rtaie
Bidden, ja,
dat begint
vaak met
vloeken"
ïren
APOSTOLAAT VAN HET GEBED
ZATERDAG 6 APRIL 198S
HANS BIJMANS, DIRECTEUR VAN
HET APOSTOLAAT VAN HET GEBED:
ditie zoekt de ervaring van Zijn
persoonlijke nabijheid. Zoals een
moeder haar kind nooit in de steek
laat, zo blijft Hij ons altijd nabij. In
deze Godservaring is het uitgespro
ken gebed haast per definitie mee
gegeven".
Twijfel
Persoonlijke nabijheid van Iemand
die nooit iets terugzegt?
„Ik denk dat iedere bidder de twij
fel kent. Is Hij daar wel? Luistert
Hij wel? Zoals de psalmist klaagt:
'Uit de diepten roep ik U, Heer
Heer God, hoort Gij mij?'. Gebe
den kunnen natuurlijk lange tijd
abracadabra blijven. Je denkt dan:
ik merk er geen mallemoer van,
het zal toch wel weer zelfbedrog
wezen. Maar dan ineens kan er iets
kantelen in je gemoed, er doet zich
een ontroering voor, en dat kan
zo'n werkelijkheidsgehalte hebben
datje er niet meer aan kunt ontko
men. De ontroering is echt. Je er
vaart het goddelijke, je ervaart
Hem. En dat is dan Zijn antwoord,
zou je kunnen zeggen. Zelf heb ik
aan een „antwoord" in de gebrui
kelijke zin van het woord ook
steeds minder behoefte. Als ik 's a-
vonds bid. luister, mij openstel voor
wat er die dag aan goeds is gebeurd
met mijzelf of met anderen..ja,
dan voel ik dat ik weer rustig
word. In die dankbare rust ervaar
ik Zijn nabijheid. En daarmee Zijn
antwoord".
Godsdienstige mensen plegen al
leen, maar vooral ook samen te
bidden. Hoogtepunt van het geza
menlijk gebed in de rooms-katho-
lieke kerk is de eucharistieviering
en in reformatorische kerken de
zondagse dienst. Los hiervan groeit
er de laatste jaren vooral onder jon
geren een praktijk van gebedssa
menkomsten die zich kenmerkt
door een grote mate van soberheid
en stilte. Men begint veelal met de
lezing van een psalm of andere
tekst, richt de blik op een tegen de
wand geprojecteerde dia. zingt na
verloop van tijd een lied en veel
meer lijkt er niet te gebeuren.
Verbondenheid
Waarom dan toch samenkomen?
Hans Bijmans: „Essentieel in het
joods-christelijke bidden is de erva
ring van persoonlijke nabijheid van
de Enige, maar daarnaast ook: de
verbondenheid met anderen. Ook
al hou je ervan alleen te bidden, je
kunt je uiteindelijk niet bewegen
zonder band met een geloofsge
meenschap. Samen bidden sterkt
je. De energie verveelvoudigt als
net ware in het samen zijn en de
verwarrende vraag of je niet aan
een zinsbegoocheling ten prooi bent
gevallen, blijkt te verdwijnen".
Verbondenheid met anderen en
persoonlijke nabijheid van Hem
komen ook in het gebed dat Jezus
zijn leerlingen heeft geleerd als
hoofdthema's naar voren. Hij is im
mers Vader. Niet „mijn" Vader
maar „onze" Vader. Goed be
schouwd zijn deze twee woorden
elk op zich al een compleet gebed.
„Zeker", beaamt Hans Bijmans, „en
dat maakt het Onze Vader ook zo
moeilijk. Het is het evangelie in
een notedop en daarmee een bui
tengewoon geconcentreerde tekst
Bijna elk woord roept een wereld
van betekenissen op. Het lijkt me
dan ook onmogelijk om het Onze
Vader te bidden en je er volledig
rekenschap van te geven wat je nu
precies bidt Je kan misschien een
vergelijking maken met de ingre
diënten voor een menu. Door zijn
leerlingen gevraagd hoe je moet
bidden, heeft Jezus gezegd: doe het
zó, doe het vanuit deze houding,
gebruik deze ingrediënten. Wij
hebben dat later zo opgevat dat we
Zijn voorbeeld letterlijk zijn gaan
nabidden. Dat mag natuurlijk,
maar het maakt de maaltijd wel
zwaar. Wat je kan doen, is het ge
bed zeggen en je ondertussen con
centreren op eén woord of één
bede. Bepaal je bijvoorbeeld bij
„Uw naam worde geheiligd" of
„vergeef ons onze zonden" of al
leen „vergeven".
