r~
Ien omgeving"
fieidaeSou/uuit
te Minnebroersbrug: Ontwaakt 100-jarige winterslaap
HetMust
"°sjt langzaam
inheini
Sassenheim bezuinigt halve ton op sport
NIEUWBOUW „DE SCHOTSE'
Gat van Lagendijk
baart zorgen
WOENSDAG 13 MAART 1985 PAGINA 15
'olgd
Bruggen, we maken er allemaal
gebruik van. Zeker in een water
rijke stad als Leiden zijn het on
misbare schakels in het wegen
net. Veel aandacht is er nooit aan
de Leidse bruggen besteed. De
stilte rond de Leidse bruggen is
met de presentatie van het Brug-
genboek al gedeeltelijk „ver
stoord". Het Gemeentearchief
aan de Boisotkade hoopt van 9
tot en met 29 augustus 1985 in De
Waag de tentoonstelling „De
Leidse bruggen" te houden. Als
inleiding op deze expositie ver
schijnt in deze krant een serie ar
tikelen over Leidse bruggen. Het
zijn geen technische verhandelin
gen, maar historische verhalen
waarin een brug als leidraad
dient. De gegevens zijn verza
meld door een werkgroep van
historisch geïnteresseerden, die
veel van de geschiedenis van de
Leidse bruggen heeft uitgezocht.
Samensteller is de begeleider van
deze werkgroep, de heer P.J.M. de
Baar van het Gemeentearchief.
Kees van Herpen tekent voor de
eindredactie. De reprodukties
zijn van fotograaf Wim van
Noort. Vandaag verschijnt het
vijfenzeventigste artikel in deze
een paar jaar is
weer opengegra-
Minnebroersgracht
weetal eenvoudige
n bruggetjes in
In de Zuidsingel
de Franciskaner-
i in de Havenkade
Minnebroersbrug.
een eeuw is de
ersgracht ge-
geweest, maar
or lagen op dezelf-
iatsen ook al brug-
Voor de oudste
ibroersbrug moeten
ook tot het jaar
lerug.
iiden
i na het beleg
door de Spanjaarden was een
trieste stad: de bevolking was
door hongersnood en pest met
ongeveer eenderde teruggelo
pen, de industrie lag vrijwel
plat, het kerkelijk leven was
door de Reformatie geschokt
en door het onder water staan
van een gróót deel van Rijn
land was de marktfunctie van
de stad. ook niet meer wat die
geweest was. Maar een ploeg
vrij jonge machthebbers en
ambtenaren, waaronder stads
secretaris Jan van Hout met
ere genoemd mag worden (in
1574 was hij 32 jaar), heeft
met een enorm doorzettings
vermogen de schouders eron
der gezet. Geen moeite was
teveel: zelfs uit Engeland
werden gevluchte Calvinisti
sche Zuidnederlanders ge
haald om hier de ingestorte
textielindustrie nieuw leven
in te blazen.
Het is hun gelukt en hoe!
Vooral omdat de tijd hen op
alle fronten meezat, stroomde
de stad vol met nieuwe en ij
verige werkers in de lakenin
dustrie, ondernemers, studen
ten ook voor de nieuwe Uni
versiteit. Het klimaat om wat
te ondernemen was op zijn
best en velen startten dan ook
een onderneming. Natuurlijk
liep het wel eens mis ook
toen vonden er faillissemen
ten plaats maar de onder
nemingsgeest was goed uit de
fles. Om het in tal maar ook
last toenemende industriële
gebeuren enigszins te orde
nen, werden plannen ontwor
pen om de vervuilende indus
trie te concentreren in de
buurt van de Vollersgracht en
i de kroningsfeesten van koningin Wilhelmina in 1898 zorgde de Havenkade voor dit
Jsche bouwsel. De Minnebroersgracht was toen al gedempt. Foto J. Goedeljee.
de industrie die goed vaarwa
ter nodig had wat meer naar
de buitenkant van de .stad te
brengen.
