Aff»
\ï»SjrÖ$l
Peking leeft onder de grond verder
ernenko
ZATERDAG 16 MAART 1985
I aane redacteU „uet-
edT i»5°sa"Si
stad eïv öiaan^ j
beVvoren
„^V>G
r Chang, onze gids,
eigenlijk niet hoeven
want ik wist dat op
st een ding in China
|ien bezoek aan de
n dat niet alleen om-
het enige door men
en gemaakte bouw-
dat door Sovjetrussi-
imonauten en Ameri-
Jastronauten vanuit de
net het blote oog kan
waargenomen. De
legenheid om de Gro
te bezoeken is bij Ba-
rond zestig kilometer
Peking. „Lange neu-
brden er zonder par
aar vrijwel voor niets
jn naar toe getranspor-
fBoven op het hoogste
ttmoet ik een Brit die
om dit evenement te
lar China is gekomen
'nu op meer dan dui-
jeter hoogte in de kou-
lucht staat te genieten,
betreft kan de te-
en naar Londen nog de-
opivond beginnen.
is inderdaad imposanti
ren achtige vestingwerk, in to-
[k veer zesduizend kilometer
ren d meer dan tweeduizend
den gebouwd met de be-
j ie veiligheid van de ver-
•pn e Chinese deel-rijken te
i-'-jen. Later, toen het grote
■fi^keizerrijk een feit was ge-
vjii diende de Muur als een
i gmgwal tegen de „barba-
t °het noorden",
riling kronkelt de Muur, die
meter breed is, zich als een
a Jjige draak door de bergen.
reden, in tijden van ge-
ruiters hier in rijen van
i^puille.
fer slechts toeristen „lan-
_Jn", maar vooral toch Chi-
ivaf en wat ner8ens 'n ^-hi-
ikomt, maak je hier mee:
L opdringerige kinderen
den Mongoolse munten", zij-
e ^Boekjes of warme Chinese
jers proberen te slijten. Ze
^weinig succes, want zowel
"tien
tijd
lensen
De Muur kronkelt zich als een reusachtige draak door de bergen.
de klim als de afdaling eisen alle
energie op. Maar ook ondanks de
teleurstelling blijven de verkoper-
tjes en verkoopstertjes vriendelijk
glimlachen.
Chang is ogenschijnlijk onaange
daan over mijn enthousiasme voor
dit imposante bouwwerk. Zijn aan
kondiging dat er beneden een
„Westers toilet" is, tegen betaling
van 10 fen (13 cent), maar dat ik
ook gebruik kan maken van het
Chinese gaat echter gepaard met
een lichte flikkering in zijn ogen.
Omdat het bij het Westerse toilet
erg druk is waag ik het er op en
dus sta ik enkele minuten later met
twee staande en een hurkende Chi
nees rond hetzelfde grote gat.
Chang later: „U wilt toch China
zien!".
Op de terugweg naar Peking ma
ken we een ommetje van een kilo
meter of dertig om in Ding Ling
het graf van Zhu Yijun, de dertien
de keizer uit de Ming-dynastie, te
bezoekep. Het is de enige keizerlij
ke graftombe die tot nu toe toegan
kelijk is gemaakt.
Chang vertelt koeltjes, dat Zhu op
zijn tweeëntwintigste de bouw van
zijn laatste rustplaats verordende
en dat dertigduizend dwangarbei
ders daar zes iaar lang mee bezig
zijn geweest. Voor de talrijke Chi
nese bezoekers bevindt zich aan
een van de muren van de tombe
een enorm wandbord waarop
wordt uitgelegd, dat de hele con
structie acht miljoen zilveren tael
heeft gekost en dat was ook voor
die tijd (zestiende eeuw) niet niks.
Chang vertelt het allemaal zo ob
jectief mogelijk, zoals hij ook de
volgende dag in de Verboden Stad
(het keizerlijke complex) op de
vlakte probeert te blijven. De on
dertoon is echter verontwaardiging
over de spilzucht van de keizers,
die alles namen van het volk, maar
niets teruggaven. Je begint te be
grijpen waarom Chang bij elke ge
legenheid de man die een einde
heeft gemaakt aan de keizerlijke
monarchie de hemel in prijst: dr.
