finals
Ir
C0I1PUTER.
programma
voor huis-
computer
ZATERDAG 23 FEBRU4
BUSSEM Mevrouw dr. Ada
Kerkstra heeft een recept.
Niet voor lamsvlees a la Bour-
guignonne of een andere
ovenschotel, die voedsel geeft
aan de rolbevestigende stel
ling dat de liefde gaat door de
maag. Nee, het recept voor
een gave echtelijke ruzie. Enig
serviesgoed aan diggelen? Be
stek naar de wederzijdse hoof
den? „Dat haalt misschien wat
stoom van de ketel, maar zelfs
wanneer er met deuren gesla
gen wordt, is het, denk ik, al
te ver gekomen".
Hoe wel? Dr. Kerkstra somt punts
gewijs op:
Probeer bij het onderwerp te
blijven en sleep er niet allerlei
oude ruzies bij. Geen oude koeien
uit de sloot. Behoed u voor afdwa
len.
Wees heel concreet. Kom niet
met vage klachten als: ik vind dat
ik te weinig aandacht krijg, maar
formuleer positief en geef duidelijk
aan waaruit de aandacht zou kun
nen bestaan.
Stap af van de gedachte dat een
van de twee echt gelijk heeft. Houd
uzelf voor dat het er niet om gaat
aan wiens zijde het gelijk ligt.
Probeer goed naar de ander te
luisteren en schrijf hem of haar
niet meteen negatieve bedoelingen
toe.
Laat elkaar uitpraten. In de rede
vallen mag, mits de interruptie een
aanvulling geeft op wat de ander
zegt of betrokkenheid daarbij ver
raadt en geen machtsstrijd is om
wie het woord heeft.
Probeer de woordenwisseling in
een positieve sfeer te houden, ook
op het niet-verbale vlak. Zoek oog
contact en kijk niet van elkaar
weg. Ook de toon waarop iets
wordt gezegd, is belangrijk. Klinkt
die negatief, dan bestaat de kans
dat de ander meer daarop reageert
dan op de inhoud van wat gezegd
wordt.
leiden, aldus dr. Kerkstra, kan zich
een fikse echtelijke ruzie veroorlo
ven zonder het gevaar dat de har
monie in de relatie verstoord raakt.
Tevredenheid met elkaar blijft zo'n
huwelijk of ander samenle
vingsverband overglanzen. Wat
opvalt, is dat het bewaren van de
zelfbeheersing in de receptuur ont
breekt. „Ik denk", verklaart dr.
Kerkstra deze omissie, „dat je,
wanneer je je zelfbeheersing ver
liest, al niet meer in staat bent een
zaak goed uit te praten. Dan heb je
te lang gewacht. Je hebt de ruzie te
lang uitgesteld. Je moet in een rela
tie van je hart geen moordkuil ma
ken. Ik beweer niet dat ruzie ma
ken goed of leuk is, hoor. Maar je
kunt beter af en toe ruzie zoeken
dan altijd maar ie irritaties voor je
houden, want dan barst de bom
vroeg of laat pas echt. Of je krijgt
een maagzweer. Zout het dus niet
op. Een flinke ruzie kan vaak heel
verfrissend werken. De lucht is ge
klaard en met goede moed ga je
verder. Tenminste als je op de juis
te manier ruzie hebt gemaakt".
In de puree
En dat lukt een heleboel mensen
niet, moet Ada Kerkstra vaststel
len. Ze heeft zojuist aan de Vrije
Universiteit te Amsterdam haar
doctorsgraad in de sociologie be
haald en wordt sindsdien geplaagd
door telefonades van zowel hulp
verleners als echtparen die in de
puree zitten. De vermelding lijkt
op zijn plaats dat haar proefschrift
„Conflict-hantering bij echtparen"
is verschenen bij de VU Uitgeverij
en via de normale boekhandel ver
kregen kan worden. De strekking:
„Conflicten in het huwelijk hoeven
op zich niet negatief te ziin en geen
teken van een slechte relatie. Inte
gendeel: conflicten kunnen duide
lijkheid en opluchting geven. Waar
het om gaat, is hoe de conflicten
worden opgelost. Daarom heb ik
onderzoek gedaan naar de wijze
waarop echtparen omgaan met hun
conflicten en naar de vraag in hoe
verre echtparen die tevreden zijn
met hun huwelijksrelatie, daarin
verschillen van echtparen die daar
over ontevreden zijn. Daarnaast
heb ik een inventarisatie gemaakt
van de belangrijkste conflictgebie
den in het huwelijk. Natuurlijk zijn
de uitkomsten ook geldig voor an
dere samenlevingsverbanden".
