Euthanasie:
hulpverlening op
scherp van snede
WENEN
SNENLAND
jjV verbindt voorwaarde
"In steun CDA-VVD
Dollarkoers daalt
tweede helft 1985
'SIJTHOFE
Ceidoe Qowumt
ZATERDAG 20 APRIL 1985 PAGINA 5
onze parlementaire redactie)
CDA en VVD hebben het zelf in de hand of zij na
trkiezingen van volgend jaar de steun krijgen van het GPV
Sl-een voortzetting van hun coalitie. Toetssteeen voor het
I is of de regeringspartijen in deze kabinetsperiode een Wet
tuce Behandeling (verbod op discriminatie van homosexue-
jfeannemen. Dit heeft GPV-voorman G.J. Schutte vandaag
1 op de Algemene Vergadering van zijn partij in Arnhem.
verweet de grote partijen „op luchthartige wijze de weg
ben voor aantasting van klassieke vrijheidsrechten, zoals
ten godsdienst en onderwijs". Hij doelde op de mogelijkheid
[fet christelijke scholen krachtens een Wet Gelijke Behande
lverboden zou worden homosexuele leerkrachten te weren
'ontslaan. Schutte deed een beroep op allen in regering en
Jnent „ernst te maken met de bescnerming van de geestelij-
jijheid".
BONDEN WIJZEN
LAATSTE BOD
VAN SHELL AF
ROTTERDAM De Industriebon
den FNV en CNV hebben gisteren
afwijzend gereageerd op een laatste
bod van Shell in de cao-onderhande
lingen voor de bijna 4000 werkne
mers in Pernis en Moerdijk. Volgens
FN V-onderhandelaar Scheele is het
bod van Shell wat de mate van ar
beidsduurverkorting en de handha
ving van de koopkracht betreft „ver
beneden de maat". De bonden gaan
op korte termijn hun leden raadple
gen over de vraag of het voorstel
van Shell geaccepteerd moet worden
of dat Shell door middel van acties
tot andere gedachten gebracht zal
moeten worden.
TOPMAN CHASE MANHATTAN:
ROTTERDAM De waarde van de Amerikaanse
dollar zal in de tweede helft van 1985 met 10 a 15
procent dalen. Eerst zal de Amerikaanse munt
zich als gevolg van sterke groeiverwachtingen
van de Amerikaanse economie de komende maan
den weer wat herstellen. De tegenstelling tussen
de verminderde groei van de Amerikaanse econo
mie en de sterke dollar kan echter niet blijven
voortduren. Dit heeft vice-president Donald
Green van de Chase Manhattan Bank gisteren ge
zegd op een symposium in Rotterdam. Volgens
Green heeft de dollar onlangs zijn hoogste punt
bereikt. De huidige koersval is het gevolg van het
feit, dat de markt een verminderde groei van de
Amerikaanse economie verwachtte.
V rouwenverzetskamp
door politie ontruimd
WOENSDRECHT De rijkspoU-
tie te Woensdrecht heeft gisteren
vijf onderkomens afgebroken, die
een groep vrouwen onder de naam
„Vrouwen in Verzet-kamp" in de
nacht van donderdag op vrijdag
hadden gemaakt op het terrein van
de Atoomvrijstaat, een bosperceel
naast de luchtmachtbasis te Woens
drecht. Dit perceel is onlangs door
de Vredesbeweging aangekocht met
behulp van schenkingen. Volgens
de algemene politieverordening
van Woensdrecht is het verboden
daar bouwsels te hebben, maar mo
gen er zich wel personen bevinden.
Tegen de ongeveer 25 vrouwen is
proces verbaal opgemaakt.
Politie onderschept
auto vol vuurwapens
AMSTERDAM De Amsterdamse po
litie heeft gistermiddag 99 pistolen in
beslag genomen en drie verdachten, al
len uit Amsterdam aangehouden. De
drie aangehouden mannen reden gister
middag in Amsterdam-Zuid in twee au
to's, die door de politie tot stoppen wer
den gedwongen. Alle wapens bevonden
zich in de eerste bestuurde wagen. Wel
kwam nog het één en ander boven wa
ter in de woningen van de drie ver
dachten, waar de politie later een inval
deed: vijf jachtgeweren, waarvan twee
dubbelloops, en materialen zoals stem
pels voor het vervalsen van rijbewijzen.
