finale
Ondanks kritiek kan
Johannes Paulus II
rekenen op warm
onthaal in Amersfoort
Ter Eem is voorbereid op bezoek van bijzondere gast
De open
mnch tii% i
l.
3MAA||
Het klooster Onze Lieve Vrouw ter
Eem aan de Daam Fockemalaan 22
in Amersfoort is van 14 op 15 mei
één nacht de pauselijke residentie.
Op 14 mei arriveert Johannes Pau-
lus II per trein in Amersfoort,
waar hij een ontmoeting met vier
duizend jongeren heeft op de sport
velden van het Eemlandcollege-
Zuid. 's Avonds ontvangt de 64-ja-
rige kerkvorst de Nederlandse bis
schoppen op Ter Eem. In de vroege
morgenuren van woensdag 15 mei
vertrekt hij vandaar per helikopter
naar Schiphol om vervolgens naar
Luxemburg te vliegen, het tweede
land van zijn bezoek aan de Bene
lux.
Het is ruim negenhonderd jaar ge
leden dat een paus Nederland be
zocht. Toen wijdde paus Leo IX
een kerk in het Limburgse Voeren-
daal in. Sindsdien bleken de kerk
leiders niet geweldig reislustig.
Met de benoeming van Karei Woj-
tyla uit Polen tot leider van het
Vaticaan kwam daarin verande
ring. Deze paus bezocht vanuit zijn
residentie in Rome vele uithoeken
in de wereld.
Op dinsdag 14 mei reist de paus
eerst naar Maastricht, waar hij tus
sen negen en tien uur de St.-Ser-
vaas en de Sterre der Zee in het
centrum zal bezoeken. Daarna ver
trekt hij naar het vliegveld Beek,
waar een massale eucharistievie
ring zal plaatsvinden. De organisa
toren verwachten daar zo'n hon
derdduizend mensen. Na deze vie
ring stapt paus Johannes Paulus II
in de trein. Tijdens de rit is er dan
even gelegenheid om te rusten
voordat in Amersfoort de ontmoe
ting plaatsvindt met de jongeren.
De zusters van Onze Lieve Vrouw
ter Eem zijn gastvrouwen van de
paus op 14 en 15 mei. Overste zus
ter Judith Horsthuis betreurt het
dat de paus slechts één nacht in
Amersfoort overblijft: „Ter Eem is
niet alleen gemakkelijk te beveili
gen omdat het aan twee kanten
wordt ingesloten door de Bern-
hardkazerne, maar ligt tevens
centraal. Van hieruit zou de paus
veel minder hoeven te reizen in
Nederland". De pauselijke „reislei
der", pater Tucci, besliste echter
anders. Nederland kent een nuntia
tuur, een ambassade van de paus,
en de kerkleider heeft er een ge
woonte van gemaakt in het buiten
land in nuntiaturen te overnach
ten. Die ene nacht op Ter Eem is
dus al een uitzondering.
Wel zal het klooster gedurende het
verblijf van de paus in Nederland
vele hooggeplaatste gasten op be
zoek krijgen. Diverse bisschoppen
uit omringende landen, ook van
achter het IJzeren Gordijn, zullen
worden uitgenodigd. In de nacht
van 14 op 15 mei zal de paus met
zijn gehele gevolg overnachten.
„Dat betekent dat we dan in totaal
zo'n tachtig negentig mensen op
bezoek hebben", aldus zuster Ju
dith.
Met nog geen twee maanden meer
te gaan voordat de paus de grond
van het vliegveld Eindhoven zal
kussen, is op Ter Eem nauwelijks
te merken dat in mei een bijzonde
re gast wordt verwelkomd. Of het
moest de pausaffiche („Welkom")
zijn in de hal. „Toen bekend werd
dat de paus hier zou slapen mocht
ik aanvankelijk niets zeggen van
het pauscomité", aldus zuster Ju
dith. „Men dacht dat het gebouw
direct na het openbaar maken van
de verblijfplaats van de paus zou
moeten worden beveiligd. Dat is la
ter ingetrokken".
