ieidócSoiiAcmt Werkgevers wijzen opvolger SLB af STAD OMGEVING D J ALLER LEKDS) Levendig toneel in 'De Kikkers' EIDSE BIOLOGEN ONDERZOEKEN VISSTAND IN VICTORIAMEER POLITIE TREEDT OP IN HAARLEMMERSTRAAT DONDERDAG 4 APRIL 1965 PAGINA 13 «^kleraren ^sisonderwijs ^dreigd ontslag pEN „Ik sluit vervelen- lankondigingen niet uit", zei onderwijs-wethouder rouw H. van Dongen gis- rond over het mogelijke ag van een aantal vak- trachten in het basison- »ijs. Besluit Leiden deze en niet te ontslaan, dan e gemeente zelf de 350.000 ert wachtgeld moeten be- i. Volgt er wel ontslag, neemt het rijk dit bedrag zijn rekening. Voor 1 mei Ie knoop moeten worden gehakt. en beschikt over enkele perkrachten op het gebied gymnastiek, handvaardig- jïfflen muziek. Het gaat om ^*veer 130 lesuren per week vorden gegeven door een al leraren, hoeveel precies j gisteren niet duidelijk, 'ens mevrouw Van Don- gaat het om vele leer- hten die een paar uur les week geven. Het aantal en moet volgens de nieu- ormen van minister Deet- van onderwijs worden te- ebracht naar zo'n 70 uren. ens de wethouder is dit „dikke bezuinigingsmaat- neldde dat de Vereniging Nederlandse Gemeenten 3) heeft geadviseerd om jraren tot de rijksnorm te nMaan. PSP-raadslid H. de la stelde voor dat alle Ne- indse gemeenten dit maar sten doen. Dan is immers effect van de maatregel omdat het rijk al het itgeld voor haar rekening t nemen, meende hij. J. Meijgaarden (PvdA) zei je voorstellen van de mi- r hem hadden overvallen, kunnen niet alle lasten onze schouders nemen", e hij. Dit standpunt werd eld door C. Vink van het rouw van Dongen vertel- at ook zij overvallen was de plannen van de minis- „Wij hebben nog niets op ift staan, maar alles van tenaren op het ministerie lord. De wethouder kon- e aan dat er in ieder geval sst wordt aangetekend. Meijgaarden vond het iro- i dat nu Leiden heeft be- n een tweede sporthal te ven, er misschien wel nastiekleraren moeten den ontslagen. ADVERTENTIE t- SEIZOEN SPECIALITEIT „Ragout de Langoustines' met kreeft, krab en coquilles. r fQUnden rjmmm '£tei Vrachtauto verliest kraan van 4,5 ton LEIDEN Een vrachtauto heeft gistermorgen om kwart voor acht op de Lammenschansweg een kraan met een gewicht van 4,5 ton verloren. Er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor, maar de kraan beschadigde wel het wegdek. De kraan is bedoeld om stenen te lossen. De vracht wagen was afkomstig uit Den Bosch. Bij onderzoek door de po litie bleek dat de kraan de hele weg vanaf Den Bosch los op de auto heeft gestaan. De zogenaam de borgpennen bleken niet be vestigd. Tegen de bestuurder van de auto is proces verbaal opge maakt. LEIDEN De politie gaat na Pasen een poging doen de voortdurende over last van vrachtauto's, personenauto's, fietsers en bromfietsers in de Haarlem merstraat te beëindigen. Vanaf dinsdag krijgt iedereen die de regels in het wan delgebied, negeert een bon. Laden en lossen mag al jaren alleen tot elf uur 's morgens en de politie zal ook daar streng de hand aan houden. Momenteel rijden de hele dag vrachtwagens door de winkelstraat. Volgens politiewoordvoerder D. Grave- land worden de regels in de Haarlem merstraat in steeds ernstiger mate over treden. „Het winkelend publiek moet constant noodsprongen maken voor ie dereen die maar door de straat rijdt als of er niets aan de hand is. Gisteren wer den we zelfs gebeld door iemand die meldde dat hij met zijn personenauto klem stond. Of we dat even konden op lossen", aldus de woordvoerder. De poli tie hoopt ook een einde te maken aan de gewoonte van veel winkeliers die de Haarlemmerstraat als parkeerplaats ge bruiken. 