n
ijdensverhaal
Onderwerp van
biljoenen wandtegels
Liefdevolle solo
ÏVan Eric Beekes
Trefzekere
Berlijnse euritmie
^ünst
CfiidócSouaant
VRIJDAG 5 APRIL 1965 PAGINA 19
a Grande Parade
reekt Picasso-record
dSTERDAM - Voormalig direc-
ir Edy de Wilde van het Stede-
s Museum in Amsterdam heeft
nderdagmiddag de 300.000ste be-
»ker verwelkomd van de exposi-
voor moderne kunst La Grande
rade. Het betrof een leraar
nstgeschiedenis uit Driel.
eerder voorspelde het Stedelijk
deze tentoonstelling, die tot en
•t 14 april duurt, records kon ha-
l Dat is inmiddels gebeurd. Het
je museumrecord stond op de
am van de Picasso-tentoonstel-
g in 1976. Die trok 188.000 bezoe-
afuu/s-
tom
Paasconcert Lekkerkerker
op orgel Lutherse kerk
DEN HAAG - De organist Gijsbert Lekkerker
ker zal zaterdagavond om 20.15 uur een Paas
concert verzorgen op het fraaie oude Bëtz-or-
gel van de Evangelisch Lutherse Kerk aan de
Lutherse Burgwal in Den Haag.
Lekkerkerker zal die avond alleen Nederland
se componisten vertolken. Het concert zal be
sloten worden met een improvisatie op orgel
over een door het publiek op te geven Paasge-
zang.
Eerder die dag geeft Gijsbert Lekkerkerker
een concert op het grote orgel van de Oude
Kerk te Amsterdam. Dat concert vindt om
15.00 uur plaats. Daar worden in verband met
het Bachjaar werken van Johann Sebastian
vertolkt, maar ook staan er composities van
Pachelbel en Zwart op het programma.
Stradivarius voor
1,2 miljoen naar
Russische violiste
LONDEN Bij het veilinghuis Sotheby's in
Londen in woensdag een Stradivarius viool
verkocht voor 286.000 pond (1,2 miljoen gul
den). Het was de op een na hoogste prijs die
ooit voor een dergelijke viool is betaald. Het
instrument werd door een Amerikaanse stich
ting gekocht voor de 25-jarige Russische vio
liste Viktoria Mullova. die twee jaar geleden
asiel vroeg in de Verenigde Staten. Het instru
ment stamt uit 1725. In november vorig jaar
betaalde een anonieme koper bij Sotheby's
396.000 pond voor een andere Stradivarius. La
Cathedrale.
it Si
KRUISIGING IN HOLLANDS LANDSCHAP
If
►ekje
kenc
stelli
5mdj
lelijl
eker
Schj
'en-:N HAAG De ge-
i^.Jiisigde Jezus, gesi-
r i§erd in een oer-Hol-
tga\*ds landschap, compleet
Iet ft slootjes en molens....
venten blasfemie, maar een
fertjt bizar en tegelijkertijd
sP^diderlijk aandoend ele-
l"t een bijzondere
(toonstelling, die is in-
icht in het Otterlose te-
.bl^piuseum "h noflikste".
heitPtentoonstelling, die
vat lijdensverhaal van Je-
at hs van Nazareth tot on-
?rdq-werp heeft, maar dan
noebrzover weergegeven
irllJ' oude wandtegels.
driQ) tingeglazuurde platenbij-
it it derhalve, waarbij de Pas-
rich-tijd begint met een tegeltje,
is iarop te zien is hoe de disci-
nnisen een ezelin ophalen in
htei dorpje Bethphage (Marcus
n e( 4). Na de intocht in Jeruza-
a, het Heilig Avondmaal,
PEJ verraad van Judas, de ge-
ing en tot slot de kruisiging
Golgotha eindigt het ver-
'wj^l met de Opstanding, zoals
..Vwoord in het Mattheus-
'^ngelie, Matth. 28 2-4. Dat
es op tegels en tegeltableaus,
ielal geschilderd door ano-
;me schilders, die vaak on-
holpen en routinematig,
iar soms ook heel kunstzin-
en met groot mvoelings-
Een tableau uit de
tegeltentoonstel
ling in Otterlo. De
voorstelling luidt:
Jezus spreekt tot
zijn moeder." Het
tableau, dat paars
van kleur is, stamt
uit Rotterdam en is
gemaakt in het
derde kwart van
de 18e eeuw.
vermogen te werk gingen.
