„Die 36-urige
werkweek komt
er volgend jaar,
hoe dan ook"
Verkiezingen worden vooral strijd tussen CDA en WD
WENEN
Politiek
Partij
Pariemei
BINNENLAND
£eidöcQowiant
ZATERDAG 30 MAART 1985 PAGL
1TE
AMSTERDAM Voor de
leden van de Industrie
bond FNV staat het als
een paal boven water: de
36-urige werkweek moet
er in 1986 komen. Bonds
voorzitter Dick Visser
gaat nog een stapje ver
der: „Die kortere werk
week komt er, hoe dan
ook", zegt hij. „Daar ben
ik heilig van overtuigd".
Werd enkele maanden gele
den nog alom gespeculeerd
dat, met name gezien de hoge
winstcijfers en de geringe
werkgelegenheidseffecten van
de eerste golf van arbeidstijd
verkorting, looneisen weieens
zouden kunnen gaan prevale
ren boven „inleveren" voor
korter werken. „Het is duide
lijk, dat die sombere voorspel
lingen niet zijn uitgekomen",
zegt Visser.
In zijn werkkamer in het
bondskantoor te Amsterdam
kijkt Visser de toekomst opti
mistisch tegemoet. „Tijdens de
ledenraadplegingen is er geen
enkele roep geweest om hoger
loon. Zelfs niet daar waar de
winsten tot recordhoogten zijn
gestegen. Dat is een overdui
delijk bewijs dat de interne
bondsstrijd op dit punt is ge
streden. Nu is er een klimaat
dat stelt: doorgaan met ar
beidstijdverkorting".
Volgens Visser passen in dat
beleid trouwens geen loonei
sen. „Je bent pas echt solidair
bezig als je naast herverdeling
van arbeid een loonpolitiek
voert waarbij rekening wordt
gehouden met uitkeringsge
rechtigden. Die bereidheid is
er in de bond. Dat er in de
cao-onderhandelingen niet is
gerammeld met geldbuidels
wijt ik met name aan de op
stelling van onze leden".
De Industrie- en Voedings
bond van het CNV dreigde na
de eerste moeizaam verlopen
cao-onderhandelingsronde een
looneis van tien procent te
stellen als de werkgevers zou
den weigeren verder te praten
oyer korter werken. Visser
noemt zo'n argument onzin
„We hebben tegen onze CNV-
collega's gezegd: „Stop daar
mee, daar schieten we niets
mee op". Sindsdien heb ik die
eis niet meer gehoord".
VOORZITTER INDUSTRIEBOND FNV IS OPTIMISTISCH:
ting bij de overheid
worden. „Het lijkt zo s;
Daarom heeft de opv
van de vakbeweging ooi
brede steun gekregen
publieke opinie. Niet all
de pers maar ook in de
schap en de politieke pi
Vrij algemeen luidt het
punt: we moeten doorga,
atv".
Wettelijk regelen!
Doorgaan met herverdell
korter werken staat oold
in het vaandel van de
van de Arbeid. Maar
deze partij, waarvan ooll
ser actief lid is, gaan ste«
op om arbeidstijdverkT
maar wettelijk te regeleq_
ser is hier mordicus tegeu
ben formeel en informs
een tijdje bezig om de M
standers van wettelijk re i
ervan te overtuigen d;
een heilloze weg is, ontx
baar, alleen al omdat
onze bedrijfstakken al zo'/
verschillende vormen
korter werken zijn
voerd".
Volgens Visser heeft de 1
nog steeds een blinde
voor wat betreft het funci
ren van de industrie, i
plaatsen van atv in een t
lijke kader zet niet alld
onderhandelingspartners"
ten spel, maar is ook het 1
van een geleide loonpol
iets wat de vakbeweging;
kant afwijst. Vanuit beidi on
gangspunten gezien zou h£
termate onverstandig zijn'Rjy
de partij om die lijn te v(iUL
Ik hoop dat men de argiironc
ten van vakbondszijde ngSC
sterk zal laten wegen", je E
»voL
T P°r
ger
c rjl
nb^1
en
n J
le)
de
inct
e. -m/*
n w
Hel
;rs*-
Dick Visser, voorzitter van de Industriebond FNV: „Het is heel verstandig van personeelsafde
lingen om nu al met schema's voor een 36-urige werkweek te beginnen. Dat doen ze ook vanuit
de overtuiging dat het er toch wel van komt".