Sun Yat-sen. In 1911 werd hij de
eerste, wel zeer op Chinese leest
geschoeide, sociaal-democratische
leider van China. Zijn naam wordt
nog steeds met eerbied uitgespro
ken en geen Chinees zal vergeten
Sun Yat-sens doctorstitel te ver
melden. Die had hij in de Verenig
de Staten behaald.
Alle tienduizend mensen in deze winkelwijk kunnen binnnen zes minuten
ondergronds.
We keren weer terug in het heden
en Chang vertelt, dat de inwoners
van Peking zich in 1969, toen er
voortdurend schermutselingen wa
ren aan de grens met de Sovjet-
-Unie, ongerust begonnen te ma
ken over eventuele invasieplannen
van Moskou. Mao gaf toen opdracht
voor de bouw van een ondergrond
se stad.
Chang laat het hier voorlopig bij en
stelt voor, een forse wandeling te
maken van de Poort van de He
melse Vrede naar de oude binnen
stad met smalle drukke straatjes en
volle winkeltjes. We gaan een van
de winkels binnen waar stof en zij
de van de rol wordt verkocht. Ach
ter een toonbank staat een winkel
meisje dat op Changs verzoek iets
roept tegen iemand die blijkbaar
onder de tegelvloer zit en tegelij
kertijd houdt zij haar hand achter
een schap waar zich kennelijk een
knop bevindt. Het resultaat lijkt
verbluffend veel op het hoogtepunt
in een Charlie Chan-film: de bete
gelde vloer achter de toonbank
schuift open en er wordt een trap
zichtbaar die tegen een muur ein
digt. Zodra we beneden zijn wijkt
de muur en staan we in een lange
Links en rechts bevinden zich rui
me vertrekken („noodwoningen",
zegt Chang) en plotseling komen
we in een ruimte die als een soort
warenhuis is ingericht. Het wemëlt
er van „lange neuzen" en Chinezen
die prentbriefkaarten, zijden
shawls, jade, boekjes over Peking
of alleen maar een cola (momenteel
de meest populaire drank in China)
kopen.
Een Chinese juffrouw die het hier
blijkbaar voor het zeggen heeft
brengt me naar een ander vertrek
waar achter een gordijntje een plat
tegrond staat opgesteld die onder
geen voorwaarde gefotografeerd
mag worden. Zij vertelt en Chang
vertaalt: „Deze wijk bestaat uit
twee lagen, een op acht en een op
zestien meter diepte. We hebben
uitgerekend dat er hier per dag bo
vengronds gemiddeld tienduizend
mensen op pad zijn. We hebben
verschillende keren geoefend en
weten nu dat we binnen zes minu
ten alle tienduizend mensen via
een van de negentig geheime in
gangen in deze schuilkelder kun
nen onderbrengen. Er is voldoende
woonruimte, we hebben voorzie
ningen voor water, elektriciteit en
verse lucht; er zijn voorraden en
winkels en we hebben zelfs een
EHBO-post die geoutilleerd is als
een kleine kliniek. De totale lengte
van de gangen is 271 meter en dit
complex is, via geheime deuren,
verbonden met alle andere schuil
kelders van Peking.
Dit is het enige deel van de onder
grondse stad dat <voor de „lange
neuzen" toegankelijk is. Er kunnen
slechts tienduizend mensen een on
derkomen krijgen. Hoe zit het met
de rest van de negen miljoen inwo
ners van Peking? De Chinese juf
frouw zegt: „Er is voor iedereen ge
zorgd". Hoeveel vierkante kilome
ter beslaat deze ondergrondse stad?
De juffrouw, vriendelijk glimla
chend: „Dat is een geheim. Maar ik
kan wel vertellen, dat we onder
het eigenlijke Peking, waar vijf
miljoen mensen wonen, ruim twee
duizend winkels hebben".