Verder legde de politie bij de invallen
de hand op girobetaalpassen, bankpas
sen en girobetaalkaarten, die van dief
stal afkomstig waren.
Iets hogere
winst NBM
DEN HAAG
De bouwonder
neming Vere
nigde NBM-Be-
drijven in Den
Haag heeft over
1984 5 miljoen
winst geboekt
tegen tegen 4,4
miljoen vorig
jaar. Er wordt
geen dividend
uitgekeerd. Om
het eigen ver
mogen te ver
sterken wordt
de winst geheel
naar de reserves
geboekt.'
r
ERDAM De twee on-
verschenen documenten
^euthanasie staan op es-
lle punten haaks op el-
De Nederlandse rooms-
ilieke bisschoppen heb-
wel begrip voor, dat in
[en van langdurig en bij-
idraaglijk lijden mensen
overtuiging komen, dat
ihtmatig de dood aan an-
kunnen toebrengen,
e spreken niettemin
n onjuist oordeel. In het
jrt „Euthanasie en pasto-
van de Gereformeerde
>n staat, dat hulp bij zeif
is toegestaan als er
is van onduldbare pijn
}r uitzicht op verbetering.
niet-handelen
Wan een vorm van ver
fijn. Een visie, die voort-
1 uit de praktijk van alle-
Van der Meer: „Ja. We
een lange periode ach-
<ns, waarin euthanasie
artsen werd bedreven
dat er enige ruchtbaar-
aan werd gegeven. Het
^em bleef verborgen en
id dus officieel niet. Daar
verandering in door de
ontwikkeling van de
he techniek. Kijk, vroe-
g 't niet zo gecompli-
Zo af en toe hielp een
•en patiënt „een beetje
3g(|er te sterven", omdat het
^Anders kon. Nu wel. Er
technisch gesproken zo-
3 dat veel zieken van de
^weggehaald kunnen vvor-
2tMaar soms zijn de neve-
iten van de behandeling
1SO schadelijk, dat de pa-
1 wordt achtergelaten in
inselijke omstandigheden.
Jrts blijf je niettemin ver-
pordelijk. Je moet helpen,
elan de situatie zich voor-
,fdat de patiënt niet anders
worden geholpen dan
^euthanasie, moet de arts
«ioor niet weglopen. Inte-
»1, hij MOET handelen,
dat als een eis".
Van der Meer: „Als. het
'om euthanasie moet je in-
lad geweldig goed oppas-
flet is ook iets dat geen
heeft. Je moet er eerst
■■^zeker van zijn, dat de pa-
tdie om euthanasie vraagt,
b"ïaglijk lijdt. Hem terug-
Jt in een volslagen isole-
4 waarin niets anders dan
Neigen leed hem bezig
Jl. Hij kan niet meer den-
Icommuniceren, geen ba-
jmeer opmaken van le-
ifisschoppen hebben daar
ten antwoord op: on ver
dijk leed moet worden
ward. Zo komt de mens
vrijding. Loutering is een
p, dat zwaar weegt in de
van het episcopaat.
«Van der Meer: „Lijden,
Jensen kan zuiveren, gro-
Jtaakt ja, dat bestaat,
ïenk ik aan eenzaamheid,
pan God verlaten zijn.
J dat is heel iets anders
He ellende waarover we
«er hebben. Sommige pa-
m zitten zo verstrikt in
flijden, dat hun situatie
lekt onverenigbaar is met
tvorm van mens-zijn. Als
feker is, dat de omstandig-
jj niet zullen veranderen,
I nog slechter kunnen
In, kan niet meer van
ring worden gesproken".
