Beun
de Haas
't hard te
verduren
Klusjesman kan tot over zijn oren in het werk zitten
Enkele jaarcijfers
ZATERDAG 30 MAART 198
NE
[JSWIJK Volgens de cij-
rs is het eenvoudig: het Ne-
trlandse bedrijfsleven komt
toenemende mate in moei-
kheden door de praktijken
in beunhazen. De garage-
ïuders derven jaarlijks mini-
aal 650 miljoen aan inkom
en door het werk van de
.usjesman, de levensmidde-
nsector verliest ruim 600
iljoen door de boerderijver-
jpen, de loodgieters zien 250
iljoen verdwijnen in het in-
trmele economische circuit
1 de kappers zo'n 200 miljoen
aar de thuisknippers. Omge-
tkend zijn dat een kleine
vintigduizend arbeidsplaat-
•n; in slechts vier branches,
laatsen die overigens niet al-
maal zouden worden opge
tild als de beunhazerij mor-
»n de wereld uit is. Zo sim-
?1 is het niet; het aantal is
ïhter wel een uitstekende in-
icatie voor de omvang van
et beunhazen.
e kappers riepen een tijdje gele-
in al heel hard help en nu zijn de
iragehouders, verenigd in de Bo-
ag, het meer dan zat. Maandag be
nt deze organisatie officieel een
impagne tegen de beunhazerij,
iaar ae afgelopen week heeft de
lefoon in het kantoor te Rijswijk
roodgloeiend gestaan. De initia-
efnemers zijn verbaasd; ze weten
let wat ze over zich hebben afge-
lepen. Consumentenorganisaties
jn woedend; ze praten over een
Bksenjacht. De beunhazen houden
ch een tijdje rustig en zullen ver-
olgens weer gewoon verder gaan.
e consument denkt even na en
et dan toch weer zijn portemon-
ee spreken, want de beunhaas is
u eenmaal voordeliger. Cirkel ge-
oten, probleem niet opgelost,
aar de letter van de wet is beun-
azerij een economisch delict. Een
irvent doe-het-zelver die aan zijn
igen auto sleutelt of zijn eigen huis
pknapt, is officieel geen beunhaas,
odra hij, of een werkloze vakman,
iezelfde werkzaamheden voor an-
eren gaat doen en niet aan een
antal wettelijke eisen voldoet, is
ij wel een beunhaas. Die eisen
Sn: een vestigingsvergunning, be
en van belasting, btw en sociale
temies. De vestigingsvergunning
loet worden aangevraagd bij de
lamer van Koophandel en wordt
Ueen verstrekt als de aanvrager
oldoet aan eisen van vakbe-
waamheid. handelskennis en kre
dietwaardigheid. Bijkomende ken
merken van een beunhaas zijn dat
hij geen garantie geeft op de werk
zaamheden en in sommige gevallen
zelfs de veiligheid van de consu
ment en dus de samenleving be
dreigt. Dat kan bijvoorbeeld het ge
val zijn bij onoordeelkundig aan
sluiten van gasleidingen of slecht
gerepareerde auto's.
Meer vrije tijd
Het ministerie van economische za
ken dient dergelijke overtredingen
op te sporen, door middel van de
Economische Controledienst (ECD),
en vervolgens uit te bannen. De cij
fers van de laatste jaren wijzen uit
dat het tegenovergestelde gebeurt;
steeds meer werkzaamheden wor
den uitgevoerd door beunhazen.
Volgens de ECD komt dat omdat
de koopkracht terugloopt en de
werknemer steeds meer vrije tijd
krijgt. Daardoor wordt het ver
schijnsel zo groot dat het niet meer
te controleren valt. Volgens de con
sumentenorganisaties floreert de
beunhaas vooral omdat het be
drijfsleven zelf zijn zaakjes niet in
orde heeft en volgens de consu
ment zijn de vaak enorme verschil
len in tarieven tussen beunhaas en
reguliere bedrijfsleven de oorzaak.
