minister
en aan; aat moet
meewegen
J\
Hans van Mierlo moet D'66 uitT dal trekkei
if
m
Je gaat je gang f
■1
VVD-SENATOR DR. G. ZOUTENDIJK:
BINNENLAND
CiidaeSomgni
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1985 PAG1
)OV
ivei
eve
ASHI
iche
ze w/
rek"
idden
n fun
sterie
merik
le on
de s'
ashin
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Voor mi-
nister Van Aardenne
(Economische Zaken)
breekt een week aan, die
medebeslissend zal zijn
voor de rest van zijn car-
rière. Voor de derde maal
5 in ruim twee maanden tijd
zal zijn positie in de Twee-
ij (Je Kamer ter discussie
staan. De Kamer debat-
teert de komende dagen
met enkele leden uit het
kabinet over het eindrap-
J port van de RSV-enquête-
commissie en dit betekent
dat de bewindsman op-
I nieuw een forse dosis kri-
tiek krijgt toegediend
vanwege zijn RSV-beleid
tijdens het eerste kabinet-
Van Agt.
De kaarten zijn overigens al
geschud; de meerderheid van
de Kamer is niet van zins Van
4, Aardenne alsnog naar huis te
sturen. Maar dat neemt niet
weg dat de toch al gehavende
minister deze week andermaal
'i zal worden verwond, zij het
nu voornamelijk door de oppo-
sitie, want het CDA heeft zijn
zwaarste kruit al verschoten.
De vraag die momenteel velen
op en rond het Binnenhof be-
- zig houdt, is of Van Aardenne
met al zijn littekens nog wel
volwaardig politiek kan blij
ven functioneren. Tien dagen
geleden baarde de vooraan-
staande VVD'er Geertsema,
partijgenoot van de minister,
opzien met zijn uitspraak dat
Van Aardenne er beter aan
zou doen uit eigen beweging af
1 te treden. Ook elders in de
VVD klinken sinds kort gelui
den (zij het niet zo luid en dui
delijk als die van Geertsema)
die wijzen op een zekere elas
ticiteit in de aanvankelijk door
de VVD ingenomen stelling
dat „Gijs koste wat het kost
moet blijven".
t I
„Dit is onze fractiekamer
Een vertrek met een rijk
verleden, want het is de
voormalige werkruimte van
Johan de Witt". Dr. G.
(Guus) Zoutendijk, leider van
de VVD-fractie in de Eerste
Kamer zegt het met enige
trots in zijn stem en volgt
vergenoegd onze blikken
langs plafond en wanden.
Het meest opvallende object
is een schilderij met de beel
tenis van de lègendarische
Harm van Riel. Als we bij
het maken van een foto vra
gen of hij bij dat portret wil
poseren wijst Zoutendijk het
aanbod verlegen lachend van
de hand en zegt dat hij liever
een plaatsje verkiest onder
een gravure van Thorbecke,
de architect van het liberalis-
De 55-jarige dr Zoutendijk,
voormalig hoogleraar in de
wiskunde en tegenwoordig
werkzaam als voorzitter van
de Raad van Bestuur van
Delta Lloyd, trad in mei 1971
toe tot de VVD-fractie in de
Senaat, die toen onder lei
ding stond van Van Riel.
Zoutendijks politieke voor
keur heeft niet van jongs af
aan bij de VVD gelegen. In
1966 sloot hij zich aan bij het
piepjonge D'66, maar dat lid
maatschap duurde slechts an
derhalf jaar. „Ik voelde me
niet zo aangesproken door de
radicaal-democratische koers
die Van Mierlo ging volgen.
Ik was meer het pragmati
sche type, minder gelovend
in staatsrechtelijke omwente
lingen aldus Zoutendijk.
„Toen ik uit D'66 was gestapt
viel het oog van Haya van
Someren op mij. Zij was juist
partijvoorzitter van de VVD
geworden en ze vroeg me zit
ting te nemen in een studie-
commissietje van de VVD en
zo ben ik in die partij ver
zeild geraakt, hoewel ik toen
nog geen lid was. In 1971 bel
de Van Riel mij op met de
vraag of ik in de Eerste Ka
mer zou willen zitten en toen
pas heb ik mij opgegeven als
lid".
