Nooit meer een Vietnam
|(4iit,o\ lBF£ffADt1B l
PALI
lidafrikaanse politie
rresteert UDF-leiders
esteem van zwarte
tuislanden werkt niet
ietrekkingen tussen
jonden en Moskou
na^rslechteren
TIEN JAAR NA DE VAL VAN SAIGON
T>T>
UITENLAND
EetebeGouomit
WOENSDAG 24 APRIL 198S PAGINA 7
isser haalt Russische
cJnderzeeërdetector op
'31
V
v INDEN Een Noorse trawler heeft volgens
a gezaghebbende Britse blad Jane's Weekly
r' i de bodem van de Groenlandzee een Russi-
a e onderzeeërdetector opgevist. Volgens het
'an d is het apparaat een onderdeel van een sur-
llance-systeem in de Barentszzee, dat de Rus-
;he nucleaire onderzeeërs moet beschermen.
NAVO heeft een dergelijk systeem in de At
tische Oceaan tussen Groot-Brittannië en IJs-
d. Doel van het apparaat is de bewegingen
de Westerse onderzeeërs in de strategisch
,angrijke wateren ten noorden van Scandina
vië volgen. Het bestaat uit twee ruim 2 meter
metalen tanks met een elektronische re-
die de geluiden onder de zeespiegel
arneemt en verzamelt.
>n L
Vrien delijke gezich ten
aan Westduitse grens
DUSSELDORF/DEN HAAG De een
jaar oude Westduitse proef met vereen
voudigde controle op automobilisten uit
Nederland (bij de grensovergangen op
drie grote wegen), verloopt tot volle te
vredenheid van de Westduitse douane.
„Wij zien veel meer vriendelijke gezich
ten dan vroeger", verklaarde douane
chef Heinz Stenk van de grensovergang
Emmerich-Elten. De proef houdt in dat
automobilisten mogen doorrijden zonder
eerst hun paspoort te laten zien. tenzij zij
goederen bij zich hebben waarover in
voerrechten moeten worden betaald.
Automobilisten die vanuit de Bondsrepu
bliek Nederland in willen, moeten nog
steeds stoppen om desgevraagd hun pas
poort te tonen.
Opvallend planten- en
dierenleven in Londen
LONDEN In Londen blijkt het letterlijk een
beestenboel te zijn. Een onderzoek heeft uitge
wezen dat de stad druk bevolkt wordt door al
lerlei dieren, waaronder konijnen en dassen. In
rivieren in de binnenstad zijn ijsvogels en aal
scholvers gesignaleerd, in een verlaten zieken
huis woont een stel ringparkieten, en in Brom
ley zwerven op klaarlichte dag dassen rond. Het
metrostation in de City, financieel centrum van
Londen, wordt blijkbaar bevuild door konijnen,
en in een ander station werden vossen ontdekt.
De stad blijkt ook een onverwachte plantenrijk-
dom te hebben. Zo werd in een wijk in West-
-Londen een kruid gevonden dat in 1815 voor
het laatst in Londen was aangetroffen, en in de
binnenstad werd Paspalum paspaloides, een
Zuidamerikaans junglegras gevonden.
Vader prinses Michael
had ere-rang in SS
LONDEN Uit het vonnis van een
Beiers tribunaal, dat gisteren door Prin
ses Michael van Kent is vrijgegeven,
blijkt dat haar vader, baron Gunther
von Reibnitz, slechts erelid van de SS is
geweest. In 1944 werd hij om discipli
naire redenen uit de SS gezet. Het tribu
naal leidt hieruit af dat de baron nooit
werkelijk bij de SS heeft gediend en in
feite alleen recht had op het dragen van
het uniform en de rang. Na de berichten
vorige week dat haar vader ook deel
zou hebben genomen aan moordpartijen
in een concentratiekamp, had de prinses
aangekondigd dat ze documenten zou
overleggen waaruit zijn onschuld zou
blijken.