De kranten hebben de afgelopen week bol
gestaan van berichten over euthanasie. In
het Huis van Bewaring in Scheveningen zit
ten al geruime tijd vast een 32-jarige huisarts
en een evenoude hoofdverpleger, die ervan
worden verdacht een aantal bejaarden in het
Haagse verzorgingshuis De Terp de dood in
te hebben geholpen. Deze week werd ook be
kend, dat de Delftse anesthesist dr. P. V. Ad
miraal, die veel heeft gepubliceerd over eut
hanasie en die verbonden is aan het Sirft-
Hippolytusziekenhuis, door jusitie zal wor
den vervolgd, omdat hij in 1983 het leven
van een 34-jarige vrouw op haar verzoek
heeft beëindigd.van het leven heeft beroofd.
De vraag blijft klemmen: Hoe moeten we
omgaan met euthanasie?
De wet is duidelijk: actieve euthanasie is niet
toegstaan. Ook de gezamenlijke bisschoppen
van Nederland laten op dat punt geen mis
verstand bestaan: mensen hebben niet het
recht overhun eigen leven te beschikken.
De Gereformeerde Kerken gaan daar in hun
rapport „Euthanasie en pastoraat" recht te
genin: een beslissing om het leven te (laten)
beëindigen kan ook vanuit een christelijke
levensvisie onder bepaalde omstandigheden
verantwoord zijn. Dat rapport lijkt het meest
aan te sluiten bij de realiteit van vandaag.
Uit onderzoeken blijkt, dat het merendeel
van de Nederlanders euthanasie geoorloofd
vindt als de patiënt ongeneeslijk ziek is en
het lijden als ondraaglijk ervaart.
De verschillen tussen maatschappelijke dis
cussie, wet en kerkelijke uitspraken veroor
zaken veel spanningen op die plaatsen, waar
het probleem van de euthanasie zich het
scherpst opdringt. Daarom wordt in zieken
huizen en verpleeghuizen in toenemende
mate de noodzaak gevoeld om de discussie
over dit vraagstuk ook formeel op gang te
brengen, teneinde een uitgewogen standpunt
te kunnen presenteren als aan een stelling-
name niet meer valt te ontkomen.
Het Academisch Ziekenhuis van de Vrije
Universiteit in Amsterdam ging hen voor.
Prof. dr. C. van der Meer heeft al in '80 als
voorzitter van de ethische commissie alle ge
ledingen van dat ziekenhuis betrokken bij de
meningsvorming over de meest verantwoor
de houding van hulpverleners tegenover eut
hanasie.
Professor Van der Meer heeft ook deel uitge
maakt van de werkgroep, die het euthanasie-
rapport van de Gereformeerde Kerken heeft
voorbereid. Met hem een interview.
Prof. Van der Meer. „Het trof mij in de Brandpunt-uitzending over het euthanasievraagstuk, dat
monseigneur Simonis erg was aangeslagen door verhalen uit de praktijk".
-Jekeur
$\órapport van de Gerefor-
mmJe Kerken windt er geen
doekjes om: „Vrome wóórden
kunnen een vlucht betekenen
voor de echte npod van de an
der en dan is er eigenlijk spra
ke van verraad aan de ander.
In elk geval is er dan van ech
te communicatie geen sprake.
Beter geen evangelie dan een
goedkoop evangelie". Kortom,
een volwassen hulpverlener
gaat zijn verantwoordelijkheid
niet uit de weg, ook niet in ui
terst moeilijke situaties. Die
visie kan ook leiden tot wille
keur.
Prof. Van. der Meer: „Daar ge
loof ik niet zo hard in, omdat
ik vind, dat de wet gehand
haafd moet blijven. Dat bete
kent, dat ik voor mijn daden
moet uitkomen. Dus: als ik
euthanasie toepas mag ik geen
overlijdensverklaring tekenen
en weet ik, dat de gerechtelij
ke molen gaat draaien. Dat
moet dan maar. Dat is beter
dan de wet bespikkelen met
uitzonderingen, waarin eutha
nasie is toegestaan. Pas dan
heb je kans, dat er grote inter
pretatieverschillen optreden
met alle narigheid vandien".
Prpf. Van der Meer: „Jazeker.