Over Van Riel zijn mooie
verhalen te vertellen. „Hij
was een gecompliceerde man,
grillig, knap, veelbelezen,
conservatief waar het nor
men en waarden betreft,
maar op andere punten weer
heel liberaal. Hij liet ons in
de fractie trouwens volko
men vrij. Fractievergaderin
gen waarin het beleid werd
doorgesproken kenden we
niet. „Je gaat je gang maar",
zei hij altijd, en als je iets had
gedaan of gezegd wat hem
niet beviel, dan schreef hij
een brief. Ik denk dat al die
brieven van hem nog heel
wat opzien zullen baren
ze over een aantal
openbaar mogen worde'A
maakt".
Zoutendijk noemt zicl\
een liberaal in hart en
ren. Van Riel placht
zelfs wel eens als rooie V
te duiden. Het is dan ookj
verwonderlijk dat Zou teil
zegt, voorstander te zijnj
een coalitie van PvcMfASI
VVD. „Ik verkondigdeeren
mening al vóórdat meii r
als Vonhoff en Geertf 1
dat begonnen te roe*0"11
Maar ik zie het er in jcara
nog echt niet van komermzij
verschillen in opvattingeioe
essentiële beleidsterreluc
zijn te groot en onze kilr.
zijn er nog niet rijp voorr
we volgend jaar iets m^nna
PvdA zouden proberen.went
loof ik dat we bij volgt
verkiezingen genadeloos
den worden afgestraft". 5 "e
jndir
Afweging
Dr. Guus Zoutendijk, fractie
leider van de VVD in de Eer
ste Kamer en nestor van de
VVD-top, wil daar wel het zij
ne over zeggen. „Laat ik voor-
óp stellen dat we beslist geen
pressie op Van Aardenne wil
len en zullen uitoefenen om
hem alsnog zijn biezen te laten
pakken", zegt Zoutendijk be
slist. „Hij moet helemaal zelf
Uitmaken wat hij doet. Wij
moeten solidair met hem blij
ven, want hij was en is een
goede minister en hem is groot
onrecht aangedaan. Hij heeft
natuurlijk wel fouten ge
maakt. maar daar is de Kamer
zelf ook debet aan. Van Aar-
- denne kwam in 1977 als minis
ter in een rijdende RSV-trein
terecht en hij werd door de
Kamer vaak gedwongen de
koers van die trein te blijven
volgen. En bovendien, wat die
zogeheten „blanco cheque" be
treft, die zaak ligt veel genu
anceerder dan het rapport van
de enquêtecommissie aangeeft.
Dat het zo is gelopen lag ook
aan de stijl van regeren in die
tijd. Dat eerste kabinet-Van
Agt had er een handje van. al
lerlei beslissingen in de tuin
bij een borrel te nemen. Dan is
het niet zo verwonderlijk dat
bepaalde zaken niet nauwkeu
rig werden vastgelegd".
Niettemin moet Zoutendijk er
kennen dat de minister aan
zienlijke schade heeft opgelo
pen door alle kritiek die de af
gelopen maanden over hem is
uitgestort. „Achteraf gezien
ben ik geneigd te zeggen: als
van te voren bekend zou zijn
geweest hoe zwaar hij bescha
digd- zou raken, dan had hij
beter meteen al in december
vrijwillig kunnen aftreden.
Maar ja, nogmaals, dat is een
redenering achteraf. Nu moet
hij helemaal zelf beslissen wat
hij zal doen".