Zweedse jongen (9)
overleden aan aids
STOCKHOLM Een ne-
genjarige Zweedse jongen
met hemofilie (bloederziek
te), die enkele jaren geleden
met het aids-virus werd be
smet, is in het ziekenhuis
van Lund aan de gevolgen
van de besmetting overle
den. De jongen was volgens
artsen waarschijnlijk al in
1979 met het virus besmet,
toen hij transfusies kreeg
met plasma uit de Verenigde
Staten. De Zweedse gezond
heidsautoriteiten nemen
sinds kort speciale voor
zorgsmaatregelen met plas
ma uit de VS.
Ontwerper
monokini overleden
LOS ANGELES Rudi Gernreich, de
Amerikaanse mode-ontwerper die de mo
nokini „uitvond", is op 62-jarige leeftijd in
Los Angeles overleden. Gernreich was
veelzijdig in zijn vak en hij bewoog zich
op alle terreinen van de mode: van
schoeisel, damesondergoed en sportkle-
ding tot balletkostuums. Hij voerde ook
minirokken in, nog voor zij een begrip
werden. Gemreichs kleren of wat er
aan ontbrak werden door de kerk en
het Kremlin gekritiseerd en in Cannes
verboden. Anderen waren van mening
dat hij de vrouw bevrijdde van de „dwang
van de Haute Couture" en in zijn ontwer
pen de natuurlijke lijnen van het vrou
wenlichaam volgde.
■^nkondiging van Dali
sprie poster van de Spaanse surrealistische schilder Salvador
dsn) wordt momenteel over heel Spanje verspreid. Het is een
ktobortret van de kunstenaar met daaronder een mededeling
in juni 1982 overleden vrouw Gala: Ik kom, wacht op mij!
an jiANNESBURG De Zuidafrikaanse politie heeft gisteren
zwarte leiders van de anti-apartheidsbeweging UDF (Vere-
n4 Democratisch Front) opgëpakt. Volgens een politiewoord-
rder zijn de actievoerders gearresteerd in verband met de
""■""iregeldheden van vorig jaar in zwarte woonwijken ten zui-
jvan Johannesburg.
advocaten van de UDF-leiders zeggen dat de drie mannen
den vastgehouden op grond van de veiligheidswetten, die
uiting voor onbepaalde tijd mogelijk maken zonder proces of
act met hun raadslieden. De gearresteerden zijn Popo Mole-
algemeen-secretaris van het UDF, Terror Lekota, publici-
jnedewerker en Moss Chikane, ex-UDF-secretaris in de pro-
lie Transvaal:
|UDF veroordeelde de arrestaties, die volgens deze beweging
>and houden met het aangekondigde protest tegen de komst
leen Nieuwzeelands rugbyteam naar Zuid-Afrika. Sinds au-
us vorig jaar zijn in Zuid-Afrika ongeveer vijftig tegenstan-
j van apartheid, onder wie veel UDF-leden, gearresteerd.
'Verenigd Democratisch Front is een multi-raciale overkoe-
|ide beweging, waarbij'enkele honderden anti-apartheidsor-
alies zijn aangesloten.
[ID-AFRIKAANSE RADIO:
.NNESBURG Het
Ivan de regerende Natio-
Partij om van zwarte
landen culturele, econo-
u? en politieke stamlan-
zwarten te maken is
ïaalbaar. Dit werd gezegd
jen commentaar op de
pfrikaanse staatsradio.
^jongste officiële erken-
j dat het systeem van
r panden in het kader van
lartheidspolitiek niet goed
gewerkt, werd gezegd
Ïen beleid van beroven
Zuidafrikaanse zwar-
lan hun staatsburgerschap
Techtvaardigd is. Op de
Afrikaanse radio werd in-
ajn op de uitspraak van
Hent Botha van vorige
week dat de blanke minder
heidsregering het niet langer
nodig acht dat zwarten hun
Zuidafrikaanse staatsburger
schap verliezen als een thuis
land „onafhankelijk" wordt.
