Technocraat Gorbatsjov gaat
veranderingen zorgen
voor
Er zijn al 414 Sovjet- raketten
J orbatsjov maakte
xschrikkingen
lalin niet mee
reageert zonder emotie op dood van Sovjetleider
First Lady
in het Kremlin
CddócOowvant
Badkuip premier
Tha tcher gestolen
ireldleiders haasten zich naar Moskou Amerikaanse onderminister richard burt:
SP ju
—GENLAND
DINSDAG 12 MAART 198S PAGINA S
Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN Souvenirjagers hebben de badkuip gestolen,
waarin de Britse premier Thatcher zich waste in haar vroe
gere Londense huis, Flood Street 19. Deze woning werd
kortgeleden door Denis en Margaret Thatcher voor 400.000
pond verkocht aan de Franse gravin de la Beraudière, die
voorlopig nog in Parijs verblijft.
De nieuwe eigenares laat in Flood Street 19 kostbare veran
deringen aanbrengen. Het huis wordt luxueus gemoderni
seerd. Vandaar dat arbeiders de oude badkuip van de That
chers achteloos in het voortuintje van het huis deponeerden,
waar een of andere olijkerd er een bordje bij plaatste met de
tekst: „Te koop, Maggie's bad, 200 pond of wat u ervoor wil
geven
Tot een verkoop is het nooit gekomen, want de historische
kuip was kort daarop reeds verdwenen.
In Downing Street 10, de ambtswoning van premier That
cher, is men niet bepaald gelukkig met de lage prijs die voor
het afgedankte bad werd gevraagd „De gitaar van John
Lennon ging voor 15.500 pond onder de hamer", zei een
woordvoerster van de Britse premier. „Zelfs de cowboy-
-hoed van Dallas-J.R. bracht 42(1 pond op".
MOSKOU Over het familieleven van Russische lei
ders is doorgaans zeer weinig bekend. Zo werd vorig
jaar pas op de begrafenis van Joeri Andropov bevestigd,
dat de vrouw van de voormalige KGB-chef nog leefde.
De nieuwe Russische leider Gorbatsjov, of beter gezegd:
zijn vrouw, lijkt met die traditie te breken. Voor de eer
ste maal sinds Nina Kroetsjev in 1964 samen met haar
man van het politieke toneel verdween, heeft het
Kremlin weer een zichtbare First Lady": Raisa Gor-
batsjova.
In december vorig jaar reisde zij samen met haar man
naar Groot-Brittannie. Raisa trok daar door haar vrien
delijke en onbevangen optreden zeker zoveel aandacht
als haar echtgenoot.
Van de Gorbatsjovs is onder meer bekend, dat zij elkaar
hebben ontmoet op de universiteit in Moskou, waar zii
beiden in de jaren vijftig studeerden. Bij hun huwelijk
beloofden zij waarschijnlijk elkaar én de partij eeuwige
trouw. Anders is het niet te verklaren dat de Gorbats
jovs toestemming kregen een huwelijksreis te maken
naar Frankrijk en Italië.
Minder is men tot nu toe te weten gekomen over de
kinderen van de familie Gorbatsjov. Vast staat dat zij
een dochter hebben. Irina, die arts is, en een vierjarige
kleindochter.
jlg van de voorpagina)
OU De bijzetting
e overleden Russi-
resident en partijlei-
onstantin Tsjernen-
worden bijgewoond
alrijke ministers en
ïgsleiders. De VS
.1 worden vertegen-
Lggigd door vice-presi-
kaljush en minister van
pooüandse zaken
President Reagan
,r,..-jirde dat hij heeft
overwogen om ook naar
Moskou te gaan, maar dat
de voorbereidingstijd te
kort was.
Over zijn voorstel tot een ont
moeting met Gorbatsjov zei
Reagan, dat een dergelijke
ontmoeting goed moet worden
voorbereid en zich niet mag
beperken tot een „kennisma
king". Bondskanselier Kohl,
premier Thatcher, de Italiaan
se president Pertini en de In
diase premier Gandhi hebben
al aangekondigd dat zij van
daag naar Moskou gaan. Vice-
-premier Van Aardenne en
minister Van den Broek van
buitenlandse zaken zullen na
mens de Nederlandse regering
de begrafenis bijwonen.