„Bij die afweging zullen na
tuurlijk wel een paar dingen
moeten meespelen. In de eer
ste plaats de verstoorde ver
houding met de Kamer en in
het bijzonder met onze coali
tiepartner. het CDA Je kunt
immers niet blijven doen of er
niets gebeurd is? En ten twee
de is er de electorale kant van
de zaak. Er komen verkiezin
gen aan. Ik vind dat Van Aar
denne ook dat aspect mee zal
moeten wegen. Dar staat ove
rigens tegenover dat hij een
belangrike rol speelt bij de uit
voering van het kabinetsbe
leid, dat successen begint te to-
Opperrechter
De diepste oorzaak van alle
opwinding rond Van Aarden
ne is volgens Zoutendijk gele
gen in de wijze waarop de en-
quêtecomissie de minister
heeft bejegend. De formulerin
gen „onaanvaardbaar" en
„ronduit misleidend", waar
mee de commissie-Van Dijk
het beleid van Van Aardenne
heeft afgeschilderd zijn véél te
zwaar, meent de liberale sena
tor.
Hij maakt van de gelegenheid
gebruik een onthulling te
doen. De aanval van Ed Nij-
pels op de enquêtecommissie,
nadat was" uitgelekt dat deze in
haar eindrapport zware be
schuldigingen tegen Van Aar
denne zou uiten, was geen
solo-actie. „Dat is een welber
wuste tactiek geweest van een
aantal mensen, onder wie mij
zelf. Door middel van veel pu
bliciteit hoopten we de com
missie alsnog op andere ge
dachten te brengen. Tever
geefs...", zegt Zoutendijk met
een wat verstolen zucht.
Die blijkt ingegeven door het
gedrag van zijn partijgenoot
Theo Joekes, vice-voorzitter
van de commissie, die akkoord
ging met de genoemde kwali
ficaties van Van Aardenne's
gedrag. Zoutendijk: „Met die
harde woorden heeft de com
missie Van Aardenne zeer on
terecht en onheus behandeld
en ik verbaas me er nog steeds
over dat Joekes dat niet aan
gevoeld heeft. Die beweerde
almaar dat dat woord „onaan
vaardbaar" geen politieke be
tekenis had. maar dat was na
tuurlijk wel degelijk zo. Ik
denk dat Van Dijk en Joekes
zich een beetje door Van Dam
op sleeptouw hebben laten ne
men. Ze zijn in de val getrapt
die Van Dam, overigens heel
logisch gezien zijn oppositione
le rol, had opgesteld. Wat Van
Dijk betreft kan ik dat nog
wel enigszins begrijpen. Die is
zich geleidelijk aan steeds
meer als opperrechter gaan ge
dragen. Maar dat Joekes de
consequenties niet heeft over
zien is voor mij onbegrijpe
lijk".
De veroordeling van Van Aar
denne door de enquêtecom
missie was de eerste puntige
pijl in de reeks die de minister
inmiddels heeft getroffen. „De
aanvallen escaleerden voort
durend", zegt Zoutendijk.
„Neem nou de woorden van
SGP-fractieleider Van Rossum
tijdens het eerste debat in de
Tweede Kamer. Hij heeft die
term „aangeschoten wild" be
dacht. Van Rossum is een
doodgoeie man en ik ben er
van overtuigd dat hij er op
zichzelf niets ernstigs mee
heeft bedoeld, maar die uit
spraak was natuurlijk' wel
pijnlijk voor Van Aardenne.
Iedereen nam die uitdrukking
over en langzamerhand ging
die term een geheel eigen le
ven leiden. Toen kwam daar
ook nog De Vries van het
CDA, eerst met zijn „voor
waardelijke groene licht" en
daarna, in het tweede RSV-de-
bat, met harde uitspraken als
„Van Aardenne's beleid was
geen succesnummer". Ik vond
dat hij toen een stap te ver
ging. Dat kon hij niet maken,
dat was niet fair. Juist het
CDA heeft indertijd in belang
rijke mate bijgedragen aan het
RSV-beleid van Van Aarden
ne. Dat had De Vries zich ook
wel eens mogen realiseren".