Wel bezochten veiligheidsfunctio
narissen het klooster diverse ma
len. De veiligheid is een belangrijk
onderdeel van de organisatie van
het pausbezoek. Volgens het paus
comité zijn er tot nog toe bij elk be
zoek van de paus aanslagen verij
deld. In Canada werden bijvoor
beeld terroristen opgepakt. Elk ge
bouw dat door de paus wordt be
zocht zal daarom grondig worden
onderzocht op bommen en dergelij
ke.
„Verder merken we nog weinig
van het pausbezoek", aldus zuster
Judith. „We hebben alleen pasjes
moeten aanvragen voor onszelf, het
personeel en mensen als de bakker,
melkboer, groenteboer, timmerman
en dokter".
In het klooster wordt momenteel
het een en ander verbouwd. „Maar
dat is niet omdat de paus komt",
benadrukt zuster Judith tegenover
verslaggever Willem Meuleman.
„Dat stond drie jaar geleden al op
het programma. Toen is echter be
sloten eerst het conferentie-oord
aan te pakken".
Het gerucht dat er speciaal voor de
paus een nieuw toilet en een dou
che zouden worden gebouwd, ont
zenuwt de overste. „Misschien is de
verbouwing door de komst van de
paus iets versneld, maar het valt
toevallig samen. De toiletten en
douches worden verbouwd voor de
zusters en de paus mag er één
nacht gebruik van maken".
AMERSFOORT Nonnen liggen
niet wakker van „logé uit Vati
caan". Dat stond boven een van de
vele artikelen die over de komst
van Johannes Paulus II zijn ge
schreven vanaf het moment dat be
kend werd dat de paus op bezoek
komt naar Nederland. Met de non
nen worden de zusters van klooster
Onze Lieve Vrouw ter Eem in
Amersfoort bedoeld. Zij liggen er
inderdaad niet wakker van dat de
Poolse kerkvorst in mei naar ons
land komt en één nacht op Ter
Eem slaapt. Wel zijn ze geschrok
ken van de berichtgeving daarom
trent in de kranten en de vele,
vaak anonieme, reacties daarop.
Toen vorig iaar juni officieel be
kend werd dat de paus tijdens zijn
verblijf in Nederland zou over
nachten bij de zusters van de con
gregatie van Onze Lieve Vrouw,
bleef de telefoon rinkelen in het
klooster aan de Daam Fockema
laan. Voer voor journalisten, die
wel eens kennis wilden maken met
de zusters van Ter Eem. Gretig
werd genoteerd dat de Amersfoort-
se religieuzen gewone jurken droe
gen in plaats van een traditioneel
nabiit.
„In het oog van velen betekent het
niet dragen van een habijt dat je
geen religieuze meer bent", zegt
overste zuster Judith Horsthuis
(65). Samen met 57 andere zusters
in de leeftijd van 43 tot 89 jaar be
woont zij Onze Lieve Vrouw ter
Eem. „Vele mensen schreven ons
dat dit een belediging is voor de
paus. Als zusters zouden we niet de
ware geest hebben. We hadden im
mers gehoorzaamheid aan de paus
beloofd? Draag je geen habijt, dan
ben ie dus niet meer gehoorzaam".
Het bleef echter niet bij brieven die
de levenswijze van de zusters ver
oordeelden. Ook van de Neder
landse bisschoppen zou niets deu
gen: „Zij zouden als het ware de
kerk in de vernieling helpen".
Vanuit Duitsland schreef men zus
ter Judith dat deze paus de anti-
Christ is. Een schrijver sprak de
hoop uit dat zuster Judith dood zou
zijn voordat de paus naar Amers
foort komt. „Na de eerste brief
voelde ik me naar", geeft zuster
Judith toe. „Waarom direct gaan
schelden als je het ergens niet mee
eens bent? Waarom direct zo agres
sief? Meningen moet je juist naast
elkaar leggen. Dat verrijkt enorm".