De meeste conflicten, heeft dr.
Kerkstra gevonden, gaan over geld.
De vrouw èn de man (iets vaker)
krijgen het verwijt dat ze te veel
geld uitgeven. Daarbij kan er spra
ke zijn van een machtsstrijd tussen
de partners, want de manier waar
op net geld moet worden besteed, is
eveneens een veelvuldig punt van
conflict. Omgaan met elkaar vormt
een tweede belangrijk conflictge
bied. Bijna de helft van de echtpa-
Dr. Ada
Kerkstra: „Je
kunt beter af
en toe ruzie
zoeken dan
altijd maar je
irritaties voor
je houden,
want dan
barst de bom
vroeg of laat
pas echt",
ren die in huwelijkstherapie zijn,
geeft als bron van hun conflict aan
dat ze te weinig met elkaar praten.
Daarnaast gaan de conflicten vaak
over de wijze waarop met elkaar
gepraat wordtslecht naar el
kaar luisteren, elkaar niet uit laten
praten, te weinig belangstelling
voor wat de ander belangrijk vindt.
Andere conflictgebieden: sexuali-
teit (rond 40 procent van de echtpa
ren in therapie), vrijetijdsbesteding
(25 procent), de taakverdeling bij
de opvoeding van kinderen (ruim
20 procent) en schoonfamilie (10 tot
20 procent). Deze uitkomst tenslot
te: bij 20 procent van de ontevre
den echtparen vindt de vrouw dat
ze te weinig ruimte krijgt voor per
soonlijke ontplooiing en groei en
daar vaak onenigheid over heeft
met haar echtgenoot.
Dr. Kerkstra acht haar onderzoek
met name van maatschappelijk be
lang vanwege het toenemende aan
tal echtscheidingen: momenteel bij
één op de vier huwelijken, eind ja
ren zestig slechts één op de 370 hu
welijken. „Uiteraard speelt de
nieuwe wetgeving van 1971 een rol
waardoor scheiden veel gemakke
lijker is gemaakt", geeft ze toe.
„Maar je zou evengoed kunnen zeg
gen dat het te gemakkelijk is ge
maakt om te trouwen, terwijl an
derzijds het karakter van het hu
welijk moeilijker is geworden".
Hoezo, dit laatste? „Tot voor kort
waren het trouw blijven aan tradi
tionele rollen, gewoonten en nor
men de belangrijkste factoren die
bijdroegen tot het succes van een
huwelijk. De man zorgde voor
brood op de plank, 'de vrouw deed
het huishouden en verzorgde de
kinderen. De tevredenheid met het
huwelijk was vooral afhankelijk
van de manier waarop de partners
hun taak vervulden. Had de man
een goede baan? Zorgde de vrouw
voor een gezellige sfeer in huis?
Dat soort dingen".
Nieuw type huwelijk
De laatste jaren echter is er een
nieuw type huwelijk gegroeid.
Communicatie, het uiten van ge
voelens, sexuele bevrediging, zelf
ontplooiing, gelijkwaardigheid van
de beide partners zijn de factoren
geworden die het succes van een
huwelijk bepalen, niet langer een
nauwkeurig omschreven taak- en
rolverdeling. Dr. Kerkstra: „Het
feit dat er geen duidelijke regels
meer bestaan omtrent de wijze
waarop de partners zich moeten ge
dragen, en er tegelijkertijd een gro
tere emotionele betrokkenheid van
elkaar verwacht wordt, brengt met
zich mee dat er tegenwoordig meer
kans op conflicten bestaat dan
vroeger. De eisen die partners aan
elkaar stellen, zijn heel anders ge
worden en vooral: veel vager. Dus
is er een groter risico van wrijfpun
ten. Ik kan me een aantal zaken
voorstellen waarover mensen ei
genlijk afspraken zouden dienen te
maken alvorens te trouwen. De
sexualiteit, het geld, de rolverde
ling, de sociale contacten, de vrije
tijdsbesteding, de opvoeding van
eventuele kinderen en dergelijke.
Maar het maken van afspraken
strookt niet met de romantische
verwachtingen die de meeste men
sen van het huwelijk hebben. Dit
betekent dat de afspraken alsnog
binnen het huwelijk moeten wor
den gemaakt en dan krijg je de
conflicten".