In Moskou zijn de voorberei
dingen voor de plechtigheid
van morgen, wanneer de stof
felijke resten van Tsjernenko
zullen worden bijgezet op het
Rode Plein (11.00 uur Neder
landse tijd), in volle gang. De
afgelopen nacht heeft het cen
trum van de stad een ingrij
pende schoonmaakbeurt on
dergaan.
(Van onze correspondent Aad
Jongbloed in Brussel)
BRUSSEL Volgens de
Amerikaanse onderminis
ter van Buitenlandse Za-
geleden noemde Burt nog
een aantal van 396. Na de
maandelijkse bijeenkomst
van de Special Consultati
ve Group in Brussel, de
NAVO-adviesgroep over
middellange afstandsra-
ken, Richard Burt, zijn op ketten, zei Burt: „De Sov-
dit ogenblik in de Sovjet- jet-Unie gaat gestaag door
-Unie 414 SS-20-raketten met het plaatsen van
geïnstalleerd. Een maand SS-20-raketten".
Over de veranderingen in de
top van het Kremlin zei de
Amerikaanse onderminister:
„We zullen onze opstelling
niet veranderen. We doen za
ken, zoals gebruikelijk".
De Amerikaanse delegatielei
der bij de Geneefse onderhan
delingen, Max Kampeiman,
die gisteren in Brussel de Na-
vo-partners inlichtte over de
strategie, die door de VS ge
volgd zou worden, zei dat er
nog steeds één onzekerheid is:
Gaan de Russen serieus de on
derhandelingen in?
Kampeiman die de ontwikke
lingen in Genève niet direct in
de publiciteit wil brengen zei:
„Als er publicitaire lekken ko
men, dan betekent dit dat de
Sovjet-Unie de onderhandelin
gen niet serieus neemt. Ook
als een van de drie gespreks
onderwerpen (middellange af
standsraketten, intercontinen
tale raketten en militarisering
van de ruimte) door de Sovjet-
-Unie geblokkeerd wordt,
moet de uitkomst van de be
sprekingen pessimistisch tege
moet gezien worden. De Ame
rikaanse delegatieleider wei
gerde in te gaan op de vraag of
de dood van Tsjernenko van
invloed zou kunnen zijn op de
onderhandelingen.
w
HAAG Met de ver-
g van Michail Gorbats-
tt partijleider lijkt het
lin te hebben gekozen
ie toekomst. Na een pe-
waarin in korte tijd drie
de partijleiders moesten
h vervangen: Brezjnev,
iov en Tsjernenko, is
euwe Russische leider
in Vertegenwoordiger van
'ongere generatie". Gor-
,y is op 2 maart 54 jaar
,e °den en is daarmee de
t partijleider uit de ge-
°fems van de Sovjet-
litsjov, bijna 20 jaar jon-
?l/j zijn' voorganger Tsjer-
werd geboren in een
jigezin in het dorpje Pri-
i de Kaukasus. Tus-
146 en 1950 werkte hij in
factor-fabriek in zijn ge-
*'?streek. Daarna studeer
de hij vijf jaar in Moskou. In
die periode, in 1952, werd hij
toegelaten als lid van de com
munistische partij. Na zijn te
rugkeer in de Kaukasus
maakte hij snel carrière in de
partij. In 1978 werd hij naar
Moskou gehaald om de land-
bouwportèfeuille te gaan be
heren in het secretariaat van
het centraal comité, het or
gaan dat de dagelijkse gang
van zaken jn het land be
stiert. Volgens westerse waar
nemers had Gorbatsjov deze
promotie te danken aan be
langrijke connecties. De
machtige partij-ideoloog Mi
chail Soeslov en KGB-chef
Andropov, beiden intussen
overleden, waren eveneens
uit de Kaukasus afkomstig.