Hoe groot de werkelijke tegel-
produktie van de vroegere
„gleibakkers" in ons land is
geweest, zal vermoedelijk
nooit achterhaald worden. Het
moeten miljoenen stuks zijn
geweest, die niet alleen de mu
ren en wanden van Neder
landse woningen sierden,
maar ook veelvuldig geëxpor
teerd werden. Veel van die
wandtegels zijn voorzien van
een bijbelse voorstelling, het
geen gezien de calvinistische
achtergrond van het meren
deel van ons volk, niet zo
vreemd is.
Terugkeer
Abrahams offer is in dit ver
band een bekende voorstel
ling, maar ook de Terugkeer
van de verloren zoon is vaak
afgebeeld. Veelal bedienden
de tegelschilders zich van oude
gravures, maar aan de andere
kant lieten ze hun fantasie
soms ook de vrije loop.
Tegels met bijbelse voorstellin
gen werden door onze voorva
deren geprezen om hun op
voedkundige waarde, terwijl
dit soort tegels eveneens ge
bruikt werden om het katechi-
satie-onderwijs wat aanschou
welijker te maken.
Ook de keukenwand was een
plaats voor tegels-uit-de-bijbel
of een tableau met daarop een
bijbelse voorstelling. Iets der
gelijks treffen we bijvoorbeeld
aan in een boerderij in West-
münsterland (Borken-Wese-
pe). De vroegere bewoners
hebben de gehele schouw la
ten bekleden met blauwe
landschapstegels, waarin de
Hollandse molen domineert.
Maar al deze tegelrijen zijn on
derbroken door twee man-
gaanpaarse tableaus, waarvan
één de gekruisigde Christus
weergeeft, terwijl de ander
Maria met op de arm het kind
je Jezus laat zien.
Rond 1800
Al deze tegels zijn rond 1800 in
ons land gemaakt. De land
schapstegels waarschijnlijk in
het Friese Harlingen. de beide
tableaus zijn hoogstwaarschijn
lijk in Utrecht geschilderd
Exact zo'n tableau - dat van de
gekruisigde Christus - maakt
op dit ogenblik deel uit van de
Otterlose tentoonstelling.
Het is niet toevallig dat in het
Duitse Westmünsterland Ne
derlandse handbeschilderde
wandtegels voorkomen. Via
o.a. de „hannekemaaiers" be
stond er ook vroeger een in
tensief contact tussen noord-
west-Duitsland en ons land.
Deze „Hollandganger" brach
ten een stuk Nederlandse
wooncultuur mee terug naar
Duitsland en de tingeglazuur
de tegel was daarvan een we
zenlijk onderdeel, dat ook de
„tüchtige" Duitse huisvrouw
aansprak.
In de 18e eeuw bereikte deze
seizoen gebonden Hollandgan-
gerei zijn hoogtepunt toen
jaarlijks niet minder dan
25.000 Duitsers de grens over
trokken in de hoop bij ons
werk te vinden. Niet alleen uit
de graafschap Bentheim. maar
ook uit Vechta, Osnabrück en
Quakenbrück probeerden
Ne-
veneens een tegeltableau, voorstellende de Opstanding. Ge
haakt in Amsterdam in het eerste kwart van de 19e eeuw.
cer ok dit tableau is paars van kleur. Opvallend is de kabel- of
^angenrand rond de twaalf tegels. Ook in Utrecht en Harlin-
Hepn werden veel van deze tableaus vervaardigd.