P.C. Hooftprijs
Hoe de politieke toekomst van
de minister van Economische
Zaken er ook uit moge zien,
Zoutendijk hoopt vurig dat de
RSV-affaire zo gauw mogelijk
uit de wereld zal zijn. „Het
moet afgelopen zijn, hoe dan
ook", zegt hij, „want het is
duidelijk dat dit soort politieke
gebeurtenissen de VVD geen
goed doet. Kijk maar naar de
opiniecijfers. Er moet hoogno
dig rust komen in de VVD. Er
zijn het laatste jaar al genoeg
dingen gebeurd waardoor de
achterban verontrust raakte".
Als voorbeelden noemt Zou
tendijk de strubbelingen bij de
totstandkoming van de twee-
verdienerswet, de interne ru
zie over de spreiding van de
PTT en de uitlatingen van
staatssecretaris Ploeg over de
Anne Frankstichting.
Ronduit vervelend noemt hij
het, dat er nu net weer een
nieuw obstakel is opgedoken
dat de VVD averij zou kunnen
bezorgen: de weigering van
het kabinet, de P.C. Hooftprijs
aan Hugo Brandt Corstius toe
te kennen. „Ik ben daar erg
ongelukkig mee. Het is voor
mij onvoorstelbaar dat het ka
binet ondanks een unaniem ju
ryrapport zo'n besluit heeft ge
nomen. Zowel Ed Nijpels als
onze bewindslieden hebben
deze zaak onderschat Ed heeft
ook geen overleg gevoerd,
noch met (partijvoorzitter)
Kamminga noch met mij.
Maar enfin, er valt nu helaas
niets meer aan te veranderen.
We zullen het gewoon moeten
slikken, want ik denk dat an
ders de relatie met onze coali
tiepartner ernstig in gevaar
komt. Niettemin is de les die
we hieruit moeten trekken:
zegÉ bij politieke beslissingen
niet te gauw ja of nee en laat
je niet leiden door de emotie
van het moment".
Nijpels
Sinds Ed Nijpels in april 1982
als 32-jarige de leiding van de
VVD-fractie in de Tweede Ka
mer op zich nam heeft dr.
Zoutendijk zich ontwikkeld als
vaderlijke politieke raadgever
en praatpaal voor zijn jonge li
berale collega-fractievoorzit
ter. „Ik ben geen coach van
Ed, dat is een te groot woord",
zegt Zoutendijk bescheiden,
„maar het is wel zo dat Ed
vaak behoefte heeft tegen ie
mand aan te praten die hij kan
vertrouwen, iemand die niet
direct van hem afhankelijk is
en die toch het politieke vak
en de politieke problemen
kent. Nou, er zijn niet zoveel
mensen die aan die voorwaar
den voldoen. Ik vind het dus
voor de hand liggen dat ik
hem een beetje help".
Is hij tevreden over de ver
richtingen van Nijpels of valt
er aan diens manier van poli
tiek bedrijven nog het één en
ander te verbeteren? „Wat Ed
méér moet leren", klinkt het
bedachtzaam, „is minder spon
taan reageren op zaken die po
litieke consequenties kunnen
hebben. Maar verder vind ik
dat hij het er bepaald nie%
slecht vanaf brengt. U moet
goed bedenken dat veel moei
lijkheden die hij de afgelopen
periode heeft ondervonden bij
zonder zwaar zijn geweest.
Neem bijvoorbeeld de RSV-
kwestie. Ik denk dat nog nooit
eerder een VVD-fractieleider
in de Tweede Kamer iets van
een dergelijke zwaarte heeft
meegemaakt. En bovendien is
een aantal problemen geheel
buiten Ed om ontstaan. De ru
zie over de spreiding van de
PTT tussen Vonhoff en Smit-
Kroes kun je bijvoorbeeld Ed
?t>£
eitte,
niet aanrekenen, net zoi
hem de uitlatingen vanf
over de Anne FrankstiL
kunt verwijten. Wat dej
met het CDA over die aiL
toeslag in de tweeverdii
wet betreft vind ik dat.