Neem het repareren van een auto.
Bij een Bovag-garage betaalt een
automobilst voor een grote beurt
van een middelgrote wagen toch al
snel 250 gulden. En dan moet die
auto nog pico bello in orde zijn,
want in de meeste gevallen ligt het
bedrag (veel) hoger. En wie zich
verbaast over, bijvoorbeeld, de
hoge priis van een uitlaat, krijgt
vrijwel altijd als antwoord: „Ja me
neer, de uitlaten van die )tjes
„Nou, paleisje hè?". De mid-twinti-
ger laat trots zijn grotendeels ver
bouwde huis zien, dat hij ongeveer
twee jaar geleden, helemaal uitge
woond, heeft gekocht. Inderdaad,
een prachthuis. Zal wel een flinke
duit gekost hebben„Ik schat tot
nu toe zo'n twintigduizend gulden".
Dat zou je niet zeggen, maar ja, de
erkende aannemer is er ook niet
aan te pas gekomen. Beun de Haas
heeft hier zijn hantekening onder
gezet „Ik heb een beneden-modaal
inkomen. Als ik een aannemer dit
huis had laten verbouwen was ik
ongeveer vijftigduizend gulden
kwijt geweest. En dat kan ik onmo
gelijk betalen".
Dus kwam hij met een goede ken
nis/vriend overeen dat die aan het
verbouwen zou gaan. „Met als bij
komend voordeel dat we samen
konden overleggen wanneer we
bepaalde dingen zouden doen. Een
aannemer rost zo'n huis in een be
paalde tijd af, omdat het hem geld
kost als het langer duurt. Dat kan
gevolgen hebben voor de kwaliteit;
hoeft niet, maar het kan. Maar nu
kon ik, als ik wat had gespaard,
zeggen: laten we de keuken doen.
Daarna lag het werk dan weer een
tijdje stil, tot ik weer wat geld bij
elkaar had. Zo duurt het natuurlijk
wel veel langer, maar het is ten
minste betaalbaar".
De klusjesman, laten we hem voor
het gemak Beun noemen, hoort het
verhaal van zijn werkgeveren
diens complimenten glimlachend
aan. „Als ik het niet had gedaan,
was het nooit gebeurd", zegt hij.
„Dat is het hele eieren eten. Een
erkende aannemer is zo duur, dat
bijna niemand dat nog kan betalen.
Daarom vind ik ook niet dat ik de
markt verziek. Als ik het niet doe,
wordt het helemaal niet gedaan
„Hoe lang is het geleden", zegt
Beun, „dat een arbeider aan de lo
pende band een behanger bij zich
thuis kon laten komen? Dat is nu
ondenkbaar. Een behanger is al bij
na onbetaalbaar als je een modaal
inkomen hebt. Dat is de reden dat
een klusjesman, als hij zou willen,
zijn oren in het werk kan
zitten. Nee. zelf heb ik daar niet zo
veel behoefte aan. Ik ben met wei
nig tevreden".
„In dit geval reken ik vijf gulden
per uur, maar dat is eigenlijk meer
een vriendendienst. In het alge
meen reken ik vijftien gulden per
uur. En dan schrijf ik niet eens alle
uren nauwgezet op, het gaat een
beetje uit de losse pols. Dat is overi
gens nog heel wat goedkoper dan
een beunhazende vakman, die in
zijn vrije tijd al snel dertig gulden
per uur rekent".
Beun hoort officieel niet tot de
vakmensen. Hij zat een paar jaar op
de lts. maar verliet die school voor
dat hij examen had gedaan. Hij
trok een tijdje door het buitenland
en kon, bij terugkeer in Nederland,
bij iemand gaan klussen. Met het
geld dat hij daarmee verdiende
kocht hij zijn eigen gereedschap.
De opdrachten stapelden zich snel
op.