Overigens gelooft ook Chang niet,
dat het in tien jaar tijds gegraven
ondergrondse Peking tegen een
aanval met kernwapens bestand is.
„Maar het is tenminste iets". En je
hoort hem er bij denken: „Tegen de
barbaren in het noorden".
Chinese kerk
Chang, die van religie niet de min
ste notie heeft, weet wel dat nog
ongeveer vijf procent van de 1,1
miljard Chinezen gelovig is. Aan de
hand van een plattegrond legt hij
geduldig uit waar ik de katholieke
kathedraal van Peking moet zoe
ken. Het wordt een lange wande
ling naar een armoe-wijk, waar
veel gescharreld wordt. Het parti
culier initiatief viert hier hoogtij
met de handel in verse vis, appel
tjes en plastic speelgoed. Hier heeft
de Italiaanse jezuiet Mario Ricci,
die ruzie kreeg met Rome omdat
hij voor een „Chinese mis" voelde,
drie eeuwen geleden een niet zo
erg mooie kathedraal gebouwd.
Een met bonte kunstbloemen ver
sierde „Lourdes-grot" voor de kerk
springt in het oog. Ook dit is het
onbekende Peking.
De twee oude Chinezen die bij het
ommuurde complex blijken te ho
ren, begrijpen me niet, maar ten
slotte komt er een, natuurlijk weer
glimlachende, man opdraven die
een priester zou kunnen zijn.
Hij is het ook, heet Petrus Zhao en
spreekt behalve zeventien woorden
Engels en een heleboel Chinees ook
een beetje Latijn. En zo wordt de
spreuk waarmee ze ons vroeger zo
geërgerd hebben toch nog bewaar
heid: „Non scholaeWij leren
niet voor de school, maar voor het
leven". Dankzij „rosa, rosae, rosae,
rosam" kunnen Petrus Zhao en ik
een uur lang redelijk verstaanbaar
met elkaar praten. Latijnse conver
satie in het moderne China van
Deng Xiaoping.
De Chinese katholieken hebben al
ruim dertig jaar lang geen contact
meer met Rome of met andere ka
tholieken buiten China. Petrus
Zhao wil dus alles over de Neder
landse katholieken weten. Voor
zijn gemoedsrust beschrijf ik de si
tuatie zoals die 25 jaar geleden was.
De rest merkt hij wel als hij ons
ooit eens komt opzoeken.
Los van Rome
Petrus Zhao maakt me duidelijk,
dat er in de Chinese Volksrepu
bliek drie miljoen katholieken le
ven. waarvan alleen al in Peking
30.000. Hij geeft toe. dat de Chinese
katholieken het erg lang zeer moei
lijk hebben gehad, ook al hebben ze
zich in 1951 onderworpen aan de
zogenaamde drievoudige autono
mie die de regering Van hen eiste:
autonomie van bestuur, economi
sche autonomie en autonomie van
verbreiding. Waar het alle drie op
neer kwam was: los van het buiten
land, los van Rome. Sindsdien be
staat er een Chinees-nationale ka
tholieke kerk die van de buitenwe
reld is afgesneden. „Maar vorig jaar
hebben we bezoek gehad van enke
le Philippijnse bisschoppen. Dat
zou voor 1980 ondenkbaar geweest
zijn. Ook Moeder Teresa is hier en
kele maanden geleden geweest".
De protestantse kerken in China
mogen inmiddels financiële steun
uit het buitenland aannemen mits
het geld gebruikt wordt in het ka
der van Deng Xiaopings ontwikke
lingsplan. Zouden de Chinese ka
tholieken ook door het buitenland
geholpen kunnen worden? Petrus
Zhao's glimlach krijgt een pijnlijke
trek: „Ik weet niet of Rome na al
die tijd
Petrus Zhao weet dat er intussen
een Poolse paus in Rome zetelt en
dat deze nogal wat rondreist. „Ik
heb gehoord, dat hij in Korea ge
weest is en in Thailand. Hopelijk
komt hij gauw ook eens hier'Pe
trus Zhao heeft de indruk, dat de
regering in Peking het op dit mo
ment niet eens erg zou vinden
wanneer de hoge geestelijke „lange
neus" uit Rome op bezoek zou ko
men. Hij lijkt me iets te optimis
tisch, maar hij verzekert: „Het gaat
ons de afgelopen jaren werkelijk
beter. Er zijn nu meer mogelijkhe
den". En als er al een foto gemaakt
moet worden dan alleen voor de
Lourdesgrot. „Mijn zegen voor de
christenen in Nederland", zegt Pe
trus Zhao ten afscheid. Ook de Chi
nese katholieken weten zich blijk
baar wel te redden.
