TAFEL Steeds meer Nederlanders voorstander euthanasie WITITTl Moorden, verdwijningen en intimidatie in Matabeleland Beuker blijft K vaag over prive-^ audiënties kerk wereld Financiële top-conferentie in het Vaticaan Mgr. Jan ter Schure gevraagd af te zien van bisschopsambt Kamer wil hulp aan Zimbabwe opschorten weer ACHTERGROND CcidócSouAdtit WOENSDAG 6 MAART 198S PAGP i ÏN Bar welwillend over „brieven aan paus" Mgr. R.Ph. Bar van Rotterdam vindt dat Miehei van der Plas de gelegenheid moet krijgen om het boek „Uit het grond van ons hart" aan te bieden aan de paus. De bisschop zei dit giste ren in een KRO-radioprogramma over een eventuele ontmoe ting van kritische katholieken met paus Johannes Paulus II tij dens diens bezoek in mei aan Nederland. „Uit de grond van mijn hart" is de bundeling van een reeks geruchtmakende brieven die katholieken „uit het midden van de Kerk" aan de paus hebben geschreven. Wel moet volgens mgr. Bar worden „nagecheckt" of het boek rooms-katholieke meningen beoogt te verwoorden. Gereformeerd rapport over euthanasie Het eind vorig jaar- in de synode van de Gereformeerde Ker ken in Nederland besproken rapport „Euthanasie en pastoraat" is nu officieel verschenen. De samenstellers van het rapport hebben niet gezocht naar een formulering van voorwaarden, waaraan in geval van euthanasie moet worden voldaan. Het ging hen erom enkele aspecten aan te geven van de pastorale begeleiding van mensen die met euthanasie hebben te maken. Daarbij is vooral gedacht aan het onderlinge pastoraat van ge meenteleden en de pastorale zorg van ouderlingen en pastorale medewerkers. De werkgroep stond onder leiding van de arts A. Verkuyl uit Driebergen. Oorlog is het kind van de trots, en trots de dochter der rijkdom Jonathan Swift KRO-ENQUETE: 8 KATHOLIEKEN STEUNT BISSCHOPPEN Het aantal Nederlanders dat onder bepaalde voor waarden voorstander is van actieve en passieve euthanasie is de laatste jaren geleidelijk toegeno men. Dit is gebleken uit een gister avond door de KRO in het programma „Brandpunt" ge publiceerde uitslag van een enquête. Het opinie-onder zoek, uitgevoerd door bureau Intomart, wees uit dat mo menteel 67 procent van de bevolking actieve euthanasie geoorloofd vindt als een pa tient ongeneeslijk ziek is en het lijden als ondraaglijk er vaart. Passieve euthanasie (het staken van de medische behandeling) wordt door 84 procent aanvaardbaar geacht. In 1972 vond nog maar 52 procent van de bevolking ac tieve euthanasie acceptabel. In 1979 was dat percentage gestegen tot 56. Op de vraag of de strafbaarheid van actie ve euthanasie moet worden opgeheven antwoordt vol gens de KRO-enquête mo menteel 69 procent met ja. Uit het onderzoek is geble ken dat protestanten aan zienlijk meer moeite hebben met het euthanasie-vraagstuk dan katholieken. Slechts 8 procent van de katholieken vindt dat wat de euthanasie betreft de leer van de kerk gevolgd moet worden. De Nederlandse bisschoppen hebben zich in hun zojuist gepubliceerde brief over „sterven en lijden" tegen ac tieve euthanasie gekeerd. Zij beschouwen dit als een mis daad tegen het leven. Vol gens de KRO-enquête veron derstelt 80 procent van de katholieken dat de brief van de bisschoppen geen invloed zal hebben op hun persoonlij ke mening over euthanasie. (Van onze correspondent in Rome, Cees Manders) VATICAANSTAD In het Vaticaan wordt deze week over geld gesproken. Voor de vijfde keer heeft de paus zijn financiële adviseurs om zich heen verzameld om te praten over het oude en het nieuwe boekjaar van de wereldkerk in het algemeen en van Vati