Ik vind wel, dat het openbaar
ministerie zich moet bedienen
van goede regelingen. Wat na
tuurlijk niet kan is, dat een
arts vooraf vraagt aan de Offi
cier van Justitie of euthanasie
mag. Eerst moet een daad ge
steld zijn, daarna oordeelt de
officier of er correct is gehan
deld. Nee, het gaat mij om iets
anders". „Een arts vraagt zich
af of euthanasie is geoorloofd.
Zo ja dan doet hij het. Of daar
na de rechterlijke macht op
hem af komt of niet is niet zo
belangrijk. Dat is wel bijzon
der belangrijk voor de familie.
Want het lichaam wordt in be
slag genomen, onderzocht door
een gemeentelijk lijkschouwer,
de familie wordt verhoord et
cetera. Vooral in een kleine
gemeenschap is dat vervelend
voor verwanten. Die worden
gauw de dupe van wilde ge
ruchten. „Zie je wel, altijd wel
gedacht, dat het niet pluis
was", dat soort geklets veroor
zaakt schade. Net zo goed als
ik het ontzettend bedroevend
vind als ik ouders moet weige
ren hun kind te bezoeken op
wie euthanasie is gepleegd.
Dat mag niet zolang het lijk
niet is vrij gegeven. Daarom is
het van groot belang, dat er
tussen ziekenhuis en officier
goede afspraken bestaan. Bij
ons werkt justitie gelukkig
zeer snel. De lijkschouwer is
er binnen drie kwartier en
heeft in de regel al contact ge
had met de officier. Alle han
delingen zijn erop gericht om
het stoffelijk overschot zo snel
mogelijk vrij te geven. Dat
kan binnen vierentwintig uur.
Er is ook afgesproken, dat de
D JE VERHOLEN HET GEHEIM VAN DE UYLENBORQH
Hier staat de boom met het familiewapen,"
pidje Verholen. „Er steekt nog een dolk in,
je ziet. Die smeet Sijmen Knoet me naar
oofd, maar hij raakte me gelukkig niet,
fluist op dat moment werd ik weer terugge
in mijn eigen tijd." Maar Gozewijn
iar geen oren voor. Met eerbiedige aan-
l keek hij omhoog naar het van Uylen-bla-
Doch toen werd hem de opwinding te
Hg- „We staan bovenop mijn SCHAT!!!"
hij roepen. Maar smidje Verholen was
te vlug af en sloot hem met krachtige hand
Ibelende mond. „Stil toch, sufferd!" siste
Woet je het geheim van de Uylenborgh-
Inou met Alle geweld rondbazuinen? Als
Ad je hoort, kun je fluiten naar je centen!
■mee. Ik heb precies geteld hoeveel stap
le moest lopen naar de Uylenborgh. Het is
jfint op. Eén twee drie vier vijf
„Wel verdraaid! Die kerel loopt voet
stappen te tellen," mompelde Loetje Saloe, die
alles nauwkeurig gevolgd had. „Nou gaat het
spannen, Loe! Hou ze nauwkeurig in de gaten!"
Intussen waren smidje Verholen en Gozewijn
aangekomen bij de vervallen resten van een
oude brug, die een half-dichtgeslibde beek
overspande. „Gompeldepip! Dit moet de oude
slótbrug zijn!" riep de smid verbaasd uit. „Ja
hoor, dat is-ie! Ik herken hem! De slotgracht van
de Uylenborgh maakte dus vroeger deel uit van
een of andere bosbeek!" „Je kunt van de ha
vezate niks meer zien," zei Gozewijn teleurge
steld. „Alles Is volgegroeid met bomen."
„Tóch is dit de plaats, Gozewijn," hernam de
smid. „Ik herken de oude slotbrug duidelijk. We
hebben de juiste plaats van de Uylenborgh dus
gevonden!"
politie in burger zich met de
familie verstaat om opspraak
in de buurt te voorkomen".
Aangeslagen
Het blijkt, dat op zorgvuldig
heid in medisch handelen en
een verantwoordelijkheids
plicht tegenover de wet alle
nadruk wordt gelegd. Kort ge
formuleerd: alleen euthanasie
als het niet anders kan, maar
er dan ook voor uitkomen. Te
gen die achtergrond moet u
wel zeer verbaasd zijn over de
visie van de bisschoppen?