In 1595 werd de Haven van
een stenen plating (walmuur)
voorzien, zodat het laden en
lossen daar geconcentreerd
kon worden. De Oude Rijn
was op dit punt niet erg
breed, zeker niet voor sche
pen die wilden keren. Er la
gen tegen de tuinderijen aan
de zuidkant altijd wel schepen
te wachten. Die beschadigden
bovendien de oever van de
Rijn, zodat deze de neiging
had in te storten en het vaar
water nog verder te versmal
len. Op 8 juli 1596 besloot het
stadsbestuur om wat tegen dat
vernauwen van het vaarwa
ter te doen. De Rijn zou ver
breed moeten worden, waar
toe een reep grond onteigend
zou worden, en er moest een
stenen walmuur gemetseld
worden. Het stadsbestuur zag
wel in dat aan die walmuur
een schitterende losgelegen-
heid voor industrie gecreëerd
zou kunnen worden en be
sloot meteen maar om hier
een soort industrieterrein te
maken.
Kade
Langs de Rijn zou een kade
met een straat van 2 roeden
(7.54 meter) breed komen, te
bestraten zoals de andere stra
ten in de stad, waaraan
scheepmakerijen en houtko-
perijen gebouwd mochten
worden. Andere industrie was
verboden, maar het stadsbe
stuur zou daarvan ontheffing
kunnen verlenen. En dan
volgt er iets raars. In andere
steden (Amsterdam wordt
niet genoemd, maar zal zeker
bedoeld zijn) werden de lan
derijen voor een Stadsuitbrei
ding eerst onteigend en daar
na met een flinke winst .door
het stadsbestuur in bouwper
celen weer uitgegeven.
Leiden koos een andere weg:
de eigenaars van de tuinderij
en zouden hun land mogen
houden en dus ook de winst
opstrijken. Welke de „eenige
insichten" waren waarom be
sloten werd „geen voordeel
voor dese stede" te behalen,
wordt ons echter niet uit de
doeken gedaan. De onteige
ning zou zich beperken tot de
strook grond die voor verbre
ding van de Rijn nodig was,
en het bedrag dat daarmee ge
moeid was zou de stad verha
len op de eigenaars van de
percelen die er baat bij zou
den hebben. De achterliggen
de gedachte was wellicht dat
dit industrieterrein volledig
kostendekkend zou zijn.
Wilde Leiden hier iets te ver
tellen krijgen, dan- was het
nodig dat het gebied uit het
ambacht Leiderdorp losge
maakt werd en als „vrijdom-
me" aan de stad Leiden ge
koppeld werd. Een jaar later
waren de voorbereidingen
voor de aanleg van het indus
trieterrein in volle gang.
Daarom werd op 16 oktober
1597 besloten de Rijn
's nachts af te sluiten met een
drijfboom tussen palissaden in
het water. Over de Rijn
kwam een brug (een voorlo
per van de huidige Kleine
Havenbrug) met een huisje,
waarin een brugwachter ge
huisvest werd om op al deze
werken te letten. Het karwei
nam zulke grote vormen aan
dat er commissarissen tot be
vordering van de vrijdom
aangesteld werden: Claes
Adriaensz., Isaeck Nicolaii
(Swanenburg, de bekende
kunstschilder), Pieter
Adriaensz. van der Werff
(evenmin een onbekende) en
Jacob Thomasz. (van Swie-
ten). Dezen lieten Andries Ja-
cobsz., tresorier-extraordina-
ris (directeur van gemeente
werken) een bestek voor de
walmuur langs de Havenkade
maken.