Gorbatsjov was toen 47 jaar,
uitermate jong voor Sovjet-
-begrippen. Toen hij twee jaar
nadien werd opgenomen in
Ambtenarenacties verlammen Aruba
ORANJESTAD De stakingsacties van het overheidspersoneel
op Aruba hebben een groot deel van het openbare leven op het
eiland lamgelegd.
De ambtenaren staken om een salariskorting van 10 procent on
gedaan te maken. Volgens een zegsman van de bonden is mo
menteel 60 procent van de leden in staking. Zo ligt de dienst
openbare werken, die onder andere zorgt voor het ophalen van
huisvuil, geheel stil Ook in de onderwijssector is de staking vrij
wel compleet De vakbonden zeggen dat de acties vandaag uit
worden gebreid. Daarbij wordt gesproken over een groot solida-
riteitsplan dat ook de overige diensten tot staking moet bewe
gen.
verzet prins sihanoek
verliest laatste bolwerk
BANGKOK Het Vietnamese leger heeft gisteren met de ver
overing van het kamp Tatum het laatste bolwerk van het Cam-
bodj.i.inst- verzet l.mgs de grens met Thailand in handen gekre
gen De verzetsstrijders hebben het kamp verlaten en zijn naar
Thailand gevlucht. De strijd om Tatum, dat het hoofdkwartier
was van de guerrillabeweging van het voormalige Cambodjaan
se staatshoofd prins Norodom Sihanouk, heeft vele slachtoffers
geeist. Volgens onofficiële berichten znn aan Vietnamese zijde
zeker 1000 doden en gewonden gevallen, het verzet verloor
naar schatting 300 strijders. Waarnemers geloven overigens niet
dat het Cambodjaans verzet nu definitief gebroken is. Het Viet
namese leger zou niet in staat zijn het binnenland effectief te
controleren.
Michail Gorbatsjov Raisa Gorbatsjova.
HAAG In de hele
eld is zeer kalm en
grote emotie gere-
ird op het overlijden
de Russische leider
^Jstantin Tsjernenko. In
condoleancetelegram
Va.de Sovjetleiders zegt
f, jident Reagan dat de
__-ëen „stabielere en con-
jetievere" relatie wen-
met de Sovjet-Unie.
beleid zal realistisch
geduldig zijn, aldus
IDJE VERHOLEN HET GEHEIM VAN DE UYLENBORGH
Reagan, die zelf niet aan
wezig is bij de begrafenis.
In NAVO-kringen zei men
geen dramatische veranderin
gen te verwachten, nu Gor
batsjov aantreedt. De Franse
president Mitterand heeft na
mens het Franse volk zijn con
doleances overgebracht aan de
Russische leiders. Hij zei met
„ware emotie" van het overlij
den van Tsjernenko te hebben
kennis genomen. Mitterrand
heeft vorig jaar nog een be
zoek gebracht aan de Sovjet-
-Unie, waarbij hij Tsjernenko
heeft ontmoet. In Londen liet
premier Thatcher weten dat
het overlijden van de Sovjet
president "de Sovjetunie een
dierbaar leider heeft ontno
men". Over Gorbatsjov, die zij
vorig najaar ontmoette, zei ze:
„Ik mag hem. We kunnen za
ken doen". Volgens de West-
duitse bondskanselier Kohl zal
de dood van Tsjernenko geen
gevolgen hebben voor de op
stelling van de Sovjets tijdens
de komende nieuwe onder
handelingen met de VS over
ontwapening in Geneve. "Vol
gens gegevens van de regering
nam Gorbatsjov al tijdens de
laatste maanden van de ziekte
van Tsjernenko de lopende za
ken waar" aldus de regerings
woordvoerder in Bonn.
De Nederlandse regering zegt
met leedwezen kennis te heb
ben genomen van het overlij
den van Tsjernenko, maar
acht zich gezien de korte tijd
dat hij staatshoofd was het
nauwelijks mogelijk een enigs
zins gefundeerd oordeel uit te
spreken over zijn beleid.