Prof. Van der Meer: „Ja. Het
trof mij in de Brandpunt-uit
zending over het euthanasie
vraagstuk, dat mgr. Simonis
erg was aangeslagen door ver
halen uit de praktijk. Hij wist
er niet goed weg mee. De hou
ding tegenover euthanasie laat
zich in laatste instantie njet in
theorie bepalen. Ik heb felle
tegenstanders van euthanasie
meegemaakt, die mij op hun
sterfbed om hulp hebben ge
smeekt, omdat zijzelf in een si
tuatie van ondraaglijke pijn
waren beland. Ik zeg wel eens
tegen ethici: „Loop es mee
door het ziekenhuis en kijk
dan goed". De werkelijkheid is
zó schokkend".
Raken rooms-katholieke art
sen dan niet in een onoplos
baar conflict?
Prof. Van der Meer: „Enorm.
Ik maak dan ook mee, dat
rooms-katholieke opiniema
kers en artsen zich in allerlei
bochten wringen om het mo
gelijke met het onmogelijke te
verzoenen. Zo van: indirecte
euthanasie mag in bepaalde
gevallen wel. Ik gruw van dat
soort formuleringen. Wees
toch duidelijk! Met euthanasie
wordt bedoeld het opzettelijk
verkorten van het leven. Punt
uit".
Wie doen dat dan?
Prof. Van der Meer: „Ik noem
geen namen. Ik ken vooraan
staande figuren, die met de
mond euthanasie bestrijden en
het in de praktijk toch doen.
Dat werkt natuurlijk dubbel
hartigheid in de hand. Tegen
de achterban mooi weer spelen
en op de werkplek ie gang
gaan. Wie dat doen hebben er
ook geen moeite mee op het
formulier „natuurlijke doods
oorzaak" in te vullen. Daar
kraait geen haan naar. De offi
cier kan alleen achter de
waarheid komen als zo'n arts
door anderen wordt aange
klaagd. Dat gebeurt ook wel.
Kritische buren of familiele
den met erfeniskwesties waar
je.niks van weet als arts kun
nen protest aantekenen bij jus
titie. En dan gó je. Diverse
procureurs hebben tegen mij
gezegd: „Een valse verklaring
zullen wij niet gedogen. Dat
beschouwen wij als een mis
daad".
Het CDA heeft al laten weten,
dat ze niets voelt voor een ver
andering van de wet aange
zien er in de partij zo verschil
lend wordt gedacht over eut
hanasie.
Prof. Van der Meer: „Ik denk,
dat het moeilijk anders kan,
omdat de ethiek nu eenmaal
op de politiek vooruit loopt.
Het vraagstuk is niet uitgedis
cussieerd en dus niet rijp voor
een debat in de Tweede Ka
mer. Doe je het toch dan ont
staat een krakkemikkige wet,
waaraan iedereen zich ergert".
Terug naar de brief van de
bisschoppen. Hun visie over
euthanasie is door de jaren
heen niet veranderd. Het komt
bijvoorbeeld precies overeen
met het standpunt over zelfdo
ding in de Nieuwe Kathechis-
mus van 1966. Hoe is dat ge
gaan bij de protestanten?
Prof. Van der Meer: „In medio
zestig was euthanasie in onze
kring ook niet bespreekbaar.
Toen ik in 1970 mijn inaugura
le rede hield heb ik er voor
het eerst heel voorzichtig over
gesproken. Naar aanleiding
van die rede is de discussie in
Nederland pas goed losgebar
sten. Denk niet, dat ik nergens
moeite mee had. In de eerste
negen jaar heb in in spanning
geleefd met de bijbel, in die
tijd werd ik zwaar op de huid
gezeten door fundamentalisti
sche theologen. Nu is mijn
denken over euthanasie uitge
kristalliseerd".
Hebt u veel te maken met pa
tiënten in extreme omstandig
heden?