'Gisteren hebben agenten een bezoek ge bracht aan alle winkeliers in het gedeel te van de Haarlemmerstraat tussen de Hartebrugkerk en de Blauwpoortsbrug. De winkeliers werden gewaarschuwd dat vanaf dinsdag bonnen worden uit gedeeld. Vanmorgen werd begonnen met het bezoeken van de winkeliers in de rest van de winkelstraat. Volgens Graveland kan de overlast in de Haarlemmerstraat maar op één ma nier definitief worden opgelost: „Pas als de gemeente palen neerzet, wordt het daar echt leéfbaar". De politie kan zo n actie als volgende week plaats heeft, niet wekelijks volhouden wegens ge brek aan personeel. Wethouder van verkeer J. Peters heeft in het verleden laten weten dat overwo gen wordt de Haarlemmerstraat af te sluiten met palen. Parkeerwachters zou den sleutels van sommige palen moeten krijgen om laden en lossen in de Haar lemmerstraat tot elf uur 's morgens mo gelijk te maken. Tot dusver is van enige uitvoering van dat idee niets gebleken. Anne Frank-krant op aanvraag LEIDEN Mevrouw H. van Dongen (wethouder van onder meer onderwijs) is bereid 5000 gulden uit te trekken voor de verspreiding van de Anne Frank-krant. De wethouder was niet bereid de leerlingen van alle scholen zomaar een dergelijke krant op te sturen. Dit zou een bedrag van 17.500 gulden vergen. Alle scholen zullen binnenkort een brief ontvangen waarin wordt gemeld dat men de Anne Frank-krant kan bestellen. Me vrouw Van Dongen zei dit giste ren in een vergadering van de raadscommissie voor onderwijs. De commissie ging akkoord met dit voorstel. LEIDEN De werkge vers in Leiden zijn niet van plan mee te werken aan een nieuw overleg orgaan, dat in de plaats moet komen van de Stichting Leidse Binnen stad (SLB). Volgens de Leidse Vereniging van Industrie (LVI) staan de werkgevers in Leiden sterk afwijzend tegen over een dergelijke nieuwe constructie, om dat het nieuwe overleg orgaan volstrekt overbo- zou zijn. Het LVI schrijft een en ander in een brief aan het college van B en W. Het in het leven roepen van een nieuw overlegorgaan is voorgesteld door de FNV, het CNV en het KNOV en zou zich met name moeten richten op plaatselijke soci aal-economische aangelegen heden en dus een soort loka le SER moeten vormen. Vol gens de LVI bestaan er ge noeg van dergelijke instel lingen: de Kamer van Koop handel, de winkeliersvereni gingen, de Stichting Werk gelegenheid, een adviescom missie voor het arbeidsbureau, de begelei dingscommissie Sociale Werkvoorziening, een aantal gemeenteraadscommissies en ook de SLB wordt de LVI genoemd. Volgens de LVI blijkt uit er varingen in andere steden dat het nieuwe orgaan „een hoeveelheid energie en tijd van de deelnemers zal ver gen die in geen verhouding zal staan tot het beoogde re sultaat". Volgens de LVI stellen werkgeversorganisa ties als het VNO en het NCW zich op een vergelijk baar standpunt. De brief van de LVI moet vooral voor wethouder J. Fase van economische zaken als een onplezierige verras sing komen. De wethouder zei vorige week nog dat wat haar betreft de SLB heeft afgedaan. De SLB zou vol strekt niet functioneren, wat onder meer blijkt uit de moeilijkheden rond het voorzitterschap. Volgens Fase bleek de SLB ook niet bereid opening van zaken te geven over de activiteiten van de afgelopen maanden. Het nieuwe overlegorgaan tussen gemeente en werkge vers en werknemers zoals voorgesteld door FNV, CNV en KNOV zou volgens de wethouder de plaats van de SLB moeten innemen. „Dat lijkt me een goed plan", merkte ze vorige week op. De raadscommissie economi sche zaken buigt zich op 17 april over de gerezen proble- LEIDEN Vijftig stu denten klassieke talen hebben zich gestort op 'De kikkers' van Aristopha nes. De Griekse komedie- dichter zag zijn stuk in 405 onder uiterst benarde om standigheden met- groot succes opgevoerd worden in Athene, dat na een slo pende oorlog al enige tijd belegerd werd door haar eeuwige vijand Sparta. 