Naast de vervelende reacties waren
er ook vrolijke brieven. Oud-leer
lingen van het Eemlandcollege
schreven dat zij het een eer vinden
dat de paus op de plek slaapt waar
zij hun opvoeding hebben genoten.
Zij wilden graag een uitnodiging
om een erehaag voor de paus te
vormen „als hij uit de helikopter
stapt". Een gehandicapte, die hand
tekeningen spaart, vroeg zuster Ju
dith voor een handtekening van de
paus te zorgen („Als dat zo uitkomt
dan wil ik dat best doen"). En tuin
architect Van Drie, die in 1933 de
tuin van Ter Eem aanlegde, vroeg
een foto van de paus „in zijn thuis".
Rustig
Na deze brievenstroom was het
enige tijd rustig op Ter Eem. Totdat
bekend werd dat de paus tijdens
zijn verblijf drie nachten op de
nuntiatuur in Den Haag overnacht
en slechts één nacht op Ter Eem.
Volgens enkele kranten moest de
reden worden gezocht in het feit
dat de zusters in Amersfoort te pro
gressief zijn. „Sommige kranten
schreven zelfs met grote letters dat
we te links zijn", aldus zuster Ju
dith
De postbode, die Ter Eem dagelijks
bezoekt, heeft het geweten. De zeer
conservatieve aanhang van de ka
tholieke kerk liet zich niet onbe
tuigd. Er was een anonieme
uitnodiging om op 9 maart te ko
men bidden in Den Bosch. „Alsof
wij nooit bidden", verzucht zuster
Judith. Slechts één briefschrijfster
kreeg antwoord. Een oude zuster.
Zij schreef erg verdrietig te zijn
omdat de Amersfoortse zusters de
paus niet warm zouden ontvangen.
„Ik heb haar geschreven dat we
dat juist wel zullen doen", zegt de
overste.
De derde stroom brieven kwam op
gang na de benoeming van bis
schop Ter Schure. Enkele zusters
van de congregatie van Onze Lieve
Vrouw, waarvan het hoofdgebouw
aan de Zuidsingel in Amersfoort
zetelt, betuigden hun adhesie met
de groep dekens, die de procedure
rond de benoeming veroordeelden.
„Die zusters spraken niet namens
de congregatie, maar namens zich
zelf", legt zuster Judith uit. „Dat
wordt gelijk naar ons toe vertaald.
Omdat de paus hier komt. Men
spreekt steeds van de congregatie
van Onze Lieve Vrouw ter Eem.
De congregatie heet echter Onze
Lieve Vrouw. Het klooster Onze
Lieve Vrouw ter Eem is slechts een
onderdeel, een huis van de congre
gatie". Vele briefschrijvers conclu
deerden uit de berichten dat de
paus niet welkom was op Ter Eem
en lieten hun afkeuring daarover
blijken.
Warm onthaal
Aan die onduidelijkheid moet vol
gens zuster Judith snel een einde
komen: de paus is wel degelijk van
harte welkom op Ter Eem en hij
kan rekenen op een warm onthaal
van de 58 zusters. En ook onder de
discussie rond het wel of niet dra
gen van een habijt moet een vette
streep worden gezet. Zuster Judith:
„De paus maakt zich echt niet druk
over de kleding die wij dragen. Hij
heeft zich nooit bemoeid met het
wel of niet dragen van een habijt.
Trouwens, in de regels van de con
gregatie van 1963 staat niets over
kleding".
Die vraagtekens zijn dus de wereld
uit. Maar hoe zit het nu met de ver
meende progressiviteit of de ver
meende verlinksing van de zusters
van Ter Eem? Hoe progressief is
men? „We zijn gematigd progres
sief", zegt zuster Judith resoluut.