Export
De Nederlandse gleibakkers
speelden snel op de exportmo
gelijkheden van tegels in. Niet
alleen vanuit Rotterdam en
Utrecht, maar vooral uit Fries
land (Makkum en Harlingen)
gingen scheepsladingen en
karrevrachten vol handbe
schilderde wandtegels de
grens over. Vooral tegen het
einde van de vorige eeuw wer
den door de Makkumse aarde
werkfabriek Tichelaar veel te
gels met enerzijds kinderspel
letjes en anderzijds bijbelse
voorstellingen naar noord-
west-Duitsland verkocht. Des
tijds varieerde de prijs van 4
cent tot één gulden per stuk.
Via tussenhandelaren als G. S.
Vos uit Almelo en G. J. Schop-
huis uit Oldenzaal werden te
geltableaus verkocht. Zo popu
lair waren Nederlandse wand
tegels bij de Duitse boeren (en
boerinnen...) dat sommigen
van hen nagenoeg alle wanden
van de woning lieten betege
len en soms meer dan 10.000
tegels in huis hadden.
Dat alles gebeurde evenwel
pas op een tijdstip dat de
wandtegel was gedegradeerd
tot een massa-artikel, dat in
negen van de tien gevallen
slordig en onbeholpen was be
schilderd.
Gemeengoed
Heel anders was het begin in
de 16e eeuw Reeds vanaf dat
moment zijn er wandtegels
met bijbelse taferelen bekend,
maar pas in de 17e eeuw werd
de geglazuurde wandtegel ge
meengoed. Weliswaar alleen
nog maar in de stad. Op het
platteland was men nog lang
niet zo ver. De boeren vonden
de tegels te duur. Pas toen die
belangrijk in prijs daalde „be
keerden" ook zij zich tot de
geglazuurde, makkelijk schoon
te houden wandtegel. waarbij
hun voorliefde uitging naar
blauw Later, tegen het einde
van de 18e eeuw en in de
daarop volgende honderd jaar
wijzigde de algemene smaak
zich in die zin dat vanaf dat
ogenblik vooral mangaanpaar-
se tegels werden besteld. De
fraaie polychrome tegels kwa
men op het platteland weinig
voor Later werden al die
blauwe en paarse tegelwanden
overgeplakt met behangselpa
pier. Of erger nog de tegels
werden als waardeloos over
blijfsel van het verleden losge-
hakt en als puin gebruikt bij
wegverhard i ng.
KLAAS GOïNGA
eet
iet
aiefcteur en zanger Eric Beekes
Hèerkte in het verleden in di-
inserse theater- en t.v.produk-
dens, maar kiest nu voor een
gsflo-carrière omdat hij zich in
bbieine theaters het prettigst
alpelt.
heater PePijn is bij uitstek
tn theatertje dat bij die keus
fist en gisteravond bracht hij
le^ar zijn nieuwe programma
°*Liefde komt, liefde gaat". De
nsjag van de titel dekt precies
ttie lading. Beekes' solo bestaat
dtheel en al uit liedjes over ge-
idtielens Een „overgevoelig-
Ineid" die hij op een pretentie-
lijifze manier presenteert. Hij
ge^ft allerlei relatievormen
lacht waarin die liefde
raai staat en krijgt daarbij
steun van Liesbeth List, die
[jjk gaste optreedt met liedjes
Theater PePijn, Oen Haag. Eric
Beekes met „Liefde komt, liefde
gaat". Gaste: Liesbeth List. Teksten:
Hugo Heinen, Wouter Stipt, Jan Ro-
bijns, Rienk Ratsma en anderen.
Piano: Jan Robijns. Donderdag, 4
april
'urkse muziek
Congresgebouw
HAAG Met een con-
t op zondag 7 april om 14.00
i het Haagse Congresge-
wordt daar het Rode
Jijer Muziek festival afgeslo-
Een festival rond Turkse
tziek, dat gehouden wordt
i het kader van het Interna-
I Jongerenjaar. Het op 4
1 begonnen festival, omvat
Ier meer een symposium en
trkshops.
uit haar eigen, bekende reper
toire. Inhoudelijk sluit dat
werk goed aan bij dat van
Beekes. maar de presentatie is
er niet mee te vergelijken.