'De kikkers' was niet alleen een stuk om de aandacht af te leiden, het moest ook een steun in de rug zijn van de gedemoraliseerde burgers. De boodschap, die zij uit de komedie konden putten, was: laat je leiden door diegenen, die nog de oude waarden voorstaan, de goden zijn hen welgezind. Dat gegeven is in 'De kikkers' uitgewerkt in de strijd tussen twee overleden dramaturgen in de onderwereld, de ver nieuwer Euripides en de tradi tionele Aischylos. Dionysos, god van de levenskracht en beschermheer van de wijn, daalt in de Hades af om een echte dichter naar Athene te rug te halen. In het rijk van Pluto vechten de twee literato ren om de titel van 'beste dode dichter'. Euripides verwijt Aischylos de bombastische taal in zijn stukken vol wapenge kletter en vroomheid. De ar gumenten die Aischylos tegen zijn collega inbrengt, liggen vooral op het morele vlak: de wat softe vernieuwer zou de moraal van het volk ondermij nen. Dionysos treedt op als scheids rechter, maar komt in een mooie rol (Hans Paanakker) als een laffe losbol weinig be trouwbaar over. Gelukkig maakt hij wel de goede keus: Aischylos gaat mee terug naar het land der levenden. De classici hebben er een spontane, levendige voorstel ling van gemaakt, waar het spelplezier van afdruipt. In de eerste plaats is die levendig heid te danken aan de soepele vertaling, die ze uiteraard ook zelf verzorgd hebben. Anach ronismen leverden vaak lach salvo's op: Charon zet Diony sos voor twee strippen over in een rubberbootje. Ook een verantwoorde vermenging van stijlen had een dergelijk effect; zo botsten de plechtige gymna siumvertalingen prettig met het verder zeer dagelijkse taal gebruik. Zang en muziek, regie (Theo Joppe). kostuums, decor en rekwisieten, belichting, alles was sober en functioneel uit gevoerd. 'De kikkers' is een pretentieloze, geestige en frisse voorstelling die nog op 15 april op het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest te zien is. en daar na nog op een aantal andere middelbare scholen. DICK VAN TEYLINGEN De enige mengkoelmachine ter wereld waarmee continu bij een temperatuur van 2 mili-kelvin gemeten kan worden staat in het Kamerlingh Onneslaboratorium. Open middag Kamerlingh Onneslaboratorium LEIDEN Belangstellenden kunnen woensdag 17 april kennis maken met het natuurkundig onderzoek, dat in het Leidse Ka merlingh Onneslaboratorium aan de Nieuwsteeg 18 plaats vindt. Dit laboratorium onderscheidt zich van andere natuurkundige laboratoria doordat het zich heeft gespecialiseerd op het natuur kundig onderzoek bij lage tot zeer lage temperaturen, dichtbij het absolute nulpunt. Bij vrijwel alle onderzoekingen wordt gewerkt met koelvloei stoffen als vloeibare stikstof, -waterstof en vloeibare helium, waardoor bijvoorbeeld de magnetische en electrische eigen schappen van atomen nauwkeurig gemeten kunnen worden. Na een korte inleiding wordt er woensdag een bezoekje gebracht aan verschillende afdelingen, waaronder de plaats waar men de laagste temperaturen ter wereld weet te bereiken, de glasblaze rij, waar appartauur voor diverse experimenten wordt vervaar digd, de cryogene afdeling waar lucht, stikstof, waterstof en he- liuym vloeibaar wordt gemaakt en de historische afdeling, met oude apparaten. Aanvang open middag 14.00 uur. Belangstellenden kunnen zich opgeven bij de afdeling voorlichting van de universiteit tel. 071- 148333 tst. 3133 of 3665. Cursus Belangstellenden voor de natuur in de duinen kun nen meedoen aan een zoge naamde duincursus. Aan de orde komt het ontstaan van de duinen, de bewoningsge- schiedenis en de dieren, planten en insekten in de duinen. De cursusavonden zijn 12 en 19 ap ril, 3. 