Prof. Van der Meer: „Zo'n zie
kenhuis als dit is verschrikke
lijk. Veel patiënten in de afde
ling oncologie. Worden dus be
handeld met een zware che-
mo-therapie, die vernietigend
op de mens kan inwerken. Of
ze genezen. Een ander voor
beeld is de intensive care. Ver
schrikkelijk. Wij hebben hier
een zieke die er heel ernstig
aan toe is, maar op wie wij
geen euthanasie toepassen.
Een zeer intelligente vrouw.
Op vakantie in Marokko over
kwam haar iets, waardoor ze
in het ziekenhuis moest wor
den opgenomen. Ze ligt hier
maar. Verlamd, niet in staat
ergens op te reageren. Waar
om geen euthanasie? Ten eer
ste weet ik niet of zij ondraag
lijk lijdt en voorts heeft zij mij
er niet om verzocht. Er blijf
niets anders over dan haar te
verzorgen. Een moeilijk geval,
dat zeker, waarvoor in de toe
komst toch een oplossing moet
komen
Grijze golf
Wordt de noodzaak van een
duidelijk standpunt over eut
hanasie ook ingegeven door
razandsnelle veranderingen op
bijvoorbeeld technische- en
maatschappelijk opzicht?
Prof. Van der Meer. „Heel ze
ker. De grijze golf komt er
aan. Op niet zo'n gek lange
termijn zitten we in een maat
schappij, waarin steeds minder
mensen geld en verzorging
voor steeds meer mensen moe
ten opbrengen. Dat moet op
den duur fout lopen".
Dus?
„Euthanasie op bejaarden? Die
vraag stel ik wel eens aan mijn
auditorium, ik krijg er nooit
antwoord op".
Hebt u geen moeite met het
stellen van zo'n vraagHet
lijkt er een beetje op, dat het
antwoord er stiekem wordt
bijgeleverd.
Prof. Van der Meer: „Ach,
moeite. Het lijkt me zinnig om
het te doen. Ik heb gemerkt,
dat erover wordt nagedacht.
De vraag heeft ook de bedoe
ling om de toehoorder te
schokken. Veel mensen heb
ben hun mond vol over eutha
nasie zonder zich te realiseren
wat binnen afzienbare tijd
staat te gebeuren. Over een
jaar of dertig is het probleem
acuut".
Of dominee Okke Jager moet
gelijk krijgen. Die is zo opti
mistisch over de wonderen
van de wetenschap, dat hij de
overwinning op het laatste
bolwerk, de dood, in het ver
schiet ziet liggen.
Prof. Van der Meer „Nee
hoor, een cel wordt maximaal
hondertien jaar. Elk leven is
eindig, daar zal nooit verande
ring in komen".
U hebt een duidelijk stand
punt over euthanasie, maar
veel hulpverleners in zieken
huizen weten zich geen raad.
Is dat op te lossen?
Prof. Van der Meer: „Ik ben
van mening, dat alleen de per
soneelsleden bij euthanasie
mogen worden betrokken, die
er uit overtuiging achter staan.
Heel belangrijk: hier beslist
niet één individu. Het besluit
wél of geen euthanasie moet
het logische sluitstuk zijn van
een discussie die wij in dit zie
kenhuis over euthanasie heb
ben gehad en dan blijkt het
probleem in de praktijk goed
hanteerbaar. Ook EO-mensen,
die toch zeer strikt zijn in hun
opvatting, hebben uitstekend
gereageerd in de bezinnings-
periode. „Er is werkelijk naar
ons geluisterd", zeiden ze. Of
ze van standpunt veranderd
zijn? Sommigen wel. Anderen,
die niet direct bij de euthana
sie betrokken willen worden,
hebben het gevoel, dat ze toch
naar eer en geweten in dit zie
kenhuis kunnen blijven wer
ken".
Belangstelling
Volgen andere ziekenhuizen
wat hier wordt gedaan?
