S
geeft Chinees
de prikkel
die 'n mens
nodig heeft
finale
ZATERDAG 2 MAART 1|
De vrouwelijke
bar-keeper van
de etage-bar in
het nieuwe Yan
Xiang-hotel.
De negen miljoen inwoners van
hoofdstad (vijf miljoen in het o
trum en vier miljoen in de voor;
den) lijken allemaal hun kostje
kunnen verdienen en de vier
eenhalf miljoen fietsen die da
lijks door Pekings straten rijden-
en af en toe op langgerekte p-
keerplaatsen een pauze krijgen-'
wijzen op het begin van enige w A
vaart. De meeste fietsen zien er /H
trekkelijk nieuw uit en wore
kennelijk elke zaterdagavond
zo ijverig gepoetst als de auto's M
het Westen. -
Eerste stap
Chang: „De fiets is een eerste st 7j|
Daarna komt de brommer en
volgens de motorfiets. Wannt
onze economie zich in het huid:
tempo kan ontwikkelen, denk
dat we rond het jaar 2000 hier
China een auto-probleem zuil T\
krijgen zoals jullie dat nu in We C/I
-Europa kennen".
Zeker wat Peking betreft, een st:
die aan drie zijden door bergen
ingesloten en dus veel last hepfr
van smog, lijkt dit niet on war.
schijnlijk. Je moet er niet aan de j11®
ken wat er gaat gebeuren als <lan
krioelende viereneenhalf miljokw
fietsen door evenzoveel motorfiicoa
sen en auto's worden vervangen i pj0
de viereneenhalf miljoen voetga-u^
gers van nu zich per fiets gaan Vf
plaatsen. Dat wordt een verkeel***-*
en milieu-probleem zonder weefyVOC
Chang blijft er echter rustig ond| tot
„Zo hard zullen we wel niet lopMga
We hebben nu erkend, dat kapijitofó
een belangrijke rol speelt in de
nomie. Ik geef toe, dat we daar'mi yV
een flink stuk kapitalisme in
systeem introduceren. Maar zond bla
dat zouden we niet vooruitkometOF
Is dat verraad aan Marx? En W|ari
dan nog? Als het maar geen
raad aan het Chinese volk is!".' v,
De avond van de eerste dag Chil
gaat onder in de etage-bar, wa va'
twee glimlachende zakenlieden v hel
Shanxi me bij hun tevredenhtffrta
over het nieuwe China betrekk»
door afwisselend op Nederland I >ji€
op de Volksrepubliek te toaste'JVi
Uiteraard met Mao-tai, een zest-- -j
procent sterk spul dat telkerts I oe^
een teug moet worden weggedrol get
ken. ne!
1 nu
Bezoek bij MaoGe
PU
De tocht naar het Mao Zedon| we
-mausoleum, de volgende ochteiv he)
geschiedt dus met een houttf
hoofd. Opmerkelijk is de afwezij pö]
heid van een lange rij wachtendé
voor mij, zoals op het Rode Plein I
Moskou. Voordat je aan Lenins gr.^g
balsemde lichaam voorbij mf
schuifelen heb je heel wat uurtjr^ei
staan achter de rug. Op het Piel
van de Hemelse Vrede is het welft' da\
waar een gedurig komen en ga*
van Mao-vereerders, maar na etf de
kwartier kun je toch wel over <t zji,
drempel stappen. orT1
De sfeer in dit mausoleum is oef- scj
aangenamer dan rond Lenins laa'
ste rustplaats. Mao ligt er wat'naif de
der krampachtig bij en bovendie1 Hel
is hij niet alleen in dit gebouw; b eil
wordt in enkele andere vertrekke' tie
geflankeerd door Zhou Enlai, Li m(
Shaoqi en Zhu De. Eerlijk gezégt nu
ontschiet met op dat ogenblik wi' jjjj
voor rol Zhu eigenlijk gespêetf saj
heeft. Maar een folder die bij g6l
uitgang van het mausoleum doft ne
een enthousiast Chinees vrouwtl' ee
voor „fiffety fen" (65 cent) wor^ ;e'
aangeboden, brengt me de maj' ha
weer in herinnering. Hij was eep he
generaal die zich van Chiarf ^g
Kai-sheks ideologie afkeerde cp g
een trouw communist werd. Hf 'r'a
heeft hem in elk geval een moor r|j
rustplaats opgeleverd. mi
Het Mao-mausoleum is overigert jei
en ook dat is weer een versehjf' 'm',
met Moskou een in waardige z0
traditionele stijl gebouwd mona m
ment, dat zoals de folder laat w$ ac
ten, in precies negen maanden gfl' dc
bouwd werd. Is het toeval dat vijf er
honderd meter verderop, achter dt' ee
Poort van de Hemelse Vrede, wad»- 2<
de Verboden Stad van de keizeft 'rij
begint, negen telkens weer als eel