10, 24 mei, 7 en 21 juni. Verder zijn er excursies op 13 en 27 april, 4 en 11 mei en 1 en 15 juni. Deelname kost 50 gul den. Inlichtingen tel. 142360. Open podium Folkclub Horus houdt mor genavond weer open podi um in Aniba's muziekka mer aan de Herenstraat 1. Vertolkers van alle soorten (folk)muziek zijn welkom om hun capaciteiten te to nen. Het open podium be gint om negen uur. Vooraf aanmelden (071-149282 Of 01717-2726is mogelijk, maar vlak voor aanvang kan dat ook. Huisvrouwen De afdeling Leiden/Oegst geest van de Nederlandse Vereniging van Huisvrou wen heeft voor de maand april weer een aantal activi teiten op het programma. Donderdag 11 april wordt een dagexcursie naar Utrech t gemaak t, dinsdag 16 en woensdag 17 april wordt met het UW een kledingbeurs gehouden, woensdag 24 april gaan de cursussen 'schilderen met olieverf' en 'Hindelooper schilderen' van start. Don derdag 25 april wordt vanaf twee uur een lezing gehou den door dr. L.P. Walburgh Schmidt over plantenge- neeskunde en kruiden Alle activiteiten hebben plaats in het Verenigingsgebouw aan de Cealicistraat 18. Voor na dere inlichtingen: 220467. Con tact middag overleden kind" houdt za terdag 13 april een contact middag voor de regio Zuid- Holland. Deze bijeenkomst wordt van een lot half vijf gehouden in Voorburg. Wie deze middag wil bijwonen kan zich opgeven bij het landelijk contactadres van de vereniging. Albert Cuyp- straat 8. 2391 XN Hazers- woude of telefonisch via 070-459211. DEN Het kleurrijke vis- i niet langer dan een paar imeter en vertoont op het te gezicht niet meer op- kelijke eigenschappen dan willekeurige goudvis in kom op een oud-Hollands isoir. Het beestje behoort ?en groep vissen die onder weinig inspirerende naam plochrominen" door het le gaat. Toch maakt hij honderden soortgenoten en essentieel deel uit van leven van honderdduizen- ïensen in Tanzania, Oe- en Kenia. De haploch- inen domineren het visbe- d in het Victoriameer dat en de drie Oost-Afrikaanse :en ligt ingeklemd en vor- een goede en goedkope tbron voor de arme bevol- rond het inmens grote r. Een belangrijk deel van dagelijkse voedsel bestaat ïaplochrominen. Probleem leen dat deze voedselbron dt bedreigd door overbe- ng en door de vraatzuchti- lijlbaars. dewerkers van het Zoölo- h Instituut van de Leidse versiteit doen al jaren we- happelijk onderzoek ibsidieerd door het minis- ie van buitenlandse zaken het Wetenschappelijk On- :oek Tropen naar ha- •hrominen. De groep be- t totaal uit een man of tien rvan er nu drie in Tanza- zitten. Al jaren zijn leden het team bij het Victoria- •r aan het werk en dan met e aan de Mwanza Golf in izania. De Mwanza Golf is ;eveer net zo groot als de iterschelde. Het kan nog tallen jaren duren voordat biologisch onderzoek echt ifgerond. De Leidse biolo- hopen echter voor het zo- is hun kennis en bevindin- Wi aan lokale wetenschappers ^ergedragen te hebben, zodat Ki zelf het onderzoek voort nen zetten. sa{ begon allemaal met een toek van Prins Claus aan het Victoriameer in Tanzania. Claus was daar in verband met een TNO-project waar la ter een vismeelfabriek uit voortgekomen is. „Juist die vismeelfabriek deed ons schrikken", legt K. Barel, één van de Leidse biologen uit. Hij staat tussen een groot aantal aquaria in één van de vertrek ken van het Zoölogisch Insti tuut van de universiteit, waar in een aantal haplochrominen rustig