Voor Liesbeth List is het zicht
baar routinewerk. De kracht
van het programma komt on
danks haar aanwezigheid toch
van Eric Beekes' persoonlijk
heid. Een voorstelling zonder
gast zou hem waarschijnlijk
even goed zijn afgegaan, en -
wie weet - misschien wel be
ter. Beekes houdt de aandacht
vast dankzij een grote natuur
lijkheid en een warm inne
mend stemgeluid. Vooral in
het liedje „Hij houdt van dat
kind" weet hij de ingehouden
emoties veel kracht mee te ge
ven.
„Liefde komt, liefde gaat"
wekt de verwachtingen dat
Eric Beekes nieuwe wegen in-
en aan kan. Alles wijst erop
dat hij voldoende talent heeft
om straks alleen verder te
gaan. Zonder de hulp van ar
tiesten met naam.
LEN VAN DER MAATEN
De Dunne Bier
kade van J.C.K.
Klinkenberg en
het strandgezicht
bij Scheveningen
van H.W. Mes
dag.
Romantische
en Haagse
School onder
de hamer
DEN HAAG Sotheby Mak van Waay
Amsterdam veilt maandag 15 april schil
derijen uit de Romantische en Haagse
School. Aan bod komt een groot aantal
werken van hoge kwaliteit door beroem
de 19e eeuwse meesters en aantrekke
lijk werk van minder bekende schilders.
In het eerste deel van de veiling komt
onder de hamer het bekende „Gezicht
in een Hollandse stad in de winter" van
Willem Koekkoek, richtprijs 40.000 tot
60.000 gulden. Voorts treft men onder
veel meer aan „Drooggevallen bom
schuiten op het strand" van Schelfhout
(tot 100.000 gulden), een onbeklend
portret van een zittende jonge vrouw
door Jan Toorop, een aquarel van G.H.
Breitner, Strandgezicht bij Schevenin
gen van H.W. Mesdag en een gezicht op
de Haagse Dunne Bierkade van Klinken
berg.
Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de ko
mende dagen, raadplege
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.
bioscopen
ALPHEN AAN OEN RIJN EU
ROCINEMA l (Van Boetzeiaer-
straat 6. tel 01720-20800):
Amadaus (al). 18 30. 20 30 ma
ook 16.30 EUROCINEMA II
Chod (16); 13.45. 18 30. 20.30
ma. 16.00 EUROCINEMA III:
Hot bubblogum. dikke liefde
(12); 13.45. 18.45. 21.00 ma.
16.15 EUROCINEMA IV The
killing field» (al); 18.30. 21.15
do. vr 13.30 ma. ook 15.45.
NACHTVOORSTELLING
EUROCINEMA I: Heler dan
lava (18); za. 24.00 e EUROCI
NEMA II: Chud (16); za. 24.00
EUROCINEMA III Hot Bub-
blegum, dikke liefde (16); za.
24.00
KINDERVOORSTELLING
EUROCINEMA I: Alice in
Wonderland: za. t/m wo. 14.00.
LEIOEN LUXOR (Stationsweg
19, tel. 071-121239): City heet
(12); 14.30, 19.00, 21.15. zo ma.
14.15, 16.30. 19.00. 21.15.
LIDO en STUOIO (Steenstraal
39. tel. 124130): The killing
fielda (12): Ladyhawke (al); Fal
ling in love (al); 14 30, 19 00.
21.15. Amadeua (al); 20 00 zo
ook 14 30. TRIANON (Bree-
straat 31. tel. 123875): Flaah
Gordon (al); 14.30. 19 00. 21 15.
zo 14 15. 16.30. 19.00. 21.15.
REX (Haarlemmerstraat 52.
tel 071-125414). Jack A Jill II
(16); 14.30. 19.00. 21.15.
NACHTVOORSTELLING
REX: Lachel (16); vr. za.
23.30
NOORDWMK LIDO THEATER
(Pr Bernhardstraat 56. tel.
01719-12800): Gremlina (al); do
15.00. vr. 15.00, 22.30. za. 16 00.