Maaltijd
Nog niet zo heel lang geleden werd
het Onze Vader in vele honderd
duizenden Nederlandse gezinnen
bij elke maaltijd gebeden. Niet zel
den gedachteloos, wat vermoedelijk
een deel van de verklaring vormt
voor het feit dat er inmiddels flink
de klad in is gekomen. Toch blijft
de (avond)maaltijd een geschikt
moment voor een kleine bezinning,
vindt Bijmans. Mensen die. ontwor
teld uit de traditionele godsdiensti
ge patronen, eigenlijk toch wel
weer eens willen experimenteren
met gebed, adviseert hij dan ook
om dit natuurlijke rustpunt in de
dag hiervoor aan te grijpen. „Je
kunt aan het eind van het eten de
tafel rond gaan en iedereen vragen:
wat heeft je vandaag bezig gehou
den, waar gaat je zorg naar uit"*
Een van de aanwezigen kan dat
vervolgens samenvatten. Je hebt er
een beetje durf en wat creativiteit
voor nodig, maar als je dat kunt op
brengen, ontstaat er haast vanzelf
een gebed. Eventueel kun je daar
dan nog een Onze Vader aan toe
voegen".
En als het Onze Vader te afgezaagd
klinkt? „Draai het eens om en be
gin met: „Verlos ons van de boze".
Je vertrekt dan uit je eigen situatie:
„Verlos ons van de boze" is een
roep om bevrijding uit angst, twij
fel, onmacht, kwaad. Bid het gebed
dan stapje voor stapje „terug" Zo
kom je, met heel je hebben en hou
den, tenslotte bij God terecht: Onze
Vader. Je zult merken dat het een
nieuwe klank krijgt en aan zeg
gingskracht wint".
Welk woord Bijmans zelf het liefst
gebruikt wanneer hij stil staat bij
het mysterie? „Ik hoorde laatst dat
iemand in plaats van „God" te zeg
gen de uitroep „Ach" gebruikte.
Ach. ja dat is het. E^ klinkt pijn
in door. verwondering, maar ook
bewondering. Ach.dat is mis
schien het kortste gebed".
WILLEM SCHEER
„Je wilt God horen? Luister naar de
wind die in de bomen ruist".
r, leer ons biddenvragen Jezus' leerlingen Hem in het
jrelie van Lucas. Jezus reageert daarop met de beden die
\én wel worden aangeduid als het „evangelie in een note-
het Onze Vader. „Onze Vader" is op voorstel van kardi-
Willebrands gekozen als motto voor het bezoek van paus
ines Paulus II aan ons land, van 11 tot 15 mei. In een
i van drie verhalen proberen we invalshoeken op het
te komen die kunnen bijdragen tot een beter begrip van
)nze Vader. Vandaag een oriëntatie op de vraag wat bid-
eigenlijk is. Hans Bijmans, jezuïet en directeur van het
\olaat van het Gebed: „Gebeden kunnen natuurlijk lange
bracadabra blijven. Je denkt: ik merk er geen mallemoer
waar dan ineens kan er iets kantelen in je gemoed.
voor Beginners deel I.
Onze Vader die in
de hemel zijt
Uw naam worde geheiligd
Uw koninkrijk kome
Uw wil geschiede
Op aarde zoals in de hemel
Geef ons heden ons dagelijks
brood
En vergeef ons onze schulden
Zoals ook wij onze schulde
naars vergeven
En leid ons niet in verzoeking
Maar verlos ons van de boze
Want van U is het koninkrijk
En de kracht en de heerlijk
heid
Tot in eeuwigheid
Amen.
(Het Onze Vader in de oe
cumenische bewerking)
1
(archjEGEN „Wij vergeten 51 te
jkkelijk dat een van de grote
n van de menswording is dat
God vindt in het alledaagse,
renst God te zien? Kijk naar
]ezicht van de mens naast je. Je
ingt Hem te horen? Luister
het huilen van een baby, het
1 gelach op een feest, de wind
n de bomen ruist. Je wilt Hem
;n? Strek je hand uit en raak
nd aan. Of raak de stoel aan
•op je zit of het boek dat je zit
izen. Of breng jezelf tot rust,
I je het gevoel in je lichaam be-
voel hoe Zijn almachtige
/lvit in je werkt en voel hoe na-
lij je is".