Spar
Iropi
asse
Sinds enkele weken verkeren
de cao-onderhandelingen op
veel plaatsen in een impasse.
Partijen gingen uit elkaar toen
bleek dat werkgevers weiger
den zich vast te leggen op de
invoering van de 36-urige
werkweek in 1986. Men ging
terug naar de achterban voor
nader overleg. Voor de Indus
triebond FNV betekende dit
een serie ledenraadplegingen.
Daar kwam onverkort naar
voren dat moest worden vast
gehouden aan de vakbondsei-
sen.
Vorige week gingen de ultima
ta de deur uit: als de werkge
vers zich niet bereid tonen om
voor 1 april opnieuw te gaan
onderhandelen dan breken er
na Pasen op tal van plaatsen
acties en stakingen uit, zo luid
de de waarschuwing. Inmid
dels hebben de grote onderne
mingen Akzo, Philips en
Hoogovens positief gereageerd
en worden de onderhandelin
gen aldaar hervat. Dat zal
eveneens het geval zijn in de
metaalindustrie. Mochten on
verhoopt deze gesprekken op
niets uitlopen dan zullen niet
schromen de barricaden te be
klimmen.
Visser is wat hij noemt „gema
tigd optimistisch". Hij zegt
openingen te zien, maar is zich
bewust dat er nog vele onze
kerheden zijn. Het optimisme
baseert Visser op het feit dat
er, volgens zijn zeggen, nogal
wat ondernemingen zijn die
zich niet kunnen vinden in de
starre opstelling van de werk
geversorganisaties. Om de on
derhandelingsstrategie van de
groten niet te doorbreken hou
den zij zich echter vooralsnog
gedeisd. Veel van deze bedrij
ven zijn wel al begonnen met
het maken van schema's, die
uitgaan van een gemiddelde
werkweek van 36 uur. „Het is
heel verstandig van perso
neelsafdelingen om daar nu al
vast mee te beginnen. Dat
doen ze ook vanuit de overtui
ging dat het er toch wel van
komt".
Spilfunctie
Visser wijst erop dat er al voor
zo'n 100.000 werknemers over
eenkomsten over de 36-urige
werkweek zijn gesloten. „Wij
hebben voldoende ervaring
opgedaan bij de verkorting
van de 40-urige werkweek
naar 38 uur om te beseffen dat
korter werken een ingrijpend
proces is in de organisatie dat
veel tijd en overleg vergt.
Daarom willen we verder pra
ten, ook over de vorm waarin
een en ander gestalte moet
krijgen. Het zijn echter de
multinationals en de centrale
werkgeversorganisaties die er
in zijn geslaagd een dikke mist
te leggen over de onderhande
lingen. Naar buiten toe wek
ken ze de indruk dat ze best
verder willen gaan met her
verdeling van werk, maar aan
de onderhandelingstafel heb
ben ze tot nu toe alleen een
keihard nee laten horen". Vol
gens de bondsvoorzitter heeft
arbeidstijdverkorting ook een
belangrijke „spilfunctie". Spe
cifieke maatregelen als het
aantrekken van jongeren en
ouderen, wat de werkgevers
nogal eens voorstellen, zijn
niet los te koppelen van ar
beidstijdverkorting. Atv is no
dig om jongeren die boven dc
sterkte worden aangenomen
en opgeleid, uitzicht op vast
werk te geven. Er moet jaar
lijks ruimte zijn voor twee
procent extra jongeren. Die
ontstaat alleen maar als de ge
middelde werkweek wordt te
ruggebracht. Dat levert banen
op
„Maar nogmaals", benadrukt
Visser met klem, „het gaat ons
om arbeidsplaatsen en als we
door arbeidstijdverkorting
plaatsen kunnen behouden
dan is dat even waardevol als
het creëren van nieuwe ar
beidsplaatsen via herbezetting.