caanstad in het bijzonder. De raad die nu in het Vati caan vergadert heet officieel de 'Raad van kardinalen voor de studie van de organi satorische en economische problemen van de Heilige Stoel'. Hij telt 15 leden en staat onder leiding van de Vaticaanse 'minister van fi nanciën', de Italiaanse kardi naal Caprio. De paus heeft de raad (1981) zelf in het leven geroepen om de precaire fi nanciële situatie van de Hei lige Stoel te bestuderen en uiteraard te verbeteren. De betrokken kardinalen buigen zich deze week over twee 'balansen': Die van Va ticaanstad en die van de Hei lige Stoel. Vaticaanstad (de musea, de duty-free winkel, de postzegels, de huishoude lijke diensten enzovoort) kan zich altijd aardig bedruipen, en is zelfs in staat een 'winst' te maken. Maar met de Heili ge Stoel, de gezamenlijke be stuursorganen van de we reldkerk, is het slechter ge steld. Voor 1984 verwachtten de kardinalen een verlies van een kleine 51 miljard lire, on geveer 100 miljoen gulden. Dit is waarschijnlijk opgelo pen tot 60 miljard lire. Het zal heel wat financiële han digheid vergen om compen satie te vinden voor dit als maar toenemende verlies. Het Vaticaan heeft niet zo veel manoeuvreerruimte als een normaal bedrijf of onder neming. Het personeel in dienst van Vaticaanstad en de Heilige Stoel neemt ongeveer 60 pro cent van alle Vaticaanse uit gaven voor zijn rekening. Op deze posten is moeilijk te be zuinigen, zeker op dit ogen blik. Tussen met name het Vaticaanse lekenpersoneel en de pauselijke werkgever (de Belg mgr. Jan Schotte) is juist een 'wapenstilstand' van kracht. Het personeel had op 27 februari willen gaan sta ken (een primeur in de ge schiedenis van het Vaticaan). Maar tijdige tussenkomst op het laatste moment van de 'vice-paus', kardinaal Casaro- li, noopte de vakbond van le- Kardinaal Casaroli kenwerknemers ertoe hun opzienbarende beslissing op te schorten tot na de bijeen komst van de financiële top die nu plaats heeft. SCHRIFTELIJK VERZOEK VAN RUIM 160 BOSSCHE PRIESTERS In het bisdom Den Bosch heb ben 126 priesters en pastorale werkers/sters en 38 emeritu s-priesters een beroep gedaan op mgr. J.G. ter Schure het ambt van bisschop niet te aanvaarden en af te zien van de installatie als zodanig. Zij doen dit verzoek uit bewo genheid voor de zielzorg in het bisdom, waarin grote on rust en beroering door de be noeming van mgr. Ter Schure is ontstaan. Die benoeming wordt schadelijk voor het bis dom geacht, aldus emeritu s-priester C.A. Maas te Eind hoven, die gisteren de brieven bij het bisschoppelijk paleis te Den Bosch heeft afgegeven. De brieven zijn niet tegen mgr. Ter Schure persoonlijk gericht. Hij is een integer, braaf en ijverig mens, aldus emeritus Maas. De briefschrij vers hopen met deze brieven „de ellende die ons te wach ten staat, zoveel mogelijk te voorkomen". De afdeling 's-Hertogenbosch van het landelijk Komité An ti-Pausbezoek KAP wil tij dens de installatie van bis schop Ter Schure, zaterdag aanstaande, een demonstratie houden buiten de Sint Jan. De bedoeling is dat de demon stratie vreedzaam verloopt. De demonstranten willen uit drukking geven aan de te leurstelling over de benoe ming van mgr. Ter Schure, die wordt gevoeld als het stopzetten van de door Vatica- num II ingezette vernieuwin gen. Mgr. Jan ter Schure Aan de installatie van de nieuwe Bossche bisschop zal overigens worden deelgeno men door mgr. Edward Cassi- dy, de pauselijk nuntius in Nederland. De nuntius zal de mis concelebreren met mgr. Ter Schure, aartsbisschop Si- monis van Utrecht, mgr. J.A.A. van