^-vmCitaat is van de Indiase jezuïet
de Mello en het verwijst
de menselijke ervaring die
het begrip „bidden" wordt
jeduid. De formulering van De
'o is zo ruim .dat vermoedelijk
reen zich erin kan vinden. De
ar dei151 hoeft alleen maar „God"
/erzef „mysterie" te vervangen, en
nzbu.01d°or ..het". Ook voor de at-
rbet^ 's de stoel waarop hij zit im-
gele s een peilloos diep geheim. Als
dfh'dden" wordt aangeduid het
nóg ustzijn van dit geheim, hetzij in
eerbaarheid hetzij in opstandig-
t col!» is 0°k hij zo nu en dan een
at erfer.
colleérmee no§ niet ,s 2eze2d dat
Vij jen wenselijk is. Waarom zou je
bijzofviHen staan bij het vraagteken
'osef|Je hestaan en dus bewust aan-
ast vpn °P die biddende ervaring?
tsers,rom n'et een horrel nemen,
r bed en de volgende morgen
pen haas weer aan de nieuwe
sofbeginnen? De vraag brengt ook
bis Bijmans in lichte verlegen-
anz Directeur van het Apostolaat
ocrafhet Gebed, formuleert hij tas-
ied. „Ja.eh. het is moeilijk
jftieipr woorden te brengert* maar
keerlen geeft mij de onontbeerlijke
5 prt Het verzoent me met het be-
izi-syp. Bidden, ja, dat begint vaak
ver! vloeken, is mijn ervaring. Je
in dérekt uit een houding van op-
log ad. Waarom onrecht? Waarom
s doite? Maar als je bij een onrecht-
hadfdige situatie werkelijk stilstaat,
van neemt en een aan-
eïhtig beschouwende houding
kan het niet anders of
e Eponrecht wordt geheimzinniger
ire iïje aanvankelijk meende.
(Al verwijst naar anderen, maar
innei*naar jezelf. Het verwijst ook
ig jaf recht. Het onrecht blijkt niet
euk lal te zijn. Het is er, maar het is
i beU -allesbeheersend. Er ontstaat
fcpectief op wijdere verten. Zo
de I opstandigheid omslaan in aan-
En aanvaarding zelfs in
er Cfcbaarheid".
et de
Men-
[gsSinstem
spreken elkaar in Bijmans'
ge nfkkamer in het kantoor van het
van het Gebed in Nij-
hd?en Een buitengewoon chao-
len. f1 hok, dat zeker niet dagelijks
gestofzuigd en waar het
verkeer van de Graaf-
Js ntste Oom Flip,
jaar,
viel
g
0f jat in Nederland de Japanse kers
kte r al in bloeiHier in Washington
jS het gisteren 28 graden Celcius,
rr het leek wel of het ge-
lf, ^Jeuwd had, zo dik zaten de bo
rn onder de witte pracht. We zijn
week naar een zogenaamde
fmen receptie bij de Nederlandse
sadeur alhier geweest. Zijn
residentie" stond vol met de
'tterendse boeketten. Volgens de
Uging waren al die bloemen
ezelfde dag in Nederland ge-
77 en met de KLM naar Was-
logen. Dat moest na-
"lijk vooral veel indruk maken
son de geïnviteerde Amerikanen,
busvan nature van fantastische
pstaties houden. Maar tijdens de
teptie vertrouwden twee welin
gelichte Nederlanders me toe dat
de snijbloemen al vier dagen tevo
ren waren geoogst en dat het een
hele toer was geweest om ze zo
lang goed te houden met die warm
te in Washington. Nou ja, in het ka
der van de Holland-promotie moe
ten wij in de VS natuurlijk super-
vers en supersnel overkomen en
wat Amerikanen niet weten, dat
deert hen niet. Bovendien: een
goed verhaal hoeft niet waar te
zijn, zeg ik altijd maar.
Onlangs zijn we ook naar een
avondje blue grass country music
geweest, niet ver hier vandaan in
Virginia. U kent die muziek wel,
met 'n gitaar, 'n banjo en 'n viool.
De violist (fiddler) doet vaak 'n
stoomtrein na die voortdurend fluit
en steeds harder gaat rijden en die
je dan als het ware zo door het Wil
de Westen ziet jakkeren. Op het
parkeerterrein bij de saloon we
melde het van de kleine vrachtwa
gentjes, de zogenaamde pick-up
trucks. Het zijn gehalveerde perso
nenauto's met een laadbak. In het
café zaten allemaal zwaarlijvige
mannen en vrouwen met baseball-
petjes op en T-shirts en jeans aan.