Het gaat tenslotte om mensen
en als je mensen aan het werk
kunt houden, dan wel mensen
aan het werk kunt helpen die
nu nog in de kaartenbakken
van het GAB zitten, als je de
mens als uitgangspunt neemt
is het allebei even waardevol"
Ook de Industriebond FNV
gaat er, evenals de werkge
vers, vanuit dat korter werken
„kostenneutraal" (het mag de
werkgevers niks extra kosten)
moet worden ingevoerd. Het
mag niet leiden tot een stijging
van de kosten of de concur
rentiepositie van het Neder
landse bedrijfsleven aantasten
Maar aan de andere kant gaan
de bonden er vanuit dat korter
werken ook geen koopkracht
verlies mag opleveren. Dus,
concludeert Visser, zal er wat
gedaan moeten worden aan
het grote verschil tussen bru
to- en nettoloon. Daar ligt vol
gens Visser een rol voor de
overheid om daar via premie-
en belastingverlaging wat aan
te doen.
Tweesnijdend
„Ik vraag geen terugtredende
overheid, die afwacht of de
gasten in het cao-overleg er al
of niet uitkomen. Nee, de
overheid moet een actieve rol
spelen, als werkgever èn als
wetgever. De voor dit jaar ge
realiseerde belasting- en pre
mieverlaging heeft weinig op
geleverd voor de onderhande
lingen. Visser denkt dat dit
komt omdat er geen centrale
overeenkomst afgesloten is.
„Het is allemaal uiterst onze
ker. Als Ruding weer in de
moeilijkheden komt zal hij
weer ghan knoeien aan de so
ciale premies. Hij dreigt nu al
om wederom in te grijpen in
de sociale fondsen. Die fond
sen kunnen dat alleen maar
terugverdienen door de pre
mies te laten stijgen, met alle
gevolgen vandien voor de
koopkracht en het onderhan
delingsproces. De vicieuze cir-
cel is rond als je bedenkt dat
niet doorgaan met arbeidstijd
verkorting leidt tot meer
werklozen en dus tot hogere
premies. Dat is een extra argu
ment voor de overheid om dit
soort domme maatregelen ach
terwege te laten".
Visser noemt het een tweesnij
dend zwaard; naarmate de
herbezetting groter is in het
bedrijfsleven stijgen de inkom
sten van belastingen en pre
mies en kan ook de herbezet-
Het per bedrijf raadplege^
de leden heeft de indutinê
bond niet alleen brede ivat
opgeleverd, het heeft de iet
ook geleerd dat beter kan Wqi
den aangesloten bij de spe
ke bedrijfssituatie, zodaueuv
„op maat" kan worden gei Ae,
seerd. Dat is volgens 1
ook een proces dat leidt t
centralisatie en democr^'p
ring van het vakbonds^-^
omdat de bond zo veel bel eJr e
staat is om zeggenschap Lt
oefenen op de gang van z
in elk bedrijf.
Visser geeft als voorbeeLan:
raamovereenkomst die ij*
metaalsector is afgespi^^,
om de 40-urige werkweCrw,
verkorten naar 38 uur.