Tot dusverre heeft Pretoria
vier thuislanden onafhankelijk
verklaard, maar zij worden in
ternationaal niet erkend en
blijven economisch afhanke
lijk van Zuid-Afrika. Miljoe
nen zwarten hebben na tot
burgers van onafhankelijke
thuislanden te zijn verklaard
het recht verloren te leven en
te werken in de industriecen
tra van Zuid-Afrika. Tot nu
toe wijst niets erop dat de
Zuidafrikaanse regering het
systeem van de thuislanden
geheel zou willen afschaffen.
het UITWIJZING RUSSISCHE DIPLOMATEN
Dei
dezj
de
het
i vë (Van onze correspondent Roger Simons)
»eb<DEN De vijf Russen, die de afgelopen week
Britse regering het land zijn uitgezet, hadden
/onjverluidt pogingen gedaan om Top Secret-informa-
p de kop te tikken over nieuwe Britse stabilisators,
net laserstralen werken en volgens experts erg he
rijk zijn voor onderzeeërs en ruimtewapens. In
len wordt gezegd, dat de Britten op dit terrein een
ak3 voorsProng hebben op hun concurrenten.
|ke waarnemers vinden het dan ook van grote betekenis,
lie van de vijf uitgewezenen marine-attachés zijn. Zij heb-
cafProbeerd betrouwbare contacten aan te knopen met Brit-
^en te8en betaling blauwdrukken en technische gege-
bezorgen. In Groot-Brittannië wordt echter de be-
j:kJ?SVI"ijheid van alle Oostblokdiplomaten beperkt tot maxi-
kilometer buiten het centrum van Londen.
Je marine-attachés beschikten over weinig ruimte om con-
iicj te leggen. Maar Viatsjeslav Grigorov, chef van de Lon-
'^'eharterafdeling van de Russische luchtvaartmaatschappij
1 plot, die vorige week donderdag werd uitgewezen, mocht in
^uid-Engeland gaan en staan v/aar hij wilde. Grigorov zou
^B aan diverse nieuwe contacten hebben geholpen,
ritse beschuldigingen worden door de Sovjet-ambassade in
jn met klem tegengesproken. Als reactie op de uitwijzing
n vfe drie Russen, heeft Moskou eind vorige week drie Britse
tesjiaten uitgewezen. Volgens de Sovjet-autoriteiten zouden
V(tten in Moskou spionage-activiteiten hebben verricht. Zo-
0 stJ|n Britse als van Sovjet-zijde werd gisteren gezegd, dat de
useijing van Londen om in totaal vijf Russen uit te wijzen de
js tussen beide landen geen goed zou doen.
WASHINGTON Tien
jaar geleden eindigde de
oorlog in Vietnam. Op 29
april 1975 vluchtten de
laatste Amerikanen uit
Saigon, de Zuid Vietname
se hoofdstad die de vol
gende dag door de Viet-
congtroepen werd inge
nomen. Een van de laat
ste Amerikanen, die op
last van president Ford
het zinkende schip ver
liet, was ambassadeur
Graham Martin. Op het
dak van het ambassade
gebouw stapte hij in de
helicopter, terwijl duizen
den Vietnamezen wanho
pig probeerden naar het
hefschroefvliegtuig toe te
klauteren, hopend op het
onmogelijke: ontsnapping
aan het nieuwe regime.
In de tien jaar daarna is er
.ontstellend veel veranderd,
zowel in Zuidoost-Azië als in
de Verenigde Staten. In Viet
nam en het buurland Cam
bodja voerden revanchistische
communistische machtheb
bers een bloed- en tranenbe-
wind, waarna Vietnam Cam
bodja overrompelde. Het won
den likkende Amerika schaf
te de dienstplicht af en zette
de vredelievende Jimmy Car
ter in het Witte Huis. Diens
opvolger, president Reagan,
heeft Amerika dan wel haar
zelfrespect teruggegeven,
maar weet zijn zeggenschap
over het inzetten van Ameri
kaanse strijdkrachten beperkt
door een knellende post-Viet-
namwetgeving en door het
nog altijd krachtige sentiment
onder de Amerikaanse bevol
king: „Nooit meer een Viet
nam".
De tiende verjaardag van het
einde althans voor de VS
van het Vietnamdrama,
brengt in de Amerikaanse
media weer de echo's van de
toen zo bekende klanken.