Wanneer ik de glimlachende por
tiers en kelnerinnetjes in het hotel
gepasseerd ben komt de teleurstel
ling. Mijn twee Chinese vrienden
uit Shanxi zijn kennelijk afgereisd.
Terwijl het meisje van de etage-bar
mijn eerste Mao-tai inschenkt,
neem ik me voor morgen in elk ge
val aan Chang te vragen waarom
hij nooit de naam van Deng Xiao
ping noemt.
LEO VAN VLIJMEN
Trap van de eerste naar de tweede verdieping in Pekings onder
grondse stad.
in aanraking kan komen. Zou je
alle longblaasjes vlakstrijken dan
krijg je al gauw een oppervlak van
pakweg 10 bij 10 meter. De long
blaasjes hebben nog een belangrijke
eigenschap: er zit elastiek in. Haal
ie adem, clan rek je met de ademha
lingsspieren die elastiekjes aktief
uit. Uitademen gaat daarom van
zelf, je doet ie mond open, de elas
tiekjes worden vanzelf korter en
drijven zo de lucht uit de longen.
Welnu, emfyseem ontstaat wan
neer de elastiekjes bij wijze van
spreken gaan uitlubberen. Dan gaat
de rek uit de longen. Om het longe
lastiek toch nog op spanning te
kunnen brengen moet nu de borst
kas heel wijd worden uitgezet. Het
uitademen gebeurt zolang er rek in
de elastiek zit en dat is bij emfy-
seem-patiënten heel weinig. Van
daar dat die mensen een grote ton-
vormige borstkas hebben waar
maar weinig mee kan worden uit
geademd. Er is dus weinig ademre-
serve. Daar komt nog bij, dat het
ademoppervlak van al die long
blaasjes minder wordt omdat ook
die gaan uitlubberen. Tot overmaat
van ramp kunnen de bronchiën in
elkaar klappen omdat ze niet lan
ger door het elastische longweefsel
worden opengehouden.
Zover komt het meestal niet. Ge
lukkig maar, want iedere volwasse
ne heeft wel een beetie emfyseem.
Komt het wel zover dan liggen de
gevolgen voor de hand. Puffende
kortademigheid, vooral bij inspan-
Emfyseem-patlënten gebruiken voor hun ademhaling niet alleen hun mid
denrif, maar ook hun hulpademhallngsspieren. Vandaar dat ze hun schou
ders vaak hoog hebben getrokken: ze hijsen als het ware al ademend hun
borstkas omhoog. Ook Tsjernenko deed dat zeer opvallend.
ning, is het meest voor de hand lig
gende symptoom. Praten kan, zoals
bij Tsjernenko duidelijk het geval
was, al te inspannend zijn. Om de
toch al tonvormige borstkas nog
meer te kunnen uitzetten wordt die
met de hulpademhalingsspieren als
het ware opgehesen. (Vandaar die
typische hoge schouders van Tsjer
nenko). Soms is de rek in de longen
zo verminderd en de weerstand in
de bronchiën zo groots dat de pa
tiënt, om te kunnen uitademen,
met zijn armen de lucht uit zijn
longen moet drukken. Als het
zuurstoftekort blijvend wordt, of
het rechter hart ernstig gaat ver
zwakken, ontstaat er gemakkelijk
een levensgevaarlijke situatie. Zo
als bij de Russische partijleider, die
aan hartstilstand overleed.