hun zwemoefeningen verrichten. „Je kan niet zo maar op grote schaal gaan vis sen in een meer. ook al is het een plas water die meer dan twee maal zo groot als Neder land. Als je dat wel doet en ook nog jarenlang, dan ver stoor je allerlei biologische ke tens. Op lange termijn kan zo iets desastreuze gevolgen heb ben Wij dachten: hoe kunnen ze dat nou doen, die vismeelfa briek en zijn ons onderzoek op dat meer en op de haplochro minen gaan richten". Het op grote schaal vissen op haplochrominen in het Victo riameer is pas na 1975 op gang gekomen, mede door de ont wikkelingshulp vanuit het westen. Dreigt overbevissing de haring uit onze Noordzee te verdrijven, in Tanzania zorgt de jacht op de haplochrominen ervoor dat deze vissen steeds minder in het meer voorko men. In 1976 werd nog 1750 kilo vis per uur uit het water gehaald, nu is dat al gedaald tot 600 kilo per uur. Bioloog Barel, in een duize lingwekkend tempo formule rend: „Leken zeggen dan al gauw dat je grotere schepen moet inzetten, maar zo werkt dat niet. Waar geen vis is, kan je geen vis vangen. De lokale bevolking is trouwens hele maal niet zo blij met die vis vangst op grote schaal, waarbij trawlers worden gebruikt. De schepen varen door de kleine netten heen van de arme be volking rond het meer. Ze vernielen ze dus. Die mensen hebben trouwens ook erg te lijden onder de aanhoudende droogte. Ten oosten van het Victoriameer is het in vijftig jaar niet zo droog geweest en ook de economische recessie is hen niet ongemerkt voorbij gegaan. Dat soort effecten ver sterkt elkaar ook nog. Daarom is het name voor de lokale be volking erg belangrijk dat de haplochrominen ook op lange re termijn in het meer in vol doende mate aanwezig blij ven". Nijlbi aars Een tweede en minstens net zo grote bedreiging voor de ha plochrominen en daarmee voor de voedselvoorziening van dc Afrikaanse bevolking rond het Victoriameer is de nijlbaars. De nijlbaars is een vis die 200 kilo kan wegen en andere vissen eet. Vooral ha plochrominen zijn hapklare De twee Leidse biologen F. Witte (links) en K. Barel M. van Oijen. de conservator vissen van het Rijksmuseum van Natuurlijke Historische, de verschillende soorten haplochrominen het Victoriameer in Tanzania ontdekt en beschreven. Een lid het team van Leidse biologen aan het werk op het Victoriameer in Tanzania. Met wat moeite wordt een nijlbaars van 30 kilo gewogen. Een nijlbaars kan 200 kilo zwaar en 2 meter lang brokken voor de nijlbaars. Collega bioloog F. Witte over deze roofvis: „De mens heeft de nijlbaars zo'n twintig jaar geleden in het meer uitgezet. Hij kwam er oorspronkelijk niet voor. De nijlbaars zou een grotere visopbrengst tot resul taat moeten hebben, maar het tegenovergestelde is het geval. De haplochrominen worden bedreigd en er zit nu al zoveel nijlbaars in het meer, dat ze bij gebrek aan haplochrominen zelfs hun eigen jongen opeten. Je moet niet zomaar ergens een andere diersoort uitzetten, omdat de kans erg groot is dat je een bestaand evenwicht verstoort en je de boel op lan gere termijn hopeloos in de war gooit". Daar komt bij dat de nijlbaars dan wel groot mag zijn. maar de lokale bevolking niet meer voedsel oplevert. „Integen deel", zegt Witte „Tachtig procent van de eiwitten van de haplochrominen is verloren gegaan als de bevolking nijl baars eet. Er zijn dus veel meer haplochrominen in het meer nodig om de lokale be volking via de nijlbaars te voe den dan wanneer alleen maar haplochrominen gegeten zou den worden. Het is net zoals met ons veevoer. Als we dat zelf zouden eten en niet aan de koeien en varkens zouden voeren, dan zou er veel min der voedsel verbouwd