TAFEL Medicijnen uit de ruimte „Ja, ik weet dat er veel spanningen zijn in uw kerk' HTTIT71 £cid6c6ooxa/tf ACHTERGROND kerk wereld Het hart op de tong Kwalijk politiek spel brieven lezers weer CeidócSoiwant WOENSDAG 10 APRIL 1985 PAGB Proces wegens „zelf moord preek"' In de Verenigde Staten wordt met intense aandacht de civiele procedure gevolgd die is aangespannen tegen een predikant uit Los Angeles en die een „zelfmoordpreek" zou hebben gehou den. Na het beluisteren ervan doodde scholier Kenneth Nally uit deze Californische stad zichzelf. Zijn ouders eisen nu een miljoen dollar, rond 3,5 miljoen gulden, schadevergoeding van ds. John MacArthur van de fundamentalistische protestantse gemeente „Grace Community Church". De ouders van de dode schooljongen hebben de autoriteiten een bandopname van een preek ter beschikking gesteld, waarin ds. McArthur de neiging tot zelfdoding bij gelovigen betitelt als „de roep van de Heer om thuis te komen". Bonhoeffer geëerd als „kerkvader" Bisschop Hempel uit Dresden, voorzitter van de Evangelisc- h-Lutherse Kerkenbond in de DDR, heeft gisteren op een her denkingsbijeenkomst voor de Duitse theoloog Dietrich Bon hoeffer, hem als „kerkvader" geëerd. Precies veertig jaar gele den werd Bonhoeffer in het concentratiekamp Flossenburg op gehangen als tegenstander van het nazisme. Op de in een kapel op een Oostduits kerkhof gehouden bijeenkomst sprak bisschop Hempel over de profetische manier, waarop Bonhoeffer met ongelooflijke moed de wezenlijke theologische vragen van onze tijd „niet alleen heeft vermoed, maar ook geestelijk verwerkt en voor een deel voorgeleefd". Hij beschouwt hem daarom als een „kerkvader van onze tijd". Als een kannibaal met mes en vork eet, is dat dan vooruitgang? Stanislaw Jerzy lec Talloze Nederlanders zouden het bezoek van Johannes Pau- lus II aan ons land willen aangrijpen om hem nu eens recht uit te laten weten wat hun op het hart ligt. In deze rubriek de komende weken het woord aan stad- en streekgenoten die niet als sprekerzijn uitgenodigd tijdens de officiële bijeen komsten, maar de paus toch wat te zeggen hebben. Het hart op de tong. Vandaag J.M. Schlatmann (54), deken van Leiden en pastoor van de Meerburgparochie: „Ik zou er bij de paus op willen aandringen niet bij voorbaat met zijn oordeel klaar te staan en hem daarom voorhouden: „Spreekt U alstublieft alleen over die mensen, met wie U ook zelf gesproken heeft! Ik heb de indruk dat U zou schrikken als U zou zien hoe Uw oordelen (of wat in Uw naam wordt gezegd) bij mensen overkomen. Zou „mensen in de ogen zien" geen corrigerende factor kunnen zijn bij de verkondiging vanachter-het-bureau9 De „Duidelijke Kerk", die U voorstaat kan toch ook een milde, luisterende Kerk zijn? Als we dat van U zouden merken, dan zou dat een verrassing zijn waar mee wij de bisschoppen incluis verder zouden kunnen", aldus de heer Schlatmann. BISSCHOP VAN ROME IN TV-TOESPRAAK TOT NEDERLANDERS: „Onder hen die naar mij luisteren zijn er zeker zoals in ieder land die niet in de stemming zijn om het geloof te vie ren. Zij ondervinden te leurstelling en ondergaan lijden in hun persoonlijk leven, in hun gezin, in hun werk en ook in hun kerk. Ja, ik weet dat er veel spanningen zijn in uw kerk". Aldus paus Johannes Paulus II gisteravond in een door de KRO uitgezonden Nederland se toespraak tot de katholie ken in ons land. De Poolse paus, die met het oog op zijn bezoek van 11 tot 15 mei Ne derlands leert, bleek deze taal al verrassend goed onder de knie te hebben. Hoewel hij zich gisteravond soms vergiste bij het leggen van de klem toon en moeite had met het uitspreken van de „h", was zijn toespraak zeer goed te volgen. Johannes Paulus liet in zijn tien minuten durende speech blijken dat hij