In de Oostbloklanden is snel
gereageerd op het overlijden
van Tsjernenko. Op de Poolse
radio werd de middaguitzen
ding van het nieuws voorafge
gaan door vijf minuten plech
tige muziek. Daarna werd het
officiële persbericht van het
Russische persbureau Tass
voorgelezen, gevolgd door
weer vijf minuten muziek,
waarna het bericht werd her
haald. Op de televisie werd de
Russische nieuwsuitzending
integraal overgenomen. Com
mentaar liet men achterwege.
China betuigde maandag zijn
"diepgaand medeleven".
Irak kondigde drie dagen
rouw af na de dood van Tsjer
nenko, aldus het Iraakse pers
bureau.
Na het vernemen van de dood
van Sovjet-leider Tsjernenko,
maandagochtend, heeft de
fiaus naar het Kremlin een te-
egram gestuurd om zijn mede
leven te betuigen. Het tele
gram is gericht aan de eerste
vice-voorzitter van het presi
dium van de Opperste Sovjet.
De paus schrijft. „Het bericht
vernemend van de dood van
de president van de Opperste
Sovjet Constantin Tsjernenko,
die de hoogste ambten in de
Unie van Socialistische Sovjet
Republieken heeft bekleed,
betuig ik Uwe excellentie en
Uw landgenoten mijn medele
ven en geef ik U de verzeke
ring van mijn bijzondere ge
dachtenis aan de doorluchtige
overledene". Dit condoleance-
-telegram lijkt als twee drup
pels water op dat wat op 10 fe
bruari 1984 door de paus naar
Moskou werd gestuurd na de
dood van Tsjernenko's voor
ganger Andropov, en is vrij
wel gelijk aan het telegram dat
het Vaticaan stuurde op 10 no
vember 1983, na de dood van
Andropovs voorganger Brezn-
jev
Alleen Breznjev kreeg van de
paus de bijzondere toevoeging:
„die ook in het internationale
leven en in de internationale
betrekkingen zon belangrijke
rol heeft gespeeld".
Met betrekking tot Breznjevs
dood betuigde de paus ook zijn
„hartelijk medeleven" en niet
enkel zijn „medeleven" zoals
bij Andropov en nu weer bij
Tsjernenko.
Partijbonzen die de hoogste
functie van het land nastre
ven, zijn naar goed Rusissche
traditie meestal voorzichtige
figuren die ervoor zullen wa
ken de conservatieve en goed
deels bejaarde partijtop tegen
zich in het harnas te jagen.
Veel hiervan geldt ook voor
Gorbatsjov, maar hij valt voor
al op in datgene waarin hij een
uitzondering is op de bestaan
de regel. Gorbatsjov is de ver
tegenwoordiger van een jonge
re generatie, die uit is op con
crete resultaten, kortom een
technocraat, die zich aan de
communistische heilsleer in ie
der geval minder gelegen laat
liggen dan al zijn voorgangers.
De Sovjetleiding, waarin Gor
batsjov al een beslissende hand
had tijdens de laatste maanden
van Tsjernenko, blijft uiterlijk
en niets is onder deze om
standigheden minder verba
zingwekkend de nadruk
leggen op continuïteit. Ze wil
een „constructieve dialoog"
met het Westen voeren, terwijl
ze de „verdediging van de hij op een manier over ont-
Sovjetunie wil versterken", al- spanning praat waaruit zou
dus de verklaring van de Sov- zjjn 0p te maken dat Gorbats-
jet-leiding na het bekend wor- jov de militaire uitgaven wil
den van Tsjernenko's dood. terugdringen en het zo be-
Hoewel Gorbatsjov in het ver- spaarde geld in de economie
leden heeft gepleit voor ingrij- wil steken. Hij heeft in ieder
pende veranderingen binnen geval ervaring met een cen-
het economische systeem, is traal onderdeel van de Sovjet-
het onduidelijk in hoeverre hij economie, de landbouw,
het huidige produktiesysteem Ondanks de slechte resultaten
op de helling wil zetten. In te- op dit terrein heeft hij de aan-
genstelling tot zijn collega's in dacht op zich weten te vesti-
het Politburo heeft Gorbatsjov gen door de onorthodoxe ma-
relatief weinig ingrijpende nier waarop hij het falende
ideologische toespraken ge- landbouwbeleid in de Sovjet-
houden of doorwrochte artike- Unie te lijf ging. Hij kon daar-
len geschreven, waaruit zijn door de beschermeling worden
ideeën helder naar voren ko- van zowel Brezjnev als Andro
men. pov.
