijke
van?".