Ed als De Vries schuld
den. Ed had heus wel enjll'
denen om boos te worM^
het CDA en te zeggen
zich bedrogen voelde. Mi
het is aan de kiezers niet1
leggen hè, als je ruzie |T"|
om een dubbeltje per da-
de jonge kiezers is
raakt. Hij heeft nog stee
enorme aantrekkingskra
jongeren, dat merk ik t
waar ik met hem kon.TH
moet alleen erg veel aa«Ln
aan het zuiden blijven
den, want daar bestaat d< [IC0^
dat veel kiezers die juist iste:
zij Ed Nijpels in 1982 v; an
CDA naar de VVD ove 00r
ten, weer terug zullen .1^,
naar het CDA. Het is ge<
ringe opgave om die kiezf3
behouden, want wij n/ensi
opboksen tegen een heèlfolg
Lubbers-effect. Wat in Verc
geval vóór alles nodig resic
rust in de WD-geledereiLf
jeblieft geen zware incid'..
meer. Dan klimt de VVD^J e'
wel weer omhoog". nan,
chot
DICK VAN RIETSCHQioei
RIK IN T rfree
Foto: MILAN KON VA Lie r
Jóor
AA wan ,.,orL- Ha fraotip ppn stuk .mm,. hii die baan had geaccepteerd, hoe de PvdA zich opstek
Hans van Mierlo: Straks be
schikbaar als lijsttrekker?...
DEN HAAG D'66-fractie-
leider Maarten Engwirda zegt
eerst geen zin te hebben weer
een hoofdstuk toe te voegen
éan de discussie rond het lijst -
trekerschap. Maar aan het
eind van het gesprek verzucht
hij dat er toch weer een uur
over gepraat is.
Het gaat sinds kort weer wat
beter met de Democraten. Vol
gens de laatste opiniepeiling
staat de partij op vijf zetels.
Een winst van drie ten opzich
te van de enquêteresultaten
van de laatste 2'/2 jaar.
De stijgende trend in de pei
lingen is begonnen nadat de
vroegere leider van de partij.
Hans van Mierlo. de achterban
begin januari tijdens een bij
eenkomst van D'66'ers in Arn
hem een hart onder de riem
stak. Van Mierlo liet daarbij
weten dat de partij zich moet
„herdefiniëren" door middel
van een nieuwe politieke
boodschap. Die boodschap zou
senator Van Mierlo samen met
zijn mede-fractieleden uit de
Eerste Kamer gaan opstellen.
Buitenstaanders vatten de toe
spraak van Van Mierlo op als
een nieuwe aanloop tot het lei
derschap van D'66. Het zou al
leen een kwestie van tijd zijn
voordat Van Mierlo zijn ja
woord zou geven. Deze ver
wachting werd gevoed door
uitlatingen van de betrokkene
zelf waaruit kan worden ge
concludeerd dat hij een her-
SUSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES
-»** 4"V-
YMei de hUnhtnlipptr 10 hel ipoor m heldmp leruf-
hunnen kt Min op onu I vinden 1 in dit eitrhopit mjou
q urf onitrriftn en ut meer dni tin dooier. hi mhe 'j
Jifgg
nieuwd lijsttrekkerschap van
D'66 niet wil uitsluiten.
De wederopstanding van Van
Mierlo is mede veroorzaakt
door een in D'66 woedende
discussie over de positie van
de huidige fractieleider in de
Tweede Kamer, Maarten Eng
wirda. Een harde werker, zeg
gen de mensen, vol enthou
siasme voor zijn partij, maar
hij komt niet over, heeft geen
„charisma".
Luchtledige
Was Engwirda's aanzien in
1984 al aangetast, met Van
Mierlo terug op het tapijt lijkt
zijn positie nog wankeler te
zijn geworden. Zeker zolang
Van Mierlo met zijn jawoord
wacht.
- Ziet Engwirda dat ook zo?
„Of ik in het luchtledige hang?
Nee. Dat is absoluut niet het
geval", zegt hij stellig.