Laarhoven, dioce saan administrator van Den Bosch, en G.H.J. van de Camp, plebaan van de St. Jan in Den Bosch. Voorzover bekend is het de eerste maal dat een nuntius als medeconsecrator zal fun geren bij de installatie van een bisschop in Nederland. De tegenstanders van mgr. Ter Schure zeggen dit te ervaren als een vertoon van macht door het Vaticaan. Beuker laat de foto's zien die als bewijs moeten dienen het feit dat hij bij de paus op audiëntie is geweest DEN HAAG Klaas Beuker blijft erbij dat hij zes keer door de paus in privé-audiëntie is ontvangen, maar bewijzen hiervoor kan hij niet leveren. Dit bleek gistermorgen op een persconferentie die de heer Beuker, voorzitter van de Ti tus Brandsma Stichting, had belegd met het oogmerk deze bewijzen nu juist wel op tafel te leggen. Wel toonde hij kleu renfoto's waarop hij staat afge beeld met de paus, maar hij was niet in staat de suggestie van mgr. Simonis te weerleg gen dat deze foto's kunnen zijn geretoucheerd. Beuker houdt staande dat deze opnamen zijn gemaakt tijdens een privé-au- ;nzi diëntie, maar hij wil niet gen op welke datum deze" menkomst zou hebben piPs gehad. In totaal zou hij ïrs keer door de paus voor )or privé-gesprek zijn ontvan^de haalde Beuker fel uit i- mgr. Simonis, aartsbisso® van Utrecht. Deze heeft, e£w' als de pauselijke nunitiatuifcCi Den Haag, de privé-contaf i van Beuker met de paus-pfen nent ontkend. Volgens BetL^ is Simonis door de knieën gaan „voor modernistischeiS tholieken" en heeft hij flê' daarom als „niet loyaal" de kaak gesteld. Stoofpot met koolraap en wortel mokka fruitflip Nodig voor twee personen: 3 dl water, laurierblad, tijm, peperkorrels, stukje zuurkoolspek van 250 g, 250 g koolraap, 1 grote uit, 1 niet te grote winterwor tel, zout, aroma brood, soort en hoeveelheid naar smaak en behoefte; augurken; 3 dl melk, 15 g maizena, 18 g suiker, 1 theelepel oplos kof fie, half pakje vanille suiker, 2 dl yoghurt, 1 grapefruit, 1 lepel gemalen kokos. Breng het water aan de kook met een laurierblad, iets tijm en een paar peperkorrels en leg er het spek in. Reken een kooktijd van een uur. Maak de groenten schoon. Snijd de koolraap in plakken, schil die, spoel ze af en snijd ze in reepjes. Schil de ui, spoel hem af en snijd hem grof. Borstel de wortel schoon en snijd hem in schijven van een halve centimeter dik. Halveer grote schijven. Voeg de groenten toe aan het vlees, als dat veertig minuten gekookt heeft en laat ze twintig minuten meekoken. Snijd het gare spek in stevige plakken. Breng het groen tenmengsel op smaak met zout en aroma, doe het met het kookvocht in een schaal en leg er het spek op. Geef er brood en augur ken bij. Wie liever aardappe len eet, kan die heel goed ge lijk met de groenten meeko ken. Een warme maaltijd met brood zorgt wel voor de noodzakelijke afwisseling in ons eetgebeuren! Zet bijna alle melk op Meng maizena, suiker en de rest melk tot een papje, schenk er wat hete 'melk bij, doe het in de pan en laat de vla even koken. Voeg van het vuur koffie en vanillesuiker toe en laat de vla koud worden. Haal het vruchtvlees van de grapefruit los uit de vliezen. Leg de stukken grapefruit in hoge glazen, schenk er de helft van de vla op. verdeel daarop de yoghurt en leg er de rest van dc vla op. Gar neer de vla-flip met kokos. JEANNE PvdA, CDA en VVD vinden dat Nederland de ontwikke lingshulp aan Zimbabwe moet opschorten wanneer blijkt dat de regering van dit land (mede)verantwoordelijk is voor de gruweldaden in de provincie Matabeleland. In schriftelijke wragen aan de ministers Schoep (ontwikkelingssamenwerking) en