„We zijn constant bezig met nieuwe
ontwikkelingen. Conservatief wil
zeggen dat je vasthoudt aan het
oude. Dat doen wij niet. Onze con
gregatie gaat met de tijd mee. We
zijn absoluut niet heel-conservatief
en zeker niet links. Ik vind het zo
moeilijk iemand in een speciaal
hokje te plaatsen".
Waarna de overste teruggaat naar
het tweede Vaticaanse Concilie, op
Ter Eem werd mede gekozen als overnachtingsplaats van de paus omdat de bisschoppen geregeld in dit
klooster bijeenkomen. Op deze foto van 14 februari 1984 de bisschoppen en de zusters in de kapel van het
klooster.
11 oktober 1962 geopend door paus
Johannes XXIII. „Zijn opdracht
was: vernieuw de kloosters. Doe ie
dat niet, dan voldoe je niet aan de
wens van de paus. We hebben ons
toen afgevraagd wat wezenlijk is
voor onze spiritualiteit en wat bij
komstig. Het was een soort her
bronning, teruggaan naar de oor
sprong. Wat wilde de stichteres van
onze congregatie?".
„De congregatie van de zusters van
Ónze Lieve Vrouw werd in 1822 in
Amersfoort gesticht met als doel
onderwijs te geven aan arme kin
deren. Dat was de grote nood van
die tijd. Die nood is er nu niet
meer. Iedereen kan met behulp
van een beurs onderwijs genieten.
De grootste pastorale nood van
deze tijd is dat een groot aantal
priesters verdwijnt. Daar werken
we aan. We helpen in parochies en
in ziekenhuizen. We bezoeken zie
ke en eenzame mensen. Iemand zei
laatst: Als de oude religieuzen weg
vallen, dan is dat een ramp. Er
wordt veel goed parochieel werk'
gedaan door de zusters".
Moreel schisma
Die opstelling zal niemand de zus
ters van Ter Eem kwalijk nemen.
Maar er is meer gaande in de ka
tholieke kerk. Niet alleen de be
manning van vacante pastorale po
sities bezorgt de Nederlandse ka
tholiek grijze haren. Meer dan dat
spelen andere zaken een rol. Hoe
ver moet de gehoorzaamheid aan
de paus gaan? Hoe bureaucratisch
is de Romeinse curie en in hoever
re verliezen de Nederlandse bis
schoppen hun invloed aan de pau
selijke ambtenaren? De recente be
noeming van bisschop Ter Schure
in Den Bosch heeft allesbehalve
bijgedragen tot een vermindering
van de polarisatie in de katholieke
kerk. Er wordt gesproken van een
feloofs- en institutionele crisis,
ommigen durven zelfs te spreken
van een moreel schisma.
Zuster Judith zegt niet gelukkig te
zijn met de structuur van de katho
lieke kerk en met de procedure
rond de benoemingen. „Ik zie ech
ter geen moreel schisma", zegt ze.
„Gewone gelovigen zoals wij moe
ten rustig doorgaan. Weten voor
wat voor verantwoordelijkheden
we staan. Ieder mens kan de we
reld verbeteren door het goede in
zichzelf en in de buitenwereld te
zien en daar iets mee te doen. We
moeten zeker niet bij de pakken
gaan neerzitten".
„De geest van God is sterker dan
de mensen. De kerk is voor mij in
Uit de tijd dat de
zusters van
Onze Lieve
Vrouw nog in
habijt liepen.
Deze foto werd
fjenomen bij de
nwijdlng van het
klooster Onze
Lieve Vrouw ter
Eem op 10 okto
ber 1933.
de eerste plaats geen instituut,
maar een gemeenschap van gelovi
gen. Het tweede Vaticaans Concilie
heeft dat heel duidelijk gemaakt:
„De kerk is Gods volk onderweg".