Op 22 juli 1598 wendde deze
zich tot het stadsbestuur met
de klacht dat nu overal aan
plakbiljetten opgehangen wa
ren die de aanbesteding op 25
mei aankondigden, ineens de
scheepmakers allerlei bezwa
ren gingen uiten. Zij liepen
vooral te hoop tegen de
schuinte van de walmuur van
een voet op de roede (1:12)
zij verlangden een schuinte
van minstens 2 op 12. Het
stadsbestuur was hen terwille:
er zouden zelfs complete hel
lingen van 14 voet (4.40 me
ter) onder water komen met
scheggen, waarop de rollen
konden lopen, zodat schepen
gemakkelijk uit het water ge
trokken zouden kunnen wor
den. Tevens viel ook het defi
nitieve besluit dat er twee
dwarsgrachten kwamen, elk
24 roedevoeten (7.54 meter)
breed, de tweede gracht ,,'t
welck men vanouts 't Sloot-
gen Godts heeft genomt", met
langs die grachten straten van
12 roedevoeten breed. De sin
gels (de Oostsingel en Zuid
singel) waren al in 1596 ge
graven.
Brug
Hoe de eerste Minnebroers
brug er uitgezien heeft, weten
we uit een besluit van 23 au
gustus 1650, toen het stadsbe
stuur een hele reeks bruggen,
poorten, hekken en dergelijke
inspecteerde. Het „valbrug-
getge leggende over de Min-
nebroedersgraft aen den
Rhijn in de vrijdom" moest
ook worden vernieuwd. Toch
is dit ophaalbruggetje blijk
baar niet aan de beurt geko
men, want op 26 maart 1653
bij een soortgelijke inspectie-
beurt besloot het stadsbestuur
„dat in plaetse van de val-
brugge leggende over het
Minnebroersslootge neffens
den Rhijn" zou worden ge
maakt een nieuwe houten
brug met houten leuningen en
2 ijzeren ringen om daaraan
indien nodig opgehesen te
kunnen worden. Nog later
moet het bruggetje vervangen
zijn door een draaibrug, zoals
blijkt uit de aanbesteding op
12 februari 1791 van repara
ties eraan; Jan Baptist de
Groot werd de aannemer. Het
blijkt ook uit het bestek van
de afbraak van het bruggetje
in 1875.
De memorie van toelichting
op de begrpting van de ge
meente van 1875 meldt nuch
ter: „De gemetselde wallen
der Minnebroersgracht zijn
gedeeltelijk ingestort en tijde
lijk door het leggen van
dwarsbalken voor verdere in
storting beveiligd, maar zoo,
dat de doorvaart is gestremd.
De herstelling zou kosten
1300,- en daar geen behoefte
aan de doorvaart zulks kan
ontraden, wordt het dempen
raadzaam geacht, waarom
eene som van 1900,- ver-
eischt wordt, omdat daaron
der behoort het leggen van
beerputten en kolkriolen en
het doortrekken der wallen
aan beide zijden. Hiermede
vervalt de houten brug aan
den Zuidsingel, die vernieu
wing vereischt, en het brug
getje aan de Haven." De Ge
meenteraad had geen bezwa
ren en dus volgde op 4 febru
ari 1875 de aanbesteding van
het dempen van onder meer
de Minnebroersgracht. De he
ren Houthuysen en Filippo
namen voor 1620,- aan om
voor 1 mei het karwei ge
klaard te hebben.
Straat
Tot 1982 bleef de Minne
broersgracht' dus een straat
waaraan men nauwelijks kon
zien dat er ooit water ge
stroomd had. Nauwelijks,
want door de merkwaardige
westelijke rooilijn kon men
anders vermoeden. Op de
hoek HavenkadeMinne
broersgracht is altijd groot
schalige industrie gevestigd
geweest. Dit perceel werd op
1 september 1829 door Pieter
van Duuren, timmerman, aan
Dirk Wijsman, koopman aan
de Zuidsingel, voor 925.-
verkocht; het bestond uit drie
huizen. Het perceel ernaast
aan de Havenkade verwierf
Wijsman op 30 mei 1833 van
J. van Leeuwen en de erven
H. Pufkus. Op 20 juni 1833
kreeg Wijsman, koopman en
veehouder, vergunning een
deel van zijn pakhuizen, berg
plaatsen en veestallen aan de
zuidzijde van de Oude Rijn te
genover de Haven te slopen
en te vervangen door een ka
pitaal woonhuis; dit is het nog
bestaande grote huis met op
vallende schoorstenen naast
de loods van Bik en Breede-
veld.