Hoe springen tevreden echtparen
met die conflicten om en hoe doen
ontevreden echtparen het? Daar
voor heeft dr. Kerkstra bij haar on
derzoek allerlei interactiepatronen
gevonden, zeg maar: vaste manie
ren om op elkaar te reageren. „Bij
ontevreden echtparen zie je het
volgende. Wanneer de een met een
voorstel komt om een probleem op
te lossen, staat de ander meteen
met een interruptie klaar. Dat kan
een botte afwijzing zijn, maar het
kan ook subtieler, in de vorm van
wat ik noem: negatief gedachten
lezen. Een voorbeeld. De man zegt:
goed, jij je zin, ik kook voortaan op
vrijdag. De vrouw antwoordt: o ja?,
dan mag ik zeker de boodschappen
doen. Terwijl de man dat helemaal
niet gezegd heeft en het de vraag is
of hij het had willen zeggen. Met
het gevolg dat het voorstel van ta
fel verdwijnt en het kibbelen ver
der gaat. Er is niets opgelost".
Machtsstrijd
Een veel voorkomend patroon is de
ruzie die in wezen niet over een
probleem gaat, maar een machts
strijd verhult. „Moeder zegt dat de
kinderen vanavond naar de tv mo
gen kijken. Vader zegt: geen sprake
van. Dan gaat het helemaal niet
over dat tv kijken, maar over de
vraag wie het in huis voor het zeg
gen heeft. Bij tevreden echtparen
zie je dat veel minder. Daar zal de
man zeggen: we zitten nou wel
over de tv te bekvechten, maar ei
genlijk gaat het er me om dat ik
niet tegen de manier kan waarop jij
altijd in je eentje beslissingen
neemt. Zo'n echtpaar zit veel snel
ler bij het punt waar de bron van
het conflict ligt. Wat je bij ontevre
den echtparen ook vaak aantreft, is
dit: zodra de een met een gevoel
aan komt zetten, stelt de ander er
meteen een ander gevoel tegen
over. Een voorbeeld. De vrouw
zegt: ik vind het rot dat je 's a-
vonds zo veel weg bent. De man
antwoordt: dacht je soms dat ik al
die vergaderingen leuk vindt? Bij
een tevreden echtpaar zal de man
in zo'n geval reageren met wat ik
noem positief gedachten lezen. Hij
zal zeggen: gut ja, jij voelt je 's a-
vonds natuurlijk alleen. Hij geeft
aan dat hij begrip heeft".
Afdwalen, nog zo'n patroon. „De
ruzie is begonnen over de kinderen
en dan zitten ze opeens te kibbelen
over de vrijetijdsbesteding. Dat
echtpaar mist wat ik zou willen
noemen het vermogen tot meta-
communicatie, dat is het vermogen
om te praten over datgene waar
over ze aan het praten zijn. Een te-
beurt
i. Dit
üd in
n lan
miljc
>n bh
ide A
n bij
pdse i
frikai
st ZOl
eit vi
tor so
iteraa
vreden echtpaar zal zeggeif^J'
even, we zitten nu zowel Y"tei
vakantie te zeuren, maar !t me
we het er eigenlijk niet tn Wi
welke school we Pietje ?enh<
doen? En er bestaat een patitt nie
ik zou kunnen kenschetsende
welwillend. De vrouw vuureek
zettend veel vragen op de haap.
waardoor de man steeds olem.