weet heeft van de kritiek die in Nederland bestaat op het kerkelijk gezag. „Sommige beslissingen- kan men moeilijk begrijpen", al dus de paus, die eraan toe voegde dat hij „vertrouwt op Gods genade en „op de grote geestelijke rijkdom die in u is, om samen de moeilijkheden te overwinnen". Kennelijk refererend aan de kritiek op de bisschopsbenoe mingen van de laatste jaren, beklemtoonde de paus overi gens wel dat de bisschoppen „door de Heilige Geest zijn aangesteld om Gods kerk te hoeden". Deze uitlating wekte bij de linkervleugel van de Neder landse kerkprovincie onmid dellijk de voorspelbare wre vel. Afgaande op een eerste peiling is de speech bij de bre de middenmoot van de Ne derlandse katholieken echter goed gevallen. Het feit dat de paus Nederlands sprak, voor een Pool toch geen geringe opgave, heeft hieraan zeker bijgedragen. Dit kan moeilijk anders worden uitgelegd dan als een blijk van bereidheid tot persoonlijke inzet, aldus veler opvatting. Bescheiden Opvallend was ook de relatief bescheiden op stelling van de paus. Het woord „paus" ge bruikte hij zelfs in het geheel niet. In plaats hiervan duidde hij zichzelf aan als „opvolger van Petrus" en „bisschop van Rome". Nog een element dat opviel in zijn speech was zijn verheug de verwijzing naar de onmoe- ting die hij zal hebben „met leiders van andere kerken en kerkelijke gemeenschappen". Het doel van zijn pastorale be zoek kort samenvattend zei de paus dat hij dit zag als „de viering van ons gemeenschap pelijk geloof", dat wij samen zullen beleven, ervaren en bezingen". Hij zei te menen dat zijn be zoek iets van bemoediging en vriendschap, van vrede en vreugde, van geloof en hoop moet uitstralen Dat zijn gena degaven van de Heer. maar het zal ook de vrucht zijn van onze gezamenlijke wil, aldus de paus. Johannes Paulus wees erop dat vele vormen van' lijden op het hart van mannen en vrouWen, van jongeren en zieken, van eenzamen en werklozen drukken. „De bis schop van Rome kan bij zijn bezoek deze noden niet weg nemen. Zij lijken soms op de steen die het graf van de god delijke gekruisigde afsloot", aldus de leider van de R.-K Kerk, die eraan herinnerde dat de apostelen en „Petrus in het bijzonder" getuigenis heb ben afgelegd van het gebeu ren op paasmorgen, „dat de sleutel is voor de geschiedenis van de mensheid". „Als nederige opvolger van de eerste leider van het apo stelcollege kan ik niet anders dan dit getuigenis met kracht laten weerklinken, tot eer van de Geest die Christus uit de dood heeft opgewekt, tot eer van de mens en de schep ping, die geroepen zijn tot een bevrijding en vernieuwing welke Christus mogelijk heeft gemaakt". Onze Vader Aan het slot van zijn toe spraak vroeg Johannes Paulus II de „lidmaten van de katho lieke kerk, bewoners van ste den en dorpen, van eilanden en polders" zijn bezoek goed voor te bereiden. Dat kan vol gens hem door er in een rusti ge sfeer persoonlijk of ge meenschappelijk over na te denken, maar meer nog door nederig en vertrouwvol ge bed. De paus verwees daarbij vooral naar het Onze Vader, dat het thema is van zijn be zoek van 11 tot 15 mei. Ook vroeg hij gebed voor het wel slagen van zijn verblijf in Ne derland, waar hij naar toe komt als „broeder en vriend". Overigens is het op zichzelf genomen niet bijzonder dat de paus zich' aan de vooravond van een reis in een persoonlij ke speech richt tot de inwo ners van het te bezoeken land. Zo'n boodschap is een vast onderdeel geworden van de pausreizen. De Belgische en Luxemburgse katholieken hebben die boodschap al op eerste paasdag ontvangen. Bij het opstellen van zo'n speech gaat het Vaticaan niet over één nacht ijs. Volgens de „vertegenwoordiger" van de Nederlandse kerkprovincie in Rome, mgr Muskens, „fladde ren er heel wat