22.30. zo. 15.00. ma 16.00,
19.00. di. 15.00. wo. 16 00 Da
Prooi (12); vr. za. zo. di. 20.15
ma. 21.15.
KATWIJK CITY THEATER I
(Badstraat 30. lel. 01718-74075):
Ghostbustara: 14 45. 19.00.
21.15 ma 14.30. 16.45, 19 00.
21.15. CITY THEATER II: Pur
ple Rain (al); tijden zie City I.
CITY THEATER III; The New
Barbarian# (16); tijden zie City I.
CITY THEATER IV: Th# Wo
man In Red (al19.00. 21 15. zo
ook 14.45.
KINDERVOORSTELLING
CITY THEATER: De Gouden
Zeehond: 14 45 behalve zo ma
14.30. 16 45
LIDO THEATER: Tom ene
Jerry Deel VI. za ma wo 14 00
VOORSCHOTENGREENWAY
Gremlina (al); do. t/m wo. 15.45
19.00 Broadway Danny Rom
(al); do t/m wo. 21.15
KINDERVOORSTELLING
Ala ja begrijp wat ik bedoel, do
t/m wo. 14.00.
WASSENAAR ASTRA Th«
NeverEnding Story (al); do t/rr
wo. 20.00. za. zo wo 14.00
KINDERVOORSTELLING
The NeverEnding Story, za zo
wo 14.00.
OEN HAAG* ASTA 1 (Spui 27
tel 4635O0)Duin (12); 13.45
18.45. 21 30 ASTA 2 (Spul 27
tel 463500): The killing field#
(12); 1400. 18.45. 21.30
ASTA 3 Treding piece# (al)
14.00. 18 45 Filmfrieken feeti-
val: On golden pond (al); do
Creopehow (lö). vr Superman
(al), za Flying high (al); zo Sop
hie's choice (16); ma. The world
according to Garp (12); di. All
BABYLON 1 (naast
Station, tel 471656):
(al); 14.00. 20 00 e BABYLON 2
Stop making aenao (al); 13.30
16.00, 19 00. 21 15 e BABYLON
3: Micki A Maude (af): 14 00
19 00. 21 15. zo. ma 13.45
16 15. 19 00. 21.30 CINEAC 1
(Buitenhof 20. tel 630637): Be-
verty Hills cop (al); 11 30. 14.00.
16.30, 18 45. 21 30. CINEAC
2: De uitroeier (16 18 45.
21.30. CINEAC 3 Wildschut
(16); 11 30. 1400. 16.30. 18 45.
21.30. EURO CINEMA (Ley-
weg 910, tel 667066) You only
live twice (12); zo ma 14 00.
16 30. 19 00, 21 30. za wo
19.00. 21.30. ovenge dagen
14 00. 19 00. 21.30. METRO-
POLE 1 (Carnegie! aan. tel.
456756): A paeaage to India (al);
12.00, 14.00. 20.00. METRO-
POLE 2: Micki A Maud# (al)
12.00. 15 00. 18.45. 21.30.
METROPOLE 3 Falling in
love (al); 11 30. 14.00. 16 30.
21.30. METROPOLE 4 A sol
dier'» story (al); 18 45. 21.30
METROPOLE 5 De lokvogel
(12); 12.00. 15 00. 18.45. 21 30
ODEON 1 (Herengracht 13.
tel. 462400): Beverly Hill» cop
(al). 11.30. 14 00. 16.30. 18 45.
21 30. OOEON 2: Bachelor
party (12) 11.30. 14 00. 16.30.
18 45. 21.30 OOEON 3 Lady
hawke (al). 12 00. 15 00. 18.45,
21.30 OOEON 4 Blood sim-
ple(i6): 11.30 14 00. 16 30.
18.45. 21.30. e LE PARIS 1 (Ket
tingstraat 12b. tel 656402) Ik
ben 'n heel stout meisje (18)
12.00 lot 22.30. zo ma va.
13 30. LE PARIS 2 Forbidden
fantasies (18) 12.15 tot 22 45
zo ma. v.a 13 45 vr. za 22.45.