antwoord geeft en de vrof /V;e
meer vragen gaat stellen. A reg,
dan vraagt waarom ze da>rant
leggen ze allebei de oorz*Lenh
schillend. De man zegt: 2£ecjei
vraagt me. De vrouw zegt: if j
zoveel omdat hij zoveel zijr
houdt". -ralS
in de
Irritaties
Het is een spiraal, vat dr. K
samen. „Mensen trouwen vc 1
bedoelingen en verwacl/
Dan ontstaan de eerste coit
Wanneer ze die niet goed o;
blijven er irritaties bestak-
conflicten keren terug en
dien breiden de irritaties
over andere gebieden. Hef
maar door. De kernvraag
doorbreek je die spiraal n
destructieve elementen alsi-
elkaar beledigen, altijd hetT
woord willen hebben of der
ders ophalen over de andr
kan heel erg moeilijk zijn.P
zo'n patroon na verloop vai
is ingeslepen. Probeer mal
hardnekkig aangeleerd ged
veranderen. Erg belangrijk
elk geval dat je afstand kii
men. Tijdens de ruzie zelf g
nauwelijks omdat je emotionP T
trokken bent bij wat er A#
Maar probeer na een ruzii
kalm te analyseren: waar gi
nou over en waarom gaat
vaak mis? Kom je er niet ui
het afstand nemen niet, P)pTri
het dan met behulp van een
die er fris tegenaan kijkt. F#e'°
Een goede vriend of vriendil®
kan, maar je loopt het risico f*™*
toch weer partij trekken. Ofeer°
daar stiekem toch weer jef3^®
wilt halen. Een professionele™'"
verlener kan veel afstandelijk
«Ah
hei
werk gaan. Er bestaat tegel
dig een fijnmazig netwerk vfa8
tig RIAGG's, regionale insf6"^
voor ambulante geestelijke g^hie
heidszorg, door heel het lanfreei
hebben allemaal wel een pa#**'1
cialisten". K)Ve
PIET SNOf* f
Net als andere computers
krijgt een huiscomputer pas
waarde als er prograipma's
zijn ingevoerd. Wie pas een
computer in zijn bezit heeft
begint met de „klassiekers"
als het berekenen van rente
en Mastermind. In elk boekje
te vinden en met enig geduld
makkelijk zelf in te tikken.
Daarna wordt het meestal wat in
gewikkelder en slaan de eigenaars
van huiscomputers verschillende
wegen in. Voor de een is het kopen
van spelprogramma's op cassettes
genoeg, een ander tikt braaf pro
gramma's over uit boeken en tijd
schriften en er zijn natuurlijk ook
liefhebbers die hun eigen program
ma's schrijven - van neel eenvou
dig tot heel ingewikkeld.
Nog niet genoemd heb ik dan de
meer „nuttige" toepassingen die
kant en klaar leverbaar zijn. Be
kend op dat gebied zijn program
ma's voor tekstverwerking en
boekhouden. Eerder in deze ru
briek heb ik het al eens over de
programma's voor kinderen gehad
die Malmberg uitbrengt en die een
duidelijk educatief karakter heb
ben.
Maar het aanbod blijft uiteraard
niet alleen tot kinderwerk beperkt.
Op de Duitse markt geniet Data
Becker grote bekendheid. Deze uit
gever verzorgt een fiks aantal boe
ken voor diverse merken huis- en
personal computers, maar heeft
vooral naam gemaakt met software
(zoals de programma's worden ge
noemd) voor de Commodore 64.
Nu is het voor veel mensen wat on
handig om met Duitse literatuur te
werken, niet in het minst omdat
schrijven over computers het ge
bruik van een aantal vaktermen
welhaast onvermijdelijk maakt.
Aan dat euvel is inmiddels een
eind gemaakt door de komst van
Data Becker Nederland (Bruna, te
lefoon 030-430254). Deze Utrechtse
uitgever stelde mij het instructie
boek Datamat met de bijbehorende
diskette ter beschikking. Na heel
wat uren met dit programma te
hebben gewerkt durf ik met een
gerust hart te .zeggen dat het zijn 99
gulden ruimschoots waard is.
Hoe werkt dit bestandsprogramma?
Dat wordt duidelijk gemaakt in het
instructieboek. Een boek, dat is ge
schreven met behulp van het pro
gramma Textomat (van Data Bec
ker) op een Commodore 64. Als een
illustratie van wat er allemaal te
doen is met deze computer. Data-
mat manifesteert zich als een ge
bruikersvriendelijk programma en
zo hoort het ook. Voor de besturing
worden niet meer dan twee toetsen
en de spatiebalk gebruikt. Op het
scherm verschijnen zogenaamde
menu's, overzichten van de bewer
kingen waaruit kan worden geko
zen. Die menu's zijn uiteraard ook
in het Nederlands geschreven. Dat
geldt overigens niet als men de ge-
gevensdiskette veilig stelt door het
maken van een kopie. Dat stukje
programma is merkwaardigerwijze
uitgevoerd in het Engels.