Van den Broek (buitenlandse zakendringen de drie frac ties er op aan na te gaan of de Zimbabweaanse autoriteiten direct of indirect de hand hebben gehad in moordpartijen. De minister heeft toegezegd dat zij een onderzoek zal instellen naar de beschuldigingen. Onze verslaggever Jos Timmers bracht de afgelopen twee weken een bezoek aan Zimbabwe. Hij reisde ook naar Matabeleland en constateerde onder de bevolking grote angst als gevolg van de terreur door het le ger. BULAWAYO Het spoor loos laten verdwijnen van po litieke tegenstanders, een in de jaren zeventig vooral door de Zuidamerikaanse generaals gehanteerde methode om de oppositie tot zwijgen te bren gen, maakt opgang in het Afrikaanse land Zimbabwe. In januari en februari van dit jaar zijn in de zuidwestelijke provincie Matabeleland meer dan 100 mensen door het le ger en de veiligheidsdienst uit hun huizen gehaald en mee genomen. „We hebben niets meer van ze gehoord", vertelt een man, die net aan de mili tairen is kunnen ontkomen. Deze verdwijningen zijn maar een van de vele onwettige methoden waarvan het be wind van premier Robert Mu gabe zich bedient om aanhan gers van oppositieleider, ex- minister en ex-guerrillaleider Joshua Nkomo tot andere ge dachten te bewegen. Overi gens laten ook de aanhangers van Nkomo zich niet onbe tuigd. Het politieke geweld over en weer heeft dit jaar al aan tientallen mensen het le ven gekost. Het afgelopen weekeinde was het weer raak. Duizenden manschappen van leger en politie grendelen Bulawayo, de hoofdstad van Matabele land, hermetisch af en een onbekend aantal mensen werd opgepakt. Deze groot scheepse operatie lijkt het voorlopige hoogtepunt in de campagne van de regering- Mugabe tegen haar politieke tegenstanders. Oorzaken De oorzaak van het conflict tussen Mugabes ZANU-partij en Nkomo's ZAPU is zeer complex. Er is een onmisken baar tribaal (stammen) ele ment. De ZANU is een sa menbundeling van talrijke Shona-sprekende bevolkings groepen, die de overgrote meerderheid van de Zimbab weaanse bevolking vormen. De Shona's vestigden zich tus sen de vijfde en de negentien de eeuw in het gebied dat nu Zimbabwe heet. In de negen tiende eeuw kregen zij behal ve met de blanken ook te ma ken met de Ndebelen, die vanuit het zuiden oprukten en zich vooral vestigden in wat nu Matabeleland is. Het verzet tegen de vreemde overheersers drong de onder linge strijd tussen Shona's en Ndebelen naar de achter grond, zeker na de eenzijdige (blanke) onafhankelijkheids verklaring door de regering- Smith in 1965. Het was echter een uiterlijke eenheid. Terwijl het guerrillaleger van de ZANU het Rhodesische leger bevocht, hield Nkomo, die door de Sovjet-Unie op grote schaal van de modernste wa pens was voorzien, zijn kruit droog. Hij zinspeelde erop, dat hij uiteindelijk de macht in handen zou kunnen krijgen. De machtsoverdracht van blank aan zwart en de onaf hankelijkheid op 18 april 1980 maskeerde nog even de felle tweestrijd. Maar toen Mugabe vervolgens met grote over macht de verkiezingen won, was duidelijk dat het conflict tussen de twee guerrillastrij ders nog lang niet was gestre den. Dissidenten Gangmakers van het politieke geweld waren en zijn de acti viteiten van de zogenoemde dissidenten in Matabeleland. De dissidenten zijn voor het merendeel ex-guerrilla's uit het leger van Nkomo, die zich niet bij de ontwikkelingen in Zimbabwe sinds 1980 neer wensen te leggen. Volgens de regering Mugabe staan Nko mo en zijn partijgenoten in di rect contact met de dissiden ten, maar dat heeft zij nog nooit hard kunnen