Kort na 1861 moet de beken
de houthandelaar Adrianus
Jacobus van Hoeken, die ver
derop aan de Havenkade bij
de Kijfgracht al bezittingen
had. ook dit huis (met stallen)
verworven hebben. In 1879
werd een grote en op de
gracht uitstekende loods ge
bouwd. Dit is de nog bestaan
de en de Havenkade domine
rende loods van Bik en Bree-
develd, zij het dat hij sterk in
gekort is. Op de plaats van
het achterste deel tot aan de
Pottebakkersgang verrees in
1915 het rijtje huizen dat er
nu nog staat; het eerste huis
werd op 17 januari 1916 be
trokken het laatste op 4 april.
Sedertdien is er weinig meer
veranderd. Kort voor 1940
heeft Van Hoeken het pak
huis Havenkade 18 en het ka
pitale huis Havenkade 17 ver
kocht aan W.Th. Breedeveld,
die Havenkade 17 betrok en
met Bik een vennootschap
aanging. Tot op heden zijn dit
de goede buren van de Min
nebroersbrug.
slkei
d we
?ndie
Medi
e A1(F
stuur,
ieke
jlEIM Het kanto-
edrijventerrein Jagt-
Sassenheim begint
hand een beetje
lopen. De gemeente
liddels overeenstem-
eikt met drie bedrij-
ch op Jagtlust willen
irse andere grote ka-
Jt gebied wordt ver-
serieuze kandidaten
deld. De drie bedrij-
zeker op het ter-
sstigd worden, zijn
Autosneldiensten
isport) en Channel
Services b.v. (soft-
Sassenhëim en Evon
Santpoort (schoon-
vestigen zich aan de
:e rand van het ter-
jïEIM „Betrek de
jmse bevolking bij
hstellen van een lijst
bepalende gebouwen
rp". Dit voorstel deed
Hardenberg gister
pens de raadsverga-
parbij de nieuwe wet
b dorpsvernieuwing
poken.
j deze nieuwe wet
n groot aantal taken
Veld naar gemeente.
er Drenth stelde het
ben dergelijke lijst te
al met het oog op de
nen binnen de ge-
"Ichter de werkdruk
btenaren is zo groot,
it niet op korte ter
toezeggen. Het idee
/D om de bevolking
betrekken zou hij in
nemen.
SASSENHEIM De ge
meente Sassenheim wil in
1985 50.000,- op de sport
bezuinigen. De gemeente
raad verklaarde zich gis
teravond unaniem achter
de bezuinigingsvoorstel
len. Alle lof was er voor
de medewerking van de
verschillende sportvereni
gingen.
Met de grondverkopen. aan het
in ontwikkeling zijnde indus
trieterrein gaat het goed. Zo
wel met de grondaankopen
door Channel Automation bv
als door Evron bv kon de raad
zonder hoofdelijke stemming
akkoord gaan. Ook zeer ver
heugend was het feit dat Wes-
seling Beheer bv het door haar
aangekochte perceel gornd
heeft kunnen ruilen tegen een
ander, gunstiger liggend, stuk
grond. Tegen de bouwplannen
van dit bedrijf, dat nu nog is
gevestigd aan de Oosthaven,
waren bezwaren ingediend.
Het bedrijf zou te veel geluids
overlast veroorzaken, waar
door kostbare voorzieningen
in de vorm van een geluids
wal, moesten worden aange
bracht. Met deze grondruil zijn
zowel deze hoge investeringen
als de daarmee gepaard gaan
de ellenlange procedures om
zeild op een goede manier.