Om met het programma vertrouwd
te raken bestaat het eerste deel van
het boek uit oefeningen, die het
programma stap voor stap verdui
delijken. Nadat het programma
De benodigheden voor het gebruik van Datamat: een Commodore 64-
computer, een disk-drive, een beeldscherm (dat kan ook de tv zijn), het
handboek, de programmadiskette, de gegevens-diskette en een kopie
daarvan.
vanaf de diskette is geladen (dit
neemt 80 tot 90 seconden in beslag)
komen de eerste vragen op het
beeldscherm te staan. Het program
ma wil weten of men met de Ame
rikaanse tekens zoals die op het
toetsenbord van de Commodore
staan wil werken of met een
aangepaste set met Nederlandse te
kens en accenten. Dat is vooral van
belang als men gebruik maakt van
een printer. Via een ingebouwd
dienstprogramma kan Datamat
worden gebruikt samen met tal
van printers. Ook kan met een
dubbele of een enkele disk-drive
worden gewerkt.
Als de voorbereidende vragen zijn
beantwoord komt het hoofdmenu
op het scherm. Wordt Datamat
voor het eerst gebruikt dan moet
eerst het bestand nog worden inge
richt, er moet vorm aan worden ge
geven. Daartoe wordt een invoer-
venster samengesteld, waarin
wordt vastgelegd welk soort gege
vens in het bestand moeten worden
bewaard. Dat invoervenster krijgt
een naam en vervolgens krijgt ook
het gegevensbestand een naam.
Vaak zal dat dezelfde zijn, maar
het is ook mogelijk dat een invoer
venster wordt gebruikt om ver
schillende bestanden te bewerken.
Dan zijn uiteraard de namen afwij
kend.
Via de zoekfuncties in het pro
gramma kan elk gewenst record
(een aantal bij elkaar horende ge
gevens, net zoals op een kaart in de
kaartenbak) worden teruggezocht.
Stel dat men een adressenbestand
opbouwt, dan kan dat zoeken ge
schieden naar naam, adres, woon
plaats, leeftijd, telefoon of wat men
maar als rubrieken heeft inge
voerd. Een rubriek wordt de index
rubriek, het zoeken daarin vergt
niet meer dan 2 tot 3 seconden.
Zoekt men elders dan moet wel
wat meer geduld worden beoefend.
De gegevens die men invoert ko
men op een eigen diskette te staan,
die afwisselend met de programma
diskette moet worden ingelegd. Dat
wordt op het beeldscherm aangege
ven. Alleen na het invoeren van
het eerste deel van het programma
het beantwoorden van de ge
wenste vragen wordt een wat on
duidelijke melding (in het Engels)
onder op het beeldscherm aangege
ven. De oplossing is simpel: niets
van aantrekken, gegevensdiskette
in de disk-drive leggen en op de re-
turntoets drukken. Het programma
verloopt dan precies zoals gewenst.
Met Datamat kunnen niet alleen
gegevens worden ingevoerd, ge
zocht, veranderd of gewist, maar
ook gesorteerd. Dat is van belang
als er bijvoorbeeld ledenlijsten of
dergelijke moeten worden ge
maakt. Op wens zet Datamat de ge
gevens op volgorde op basis van de
alfabetische volgorde van de ach
ternamen of woonplaatsen, op leef
tijd of naar postcode, om maar een
paar mogelijkheden te noemen.
Met die lijstenmakerij is de koek
nog niet op. Samen met een printer
kan het programma ervoor zorgen
dat de namen en adressen uit het
bestand keurig op etiketten komen
te staan. Men kan dan zelf vaststel
len welke rubrieken van de re
cords moeten worden afgedrukt en
welke niet en ook nog op welke
plaats ze moeten staan. Een adres
senbestand in Datamat zou samen
met het programma Textomat kun
nen worden gebruikt om aan alle
leden van een club een persoonlijk
geadresseerde brief te verzenden,
maar ook alleen met Datamat kan
dat. Dat kan dank zij de ingebouw
de minitekstverwerker met een ca
paciteit van 48 regels van 80 tekens
breed. Datamat bevat ook nog een
aantal dienstprogramma's, die on
der meer van belang zijn voor de
aanpassing op de te gebruiken
printer.
Algehele conclusie: voor 99 gulden
een heel leuk programma met goe
de mogelijkheden. Niet voör niets
zijn er in Duitsland al meer dan
15 000 van verkocht! De snelheid
valt af en toe wat tegen bij het op
zoeken van records als men een
groot bestand maakt. Het program
ma is goed gebruikersvriendelijk,
al is het me niet duidelijk waarom
een deel van de foutmeldingen in
het Nederlands is en een ander
deel weer in het Engels.
PIETER TAFFIJN
Or
Apj
schi