maken. Zeker is wel, dat Zuid-Afrika de dissidenten meer dan al leen morele steun heeft gege ven. De regering in Pretoria gruwelt van het socialistische bewind aan haar noordgrens en voert een welbewuste ver- deel-en-heers-politiek. Chaos in Zimbabwe is het belang rijkste doel. Dat daarvoor steun wordt gegeven aan ZAPU, die aan de hand van Moskou loopt, doet voor Zuid- Afrika momenteel kennelijk niet terzake. De eerste acties van de dissi denten in 1982/1983 waren met name gericht tegen de blanke boeren in Matabele land. Maar meer en meer heeft het geweld zich verlegd naar politieke tegenstanders, aanhangers van de ZANU dus. De regering-Mugabe heeft vanaf het begin getracht het optreden van de dissidenten hardhandig de kop in te drukken. Dit is een tamelijk logische keuze. Zimbabwe heeft direct naast de deur een land, dat het levende voor beeld is van waar voortduren de tweestrijd toe kan leiden. In het buurland Mozambique kwam in 1975 de bevrijdings beweging Frëlimo aan de macht. Sinds die tijd wordt het land geplaagd door de guerrilla's van de MNR, een mede door de Rhodesische en Zuidafrikaanse regeringen in het leven geroepen verzetsbe weging, die de afgelopen ja ren grotere delen van het land is gaan beheersen. De burgeroorlog in Mozambique heeft het land. dat er econo misch toch al zeer slecht voor stond, verder in de afgrond gestort. Grote slachting Mugabe wil voorkomen, zo heeft hij gezegd, dat zijn land dezelfde weg gaat als Mozam bique. Dat was in 1983 de aan leiding om de beruchte, door Noordkoreanen getrainde, vijfde brigade op de dissiden ten in Matabeleland af te stu ren. De militaire actie tegen de dissidenten liep uit op een ware slachting onder de bur gerbevolking, die in meerder heid nog steeds Nkomo steunt. Na felle internationale reacties werd de vijfde briga de teruggeroepen. Vorig jaar trok het leger op nieuw het onrustige gebied binnen. Deze acties eisten weliswaar aanmerkelijk min der slachtoffers. Maar de ver bittering onder de Ndebelen was erg groot. In aanzienlijke delen van Matabeleland gold lange tijd een uitgaansverbod, waardoor de boeren niet op hun akkers konden werken. Bovendien werd de regering er onder meer door de katho lieke kerk van beschuldigd de door droogte getroffen bevol king uit te hongeren. Mensen kregen alleen voedselhulp, als zij zich tot de ZANU bekeer den. De regering-Mugabe wees deze beschuldigingen verontwaardigd van de hand. Weer opgelaaid Na een periode van betrekke lijke rust is het geweld begin dit jaar opnieuw opgelaaid. En meer nog dan voorheen heeft het nu een uitgesproken par tij-politiek karakter. De verdwijningen lijken het nieuwste wapen in de strijd tegen iedereen die niet direct staat te juichen over de rege ring-Mugabe. Op het platte land van Matabeleland sprak ik vorige weeek met een schoolmeester, die zijn naam om begrijpelijke redenen niet vermeld wil zien. Hij vertelde hoe enkele weken tevoren in zijn dorp zeker negen mensen 's nachts uit hun huizen wa ren gehaald en sindsdien spoorloos verdwenen. Zelf wordt hij ook gezocht, omdat hij op school geweigerd heeft propaganda te maken voor de partij van Mugabe'. „Ik leef nog, omdat ik die avond uit voorzorg niet naar huis ben gegaan. De mensen zijn doodsbang. De mannen slapen 's nachts bulten, uit angst dat de militairen of de veilig heidsdienst nog een keer langs komen". Volgens ge sprekspartners in Bulawayo zijn in de eerste twee maan den van dit jaar zeker 100 mensen verdwenen. Een tocht door Matabeleland levert meer voorbeelden op van het geweld. Steeds weer zie je uitgebrande