heilig getal terugkeert? Op al, dK te
paleizen van de keizers prijken dl* se
negen draken. Negen stoepen, ne» dj
gen treden, negen van alles is hé w
symbool van de goddelijke maclf! j0
van de keizer. Was Mao toch eep»Yt
imperator? i
Chang noemt Mao de grote bevrif'fj
der, en wel zo dat je geneigd beryn- Yt
deze titel met hoofdletters te Schrik!'j€
ven. Maar Chang zal ook de eerswrv,]
zijn om te zeggen, dat Mao gfow<">|j
fouten heeft gemaakt. „Met n^mlm^
op het gebied van de economie pvapv^
hij kortzichtig. Hij begreep me^da^h^
een mens een stimulans födwb^
heeft. De huidige partijleiding geeft
ons precies de prikkel die wij qpdiè
hebben. Dat is de toekomst;rvalf- n
China". 9, u lt\
LEO VAN VUJMK.» p
Onze redacteur Leo van Vlijmen,
vanuit Moskou op weg naar China,
l werd reeds bii het betreden van het
toestel van de Chinese luchtvaart-
maatschappij CAAC op de Russi
sche luchthaven, geconfronteerd
met de hervormingen van de Chi
nese leider Deng Xiaoping. Van
daag de eerste van een serie im
pressies vanuit de Volksrepubliek.
Het
Mao-mausoleum
op het Plein van
de Hemelse
Vrede. In Moskou
is de
belangstelling
voor het Lenin-
mausoleum
beduidend
groter.
Eenzame harten
PEKING Voorbij de norse
Sovjetrussische wachtpost
klinkt een vrolijk „Hello!".
Twee vriendelijke spleetogen
kijken me aan alsof ik werke
lijk welkom ben aan boord.
De grens tussen het grauwe
Sovjet-imperium en het kleur
rijke nieuwe China ligt aan
het uiteinde van pier nummer
vijf op het Moskouse vliegveld
Sjeremetjevo. De tien stewar
dessen die het „Hello!" op
verschillende toonhoogten
herhalen, lijken de slechte
naam van de Chinese lucht
vaartmaatschappij CAAC te
logenstraffen.
Zo word je, achteneenhalf uur
voordat je in Peking landt, al ge
confronteerd met de drastische
hervormingen van Deng Xiaoping.
Want vier weken geleden werd be
kend gemaakt, dat CAAC, berucht
vanwege zijn vertragingen, zijn
slechte vliegtuigen, zijn norse be
diening en zijn waaghalzige piloten
die voor een groot deel van de
luchtmacht afkomstig zijn, in vijf
maatschappijen zal worden opge
deeld. Dat betekent concurrentie
en dit heeft, zo hoopt Deng, betere
prestaties tot gevolg. Het eerste
succes staat stralend voor me; ze is
de laatste in de rij, zegt „Hi!" en
wijst me mijn plaats. De sanering
van CAAC is blijkbaar reeds be
gonnen, maar het is nog maar een
eerste stormloop op de bureaucratie
die het over enkele weken ook in
het bankwezen en in de handel
hard te verduren gaat krijgen.
Duikvlucht
Voor de reiziger van Moskou naar
Peking is het duidelijk dat Deng
gelijk gaat krijgen. Want ook al
rammelt de Ujoesjin IL-62 aan alle
kanten en vertrekken we met een
uur vertraging uit de Sovjetrussi
sche hoofdstad, het wordt een vro
lijke reis. Het tafeltennisteam, dat
ergens in Italië lauweren heeft ge
oogst, brengt het grootste deel van
de nacht zingend en dansend ach
ter in het vliegtuig door. De circa
honderd Chinezen die om onduide
lijke redenen Moskou bezocht heb
ben, zijn kennelijk blij weer naar
Peking terug te keren en de stem
ming wordt nog beter wanneer de
stewardessen niet met steriel
warmgehouden maaltijden, maar
met pannen vers gekookte rijst, kip
en boontjes langs komen. Vlak voor
de landing in de hoofdstad van de
Chinese Volksrepubliek kan de
captain het toch niet nalaten een
duikvlucht te maken, met het ge
volg dat vier trolley's van achteren
naar voren het gangpad komen af
rijden. Luid applaus en gelach. De
Chinese opera is compleet.
De paspoortcontrole is een futiliteit;
je moet werkelijk bedelen om een
stempeltje en wie een lange neus
heeft komt zonder enig probleem
aan de douane voorbij. Trouwens,
zelfs een Chinees met vijf koffers
hoeft geen opening van zaken te
geven. De grenzen van Dengs
Volksrepubliek zijn inderdaad zeer
ver opengegaan.