Beun: „Als je slecht werk levert,
hoef je niet te rekenen dat mensen
je nog vragen, de sociale reclame is
alles. Wat al inhoudt dat het met de
kwaliteit van de beunhazen echt
wel meevalt. Maar goed. ik heb on
derhand zoveel ervaring opgedaan,
dat ik zonder diploma's toch met
succes bij een timmerbedrijf of zo
zou kunnen solliciteren. Maar daar
heb ik niet zoveel zin in. Ik zou iets
van een klussen bus willen, een ei
gen klusbedrijfje. Dat gaat moeilijk.
Als je alleen al ziet wat een soesa
het is om tweeduizend gulden te le
nen om een oud busje te kopen
Hij zegt zich geen beunhaas te voe
len. „Nee. daaronder versta ik de
mensen die het echt puur om het
geld doen. Die zich verder ook ner
gens meer iets van aantrekken als
ze een klus hebben opgeknapt.
Maar klusjesmannen zoals ik. en
dat zijn er een heleboel, daar ben
ik van overtuigd, die doen niet zo
rot. Die gaan ook echt wel terug als
er onverhoopt een kraan blijkt te
lekken of zo. Wat overigens hele
maal niet zo vaak voorkomt, want
wij leveren vakwerk. Misschien
wel omdat we de tijd hebben, om
dat het allemaal niet binnen een
bepaalde tijd af hoeft Daarom dur'
ik ook te beweren dat ik nog nooi
iemand een poot heb uitgedraaid'
Zijn opdrachtgever: Beunhazei
werken vrijwel altijd voor mensei
die ze kennen. Daardoor is hui
werk betrouwbaar".
Beun wijst er nog even op, dat wi
niet moeten denken dat in het re
guliere bedrijfsleven alles koek er
ei is. Ook daar zijn mensen die he
louter om het geld doen of die, zo
als iedereen weet, rommelen me
de btw. Hij zegt het niet als be
schuldiging. niet om op ze af te ge
ven, maar om aan te geven dat dt
verhouding bedrijfsleven-beunhaas
helemaal niet zo zwart-wit is ah
men vaak wil doen voorkomen.
Besluit zijn opdrachtge\-er. „AIs jt
beunhazerij wilt bestrijden, zul jt
het legale werk aantrekkelijk moe
ten maken. Hoe je dat wilt berei
ken. interesseert me niet Ik denl
dat je het principe van de vrije
markt-economie moet laten wer
ken. Dan worden vraag en aanbod
waarschijnlijk beter op elkaar afge
stemd".
zijn nu eenmaal duur". Dan te be
denken dat een klusjesman hetzelf
de doet voor hooguit de helft. En
als het een vriend of een familielid
is, vaak genoeg zelfs voor een lek
kere fles wijn of een etentje.
Of neem het opknappen van ie
huis. Je komt met een erkende
aannemer overeen dat hij een ver
bouwing uitvoert voor om en nabij
de 30.000 gulden. Je vertrouwt de
man, want hij is erkend. Je loopt
hem dus niet elke dag voor de voe
ten om te kijken wat hij doet en
krijgt uiteindelijk een rekening
van 50.000 gulden. Wat je ook pro
beert, zelfs via de rechter kom je
vrijwel nooit onder dat laatste be
drag uit. Dan te bedenken dat een
klusjesman, die vaak over verge
lijkbare vakbekwaamheid beschikt,
voor hetzelfde resultaat tien- a vijf
tienduizend gulden rekent.