Die types heten hier „rednecks"
(rooie nekken). Een redneck is een
ongecompliceerde blanke uit een
zuidelijke staat (Virginia is de
noordelijkste zuidelijke staat), die
zichzelf hoger acht dan een neger
en die van blue grass muziek
houdt. Verder is hij wel aardig.
Toen de muziek begon, slaakten we
enthousiaste kreten van herken
ning, maar dat bleek heel ongepast.
Iedereen siste naar ons dat we stil
moesten zijn. Het ging er de hele
avond ontzettend ernstig aan toe.
Het publiek zat ontroerd te luiste
ren naar de teksten die over hard
werken, over moeder, over bergen
en dalen en vaak ook over Jezus
gingen. Nooit vergeet ik meer het
lied „Carter, do you hear me?",
over een lid van de band dat tien
jaar geleden is doodgegaan. Naast
me drupte er een traan in een grote
bierpul.
Laatst ben ik weer eens naar een
persconferentie van Reagan ge
weest. Een aantal vrouwelijke col
lega 's had zich in het knalrood ge
stoken om de aandacht van de pre
sident te trekken en daardoor eer
der een vraag te mogen stellen.
Rood is namelijk de lievelingskleur
van Nancy Reagan. Alle rode jur
ken kregen inderdaad een beurt en
ikzelf was nog kanslozer dan ooit.
Er is trouwens een flinke rel ont
staan over een plan van de CIA om
de straat voor het Witte Huis voor
alle verkeer, behalve voetgangers,
voor altijd af te sluiten en een
„vriendelijke atmosfeer als op een
universiteitscampus" rond de presi
dentiele woning te creeren. Ze zijn
bang voor bomauto's en voor raket
ten die vanuit auto's op Pennsylva
nia Avenue 1600 (dat is het Witte
Huis) kunnen worden gemikt.
Maar dat is een hele drukke straat,
die niemand in Washington als
verkeersader wil missen. De Was
hington Post schreef boos dat we
dan heel Washington omwille van
de veiligheid van de president
maar moeten afsluiten en dat ieder
een een speciaal pasje moet hebben
om de stad in te komen. Toch zijn
Jan en alleman het erover eens dat
het Witte Huis zo dicht bij de open
bare weg staat dat het tegen een
beetje terrorist niet te verdedigen
is.
Heeft bij u in Nederland ook in de
kranten gestaan dat Amerikanen
veel te weinig sexuele voorlichting
krijgen? Voor zover ik het hier kan
bekijken is dat helemaal niet waar.
Ze leren allemaal op school hoe je
fee/7 kinderen kan krijgen en zo.
et probleem met de Amerikanen
is volgens mij vooral, dat ze wel al
leraardigst maar nu eenmaal niet
bijster sexy zijn. En romantiek bij
voorbeeld is ook zoiets waar ze wel
erg naar verlangen maar wat ze
nooit echt onder de knie zullen
krijgen. Veel Europese vrouwen
hier in Washington klagen erover
dat hoe sierlijk ze ook afsteken te
gen hun Amerikaanse - in stretch-
pantalons en gymnastiekschoenen
gehulde sexgenoten, geen Ame
rikaanse man oog voor hen toont
Natuurlijk woekert er wel degelijk
wellust tn de homo Americanus.
Ter compensatie van het gemis aan
erotisch raffinement bestaat het
toenaderingsritueel van meer gelet
terde Amerikanen uit een diep
gaande theoretische gedachtenwis-
seling over feelings en emotions en
relations, uit kortom een onver
teerbare brok autopsychoanalyse.
Zo komt er natuurlijk nooit iets
van sensualiteit op gang en na
uren-dagen-maanden-jaren hapt
hij/zij dan ook pardoes toe. De hele
procedure leidt vaak tot misver
standen en dat en dus niet het
gebrek aan sexuele voorlichting
verklaart denk ik het grote aantal
aanrandingen en ongewenste
zwangerschappen in de VS
Tja, beste oom Flip, Amerikanen
zijn merkwaardige mensen, die het
vaak helemaal niet makkelijk met
zichzelf hebben. Bovendien worden
hun problemen steeds duurzamer,
want de Amerikaan wordt steeds
ouder. De laatste statistieken geven
aan dat een VS-burger die vandaag
45 jaar oud is, erop mag rekenen
dat ie 78 jaar zal worden. En wie
nu in Amerika 65 jaar is, zal het ge
middeld tot 82jaar brengenIk gun
het ze graag Ze zijn bijna allemaal
bijna altijd heel lief voor ons, dus
lang zullen ze leven.