Mevr. Kuijsten (PS) sprak er
haar verbazing over uit dat
naast de 68 bedrijven die ge
acht worden een hinderwet
vergunning te bezitten er een
openbaar nutsbedrijf was dat
deze vergunning niet bezit.
Medio 1984 bleek dat er in
Sassenheim 162 hinderwet-
plichtige inrichtingen waren.
Voor het aantal inrichtingen
dat niet over een hinderwet-
verguning beschikt is gekozen
voor een scenario, waarbij
door middel van een inhaal-
procedure deze achterstand in
een periode van 5 jaar wordt
ingelopen, waarbij vermeld
mag worden dat de nodige soe
pelheid aan de dag zal worden
gelegd. Naast het onderhoud
van de reeds bestaande hin
derwetvergunningen betekent
dit voor de toekomst wel een
extra last in de personele sec
tor. Het zal veel extra werk
opleveren in juridische/admi
nistratieve werkzaamheden,
waarvoor extra personeel kan
worden aangetrokken.
SASSENHEIM Bejaarden
centrum „De Schutse" krijgt
een nieuw gebouw in het
plan Teylingen. De gemeen
teraad verklaarde zich gister
avond bereid een garantie
voor de betaling van rente en
aflossing voor een geldlening
te verlenen.
In het nieuwe centrum ko
men zestig bedden. Dat zijn
er acht minder dan in de oor
spronkelijke plannen. Het
ministerie van Volkshuisves
ting, Ruimtelijke Ordening
en Milieu heeft reeds een
subsidie toegezegd.
Gezien het tekort aan bedden
voor de verzorging van be
jaarden acht de raad het risi
co voor de gemeente bij ga
rantieverklaring zeer gering.
Derhalve kon het plan zon
der hoofdelijke stemming
worden goegekeurd
Samen met de realisatie van
het nieuwe bejaardenoord zal
er ook een groot aantal par
keerplaatsen worden voor
zien. Na de ontsluitingsweg -
vanaf de Teylingerlaan, zal
er een perceelgrond van 1204
m2 worden aangelegd als
parkeeraccommodatie. Deze
ontwikkeling is in overeen
stemming met het Verkeers
circulatieplan. Op dit terrein
worden in totaal 83 parkeer
plaatsen gerealiseerd.
Wat er met het huidige pand
van „de Schutse" gaat gebeu
ren is op dit moment nog on
duidelijk.
VALKENBURG De ge
meente ziet al weer met
enige zorg uit naar de ko
mende zomer met oog op
het recreatiegebied van
het Gat Van Lagendijk. De
toeloop van dagjesmensen
wordt ieder jaar groter,
terwijl de voorzieningen
zoals toiletten, telefoon en
'n waterkraan nog steeds
getroffen moeten worden.
De raadscommissie ruimtelij
ke ordening nam gisteravond
een voorstel van het college
van B en W aan om een
voorbereidingsbesluit voor
het gebied de „Ommedijkse
Polder" te nemen. Hierdoor
werden de eerste stappen ge
nomen voor het creëren van
een tijdelijke accommodatie
waardoor aan de broodnodi
ge voorzieningen tegemoet
gekomen kan worden.
Het gemeentebestuur heeft
vorig jaar reeds een beroep
gedaan op de provincie, om
dat de gang van zaken Val
kenburg boven het hoofd
dreigde te groeien. Vooral bij
zomerse dagen heeft de rijks
politie de handenvol aan de
verkeerschoas aan de Voor-
schoterweg. Er zijn plannen
door de provincie ontworpen
voor het aanleggen van een
verbindingsweg vanaf het
recreatiegebied naar de Om-
medijkseweg, om de Voor-
schoterweg, die de bezoekers
aan de Kwantumhallen ook
te verwerken heeft, enigszins
te ontlasten. Deze plannen
kunnen om allerlei redenen
dit jaar nog niet verwezen
lijkt worden.