Weer hoort en leest men over
de Golf van Tonkin, over
Nguyen Van Thieu, generaal
Giap, het Tet-offensief, Da
Nang, My Lai. En weer wor
den de rollen van Johnson,
Nixon, Kissinger, Westmore-
land en Haig onderzocht.
cuteert en daartoe zijn pistool
op de slaap van de ongelukki
ge richt. Nguyen Van Loan
woont nu in Amerika. Hij
heeft een hamburgerrestau
rant in de deelstaat Virginia.
Hij is niet de enige Zuidviet-
namese hoofdrolspeler van
destijds, die nu een gewoon
leven in de VS probeert te lei
den. Nguyen Kao Ky, ex-pre
mier en luchtmachtcomman
dant van Zuid-Vietnam is on
langs in zijn woonplaats Los
Angeles failliet verklaard. Hij
was een te hoge lening aange
gaan om een drankwinkel te
kopen. En hij had 20.000 dol
lar schuld bij een casino.
Andere Vietnamezen in de
VS doen het beter. Na de
communistische machtsover
name zijn er 750.000 Vietna
mese vluchtelingen in Ameri
ka toegelaten. Zij genieten
respect en bewondering van
de Amerikaanse bevolking
voor de nijverheid waarmee
ze winkels en familiebedrijf
jes opzetten en hele wijken in
arme binnensteden weer tot
leven brengen. De Ameri
kaanse Vietnamveteranen op
hun beurt voelen zich sedert
enige tijd niet meer de paria's
die ze sedert het einde van de
oorlog waren. Twee en een
half miljoen jonge tot heel
jonge Amerikanen hebben ge
vochten in die vreemde angst
aanjagende Aziatische jungle
in een oorlog, waarvan de zin
nooit duidelijk werd en die
„thuis" in Amerika steeds
meer verzet opriep. 58.000
Amerikaanse militairen kwa
men er om en 300.000 raakten
gewond. Wie terugkeerde van
de verschrikkingen werd in
eigen land niet als held ver
welkomd, maar door de flo-
wer-power-generatie als
moordenaar uitgestoten.
Tot in 1983 werden mensen in
militair uniform in de VS nog
vaak minachtend aangeke
ken. Toen veranderde er iets
in het land. Miljoenen Ameri
kanen hadden genoeg van het
nationale schuldcomplex, de
generatiekloof verdween, het jeugd is nu op verantwoorde-
Amerikaanse bommenwerpers hebben tijdens de Vlejnam-oorlog niet alleen enorm veel bommen
op Zuidvietnamese steden en dorpen gegooid, maar vernietigden met chemische wapens ook
grote delen van het land. Bommenwerpers van de Amerikaanse luchtmacht werpen hier hun ui
terst giftige Agent Orange af op landbouwgebieden in Zuid-Vietnam.
Napalm
Ook de foto's, die miljoenen
mensen over de hele wereld
kunnen dromen en die mis
schien meer dan welke poli
tieke of militaire gebeurtenis
ook hebben gezorgd voor de
uiteindelijke Amerikaanse ne
derlaag, staan weer in alle
kranten. De naakte kinderen
op de vlucht voor napalm in
het dorp Trang Bang in 1972.
En commandant Nguyen Ngo
Loan, die in 1968 persoonlijk
de Vietcong-gevangene met
het verwrongen gezicht exe-
economisch herstel was in
drukwekkend en Amerika
was kortom zo slecht nog niet.
Zo verregaand is de bitterheid
tussen de Vietnam-gangers en
de thuisblijvers intussen ver
zacht, dat er in het centrum
van de hoofdstad Washington
een indrukwekkend Viet
nam-monument is kunnen
verschijnen, waarop de 58.000
namen van de gesneuvelde
Amerikanen in een verre van
krijgshaftige dodenlijst in
zwart graniet zijn gegrift en
waarbij zich tegenwoordig
geen rellen meer en alleen
nog maar individuele trage
dies voordoen.