Gods geest vind je niet in de eerste
plaats bij de paus en de bisschop
pen, maar aan de basis. De paus is
geen opperste plaatsbekleder van
God op aarde. Hij is de primus in
ter pares, ofwel de eerste onder zijn
gelijken, de mede-bisschoppen. Hij
is de bisschop van Rome en als zo
danig opperherder. Hij moet mid
den tussen zijn bisschoppen in
staan. We moeten niet denken dat
hij het alleen voor het zeggen
heeft. Hij moet luisteren naar de
andere bisschoppen en samen moe
ten zij beslissingen nemen".
„Paus Johannes XXIII werkte
daar volop aan. Dat was een men
selijke paus, die midden tussen de
mensen stond. Hij was tegen
machtsposities. Christus leefde ook
tussen de mensen. Hij was wel heel
bijzonder, maar niet uit- op eer en
macht. De paus is niet de Heer van
de kerk. Dat is Christus. Er komt
een tijd dat de macht van de kerk
weer minder wordt, dat de kerk
weer een menselijk gezicht krijgt.
Daaraan moeten we allemaal wer
ken. Ieder op de plaats waar hij of
zij staat. Dan krijgen we een ande
re wereld. Je moet iedereen als je
gelijke zien. Dat hebben we ook in
onze nieuwe constitutie vastgelegd:
de gelijkwaardigheid van mensen".
Scheiden
Is het niet moeilijk in die overtui
ging de komst van de paus met
blijdschap tegemoet te zien?
Zuster Judith: „Ik heb gezegd dat
ik niet gelukkig ben met de struc
tuur van de kerk en de manier
waarop macht wordt uitgeoefend
op mensen. De paus als persoon
probeer ik daar echter van te schei
den. Soms is dat best moeilijk, maar
je kunt het best niet eens zijn met
iemands daden zonder die persoon
direct te haten. Als persoon zullen
we de paus positief benaderen en
hartelijk ontvangen".
„Toen ik hoorde dat de paus hier
zou overnachten was mijn eerste
indruk dat het een bijzondere ge
beurtenis zou worden Vroeger
kwam een paus nauwelijks buiten
Rome. Deze paus reist de hele we
reld door. Jammer dat hij slechts
één nacht hier blijft. Als in Canada
één op de vijf mensen zegt dat zijn
leven is veranderd door de komst
van de paus, dan wil dat wel iets
zeggen
„Ik hoop dat de paus tijdens zijn
bezoek aan Nederland goed wordt
geïnformeerd over de situatie in
onze kerk. Ik heb nu de indruk dat
alleen het negatieve naar Rome
overkomt door mensen als Klaas
Beuker. Ik hoop dat de paus zal
luisteren naar de vele positieve bij
dragen. Jammer dat ziin komst net
na de benoeming van oisschop Ter
Schure valt. Daardoor zal er best
actie worden gevoerd. Ik heb over
het algemeen de indruk dat hij niet
erg vriendelijk zal worden ontvan
gen. Dat vind ik jammer".
WILLEM MEULEMAN
f P'
BRUSSEL
BSt
De man van wie wij
huren keek heel bedenkè St
toen ik hem vertelde dation
(tijdelijk mijn) gazon dam sc
vernield werd door een Me
dartele mollen. Ik heb eihtig
probleem mee dat de moiirii
inmiddels de tuin herschi ve
hebben in een maanlands
maar aangezien je in dit ï3»'
voor alles moet betalen (&we
denk ik, voor schade aangim
door mollen), leek het mörd«
de huisbaas ervan op de hksc
stellen. „Hebt u er nooit
gehad?" Nee, hij had er mya
van gehad. Bij het Lgj
rondscharrelen in de tuin
we echter een vijftal veri
mollenklemmen van het f
smerigste soort, ach tergel?*-
door, jawel, de huisbaas. 1
am
Ik vertelde het de rd
garagehouder (garagist) h( ge
duidelijk, want ook al spnsc]
Nederlands, in dit land bye
dat niet dat zo iemand da
automatisch Nederlands vP™
Het rechtervoorportier va^f
auto kon van binnenuit nPe
geopend worden. Omdat <J" 1
slinger van het raam losgi
was van het portier en dé de
dus ook niet via het raam^ëat
binnenuit aan de buitenzijf/^t
geopend kon worden, moiV<
elke keer mijn vrouw, a/stie,9
zij koningin Beatrix, uit ben'
voertuig bevrijden. Lastig,lers
beaamde de garagist. Het
geklaard worden. Waar wfrtj.
slinger? In het prd
handschoenenkastje.