ontwerptek sten op en neer tussen het Va ticaan en de bisschoppen in Nederland voordat de eigen lijke tekst er is". Volgens hem is de boodschap zuiver een zaak tussen de kerk, in Ne derland, en het Vaticaan. De autoriteiten (ambassades etc.) komen daar niet aan te pas. Saucijsjes mei bietensalade en aardappelen rijstebrij Voor twee personen hebt u nodig: 2 saucijsjes (of ver se worst) a 100 g, 30 g mar garine, uitje, kerrie, mes punt bloem, aroma, zout; 500 g bieten, 2 lepels azijn, zout, peper, suiker, mos terd, 1 lepel olie, 1 sinaas appel, bieslook; l/2 tot 1 kg aardappelen; 75 g rijst, 1 melk, 1 pakje vanillesuiker, bruine bas terdsuiker. Zet de saucijsjes op met een bodem koud water in de braadpan. Breng het water aan de kook. draai de wors tjes een keer om en haal ze na een minuut uit de pan. Bewaar het kookvocht. Bak de saucijsjes in twintig minu ten bruin in de margarine, zorg dat de pit steeds laag staat en leg het deksel schuin op de pan. Leg de laatste vijf minuten kleingesheden ui met wat kerrie naast het vlees. Leg de worstjes op een warm bord. Roer de bloem door het bakvet, voeg daarna ook het kookvocht toe. Laat de jus nog even koken en maak hem op smaak af met aroma en zout. Kook de bieten zo nodig gaar (heel en ongeschild moeten ze een uur opstaan; schoon gemaakt en geraspt een half uur). Meng de koude en ge raspte bieten met een sausje van azijn, zout, peper, suiker, mosterd en olie. Snijd de ge schilde sinaasappel in schij ven, leg daarvan een paar mooie apart en snijd de ovri- ge klein. Meng de kleine stukjes sinaasappel door de salade en garneer met de hele schijven en met fijnge knipte bieslook. Strooi de gewassen rijst in de aan de kook gebrachte melk. roer tot de melk weer kookt, temper de warmte sterk, sluit de pan en laat de rijste brij in ruim een half uur gaar worden. Voeg van het vuur vanillesuiker toe en geef er de bruine basterdsui ker apart bij. JEANNE HERKANSING VOOR „BEDRUFSASTRONAUT" CHARLES WALKER (Van Sjoerd van der Werf) DEN HAAG „Char lie" Walker, 's werelds eerste bed rijf sastro- naut", is klaar voor zijn herkansing. De 36-jarige ingenieur van het Ame rikaanse lucht- en ruim tevaartconcern McDon nell Douglas gaat, als al les volgens plan ver loopt, vrijdag voor de tweede maal de ruimte in voor het uitvoeren van een reeks medische experimenten. Walker moet aantonen dat de in de ruimte heersende mi crozwaartekracht (populair meestal, zij het niet helemaal correct, aangeduid als „ge wichtloosheid") ideale om standigheden biedt voor de vervaardiging van zeer zui vere hormoon- en eiwitpre paraten, die op hun beurt weer kunnen leiden tot de produktie van nieuwe ge neesmiddelen voor ziekten en aandoeningen waartegen momenteel slechts op zeer beperkte schaal iets kan wor den ondernomen. Eind augustus vorig jaar ging Walker, als geestelijke vader van de voor dit doel gebouw de apparatuur, voor het eerst de ruimte in. Hij moest toen proberen om via elektrofore- se de scheiding van mate riaal door middel van ver schillende elektrische velden hormoonpreparaten te vervaardigen, die bij de op aarde heersende zwaarte kracht niet of nauwelijks te realiseren zijn. Als men McDonnell Dougles (MDD) mag geloven, dan zou de zuiverheid van het in de ruimte geproduceerde mate riaal vier maal groter zijn dan dat op aarde. Ook zou er zelfs zevenhonderd maal meer aan produktie kunnen worden gehaald uit eenzelfde hoeveelheid basismateriaal als op aarde. Maar met name over dit laatste cijfer bestaat er bij verscheidene niet- Amerikaanse experts, onder wie de Nijmeegse hoogleraar prof. dr. S.L. Bonting, nog wel de nodige twijfel. „Ik „Bedrijfsastronaut" Charles Walker (rechts) en de astronaut Jake Garn worden door de commandant van de komende ruimtevlucht, Karol