Duurkoop
Natuurlijk, roepen de bedrijven
dan, zitten daar addertjes onder het
gras. Een erkend bedrijf geeft ga
rantie, je kunt naar een geschillen
commissie, alles voldoet aan de
voorschriften, de materialen zijn
van betere kwaliteit en bovendien
allemaal ook na vele jaren nog te
leveren. „Goedkoop is in deze ge
vallen nu eenmaal duurkoop", con
cludeert J. Kleyheeg, hoofd stafbu
reau van de Bovag. „Het uurtarief
van een klusjesman mag dan lager
liggen dan bij de officiële vakman,
die eerste doet er langer over dan
de tweede en zo kom je bij elkaar
toch op hetzelfde bedrag uit, of
soms zelfs hoger. Maakt een beun
haas een fout, dan kun je nooit re
clameren, terwijl je bij een erkende
totale omzet naar beunhazen
Bovag (1984)3,0 miljard 0,65 miljard
AVOL (1984)2,8 miljard 0,25 miljard
ANKO (1983)1,75 miljard 0,17 miljard
Kaas (1983)9,04 miljard 0,6 miljard
Bovag: Bond van autohandelaren en garagebedrijven
AVOL: Algemene vereniging van ondernemers in het loodgie
ters-, sanitair en gasverwarmingsinstallatiebedrijf
ANKO: Algemene Nederlandse Kappers Organisatie
Kaas staat voor de verkopen van kaas, verse groente, melk,
fruit, eieren, aardappelen en bloemen. Met „naar beunhazen"
wordt hier bedoeld: verkopen aan de boerderij.
"garage drie maanden volledige ga
rantie hebt. En wat misschien nog
wel belangrijker is: als je je auto bij
een beunhaas laat repareren, is de
kans dat je een ongeluk krijgt pro
centueel groter".
De praktijk wijst uit, dat de consu
ment vaak anders redeneert. Die
neemt de risico's voor lief, omdat
een beunhaas zoveel goedkoper is.
In de autobranche gaat een derde
van de autobezitters niet naar een
Bovag-garage; ongeveer 22 procent
daarvan gaat naar een beunhaas.
Konsumenten Kontakt (KK) gaat
mede aan de hand van die cijfers
zelfs zo ver de actie van de Bovag
hypocriet te noemen. „De bedoe
ling is, als ik het goed begrijp, de
automobilisten naar de Bovag-gara-
ges te krijgen", zegt stafmedewer
ker Christof van Basten Batenburg.
„Dat moet op de eerste plaats door
een betere service, betere duidelijk
heid, betere garantie, vaste tarie
ven voor standaardreparaties en
minder gerotzooi in de eigen bran
che".
Abacadabra
„Kortom: de Bovag moet eerst
maar eens de hand in eigen boezem
steken in plaats van naar de beun
haas wijzen. Want de garagehou
ders vergeten dat ze zelf schuld zijn
aan de ontwikkeling. Garagereke
ningen zijn in negen van de tien
gevallen abacadabra voor de consu
ment. En probeer eens van tevoren
te vragen wat een reparatie kan
gaan kosten: ze kunnen het nooit
zeggen, of in het gunstigste geval
bij benadering. Als je dan achteraf
de rekening kriigt, schrik je nog
behoorlijk. Daardoor jagen de gara
gehouders zelf de mensen in de ar
men van de beunhazen. Waarmee
we beslist niet willen zeggen dat
we beunhazerij een goede zaak vin
den, o nee zeker niet, want daar is
de consument meestal ook slecht
af. Maar er is voor Konsumenten
Kontakt op dit ogenblik geen aan
leiding te zeggen: verkies een Bo
vag-garage boven een andere gara
ge. Want let wel. er zijn genoeg an
dere, goede en bonafide garages, al
zijn die geen lid van de Bovag".
Konsumenten Kontakt zet boven
dien vraagtekens bij de deskundig
heid in Bovag-garages. De organi
satie wilde eens de proef op de som
nemen en zette een splinternieuwe
accu in een auto, maar startte die
eerst volkomen leeg. Daarna liet
men de wagen naar diverse Bovag-
garages slepen en vroeg wat de bes
te oplossing was. In vrijwel alle ge
vallen werd geadviseerd maar een
nieuwe accu ruim tweehonderd
gulden aan te schaffen. De auto
had echter eenvoudig gestart kun
nen worden met behulp van start
kabels en na een tijdje rijden zou
de accu zichzelf weer volledig heb
ben opgeladen. Daarnaast heeft
KK onlangs bij Bovag-garages een
prijsopgave gevraagd wat het ver
vangen van een standaardtype uit
laat kost. De verschillen in prijs lie
pen op tot honderd procent.