N eo -conservatief
Allerlei ontwikkelingen heb
ben bijgedragen tot de „natio
nale verzoening" in de VS. De
toen zo rebelse anti-Vietnam-
lijke posten in de samenleving
terechtgekomen en zeer ge
matigd, veelal zelfs „neo-con-
servatief" geworden. Blijkens
opinie-onderzoeken acht die
generatie de oorlog in Viet
nam nog altijd een kwestie
van misdadige Amerikaanse
agressie, maar heeft men veel
meer begrip voor afzonderlij
ke leeftijdgenoten die destijds
door beïnvloeding van de re
gering en van hun omgeving
een ander inzicht hadden.
Veel Amerikaanse historici
stellen ook vast dat het verzet
tegen „Vietnam" zijn ongewo
ne kracht ontleende aan de
toevallige samenloop met de
culturele jeugdrevolutie. „De
jeugd wilde zich afzetten te
gen de heersende orde en met
anti-Amerikanisme kon men
toen feilloos de oudere gene
raties shockeren. Het protest
tegen de oorlog in Vietnam
was zo sterk omdat het tege-
Oud-president van Zuid-Vietnam
leeft teruggetrokken in Londen
LONDEN Tien jaar na het einde van de oorlog in Vietnam
vestigt zich de aandacht momenteel nog één keer op de hoofd
rolspelers uit die tijd. Eén van hen leeft volledig in de anoni
miteit en buiten alle publiciteit in een voorstad van Londen.
Het is de laatste president van Zuid-Vietnam, Nguyen van
Thieu. De Daily Mail heeft Thieu's woning, een chaletachtige
burgerwoning in New Malden, opgespoord. Het blad kon
Thieu, die sinds 1975 politiek asiel genietend, woont in Groot-
-Brittannië, zelf niet te pakken krijgen. Zijn pseudoniem is
„Mr. Martin" en hij woont samen met zijn vrouw en in Enge
land geboren zoon.
lijk en vooral een protest was
tegen het gezag van ouders,
kerk en overheid", aldus pro
fessor Keith Webber van de
Berkeley Universiteit.
Wat er geworden is van Viet
nam, Cambodja en Laos se
dert de aftocht van de Ameri
kanen uit de regio, wordt in
de VS opvallend weinig aan-
Een marine-helikopter heeft zojuist de Amerikaanse ambassade In Saigon verlaten en brengt in allerijl Amerikanen in veiligheid,
die eind april '75 nog in de Zuidvietnamese hoofdstad waren. Tijdens de evacuatie van de Amerikanen speelden zich in en
rond de Amerikaanse ambassade chaotische taferelen af, omdat de opmars van de Vietnamese troepen veel sneller was
verlopen dan was verwacht.
gehaald als rechtvaardigin
g-achteraf van de oorlog. Er is
nu eenmaal niet veel behoefte
aan goedpraten. En boven
dien is de „domino-theorie"
van de toenmalige regeringen
Johnson en Nixon, dat succes
sievelijk heel Azië onder het
communistisch juk zou zuch
ten, verre van uitgekomen.
Een concrete gebeurtenis, die
binnen de VS het aanzien van
de militair weer sterk heeft
verhoogd, is in 1983 de bom
aanslag geweest in Beiroet op
het Amerikaanse vredesdeta-
chement. Voor het eerst se
dert Vietnam kwamen daarbij
weer honderden Amerikaanse
jongelui tegelijk om het leven,
maar nu was het hoe ir
reëel de vredesmissie ook was
voor een onmiskenbaar no
bele zaak. Heel Amerika huil
de en nu mocht het. Eindelijk
waren „onze jongens" weer
om trots op te zijn.
Meteen daarna volgde de in
vasie op het eilandje Grenada.
Het was een grote politieke
gok van president Reagan. Hij
testte de zich nog maar net af
tekenende genezing van het
Vietnam-trauma en het ont
luikende nationale chauvinis
me. Voordat in Amerika een
ouderwets bittere discussie
over militaire geweldpleging
jegens andere landen kon los
branden, was het avontuur al
voorbij. De bevolking van
Grenada verwelkomde de
yankee-soldaten als bevrij
ders, er was weinig bloed ver
goten. het risico van een
Amerikaanse nederlaag was
nihil geweest en toch had de
reus getoond vooral aan
Moskou-gezinde krachten in
Midden Amerika dat het
fiasco Vietnam hem niet blij
vend impotent heeft gemaakt.