Bobko (links), begroet na hun aankomst gisteren op Cape Canaveral. Als alles volgens schema blijft verlopen, dan zal vrijdag opnieuw het ruimteveer worden ge lanceerd. Tijdens deze vlucht zullen enkele belangrijke medi sche experimenten worden uitgevoerd. denk dat het al heel mooi zou zijn als het ongeveer de helft was", zegt Bonting. Verontreinigd De komende missie is voor Walker in meer dan in één opzicht een herkansing. Het experiment van vorig jaar verliep namelijk niet geheel volgens plan. In zuiver tech nologisch opzicht verliep het onderzoek geheel bevredi gend, maar kort na de terug keer van het ruimteveer bleek het met zoveel zorg omgeven preparaat 83 procent van het proefmateri- aal bleek inderdaad te zijn gescheiden verontreinigd te zijn. waardoor het (voorlo pig) onbruikbaar was voor experimentele toepassing bij laboratoriumproefdieren. Het naar de aarde meege brachte materiaal werd door MDD dan ook niet direct overgedragen aan zijn specia le partner, Ortho Pharma ceutical Corporation, dochter van het grote farmaceutische concern Johnson Johnson. Dit was een grote tegenslag, die bovendien het geplande tijdschema dreigde te versto ren. Er werd namelijk geen enke le hormoonaktiviteit waarge nomen in het meegebrachte materiaal en men is er bij MDD nog steeds niet hele maal achter of die verontrei niging met bacteriën de aan wezigheid van hormonen al leen maar maskeert of dat die hormonen zelfs volledig zijn vernietigd. Wel is men nog bezig om de substantie te zuiveren, zodat er eventueel alsnog gebruik van kan wor den gemaakt. Voor de ko mende vlucht is het aan boord van het ruimteveer ge ïnstalleerde elektroforesesys- teem met zijn leidingen tot een gezamenlijke lengte van enkele tientallen meters vol gens een nieuwe procedure gesteriliseerd. Daarmee hoopt men herhaling van een der gelijke besmetting te voorko men. Want hoewel MDD blijft vol houden dat men op dit spe ciale terrein geen enkele con currentie heeft, is er wel een betrekkelijk strak schema opgezet, waarbij tegen het einde van het jaar een nieu we belangrijke fase in wer king zal moeten treden. Öan gaat namelijk de EOS-1, een ruim twee ton wegend, volle dig automatisch werkend elektroforseproduktiesys- teem, de ruimte in, waarvan de produktiecapaciteit 24 maal groter is dan die van het huidige systeem Fabriekje Dat experiment wordt in 1986 nog eens herhaald en omstreeks 1988 wil MDD een dergelijk „fabriekje" aan boord van een vrij vliegend ruimteplatform in een baan om de aarde hebben. Dat platform moet dan regelma tig door Shuttle-bemannin gen worden bezocht, die de vervaardigde preparaten mee terug brengen naar de aarde en nieuw basismateriaal in het systeem brengen. Het uit eindelijke doel is één of twee permanente produktie-een- heden, die eventueel kunnen worden gekoppeld aan het ruimtestation, dat de Vere nigde Staten voor de jaren negentig op het programma hebben staan. McDonnell Douglas ziet grote mogelijkheden voor farma ceutische ontwikkelingen in de ruimte. „Er zit een we reldmarkt in, waarvan de waarde minstens 75 miljard dollar bedraagt", zo zei Ja mes Rose, hoofd van het MDD-team dat zich bezig houdt met dit medisch ruim te-experiment. Volgens Rose „kunnen deze in de ruimte gemaakte medicijnen duizen den mensenlevens per jaar gaan redden". „De aandacht gaat", aldus Rose, „speciaal uit naar middelen voor de bestrijding van nier- en bloedziekten, kanker, long kwalen en suikerziekte". Te gen het jaar 2000 zullen er naar het oordeel van Rose op zijn minst vijftien nieuwe, re volutionaire geneesmiddelen op de markt zijn, die in de ruimte onder microzwaartek racht werden ontwikkeld. Er is zelfs een redelijke kans dat het zal komen tot de pro- jduktie van beta-cellen, die suikerpatiënten