Toen ik in de namiddag ;pe
haast het voertuig ophaalOrmi
blind vertrouwen wegreeoyi
niet alleen het rechtervooipr
nog steeds niet open te kurin
maar nu had het idei
rechterachterportier hetzem p
mankement. Bovendien blimp
slot van het handschoenen-
kapot. Dat van het portiek l
een vergissing, aldus de I
garagehouder. „U begrijptetel
in plaats van voor en toen,1SSI
we het niet meer op tijd v",
elkaar. Tja, dat
handschoenenkastje, daar l^e
onhandig mee omgegaan, ije
dat wordt de volgende ket, jr
gerepareerd er
r ei
Omdat het formulier noiarp
onduidelijk was en de Belgen
nogal knoeien met het vetei
tussen „tot" en „tot en mean
ik de marge nogal ruim gei n
De loketbediende snapte ijyei
geval dat van die tot die <?on
mijn post niet bezorgd mo?r
worden. Na achterlating
franken verliet ik gerust m
postkantoor: de post zou peJÏ
gedurende mijn vakantie
bewaard worden. Bij terug^ j
bleek de facteur toch zijn ,r
dagelijkse lading gelost te c<
hebben. Niet in de brievenen-
want die kan niet meer c/%t r
krant en één brief tegelijk.dei
maar voor mijn deur. Met in,
onontkoombaar gevolg dat\en
toekomst zal leren dat ik u p
post kwijt blijk te zijn. d(
le 1
Na veel omzwervingen [k?
bereikte mij de rekening t*vi!
telefoondienst, die binnen .r c
dagen betaald moet wordeton
omdat anders onverwijld ,erl
afsluiting volgt. De
PTT-computer bleek mij
plotseling te 1990 Hoeilaarfae]
gesitueerd te hebben, terwi
enige tijd te 1900 Overijse lra(
vertoef. i
e li
Al enige tijd gebeurt het
dat ik in China of in Amel_
terechtkom, indien ik zoals,p,
gebruikelijk eerst 00. (het
equivalent voor het Neder
09) draai en daarna het pr
landennummer voor Nederf r
31. Een man van de
storingsdienst kwam kijkeiied
constateerde met de hande
de rug dat het uitsluitend a
toestel lag en beloofde een Bi
toestel te brengen. Ook via
nieuwe toestel bereik ik zoT
moeite, maar onbedoeld Ch[
Amerika en heb ik de grt
moeite om over de
Belgisch-Nederlandse gren
wippen.
0 Een briefje: Wij hebben
u ter kennis te brengen dafj
beambte zich van de hem
opgelegde taak niet heeft 1
kwijten, daar u afwezig wal
zal zich terug aanbieden tel
einde zijn opdracht te verv1
Om een tweede onproduktii
verplaatsing te voorkomen,
zouden wij u dank weten dj
nodige schikkingen te willek
treffen om hem de toegang
installaties van de waterlek
verschaffen.
1eidl
0 Tijdens de openingscerem
van de tentoonstelling in G
Flanders Technology, waar
puikje van Vlaamse
vindingrijkheid op het gebit
van de moderne technology
wordt getoond, viel de strooi
Koning Boudewijn kon daal
de roltrap niet gebruiken.
0 Soms denk ik wel eens di
even een black-out heb gehi
dat men van mijn korts tone
geestelijke afwezigheid gebr
heeft gemaakt me in een op
inrichting te plaatsen.
AAD JONGBLOED 1