Chang draagt geen Mao-pak, maar
een keurig zittend grijs kostuum.
Vanwege de kou het is maar
drie graden onder nul, maar er
waait een snijdende droge wind
heeft hij een thermo-jas met capu
chon bij zich. Chang werkt bij
Luxingshe, de staatsorganisatie die
zich om de „lange neuzen" bekom
mert. Chang weet in welk hotel ik
mag wonen (het spiksplinternieu
we Yan Xiang-hotel, een week ge
leden geopend); hij zal me over
China vertellen, me de Chinese
Muur, de Verboden Stad en de
grootste schuilkelder ter wereld la
ten zien en als ik dat wens zal hij
me ook mijn eigen gang laten gaan.
Chang is 35 jaar en nog niet zo lang
geleden getrouwd. Hij behoort tot
de generatie die zich nogal door
Mao Zedong bedrogen voelt. Vijf
tien jaar geleden vroeg de Grote
Roerganger immers aan de jeugd
om niet te huwen, zodat ze zich be
ter kon inzetten voor de Culturele
Revolutie. Chang behoorde tot de
miljoenen die aan Mao's oproep ge
hoor gaven.
In het Peking-hotel, in het cen
trum van de Chinese hoofdstad,
vindt geregeld een „bal van de een
zame harten" plaats, van mensen
tussen de vijfentwintig en vijfen
dertig, soms wat ionger, vaak in
blue ieans, in een slobberbroek, een
enkele nog in Mao-look, die hun
hart ophalen aan stijldansen (foxt
rot, quick-step en wals) en op die
manier aan de man of vrouw pro
beren te komery
Er zijn viereneenhalf
miljoen fietsen in
Peking en die
worden dagelijks
ook gebruikt.
Fiets
is
eerste
stap
naar
de
welvaart
Chang hoeft niet meer naar het Pe
king-hotel, maar zijn huwelijk is
tot nu toe wel kinderloos. „Wij ge
loven in de bevolkingspolitiek van
onze regering. Een kwart van de
wereldbevolking, 1,1 miljard men
sen, woont in de Chinese Volksre
publiek. Daar moet een rem op ge
zet worden. Met name op het plat
teland zijn er nog wel kinderrijke
gezinnen, maar over het algemeen
geldt nu: een kind per echtpaar.
Wanneer een vrouw, nadat ze een
kind gebaard heeft, belooft dat ze
geen tweede kind ter wereld zal
brengen, krijgt ze drie maanden
betaald en drie maanden onbetaald
verlof. Belooft ze dit niet, dan mag
ze slechts vier weken zwanger-
schaps-vrii nemen, uiteraard onbe
taald". Zo n belofte is gauw uitge
sproken, maar als het er dan toch
weer van komt?. Dat is dus het eer
ste misverstand tussen Chang en
mij. „Wanneer we in China iets be
loven, houden we ons er ook aan.
Die ene vrucht heeft de Culturele
Revolutie ons tenminste opgele
verd".
Het Yan Xiang-hotel is in bijna elk
opzicht een getrouwe copie van wat
we van de bekende Amerikaanse
hotelketens kennen. Maar de har
telijkheid is beduidend groter. Je
kunt vrijwel geen twintig stappen
doen zonder opnieuw op een vrien
delijk „Hello!" of „Hi!" te stuiten.
Overigens houdt de talenkennis
daarmee doorgaans wel op. Maar
de hartelijke glimlach blijft. Het
begint bij de portiers en eindigt in
de etage-bar die op elke verdieping
aanwezig is. Het verbluffende is,
dat die glimlachen geen fooi ver
wachten.
Chang heeft er trouwens al voor
gewaarschuwd. „Fooien zijn niet
direct strikt verboden, maar wij er
varen ze als een belediging. De lan
ge neuzen moeten ons volk niet
met fooien bederven. Natuurlijk is
de Chinese Volksrepubliek nog een
ontwikkelingsland, dat beseffen we
heel goed. Maar wij willen probe
ren met hard werken onze proble
men op te lossen. Het zou ver
schrikkelijk zijn indien ons volk
zou afglijden naar de bedelstaf, zo
als bijvoorbeeld in India. Pakistan
of veel Afrikaanse landen waar
men alleen nog maar denkt te kun
nen overleven door de hand op te
houden. Dat willen wij onszelf be
sparen".
Bedelaars kom je in het straatbeeld
van Peking inderdaad niet tegen
en de kinderen die je glimlachend
groeten doen het niet voor een si
garet of een snoepje; ze nemen het
niet eens aan.
DENG
De service van CAAC is vriendelijk geworden;
de stewardessen komen met de potten en
pannen langs.