mogelijk via slechts één injectie volledig zouden kunnen genezen. Hoewel MDD en Ortho Pharmaceutical nog steeds een absoluut stilzwijgen in acht nemen over het doel van de nu voor de deur staande experimenten, is toch uitgelekt dat er tijdens de tweede missie van Walker zal worden gewerkt aan de vervaardiging van een medi cijn tegen diabetis. Getracht zal worden anderhalve liter van het preparaat te produ ceren. Eiwitkristallen Behalve met het MDD-elek- troforese-experiment zal Walker zich ditmaal ook be zighouden met de „begelei ding" van een proef op het gebied van de vervaardiging van eiwitkristallen in micro- zwaartekracht, die uiteinde lijk tot de ontwikkeling van een nieuw, krachtig middel voor de bestrijding van kan ker, hoge bloeddruk en het afstoten van getransplanteer de organen kunnen leiden. En bij die ruimtelijke ver vaardiging van grote kristal len speelt het concurrentie- aspect wel degelijk een rol. De Amerikaanse farmaceuti sche industrie heeft niet al leen met respect, maar ook met een zekere angst kennis genomen van de uiterst suc cesvolle kristalgroei-experi- menten van de Westduitse wetenschapper Walter Littke tijdens de eerste ruimteveer- missie (eind 1983). Het door Littke ontwikkelde ruimte- experiment leverde eiwit kristallen op, die dertig tot duizend maal groter waren dan de exemplaren die ter vergelijking op aarde kunnen worden geproduceerd. Ame rikaanse biochemici reali seerden zich daardoor ineens dat er dus kristallen kunnen worden „gekweekt", die groot genoeg zijn om bestude ring van hun atoomstructuur mogelijk te maken. En de kennis van die atoomstruc tuur is een van de belangrijk ste voorwaarden bij de ver vaardiging van medicijnen. De Fransen zijn er nogal dol op veranderingen aan te |0 gen in de manier waarop zij hun parlement kiezen. In cai gelopen honderd jaar werd daarvoor de kieswet tot tien!" toe gewijzigd. Dit keer zal er op voorstel van president terrand een verandering worden doorgevoerd, en n tijdens zijn presidentiële termijn. Terecht roepen de standers, dat men tijdens het spel de regels niet mag vgs deren. Maar de politieke noodzaak daartoe is na de tenri van de socialisten bij de departementale verkiezingen vorige maand voor Mitterrand kennelijk zo groot gewo[~ dat hij dit verwijt aan zijn laars lapt. De vele Fransen die nu te hoop lopen tegen deze ver» ring zeggen dat het kwaad van de Vierde Republiek il wordt hersteld. Is die niet juist ten onder gegaan aan del heid van onmachtige partijen, waardoor het land onbew baar dreigde te worden? Wie dat stelt, ziet de bevoegdn over het hoofd, die De Gaulle in de nieuwe grondwe( 1958 aan de president van de Vijfde Republiek toeken<j die grondwet wordt ervan uitgegaan, dat de president e«j gering kan vormen die de steun heeft van zijn eigen paiL het parlement. Maar aangezien de zittingstermijn van d^j sident en die van het parlement niet parallel lopen, k£ kiezersgunst zich van de president afkeren zoals nu ovcl" delijk het geval is. Dat met de mogelijkheid van die tegenstelling geen j ning is gehouden bij het ontwerp van de grondwet, ii groot raadsel. Zeker als men bedenkt, dat die grondwet sterk presidentieel gezag wilde vestigen om aan alle anaj van de eerste jaren na de oorlog een eind te maken. Ei trouwens nog wel meer bezwaren te bedenken tegen he( dige stelsel. Het samenstellen van een parlement met kj daten, die zijn gekozen door middel van een districtensk^ werkt in hoge mate polariserend. Partijen, die proportijÈ veel stemmen vergaren, kan het immers toch overkomej ze vrijwel niet aan de bak komen, wat terecht als onet- wordt ervaren. Dat zijn evenzovele redenen voor een t ging. Maar zo'n verandering pas doorvoeren nadat men(ar heeft verloren, is natuurlijk niet acceptabel. De Franse president heeft daar geen boodschap een uiterst behendig tacticus maakt hij een zeker lijk overwinning voor rechts het komende jaar bij de i mentsverkiezingen onmogelijk. Officieel zegt hij dit tej om de polariserende kanten van het huidige stelsel te be den, maar in feite gehoorzaamt hij domweg aan het al| adagium: verdeel en heers. Het is te begrijpen dat veel Ir sen van dit politieke spel een vieze smaak in de mond gen. 