- Maar u zult toch moeten toe
geven dat een groot deel van
de stijgende trend in de opi
niepeilingen is toe te schrijven
aan Van Mierlo en niet aan
uw optreden? Droogjes: „Er is
ongetwijfeld een verband met
zijn optreden".
- Bent u dan niet bang dat
D'66 weer in elkaar zakt als
Van Mierlo uiteindelijk toch
niet beschikbaar blijkt voor
het lijsttrekkerschap?
„Ik denk het niet. De meeste
kiezers geven niet graag hun
stem aan een kleine partij. Als
wij weer stijgen in de opinie
peilingen is dat argument om
niet op ons te stemmen ver
dwenen. We worden weer een
bedreiging voor andere partij
en en daarmee zullen wij weer
meer aandacht krijgen. Het
wordt een sneeuwbal-effect
waardoor wij uit het dal kun
nen komen"
„De fractie heeft 2Vb jaar ge
vochten om het imago van een
verliezende partij kwijt te ra
ken. Als Van Mierlo daarbij
een handje helpt wordt het
werk van de fractie een stuk
makkelijker. Zet die trend in
de opiniepeilingen door, dan
wordt onze positie beter en
dan worden de kansen voor de
fractie om onze punten voor
het voetlicht te brengen beslist
groter".
„We hebben sinds 1982 heel
wat plannen gepubliceerd,
maar die zijn haast allemaal
weggeveegd omdat er alom
werd gezegd: „Ach, die club
stelt toch niets meer voor". Als
D'66 nu weer een bedreiging
wordt, dan zal men ons weer
wèl serieus nemen".
- Maar als Van Mierlo geen
lijsttrekker wil worden, staat u
er weer voor met dezelfde
fractie die in de laatste jaren
niet in staat is geweest de par
tij uit het politieke dal te ha
len.
„Nee, dat ligt dan toch anders.
Ook als Van Mierlo afhaakt
zal de partij er veel beter voor
staan. Door zijn optreden is de
eensgezindheid in D'66 weer
terug. De leden hebben er
weer zin in en willen keihard
werken om de partij uit het
slop te halen".
Van Mierlo-effect
Volgens Engwirda zal zijn par
tij dit jaar zoveel mogelijk van
het „Van Mierlo-effect" moe
ten profiteren. De fractielei
der: „Dat moet echt in 1985 ge
beuren, want het is een onmo
gelijke opgave om in een ver
kiezingscampagne omhoog te
komen van twee tot drie ze
tels".
Het risico dat D'66 door een
eventueel afhaken van Van
Mierlo uiteen zal spatten als
een te hard opgeblazen zeepbel
acht Engwirda niet aanwezig.
„De partij is geen zeepbel. Ons
kiezerspotentieel is groot. Dat
wij lange tijd zo laag hebben
gestaan in de opiniepeilingen
werd veroorzaakt door een vi-
Maarten Engwirda
cieuze cirkel. Wij waren klein,
kregen weinig aandacht en
dus bleven we klein. Die cir
kel moet doorbroken worden".
- Als Van Mierlo geen lijst
trekker wil worden, wilt u
dan ook plaats maken voor
een ander? Of wilt u alleen op
zij stappen voor hèm, zoals u al
eerder heeft gezegd?
„Ik heb die houding nog
steeds. Als Van Mierlo het niet
doet ga ik niet voor een ander
weg. De partij moet dan maar
aangeven wie zij als lijsttrek
ker wil. Ik ben dan in ieder
geval beschikbaar als kandi
daat. Overigens proef ik in de
partij en ook daarbuiten dat
het een goede zaak zou zijn als
Van Mierlo de verkiezingskar
voor ons zou trekken. Ik ga er
ook van uit dathij het zal
doen, hoewel ik weet dat hij
niet staat te trappelen. Maar
vanuit de partij wordt er grote
druk op hem uitgeoefend. Dat
speelt toch een belangrijke rol.
Enfin, aan het eind van de zo
mer zullen we het weten. Ui
terlijk 30 augustus moet Van
Mierlo-definitief ja of nee zeg
gen".