Hartelijke Groet,
MARC DE KONINCK
Hans Bijmans: „In die dankbare rust ervaar ik Zijn nabijhheid. En daarmee Zijn antwoord".
treedt ook op als uitgever van en
kele voortreffelijke tijd
schriften voor geloof en gebedsle
ven. Zo geeft men het maandblad
„De Heraut" uit, het jongerenblad
„Jonge Kerk" en het tijdschrift
voor ouderen „Ons Blad".
Het adres van het Apostolaat van
het Gebed: Graafseweg 11, Postbus
418, 6500 AK Nijmegen. Tel.:
080 222495.
Het Apostolaat van het Gebed is
een activiteit van de paters jezuïe
ten. In 1844 in Frankrijk van start
gegaan, groeide het initiatief wel
dra uit tot een wereldwijde bewe
ging, die sinds 1869 ook in ons land
bestaat.
De doelstelling is vrij simpel: leven
in verbondenheid met anderen. Dit
gebeurt met name door te bidden
voor allerlei zorgen verweg en
dichtbij, de zogeheten „intenties",
zoals deze maandelijks door de paus
worden aanbevolen. Deze maand
wordt gebeden voor de Slavische
volken en voor de kerken in Azië.
De intenties, met daarbij behorende
gebeden en afbeeldingen, zijn te
vinden op de „maandbriefjes" die
nog steeds in een oplage van tien
duizenden exemplaren worden
verspreid.
Het Apostolaat van het Gebed
seweg voortdurend nadrukkelijk
aanwezig is. Veel gebed zal hier
wel niet plaats vinden. Hoewel. Als
God te vinden is in het alledaagse,
laat hij Zijn stem ook horen in het
ronken van auto's en het krijsen
van brommers.
Hans Bijmans, 51 jaar, ex-journalist,
herneemt: „Iemand heeft mij ooit 's
aangeraden: probeer elke avond
drie dingen te bedenken die zich
die dag hebben voorgedaan en
waarvoor je dankbaar kunt zijn. Je
vindt dat misschien raar, maar bij
mij werkt het. Het is een soort om
gekeerd gewetensonderzoek je
zoekt niet naar wat fout, maar juist
naar wat goed is gegaan en ik
ontdek elke keer weer: ja verdorie,
dat was toch wel mooi... en dèt
...en dat. En behalve dat ik die
oogst dan binnenhaal, probeer ik
het ook onder woorden te bren
gen".
Vermoedelijk is het op dit punt
de vertaling van de biddende er
varing in wat dan „gebed" heet
waar mensen die buiten een gods
dienstige traditie zijn komen te
staan, de draad kwijt raken. Ver
wondering, bewondering, verbijste
ring overkomen iedereen. Maar
tussen deze emotie en het uitge
sproken gebed gaapt een kloof van
verstandelijke vragen. Spreken is
toch zinloos zonder luisteraar? Wie
of wat luistert er wanneer ik een
gebed uitspreek? En waarom geeft
Hij geen antwoord?
„Moeder" mag van Bijmans ook.
Voor de rooms-katholiek priester
Hans Bijmans wordt de kloof over
brugd door de joods-christelijke
traditie. Het Mysterie heeft voor
hem de gestalte van een persoonlij
ke God die aanspreekbaar is. Als
„Heer" of „Vader" bijvoorbeeld
„Moeder" mag van Bijmans ook.
Hij zegt: „In nogal wat vormen van
niet-christelijk bidden denk bij
voorbeeld aan zen-meditaties
gaat het erom om leeg te worden, je
identificatie met de verschijselen
om je heen te overwinnen. Tot je
eigen kern door te dringen. In het
christelijke bidden kan leeg wor
den een tussenstadium zijn, maar is
het niet het einddoel. In de joods-
christelijke traditie zoekt de bidder
eerder vervulling dan leegte. Ver
vulling namelijk door de ervaring
van persoonlijke nabijheid van
Hem. Kijk, in onze traditie weten
we iets van Hem. Ook al hebben
we God gelukkig niet meer in onze
broekzak, het is wel de God van
Jezus Christus. De God die een
verbond heeft gesloten met Zijn
volk en daarmee een geschiedenis
heeft doorgemaakt. Daar hebben
de joden iets van gemerkt en de
christenen ook. Bidden in onze tra-