Emfyseem is eën bezit voor het le
ven. Patiënt en dokter mogen blij
zijn als ze het proces tot staan kun
nen brengen en de ziekte niet van
kwaad tot erger vervalt. Daarvoor
dient een heel scala van maatrege
len en een van de belangrijkste is
onmiddellijk stoppen met roken.
Roken verergert de klachten, zo
veel is zeker, maar of roken ook
longemfyseem veroorzaakt, daar is
men nog steeds niet uit. In Neder
land is men er toe geneigd om de
oerzaak van CARA en dus van em
fyseem in de aanleg te zoeken.
Nogal wat mensen, men schat zo
tegen de 15 procent van de bevol
king. zijn van nature overgevoelig
voor allerlei irriterende stoffen. In
Amerika legt men weer meer na
druk op invloeden van buitenaf: de
luchtmilieu-ellende en de privé mi
lieuramp roken. Hoe dan ook. of je
emfyseem door aanleg krijgt, of
door schadelijke stoffen van bui
tenaf zoals bij roken, zeker is dat
roken het ziekteoroces zeer ongun
stig beïnvloedt Onderzoek van het
beroemde duo Doll en Peto toonde
een paar jaar geleden aan. dat de
sterfte aan chronische bronchitis en
emfyseem bij zware sigarettenro
kers 38 keer zo hoog lag als bij
niet-rokers. Stoppen met roken
bracht die oversterfte aanzienlijk
terug.
Emfyseem komt veel voor en is
toch bij het grote publiek nagenoeg
onbekend. Merkwaardig en toch
weer niet. De onbekendheid komt
omdat emfyseem niet vaak een op
zichzelf staand ziektebeeld is. Ast
ma, chronische bronchitis en ast
matische bronchitis kunnen in het
ergste geval emfyseem veroorza
ken. Samen vormen ze het geduch
te CARA-kwartet, de typisch Ne
derlandse afkorting voor Chroni
sche Aspecifieke Respiratoire Aan
doeningen, dat zoiets betekent als
voortdurende en tamelijk onbe
paalde ellende met de ademhaling.
Emfyseem is er een van, en moei
lijk van de rest af te grenzen.
Voor het gemak doen we dat dus
toch. Wat is emfyseem? Als we
ademen halen we zuurstofrijke
lucht onze longen binnen. Die legt
ongeveer de volgende weg af. Eerst
komt de lucht in de mond en ver
volgens in de luchtpijp. De lucht
pijp vertakt zich in de borstkas in
een linker en rechter hoofdbron-
chie om linker en rechter long van
lucht te voorzien. De hoofdbron-
chiën vertakken zich alsmaar
boomsgewijs totdat ze blind eindi
gen in de uiterst kleine longblaas
jes. Die longblaasjes kun je be
schouwen als de bladeren van de
bronchiaalboom, pas daar wordt de
zuurstof aan het bloed afgegeven
en het koolzuurgas, de uitlaatgas
van het lichaam, uit het bloed ver
wijderd.
De wanden van de longblaasjes zijn
zigzags gewijs opgevouwen. Op die
manier ontstaat er een zo groot mo
gelijk oppervlak waar zoveel moge
lijk lucht met zoveel mogeliik bloed
Werd in het verleden Ruslands partijlei
der ziek, dan sleepte men de arme man
voortdurend voor de camera om te laten
zien hoe gezond hij wel niet was. Zo
stierf Breznjew schijnbaar in volle ge
zondheid en Andropov aan een lichte
verkoudheid. Dat is nu anders geweest.
Officieel werd toegegeven dat partijbaas
Konstantin Tsjernenko ernstig ziek was,
hij leed aan longemfyseem. „Een ziekte
die volgens Westerse artsen ongenees
lijk is", meldde een persbureau. Dat is
de halve waarheid. Emfyseem is tot stil
stand te krijgen, maar wel een bezit
voor het leven.
I. Paalman
dagjesmensen in de graftombe van Zhu Yijun.
De in een muur verdwijnende tegelvloer van een stoffenwinkel
opent de toegang tot de ondergrondse stad.
De priester Petrus Zhao voor de „Lourdes-grot" bij de kathe
draal van Peking.