Nog minder is bekend over Gorbatsjov wist gedaan te krij-
zijn ideeën inzake het buiten- gen dat veel geld werd uitge-
landse beleid, een terrein trokken voor nieuwe investe-
waarop hij, naar wordt aange- ringen in de landbouw. Ook
nomen, betrekkelijk weinig werden experimenten gestart
ervaring heeft. In toespraken waarbij een aantal landbou-
heeft hij de gebruikelijke uit- warbeiders de volledige ver
vallen naar de VS en de antwoordelijkheid over een
NAVO onderschreven, maar bepaald gebied werd gegeven
Kremlinologen wijzen erop dat en de verdiensten werden be
rekend aan de hand van de
opbrengsten. Er is weinig be
kend over de resultaten van
deze experimenten. Vermoed
wordt dat Gorbatsjov in die
tijd te weinig speelruimte
kreeg.
Vertrouweling
Het is zonneklaar dat de her
vormingsgezinde vleugel in
het Kremlin een overwinning
heeft geboekt op de conserva
tieve stroming. De snelheid
waarmee de opvolging van de
zondag overleden partijleider
Konstantin Tsjernenko is gere
geld. is een aanwijzing dat
Gorbatsjov momenteel stevig
in het zadel zit. Hij was de ide
ale partner voor Andropov in
diens streven schoon schip te
maken met tien jaar stilstand,
de periode-Brezjnev.
Hoe belangrijk de positie van
Gorbatsjov in die tijd was, is
nadien gebleken toen bijzon
derheden bekend werden over
de periode dat Andropov als
gevolg van zijn ziekte niet
meer in staat was de zittingen
van het Politburo bij te wo
nen. Gorbatsjov fungeerde
toen als liaison tussen het ziek
bed en de vergaderzaal van de
Politburo-leden.
Gorbatsjov werd in die fase
ook ontheven van zijn speci
fieke landbouwtaken en kreeg
van Andropov de supervisie
over de gehele Sovjet-econo
mie. Bekend uit die tijd zijn
zijn voorstellen om individuele
inspanningen met toeslagen te
belonen.
Het zal nog wel enige tijd zal
duren voordat Gorbatsjov ei
gen politieke initiatieven aan
kondigt. Dat is afhankelijk
van de snelheid waarmee de
nieuwe leider in het Kremlin
zich verzekerd weet van vol
doende steun, zowel in het
machtscentrum in Moskou zelf
als in de verschillende repu
blieken. Maar veranderingen
zullen er komen, daar is ieder
een in Moskou van overtuigd.
het Politbureau, het hoogste
politieke orgaan in de Sovjet-
Unie, begon men ook in het
buitenland aandacht voor
hem te krijgen. Na 1982 kreeg
hij grote bekendheid buiten
de Sovjet-Unie als „rechter
hand" van de toenmalige par
tijleider Joeri Andropov. Ten
tijde van het leiderschap van
Andropov begonnen ook de
buitenlandse reizen van Gor
batsjov. En in december vorig
jaar werd hij door Tsjernenko
belast met de leiding van een
parlementaire delegatie naar
Groot-Brittannië. Britse poli
tici die hem in december ont
moetten waren verrast door
Gorbatsjovs kennis van za
ken. „Hij is zeer zelfverze
kerd", luidde een reactie.
„Een indrukwekkende per
soonlijkheid met duidelijk
veel gezag en invloed", was
een ander commentaar.