huizen, winkels en voorraadschuren. „In brand gestoken, omdat de mensen aanhangers zijn van de ZAPU", aldus mijn gids. Die brandstichtingen zouden voor een belangrijk deel het werk van de ZANU-jeugdbri- gade. „Dat is pure Hitler-Ju- gend", aldus een Nederlandse correspondent in Zimbabwe, die de jeugdbrigade aan het werk heeft gezien. Intimidatie van politieke tegenstanders was hun voornaamste taak. Maar sinds kort houden de jeugdbrigades zich ook bezig met regelrechte moorden. Voor alle duidelijkheid, de dissidenten en de ZAPU-aan- hangers laten zich niet onbe tuigd. Iedere actie, van een van beide partijen, levert ogenblikkelijk een reactie op. Zodoende is het vaak niet meer mogelijk om vast te stel len wie er is begonnen. Positie Mugabe De opwaartse geweldspiraal in Zimbabwe roept vragen op over de positie van premier Mugabe. Hij heeft de verkie zingen, die in maart gehouden hadden moeten worden, om technische redenen uitgesteld tot juni. Dat maakt het gevaar dat het geweld toe zal nemen alleen maar groter. Westerse waarnemers in de hoofdstad Harare vragen zich af, of hij het leger en de jeugdbrigades nog wel volle dig in de hand heeft. Maar aangenomen mag worden dat als Mugabe echt de controle zou hebben verloren, zijn da gen allang geteld zouden zijn. Het harde optreden tegen de dissidenten lijkt, met het voorbeeld van Mozambique voor ogen, vanuit Mugabe ge zien een logische keus. An ders wordt het, als dergelijke acties op grote schaal worden worden misbruikt om de op positie een kopje kleiner te maken. Op zo'n manier werkt een regering de situatie die zij eigenlijk wil vermijden, juist in de hand. Van verschillende kanten is de afgelopen weken opgeroe pen tot een nationale verzoe ning. Politieke kwesties moe ten niet met geweld, maar met politieke middelen wor den opgelost, zo zegt men. De reactie van Mugabe op deze verzoeken lijkt in be langrijke mate bepalend voor de toekomst van het land. Hij zal duidelijk moeten maken waar hij staat. Van een pre mier mag immers verwacht worden, dat hij probeert de verschillende stromingen te verzoenen. Zolang hij zich echter blijft opstellen als par tijleider, die het geweld van zijn aanhang misschien niet aanmoedigt maar het zeker ook niet afkeurt, zal het ge weld voortduren. Met alle ge varen voor het pas vijf jaar onafhankelijke Zimbabwe van dien. JOS TIMMERS Geen krant ontvangen Bel tu{ 18.00 en 19.00 uur. zaterdags turn 1 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.Cn 122248 en uw krant wordt nog dejiis. de avond nabezorgd. tg£ sg :he I Rustig weertype JJjJ DE BILT (KNMI) Ever vandaag zal het ook morgij rustig weer zijn. Een hojers drukgebied strekt zich uit \PO' de Golf van Biskaje tot Zuid-Skandinavië. Het c(>kt trum ervan trekt komend je maal over ons land naar lier noordoosten. Er is dan tjisti Vrijwel geen wind en ook g# I bewolking. Dat wil nog rjen zeggen dat het zonnig zal zjjk» want evenals vandaag zal eifch de nacht weer vrij veel rijer» ontstaan. Die kan overdag rfer lange tijd blijven hangl^e maar waarschijnlijk komt 12 j de middag de zon toch tfte door. Ook de temperatuur vfljn andert weinig: die komt in hei nanacht rond het vriespunt Ier kan in de middag weer opi pen tot omstreeks negen gp— den, behalve in hardnekkj mist. Een zone met veel be< wolking en ook regen bovLs de Alpen en Duitsland neejjn in betekenis af. Oceaanstorjui gen brengen ook regen Schotland en Ierland, m^ tasten het hogedrukgebied I onze omgeving voorlopi aan. W eerrapport en van Beiroet Tel-Aviv

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 2