Prof. Van der Meer „Ja. Het
gebeurt regelmatig, dat mijn
hulp wordt ingeroepen. Ik heb
vaak verwonderd gestaan over
de enorme belangstelling als
ik ergens een spreekbeurt
moest houden. In Groningen
stond ik voor een zaal van
vijfhonderd man afkomstig uit
alle ziekenhuizen van de stad.
In Heerlen was een zaal voor
negentig personen gereser
veerd. In werkelijkheid wil
den driehonderdveertig men
sen mij horen. De studenten
van de Nijmeegse universiteit
vroegen mij te praten voor een
collegezaal. Het is de Schouw
burg geworden. Twee keer
achtereen.
Dat geeft wel aan hoezeer het
vraagstuk van de euthanasie
naar het centrum van de aan
dacht is verschoven. Toen ik
in '71 op de buis was geweest
liep het helemaal uit de hand.
Eerst alle mogelijke vrouwen
bonden, maar daar ben ik
gauw mee gestopt. Daarna
kwamen de rooms-katholie-
ken, in drommen, 's Morgens
een film vertonen, 's middags
discussiëren, eerst in groepen
en dan met mij, het hield maar
niet op. Tot ik naar het be
stuur van dit ziekenhuis ben
gestapt met de mededeling, dat
ik 't niet meer deed. Er ging
teveel tijd inzitten".
JOS BOUTEN
(ADVERTENTIE)
Met uw krant naar
8-daagse luxe
tourlngcarrels 495»"
1 Vertrek laterdag 18 en 25 mei a.$T~j
Wenen Is een stad met veel cultuu.traditie en geschie
denis. Voor wie eens van de barokke pracht ven deze
keizerstad wil genieten hebben wl| een 8-daagse luxe
tourlngcarrels naar Oostenri|k georganiseerd Hel ver
trek Is zaterdag, waarop vanuit Den Haag en Rotterdam
vla Venlo, Keulen. Frankfurt. Wurzburg naar het over
nachtingshotel In Getsetwlnd wordl gereden Zondag
gaat het vla Neurenberg door het Donaudal. Passau,
Llnz en St Polten naar laaben in het Wlenerwald Gelo
geerd wordt In het sfeervolle hotel Laabnerhof, gelegen
In een natuurrijke omgeving met goede wandelmogell|k-
heden. Maandag rondrit door Wenen met o a bezoeken
aan de St. Stephansdom, de Staatsopera, de Kapuzl-
nergruft en de Donauturm. onder leiding van een
Nederlandse gids Tijdens de avonduren bezoek aan het
Prater Dinsdag staan de Hofburg met (Indien geopend)
de vermaarde Spaanse Rijschool op het programma
alsmede het slot SchOnbrunn 's Avonds wordt desge
wenst gelegenheid gegeven tot het bezoek aan een
opera, operette of concert.
Woensdag volle dagtocht door het Wlenerwald met
eventuele boottocht Krems-Melk en bezoek aan de ab
dij 's Avonds bezoeken we een Heurlgen (wijngaarde
nier) In het wljndorpje Grlnzlng. Donderdag kan s mor
gens een wandeling In de prachtige omgeving van het
hotel worden gemaakt en is ar 's middags gelegenheid
om op eigen wijze Wenen te verkennen of te winkelen.
Vrijdag vertrek vla St. Polten naar Salzburg, waar een
korte rondrit wordl gemaakt en gelegenheid gegeven
om te lunchen. Vla Rosenheim. Munchen naar Qeisel-
Venlo voor een afscheidsdiner
De prl|s voor deze bijzonder AAB
gevarieerde reis bedraagt slechts J H 9tlia
diner) inclusief het afscheidsdiner doch zonder de
diverse entreeprijzen
Er zijn een drietal t-persoons kamers beachikbaar
waarvoor een toeslag geldt van SO per persoon
Gecombineerde reisverzekering 20 per persoon
pollskosten. Annuleringsverzekering 31/2% vai
li
reisaom 6 kosten
Inlichtingen en boekingen telefo
nisch onder nummer 070-190882
ol persoonlek in onze vestiging
aan de Spuistraat 71 /hoek Spui te
Den Haag
(maandag t/m vrijdag van 9-16 uur),
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL 070-190882