Gorbatsjov heeft door zijn re
latieve jeugd een andere ach
tergrond dan veel Russische
leiders van de afgelopen ja
ren. De bloedige zuiveringen
onder Stalin en de verbeten
strijd tegen Nazi-Duitsland
zijn grotendeels langs hem
heen gegaan en zijn carrière
begon pas in de na-oorlogse
jaren, waarin een aanzienlijke
verhoging van de levensstan
daard in de Sovjet-Unie
plaatsvond.
Bomaanslag
Dortmund was
een „grapje"
(Van onze correspondent
Gerard Kessels in Bonn)
BONN Een jonge leerlin-
g-electriciën, die graag met
explosieven knutselde, is
verantwoordelijk voor de
bomaanslag vorige week op
een warenhuis in Dortmund.
De 20-jarige Dortmunder
heeft de aanslag, waarbij
acht mensen gewond wer
den, inmiddels bekend. Hij
zei dat hij met zijn daad geen
politieke doelstellingen voor
ogen had gehad. Aanvanke
lijk had de politie nog ge
dacht aan een aanslag van de
RAF, maar de twijfels daar
omtrent rezen al spoedig. In
verband met de aanslag op
het warenhuis zijn nog drie
ionge Dortmunders, in de
.leeftijd van 18 tot 20 jaar,
aangehouden.
MOSKOU Al sinds de
Als je denkt, dat je met mij de kachel kunt
fnaken, moet je eerder beginnen met hout
hakken, makker", snauwde Sijmen Knoet,
niet veel vertrouwen scheen te hebben in de
ichten, die hij om zich heen zag. „Vertel 'es
kastelein: hoe ben je er in geslaagd zóveel
befte en drek uit de goot in één bierhuis bij
iar te krijgen? En verklaar mij dan boven-
maar 'es even in wat voor een ellendig
[ikhol ik hier verzeild ben geraakt. „Gij
i de Swarte Piraet, edele heer", antwoord-
waard, die zich weer achter zijn tapkast
igetrokken had. „De Swarte Piraet is een
Ite klas lokaal, waar het goed toeven is te
lden van louter goede vrienden en waar een
3 bediening u borg staat voor prima verver-
3n tegen bilijke prijs." „Loop naar de pomp
je billijke prijs. Ik heb geld zat", gromde
dood van Leonid Breq'nev
wordt de Sovjet-Unie in
feite bestuurd door een
collectief leiderschap en
het is dan ook onwaar
schijnlijk dat de dood van
Konstantin Tsjernenko
snel tot ingrijpende veran
deringen in het beleid van
het Kremlin zal leiden.
Toch liggen grotere ver
anderingen op de langere
termijn wel degelijk in
het verschiet met de
komst van de jonge ambi
tieuze 54-jarige Michail
Gorbatsjov.
tsjov maakte indruk op mevr
najaar naar Groot-Brittannië.
Thatcher tijdens zijn reis
Kenners van het Kremlin
gaan ervan uit dat het vijf jaar
duurt voor een partijleider er
in slaagt zoveel macht naar
zich toe te trekken dat hij het
collectief van het Politburo
kan overheersen en nieuwe
beleidslijnen kan uitstippelen.
Sijmen. „Schenk de mannen hier een dubbele
brandewijn in op mijn rekening!" Toen wierp de
schurkachtige Knoet een buidel rinkelende
goudstukken op tafel en de waard van de Swar
te Piraet schonk klokkend de glazen volA-
ha, zo zo, wel wel.grinnikte Sijmen Knoet.
„Dit is dus die beruchte Swarte Piraet. dat
meest ellendige en stinkende boevenhol van
héél Gravendrecht." Hij keek de aanwezigen
één voor één diep in de ogen en siste: „En jullie
zijn nét het soort gespuis, dat ik nodig heb. Als
jullie handig weten om te springen met de men
selijke lichaamslengte, dan betaal ik dat met
kostbaar GOUD!" Meteen voegde Heintje Haak
zich bij Sijmen Knoet en fluisterde veelzeggend:
„Als de edele heer bedoelt, dat we iemand een
koppie kleiner motten maken, dan kan hij op
ons rekenen. Voor GOUD doen we alles.