drijf is door de mensen^an
onderhandeld over hun L^te
invulling. Er wordt dait.^
niet langer alleen door djen
zoldigde vakbondsbestuureer'
onderhandeld, maar ook^^
kaderleden zelf. „Dat vir
zeer positief. Het is een"-
sterking van het vakhV
werk. Die mensen weteiyli
van hun eigen bedrijf A
zijn er nauw bij betrof
Het stelt wel hoge eisen al
coördinatie op centraal ni>r|-|
want je moet toch proberr
ontwikkelingen zoveel n 1
lijk op elkaar af te stem' D
Maar we slagen daar a;
in". jlJS
MARGA RIJIfen 1
PEN HAAG CDA-
voorzitter Piet Bukman
had in feite gelijk toen hij
enkele dagen geleden in
een interview met deze
krant zijn afschuw uit
sprak over de verkiezings
koorts die het Haagse po
litieke wereldje al enkele
maanden beheerst. De ka
merverkiezingen zullen
pas volgend jaar mei wor
den gehouden, maar poli
tici en ook de media (hier
verdwijnt onze hand in ei
gen boezem) hebben er de
mond al van vol en for
meren alvast naar harte
lust het ene kabinet na
het andere.
Deze vroegtijdige rage is voor
een belangrijk deel veroor
zaakt door de opiniepeilingen,
die met een hogere frequentie
dan enkele jaren geleden aan
geven hoe de partijvlaggen er
bij hangen: slap of fier wappe-
den met een mengeling van
voldoening, ongeloof en vrees
wordt aangekeken tegen een
score van ruim 60 zetels en
een flink verlies van de coali
tie CDA-VVD.
Het is natuurlijk moeilijk, zo
wel voor de media als voor de
politici, om bij zulke resultaten
te doen alsof je neus bloedt en
je te onthouden van elke spe
culatie over de vraag hoe de
politieke verhoudingen er na
de stembusstrijd van 1986 uit
zullen zien. PvdA-leider Den
Uyl heeft er overigens ook
hoogstpersoonlijk toe bijgedra
gen dat de verkiezingen al zo
snel hun schaduwen vooruit
hebben geworpen. Nota bene
vorig jaar zomer al begon hij
een offensief tegen de mogelij
ke betrokkenheid van SGP,
RPF en GPV bij een toekom
stig minderheidskabinet van
CDA en VVD.
Ongewenst
Uitgelokt door alle publiciteit
die de waarschuwingen van
Den Uyl en de uitslagen van
de opiniepeilingen teweeg
brachten moesten de huidige
coalitiepartijen wel uit hun
tent komen. En zo mengden
ook zij zich in het formaties-
pel. De mogelijkheid van sa
menwerking met de kleine or
thodox-christelijke partijen
werd zowel door het CDA als
door de VVD met termen als
„onrealistisch" en „onge
wenst" weggewuifd. Opmer
kelijk is overigens dat geen
van beide, zelfs VVD-leider
Nijpels niet, een keihard „uit
gesloten" of „onaanvaardbaar"
liet horen. Wat dat betreft
heerst er dus nog enige ondui
delijkheid.
De wens die CDA en VVD
eenparig hebben geuit ten aan
zien van hun opstelling in de
verkiezingsstrijd laat echter
niets aan duidelijkheid te wen
sen over. De twee partijen wil
len het liefst opnieuw met el
kaar verder.omdat alleen op
die manier de beleidslijn van
het kabinet-Lubbers kan wor-
SUSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES
o" het h0wiiml burst HlMO ih
mntn vit nis n het verlies vnn de
s
om 5 mnttni \i^
IIII /t/^0
Lombih hoe hun wman
dnmitmhe aluitie 10 teh doen'!
\Uil moei je mei die limp j
f5ST. Idske'. lh neliiht
min rerstind om een opj
\loiiinf te mnden1
den doorgetrokken. Van de
VVD wisten we dat al lange
tijd, maar het CDA, waaruit
aanvankelijk slechts inciden
teel verliefde geluiden jegens
de VVD opstegen, roept het nu
ook luide van de daken.
Duidelijkheid
Eind vorige week belegden de
CDA-kmerfractie en het par
tijbestuur een tweedaagse „be
zinningsbijeenkomst" in Lage
Vuursche, waar men niet al
leen de politieke strategie van
vandaag de dag besprak maar
ook die van de toekomst. Una
niem werd daar vastgesteld
dat aangekoerst moet worden
op voortzetting van het huidi
ge beleid. En aangezien de
praktijk heeft geleerd dat dit
beleid met de VVD het best tot
uitvoering is te brengen, ligt
het voor de hand dat de coali
tie geprolongeerd wordt.