hoeven te worden om de Nederlandse bevolking in leven te houden". Het uitzetten van de nijlbaars blijkt om nóg een reden on verstandig te zijn geweest: „De Nijlbaars wordt in de steden verhandeld en gegeten De arme lokale bevolking heeft er dus niets aan De bedreiging van de haplochrominen heeft ook grote sociale gevolgen voor de lokale bevolking De vrouwen bereiden de haploch rominen, terwijl de handel in nijlbaars door mannen uit de stad wordt bedreven. Als de haplochrominen verdwijnen, vervalt dus een deel van de dagtaak van de vrouwen". Unicum Blijft de vraag waar dat biolo gisch onderzoek rond het Vic toriameer nu precies uit be staat. Zuiver wetenschappelijk zijn de haplochrominen een uni cum onder de gewervelde die ren. Er is geen tweede voor beeld van een groep dieren be kend, die zich op zoveel ver schillende manieren heeft ont wikkeld. Barel daarover: „We waren zeer verbaasd over wat we in het meer aantroffen. De verscheidenheid was zo ont zettend groot. De groep ha plochrominen, die alleen in het Victoriameer voorkomt, is evolutionair zo recent dat de soortvorming nog in volle gang is. Zo heb je haplochro minen die plankton eten, die slakken eten. er zijn vleeseters en algeneters. Er zijn ook zo genaamde pedofagen Dat zijn haplochrominen die de eitjes uit de bek van broedende vrouwtjes eten. Haplochromi nen broeden hun eieren name lijk in hun bek uit. Ook de plaats waar ze in het Victoria meer leven kan heel verschil lend zijn. De ene soort leeft in modder, de andere bij zand banken en de derde daar waar de bodem uit rotsen bestaat. In het hele meer moeten zo'n vijfhonderd verschillende soorten haplochrominen zit ten. Wij hebben er inmiddels zo'n 100 uitvoerig beschre ven". Witte vult zijn collega aan „Dat gedetailleerde onderzoek is noodzakelijk om te kunnen bepalen, waar wel en waar niet gevist kan worden in het meer. Je moet van de meeste soorten weten waar ze zich wel en waar ze zich niet op houden. Je moet ook weten wanneer het broedtijd is. Pas als je op dat soort vragen een antwoord kan geven, kan je bepalen hoeveel er gevist kan worden en wanneer. Anders blijf je het risico lopen, dat het ecologisch evenwicht voor al tijd wordt verstoord". Nyerere De Leidse biologen trokken vorige maand de aandacht door één van de soorten ha plochrominen de naam van de Tanzaniaanse president te ge ven. „Eén van die soorten ha plochrominen hebben we de Nyerere-vis genoemd", aldus Barel „omdat het ons wel pas send leek op deze manier zo wel in Tanzania als in Neder land aandacht voor ons werk te vragen. Het staatsbezoek van president Nyerere aan Ne derland was een goede gele genheid. We zijn natuurlijk niet helemaal wars van wat publiciteit voor ons werk, maar feit is dat de voedsel voorziening van honderden- duizenden er mee gemoeid is. We hebben dat nog eens te genover de president bena drukt toen we hem in Scheve- ningen de Nyerere-vis hebben overhandigd". De president kreeg tevens een schilderij dat door Leidenaar Cor Elzenga van een haploch rominen is gemaakt. Witte benadrukt nog eens dat de bioloog alleen maar verant woord advies over de vis vangst kan geven, als zeer nauwkeurig en langdurig on derzoek is gedaan. „Wat ons onderzoek de komende jaren precies zal opleveren, is kof fiedik kijken Je kan als bio loog wel allerlei wetenschap pelijke adviezen aandragen, maar je moet altijd maar af wachten of de politiek zal luis teren. We hopen in elk geval te voorkomen dat allerlei dol drieste investeringen worden gedaan die de vis en de lokale bevolking alleen maar schade toebrengen". MARCEL GELAUFF

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 13