„Onvoorstelbaar toch", zegt Basten
Batenburg verontwaardigd. „Een
probleem met auto's is ook dat je zo
moeilijk kunt bewijzen dat er in de
garage iets fout is gegaan. Zelfs in
de ogenschijnlijk eenvoudigste ge
vallen. Je rijdt na een reparatie
weg, krijgt weer problemen en dan
zegt de monteur negen van de tien
keer dat het iets heel anders is dan
waarvoor je de wagen had laten
maken. Zolang dat soort dingen
nog schering en inslag is, moet je
niet verbaasd zijn dat er beunhazen
bestaan".
Fanfare
De harde aanpak die de Bovag
voor ogen staat, wordt waarschijn
lijk de aanzet tot een veelomvat-
tender actie van het midden- en
kleinbedrijf. Een aanwijzing daar
voor was al de vergelijkbare actie
van de kappersorganisatie ANKO
eind vorig jaar, die dreigde met de
oprichting van eigen fraudeteams.
Volgens voorzitter Kalle van de
ANKO omdat de Economische
Controledienst niet genoeg doet.
Nog duidelijker voor de visie van
deze marktsector op het verschijn
sel beunhazerij is de reactie van het
KNOV. Deze organisatie van on
dernemers in het midden- en
kleinbedrijf begroette de Bovag-ac-
tie met fanfare.
„De beunhazerij kost het reguliere
bedrijfsleven jaarlijks gigantische
sommen geld, Wdreigt de werkge
legenheid en vaak ook de veilig
heid en levert bovendien een ver
liespost op voor de schatkist en dus
voor de samenleving", luidde de
eerste reactie. Binnenkort wordt bij
het KNOV een commissie zwarte
arbeid geïnstalleerd, waarin ver
schillende branche-organisaties
met het KNOV dit verschijnsel
gaan bekijken. En dat moet leiden
tot plannen om de beunhazerij de
kop in te drukken.
Woorden die aan duidelijkheid
niets te wensen over laten. Het be
drijfsleven is het zat en de overheid
moet eens wakker worden Bij de
Economische Controledienst heeft
dat tot nu toe allemaal nauwelijks
iets teweeg gebracht. Een onver
stoorbare heer Van der Laan, ad-
junct-hoofd van de juridische afde
ling: „Het is allemaal niet nieuw
voor ons. De Bovag doet het eigen
lijk al jaren, maar heeft het nu al
leen wat beter gecoördineerd. De
klachten, die uiteindelijk bij ons
gemeld moeten worden en door ons
verder uitgezocht, worden daar
door misschien alleen iets serieu
zer. Want dat is namelijk het euvel
bij de opsporing van beunhazen. De
meeste klachten zijn ongefundecrd.
Mensen die bellen en zeggen: „Me
neer, ik heb het idee dat mijn over
buurman wel eens klusjes doet"
Meer weten ze dan niet. Daar gaan
wij dus niet achteraan, wii doen al
leen iets met gefundeerde klach
ten". Hij beschouwt de acties als die
van de Bovag niet als kritiek? „Nee
hoor, wij doen genoeg".
Prioriteiten
De Bovag denkt daar toch anders
over. „Ik wil niet generaliseren",
zegt J. Kleyheeg, hoofd van hét
stafbureau, „en ik wil ook niet zeg
gen dat er met de ECD niet te wer
ken valt, maar de effecten van wat
de overheid doet zijn voor ons on
voldoende. De ECD heeft beperkte
capaciteiten, ze kan met illes op
sporen. maar ik vind wel dat er
prioriteiten moeten worden gesteld.