'f5 lil Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Vernielzucht Schade door vernielzucht loopt op tot half miljard, zo blijkt uit een onderzoek van het Weten schappelijk Onderzoek- en Do cumentatiecentrum. En dan betreft het nog alleen maar de materiële schade. De ergernis en het ongemak van het van dalisme ziin nog niet in dit be drag verdisconteerd. Wat ie dereen in feite wist komt nu als cijfermateriaal in de pers. Er wordt enorme schade toe gebracht aan andermans ei gendommen door derden. Fi losoof Hubbard stelde dat dit in principe wordt veroorzaakt door gebrek aan educatie van de daders. Dit is een uitermate interessante stelling. Je zou namelijk kunnen zeggen dat het schade toebrengen aan openbare gebouwen, ander mans eigendommen etc. een uiting van onvrede is t.o.v. de maatschappij. Op zich is het op deze manier protesteren na tuurlijk bijzonder laakbaar en het zet natuurlijk geen zoden aan de dijk. Het zou best eens kunnen zijn dat de mensen die op deze manier protesteren te gen de maatschappij of een on derdeel daarvan, in feite niet weten hoe zij op een zinvolle en doeltreffende manier din gen kunnen aanpakken die huns inziens veranderingen behoeven. Wellicht zouden deze alarmerende cijfers de sa menstellers van het onderwij spakket eens wakker moeten schudden. Het argument dat het huidige onderwijs niet werkelijk aansluit op het le ven en de maatschappij wordt hiermee misschien wel beves tigd. Hélène Hermans. AMSTERDAM. Stakingen Al die stakingen kan ik niet begrijpen nu er zo veel werk lozen zijn. De bedrijven moe ten maar zeggen: wie staakt krijgt ontslag en geen uitke ring. Er zijn immers mensen in overvloed die dolgraag een kans zouden krijgen voor het zelfde loon aan de slag te kun nen. Wie nu klaagt doet dat met een mond vol eten. W. van Wijngaarde, MONSTER. GRATIS ELKE WOENSDAG DE BIJLAGE Bil UW KRANT MET INFORMATIE OVER F1LMS.MUZIEK THEATER RECREATIE EXPOSITIES EN EEN COMPLETE AGENDA Staking ontregelt j treinverkeer Italia UTRECHT Door M-J" king van het spoorweg) neel in Italië kunnen da derlandse Spoorwegen haon zigersverkeer naar Italië vanavond tot maandagodjj niet verzekeren. Dat heeL woordvoerder van de Ir landse Spoorwegen va/0 gen meegedeeld. De stft van een deel van het Itail se treinpersoneel begint avond om negen uur en vermoedelijk tot zondags-, 14 april 21.00 uur. lie lie Wisselvallig DE BILT (KNMI) nacht en ochtend wordicl weer grotendeels bepaaMikl een zwakke uitloper vaurz hogedrukgebied. Dit tar voor enkele opklaröal waarbij de temperatuur pni nacht daalt tot ongeveer fc den. In de loop van de micl komt via Engeland een iet gebied naderbij. Het ral rij; avond op veel plaatsen «tei gen brengen. De middqde peratuur wordt niet hocjebt streeks 10 graden. De widu eerst zwak, kracht 2, lateen tig, 4, uit het zuidwestesdo regengebied behoort tajidi randstoring van een diefiai pressie bij IJsland. DezeEin storing trekt, naar het ridee aanzien, in de nacht vaihe derdag op vrijdag vrijweje Nederland naar het ruvei ten. Het blijft wissetert want een volgend lagedai n bied steekt snel de O over en komt volgen dienstregeling zaterdag de Noordzee aan. Zuefich Casa blanca h.b Istanbul h.bew. Las Palmas h.bew. Boiroet l.bew Tel-Aviv l.bew. Tunis I bew

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 2