Een dergelijke duidelijke op
stelling van het CDA. maar
liefst 14 maanden vóór de ver
kiezingen, is hoogst opmerke
lijk. „Het CDA is een stuk dui
delijker geworden", zei Piet
Bukman deze week. De mist
die in het verleden vaak rond
het CDA hing was volgens
hem niet meer dan een „ver
velend bijprodukt" van het fu
sieproces tussen KVP, ARP en
CHU. Ten aanzien van de gro
te lijnen van het sociaal-econo
misch beleid en de voorkeur
voor een politieke partner in
een volgend kabinet is die
mist inderdaad opgetrokken.
(Terzijde: op sommige gede
tailleerde beleidsterreinen hult
het CDA zich overigens nog
wèl in nevelslierten. Wat wil
men nu precies met het vraag
stuk van de euthanasie: in een
wet regelen of niet? Moet er
nu wel of niet een anti-discri-
minatiewet komen? Mogen er
van het CDA nieuwe kerncen
trales worden gebouwd en zo
ja hoeveel? Moet de Marker
waard nu wel of niet ingepol
derd worden?)
De CDA-kiezers weten nu in
elk geval wat hun partii na de
verkiezingen van 1986 beoogt.
Dat wil echter nog niet zeggen
dat een stem op het CDA te al
len tijde een hernieuwd CDA-
VVD-kabinet zal betekenen.
Want aan de prolongatie-plan
nen van CDA en VVD is een
belangrijke voorwaarde ver
bonden: de kiezers moeten die
voortzetting volgend jaar mei
natuurlijk wel mogelijk ma
ken! Als er nu verkiezingen
zouden zijn, was de formatie
van een CDA-VVD-kabinet
niet mogelijk, zelfs niet met
gedoogsteun van de kleine
rechtse partijen, zo wijzen de
opiniepeilingen uit. Maar dat
zegt natuurlijk nog niets over
de politieke verhoudingen in
mei 1986, want het electoraat
kan in een jaar tijd nog won
derlijke sprongen maken.
Onrust
Niettemin is in de VVD, de
partij die in de peilingen het
zwaarst verliest, al enige on
rust ontstaan over de vraag of
het volgend jaar wel zal luk
ken de samenwerking met het
CDA voort te zetten. De voor
naamste aanleiding tot die on
rust vormden enkele onlangs
bekend geworden voorstellen
van de CDA-commissie die het
nieuwe verkiezingsprogram
voorbereidt.
Enkele hoofdpunten daaruit:
Na 1986 zou er minder bezui
nigd behoeven te worden dan
in de voorafgaande jaren, de
burgers zouden een verlaging
van loonbelasting en sociale
premies tegemoet kunnen zien
en de koopkracht van de mini
ma zou moeten worden gega
randeerd. In politieke kringen
werd onmiddellijk geconclu
deerd dat de CDA-program-
commissie met deze voorstel
len de deur naar de PvdA zou
willen openen.
„Daar gaan ze weer!", ver
zuchtte VVD-partijvoorzitter
Jan Kamminga in het televi
sieprogramma „Haagsche
Bluf", toen hem werd ge
vraagd wat hij van de CDA-
plannen vond. En hoewel de
CDA-top sindsdien alle moeite
doet duidelijk te maken, dat er
geen sprake is van zelfs maar
een tersluiks lonken naar de
PvdA, blijkt het gewekte wan
trouwen in de VVD-gelederen
niet zo eenvoudig meer weg te
poetsen; ook niet toen CDA-
fractieleider De Vries deze
week op een spreekbeurt in
Groningen de PvdA demon
stratief in het wilde weg om
de oren sloeg teneinde elke
schijn van flirten met de socia
listen te vermijden.