LE PARIS 3 Eruptie (18)
12 30 tot 23.00 zo ma v.a
14.00. vr. za. 23.00 PASSAGE
(Passage 63. tel. 460977): City
heat (12); 11.30. 14 00, 16.30.
18 45. 21 30 HAAGS FILM
HUIS (Denneweg 56, lel
459900): Zaal 1 Stranger than
persdiae (16): 19.45. 21.45 Zaal
2: Captain Fury (16) do. 19 30.
21.30 La femme de l'avieteur
(16) vr. za zo 19 30. 21 30 A
matter of life and death (16)
ma 19 30 Bleek narcissus (16)
ma. 21.30. I know where i'm
going (16); di. 19 30 The red
shoes (16) di 21.30 The small
beck room (16) Peeping Tom
(16); wo. 21.30.
KINDERVOORSTELLINGEN
CINEAC 2 Assepoester.
12 00. 14 30. 16 30 EUROCI
NEMA Pietje Bell (al), va zo.
iedere ochtend 1100 ME
TROPOLE
11 30. 1400. 1600
NACHTVOORSTELLINGEN
CINEAC 1 Beverly Hills COp
(16) za 00 15 e CINEAC 2: De
uitroeier (16); za 00 15 e CINE
AC 3: An officer and e gentle
men (16); za. 00.15 e EUROCI
NEMA: Deense snoepjes in Ti-
rol (16); za. 00 02
Berlijnse Euritmiegroep in de Ko
ninklijke Schouwburg. Oen Haag.
donderdagavond 4 april.
In elke taaluiting schuilt ook
een plastisch gebaar Taal is
ritme en dus beweging. Insi
ders kunnen al aan iemands
spreken horen of hij een goede
dan wel slechte danser is Ru-
dolf Steiner, die de euritmie -
het „schone ritme" - in 1912
reglementeerde, kanaliseerde
de wetten van klank en bewe
ging in de door hem uitgestip
pelde artistieke richting Zijn
euritmie, mede ontstaan van
uit de goetheanistische impuls
en scenisch in de kunsteurit-
mie gevisualiseerd door de
kleur (niet alleen als esthetisch
ornament maar zeker ook als
ethische basis), is zichtbaar ge
maakte taal, waarbij de klin
kers duiden op innnerlijkheid
en de medeklinkers op uiter
lijkheid. Euritmie is dus geen
dans en geen mime. De eurit-
misten interpreteren de mu
ziek en de poëtische taal niet.
maar zij worden zelf tot in
strument om klank en taal
zichtbaar te maken. Hun veel
kleurige gewaden veelal in
combinatie met een uitgekien
de belichting - zijn geen kos
tuums, maar zij, en vooral de
sluiers, dienen tot zichtbaar-
making van het lijnenspel. In
onze, in dit opzicht wat schizo
frene tijd, zijn luisteren en kij
ken twee verschillende func
ties geworden Het is interes
sant euritmisten uit verschil
lende landen aan het werk te
zien.
De strenge bewegingskunste
naars uit Dornach bijvoorbeeld
en de weliswaar niet minder
stijlzuivere, maar sterk
dichtkunst en drama gebonden
Berlijnse groep, geleid door
Helene en Claudia Reisinger
Dit ensemble was in vier jaar
niet in ons land geweest en
vanzelfsprekend liep de Ko
ninklijke Schouwburg stamp
vol. Opvallend was de conti
nuïteit van stemming en van
bewegingslijnen. zowel in
geeuritmiseerde klassieke en
romantische composities van
o.a. Mozart en Schubert, als in
de rijkelijk humoristische ge
dichten als „Die Gehete aus
der Arche", waarin alle dieren
uit de ark van Noach aan het
woord komen. De muzikaal en
voord rachtskunstig trefzeker
onderbouwde voorstelling ver
ried - haars ondanks - toch
ook bij enkele jongeren raak-
puntjes met pantomime en
zelfs met de vroegere Duitse
expressiedans
FRANK DELBOY
FIGUURPUZZEL
MAGISCH FIGUUR
beteken» verh regen kunnen worden.