De raadscommissie stelde dat
de voorzieningen die wel ge
troffen zullen worden aanlei
ding geven tot een nog grote
re toeloop van surfers en
dagjesmensen. Vooral het
raadslid A. Bremer
(PvdA/PPR) drong aan op
meer voorzieningen door de
Het gat van Lagendijk.
provincie en het doorbreken
van de bureaucratie in Den
Haag.
P.T. Mizee (VVD) vreest dat
de Stevenshof-bewoners
straks ook druk gebruik
gaan maken van het recrea
tieoord, waardoor er nog
meer problemen zullen ont
staan en zag graag dat de
provincie een noodvoorzie
ning zou toezeggen, vooral
op drukke weekendsdagen.
Van 't Wout bepleitte om
door het nemen van een
voorbereidingsbesluit de pro
vincie in ieder geval groen
licht te geven voor het plaat
sen van een tijdelijke accom
modatie ter voorziening van
de grootste behoefte. Dit zal
in ieder geval verlichting ge
ven aan een aantal bewoners
van de Voorschoterweg die
dagelijks lastig gevallen wor
den door de dagjesmensen.
Uiteindelijk werd het colle
gevoorstel aanvaard, al werd
er met klem op aangedron
gen dat de provincie met
spoed haar plannen dient te
verwezenlijken
Goedkeuring bestemmingsplan De Kwaak
OEGSTGEEST Het provinciaal bestuur heeft zijn goedkeu
ring gehecht aan het bestemmingsplan De Kwaak in Oegstgeest.
Aan de bezwaren van jachthaveneigenaar C.A. Juffermans is in
het bestemmingsplan niet tegemoet gekomen. Die zijn eerder al
door de gemeente van de hand gewezen De heer Juffermans
had bezwaar tegen de aanleg van een fiets- en voetpad over zijn
grond, waardoor hem de mogelijkheid werd ontnomen zijn
jachthaven uit te breiden en een stacaravan terrein te vestigen
De heer Juffermans twijfelde er aan of het plan wel gerealiseerd
zou worden, omdat de toekomstige gebruiker van de sportvelden
in De Kwaak, de gemeente Leiden, weinig interesse zou tonen
voor de aankoop van de te koop aangeboden gronden De ge
meente Leiden heeft de provincie echter toegezegd de bestem
mingen recreatie en schooltuinen te zullen verwezenlijken en
voor de provincie staat het daarmee vast dat het plan zal wor
den uitgevoerd Volgens de provincie biedt het plan verder vol
doende mogelijkheden voor de jachthaven. De aanleg van een
stacaravanterrein acht het provinciaal bestuur ongewenst, net
zoals het gemeentebestuur van Oegstgeest.
Gemeente Sassenheim begeeft zich op huizenveiling
SASSENHEIM De gemeenteraad van Sassenheim is gister
avond akkoord gegaan met het plan van het college om in de
toekomst deel te nemen aan huizenveilingen. Dit om gemeente
lijke verliezen bij executieverkoop te voorkomen Steeds vaker
komt het voor de huiseigenaren door ontslag of scheiding in fi
nanciële problemen komen, waardoor de hypothecaire schulden
niet meer kunnen worden betaald. Het huis moet dan worden
geveild. Omdat de gemeente vaak gemeentegarantie heeft ver
leend. schiet zij er ook bij in. Door nu als bieder mee te doen.
kan zij de prijs iets opdrijven, waardoor het verlies verminderd
wordt. De VVD bil monde van Van Dorssen stelde dat de ge
meente zich moest laten bijslaan door een op dat gebied deskun
dige. Overigens onderstreepte de VVD dat de gemeente in eerste
instantie moest proberen een regeling te treffen met mensen
met problemen in de betaling van rente en aflossing.