Slogan
Het zal er dan ook wel weer
op uitdraaien, dat de VVD vol
gend jaar de kiezers met na
druk zal voorhouden dat een
stem op de VVD meer moge
lijkheden biedt tot behoud van
•de coalitie dan een stem op het
CDA. Dan krijgen we onge
twijfeld weer de ongenuan
ceerde slogan te horen: „Een
stem op Ruud is een stem op
Joop". De VVD zal daar zeker
garen bij spinnen en een flink
aantal twijfelende CDA-stem-
mers weten over te halen voor
de VVD te kiezen. Tegelijker
tijd zal het CDA juist alle mo
gelijke moeite doen, de in de
loop der jaren door de VVD
afgepikte stemmen (vooral in
het zuiden) weer terug te krij
gen. Dat kan nog een mooi
schouwspel worden: CdA
VVD, die allebei zo graagef
elkaar verder willen, zi
volgend voorjaar wellich?"*5
kaars grootste concurra^
zijn. De verkiezingen woiajr
dan vooral een strijd te
CDA en VVD. terwijFf"
PvdA als lachende derde
kijkt. leu
DICK VAN RIETSCHOljg"
(ADVERTENTIE)
Met uw krant naar
8-daagse luxe -
tourlngcarrels 495i"
Vertrek: 16 en 23 maart
Wenen Is een stad met veel cultuur, traditie en geschie
denis. Voor wie eens van de barokke pracht van deze
keizerstad wil genieten hebben wij een 6-daagse luxe
touringcarreis naar Oostenrijk georganiseerd. Het ver
trek Is zaterdag, waarop vanuit Den Haag en Rotterdam
via Venlo. Keulen. Frankfurt. Wurzburg naar het over
nachtingshotel in Geiselwind wordt gereden Zondag
gaat het via Neurenberg door het Donaudal. Passau,
Linz en St. Polten naar Laaben In het Wienerwald. Gelo
geerd wordt In het sfeervolle hotel Laabnerhof. gelegen
In een natuurrijke omgeving met goede wandelmogelijk
heden. Maandag rondrit door Wenen met o.a bezoeken
aan de St. Stephansdom. de Staatsopera. de Kapuzl-
nersgrube en de Donauturm, onder leiding van een
Nederlandse gids. Tijdens de avonduren bezoek aan het
Prater. Dinsdag staan de Hofburg met (Indien geopend)
de vermaarde Spaanse Rijschool op het programma
alsmede het slot Schönbrunn. 's Avonds wordt desge
wenst gelegenheid gegeven tot het bezoek aan een
opera, operette of concert.
Woensdag volle dagtocht door het Wienerwald met
eventuele boottocht Krems-Melk en bezoek aan de ab
dij. "s Avonds bezoeken we oen Heurlgen (wijngaarde
nier) in het wijndorpje Grlnzlng. Donderdag kan 's mor
gens een wandeling In de prachtige omgeving v
hotel worden gemaakt en is er 's middags gelegenheid?
om op eigen wijze Wenen te verkennen of te winkelei
Vrijdag verlrek via St. Polten naar Salzburg, t
korte rondrit wordt gemaakt en gelegenheid
jgn' /Geiset-
Zaterdag via Frankfurt langs de Rijn terug
winter voor de lunchpauze en vervolgens
Venlo voor een afscheidsdiner
per persoon op basis van een 2-persoons kamer metjjgc
douche en tollet en halfpension logies, ontbijt en*>
diner) inclusief het afscheidsdiner doch zonde.- de ja
diverse entreeprijzen.
Er zijn een drietal t-persoons kamers beschik baar ®nt
waarvoor een toeslag geldt van 50 per persoon. all<
Gecombineerde reisverzekering 20 per persoon 5; ee
poliskosten. Annuleringsverzekering 31/2%
relssom 6 kosten.
elpi
Inlichtingen en boekingen telefo
nisch onder nummer 070-190882
of persoonlijk in onze vestiging
aan de Spuistraat 71 /hoek Spui te
Den Haag
(maandag t/m vrijdag van 9-16 uur).
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL 070-190882