En beunhazerij is zonder meer een
prioriteit, niet alleen voor het be
drijfsleven, maar juist ook voor de
staat. Alleen al door beunhazerij in
de autobranche loopt de overheid
meer dan 220 miljoen gulden per
jaar mis. En dat bedrag wordt met
het jaar meer. Maar ook als je dat
even allemaal vergeet, is het heel
simpel: beunhazen overtreden de
regels die we m^t zijn allen als sa
menleving hebben opgesteld. Als
we aan die overtredingen niets
doen, wordt de wet waahn die
spelregels zijn geregeld een papie
ren wet, een dode letter"
„Daar kan toch geen enkele sa
menleving bij gebaat zijn. Want
zonder beunhazen zouden de tarie
ven in het reguliere bedrijfsleven
omlaag kunnen, zouden de sociale
premies naar beneden kunnen en
zou er meer werk zijn Daarom be
grijp ik ook niet dat de overheid
eerst wilde praten over de harmo
nisering van het btw-tanef. dus
één tarief van negentien procent
voor iedereen, en aan ineens toch
voor onderhoud en reparatie een
tarief van twintig procent btw in
stelt. Daarmee werk je de beunha
zerij in de hand, want de consu
ment moet het betalen. De tarieven
ten opzichte van beunhazen zijn
natuurlijk toch al hoger, omdat ae
garagehouder aan wettelijke ver
plichtingen moet voldoen ten aan
zien van inrichting, milieu en ener
gie. De beunhaas lapt al die eisen
Zo ziet het bedrijfsleven de beun
haas: een prutser. Treffend in deze
tekening van Leo Henny: het ver
schijnsel verspreidt zich cis een
olievlek.
aan zijn laars. Logisch dat die dan
goedkoper kan werken, want het
werkplaatstarief wordt nu eenmaal
bepaald door die eisen, de btw en
de premies. In die. pak-weg 51.50
per uur zit maar een klein beetje
verdienste voor de garagehouder
zelf. Omdat de beunhaas bovendien
over goedkoper, dus veelal slechter
materiaal beschikt, wordt het prijs
verschil vaak nog groter. Iedereen
vergeet daarbij echter de toege
voegde waarde van een erkende
garage: vakbekwaamheid, garantie,
zekerheid en veiligheid. De beun
haas is daardoor alleen ogenschijn
lijk voordeliger".
Pik op de buurman
De conclusie van de Bovag is daar
om ook eenvoudig. Als de overheid
met wil of kan controleren, moet
het bedrijfsleven het maar «elf
doen. Leden die menen dat ar een
beunhaas op het spoor zijn geko
men kunnen hun belangenbeharti
gers. de Bovag dus, bellen. Die zoe
ken de zaak dan verder uil. Blijkt
de klacht gegrond, dan wordt de
Economische Controledienst inge
schakeld.
Dat riekt een beetje naar een bur
gerwacht. „Nee. nee", zegt Kley
heeg, „we gaan beslist niet overal
op in. Er zijn de afgelopen week al
diverse mensen geweest die met
van die vage verhalen kwamen, ja
inderdaad over een overbuurman
Maar daar doen we verder niets
mee, mensen die toevallig de pik
op hun buurman hebben, zullen bij
ons bot vangen. Daarom is het ook
allesbehalve een heksenjacht, aab
de consumentenbonden willen
doen voorkomen. De Bovag behar
tigt de belangen van zijn leden en
als die vinden dat er iets moet wor
den gedaan, komen wij in actie. Al
leen serieuze klachten van leden
worden door ons in behandeling
genomen en dan nog met de groot
ste zorgvuldigheid".
Bij de Bovag wordt al gekscherend
gezegd, dat het inmiddels een ge
schikt moment is voor beunhazen
om een belangenvereniging op u
richten. Want Beun de Haas. die
vooral door de reclamespotjes van
de Bovag allang geen aardige man
meer is. maar het imago van een
louche prutser heeft gekregen, zal
het een tijdje hard te verduren krij
gen.
DICK HOFLAND