- Is de druk vanuit de partij
ook de reden voor Van Mierlo
geweest om een baan als secre
taris-generaal van de West Eu
ropese Unie af te wijzen
„Het gevaar zat erin dat, als
hij die baan had geaccepteerd,
er verhalen zouden zijn rond
gestrooid in de trant van: „Het
was een prima.rede daar in
Arnhem, maar zijn prioriteiten
liggen kennelijk toch elders".
En daarmee zou de stijgende
trend voor D'66 worden afge
broken. Ik vind dat Van Mier
lo in het komende jaar hoe
dan ook een belangrijke rol
voor D'66 moet spelen, of hij
nou lijsttrekker wordt of niet".
Strategie
- Welke strategie zou D'66 tij
dens en na de verkiezingen
met het oog op een mogelijke
coalitievorming moeten vol
gen? Aansturen op een links
meerderheidskabinet? Engwir
da schudt het hoofd en zegt:
„De strategie beslist het con
gres. We moeten afwachten
hoe de kaarten na de verkie
zingen liggen. Maar mijn me
ning is. dat een krappe linkse
meerderheid voor ons niet
aantrekkelijk is. Dat lijkt leuk,
maar verdoezelt de grote ver
schillen tussen PvdA en D'66
en de nog grotere verschillen
met PPR, PSP en CPN".
„Een coalitie met CDA en
PvdA of met VVD en PvdA
ligt veel meer voor de hand.
Ik zou er veel voor voelen
eens een coalitie te vormen
met de PvdA en de VVD,
waardoor het CDA in de oppo
sitie zit. Maar mijn animo om
de VVD erbij te betrekken
neemt niet erg toe gezien de
ruzies in die partij, het gehan
nes met Van Aardenne in de
RSV-zaak, het sociaal-econo
misch beleid dat de VVD
voorstaat en de VVD-opvattin-
gen over het veiligheidsbeleid.
Kortom: ik ben vrij somber
over de kansen op zo'n coali
tie".
- U wilt dus het liefst weer een
coalitie van PvdA, CDA en
D'66. net als het tweede kabi
net-Van Agt?
„We zullen moeten afwachten
)s,
hoe de PvdA zich opstelenc
afgelopen jaren zijn ze opD73
aal-economisch terrein jemc
stuk realistischer gewden,
maar ik kan niet voorspnst
of zich dat voortzet. Wdar.
veiligheidsbeleid betreft e ui
niet veel problemen mflis
PvdA. Als eind dit jaaihot
Kamermeerderheid zouken
sluiten tot het plaatsenjtaki
kruisraketten en als daampl
een verdrag wordt geéiau
met de Verenigde Statertars
kun je dat verdrag in 198fe s
zo maar in de prullenlstei
gooien. Daarover zul je mfclin
heronderhandelen. Dat lerl
de PvdA ook, ondanks
keiharde nee tegen de t
sing".
D'66 die Van Mierlo
collega-senatoren aan heK
ken zijn?
„Het gaat daarbij om het;
stellen van een aantal grol
nen, waardoor het de kh-
weer duidelijk wordt was
staan. Die politieke boo<'
zal niet op alle punten
tailleerd ingaan. Er woi
aangegeven waar wij
het politieke spectrum
den en wat onze doelste
en prioriteiten zijn. Het
een soort manifest, dat akj J
gangspunt dient voor he(| j'|J
kiezingsprgramma". J
- Ja, maar papier is gedj
Je hebt toch ook een
lijsttrekker nodig? (e
Engwirda antwoordt ieti
zowel ja als nee kan betel|jj
en vervolgt dan: „De t<e l
ruc: „Een goede lijsttrekHarr
de zaak is gepiept" werk|on
Er is méér nodig. Los vfen
vraag of ik de meest gesCel
ben is de dicussie ronpai
lijsttrekkerschap een fcnv
van onzekerheid. En vaje s
onzekerheid moeten we >ot
;e<£n t
11 bke
CAREL GOS!
El6'