Tenslotte heeft de reusachtige
opvoering van de defensie-
-uitgaven de Arperikaanse
strijdkrachten met 2,5 mil
joen man en vrouw vrijwillig
personeel tot een geoliede
hoogtechnologische machine
van zelfverzekerde beroeps
krachten gemaakt. Het oplei
dingsniveau van binnenko
mende militairen is met
sprongen omhoog gegaan. 93
procent van de Amerikaanse
militairen heeft nu de high-
school doorlopen; vijf jaar ge
leden was dat nog maar 62
procent. „Het leger is geen so
ciale werkplaats meer",
schreef onlangs de Washing
ton Post.
Critici geloven dat die op
bouw van de krijgsmacht al
leen maar agressieve bedoe
lingen kan hebben en vrezen
dat „Grenada" enkel een vin
geroefening was voor veel
grootscheepser geweld, bij
voorbeeld ter overmeestering
van het Sandinistische be
wind in Nicaragua. Maar an
deren denken dat de uitbrei
ding van Amerika's conven
tionele militaire macht vooral
is ontworpen als binnenland
s-economische stimulans en
als buitenlands-politiek inti
midatiemiddel.
Paradox
De minister van defensie,
Weinberger, filosofeerde on
langs over de betekenis van
Amerika's militaire wederge
boorte naar aanleiding van
Midden-Amerika: „Ons beleid
is zo ontworpen dat er geen
noodzaak ontstaat direct in te
grijpen. Amerikaanse troepen
zullen niet meer sluipender
wijs in een steeds grotere ge-
vechtsrol worden getrokken.
We begeven ons niet meer in
een uitzichtloze situatie, niet
meer in onwinbare oorlog".
Met andere woorden. Nicara
gua is gewaarschuwd, als de
yankees komen, dan komen
er heel veel en dan is het
meteen afgelopen. Geen twee
de Vietnam. En de optimisten
in de VS zeggen dan ook: de
Sandinisten, bedreven als ze
zijn in de guerrilla-strijd, zul
len terugvechten, er zou dus
een lange jungle-oorlog ont
staan en dus komen de yan
kees niet.
Dat optimisme lijkt los van
wat men moge denken over
de indirecte methoden die
Washington aanwendt om zijn
zin te krijgen in Midden-
Amerika gerechtvaardigd
De overrompeling van Grena
da is in veler ogen hoe pa
radoxaal ook nog steeds
kenmerkend voor de angst
valligheid van het Ameri
kaanse buitenlandse beleid na
„Vietnam„Als er geen Viet-
nanioorlog was geweest, dan
hadden Amerikaanse soldaten
intussen Libanon bezet, Nica
ragua aangevallen en in El
Salvador de linkse opstande
lingen bestreden. Nu hebben
we ons uit Libanon terugge
trokken, zitten we al jaren
lang met zegge en schrijven
55 militaire adviseurs in El
Salvador en laten we het vui
le werk in Nicaragua opknap-
f>en door Nicaraguanen. Al-
een het minuscule Grenada
durfden we te overvallen.
Voor de grootste wereldmacht
en in vergelijking met wat de
op één na grootste wereld
macht, de Sovjet-Unie, in
Oost-Europa, Afganistan,
Afrika en Midden-Amerika
doet, zijn we enorm terughou
dend", aldus de politiek ana
lyst John Bechtel in Washing
ton.
Het is de erfenis van Viet
nam Angst voor een nieuw
nationaal schisma rond sneu
velende Amerikanen en be
duchtheid voor een nieuwe
golf van anti-Amerikanisme
in de bondgenootschappelijke
landen, maken van Amerika
op de tiende verjaardag van 's
lands enige militaire neder
laag, een natie van weliswaar
harde woorden en indruk
wekkende militaire mogelijk
heden, maar relatief weinig
daden Als de woorden en de
mogelijkheden voldoende blij
ven om het hervonden zel
frespect te bevredigen, de po
tentiële vijand ontzag in te
boezemen en de daden achter
wege te laten, is die erfenis
van Vietnam zo ellendig nog
niet
MARC DE KONINCK
