Evert van
Benthem
inspecteert
eerst zijn
veestapel
Sprookje
is uit
De publiciteit
voor Jan Wessels
Franeker hele dag op zijn kop
ELFSTEDENTOCHT '85
Bekocht
Debuut 60-jarige met 13 hechtingen
OeidMOowuvnt
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1985 PA'
LEEUWARDEN Wie denkt dat ieder
een op de „dag der dagen" met een stra
lend gezicht rondloopt, komt bedrogen uit.
Neem de 59-jarige Anne van der Vecht,
die in de Frieslandhal één van de toilet
groepen heeft beheerd. De drie dagen
Elfstedenkoorts hebben de geboren en ge
togen Leeuwardenaar niet de verwachte
5000 tot 6000 gulden opgeleverd.
,,Ik heb nog geen roodje", zegt hij nadat
ruim 16.000 fanatiekelingen de Friesland
hal hadden verlaten voor de tocht over
200 kilometer. „Geef mij maar een hon
dententoonstelling. Wij maken hier bij dit
tafeltje leukere dingen mee bij andere
evenementen. De Elfstedentocht is te
vlug. te gehaast. De massa is te groot. Als
het is afgelopen moet je er goed om den
ken, dat wij daar blij om zijn".
Dat laatste zegt Van der Vecht ook al om
dat hij vreselijk moe is. Drie dagen lang,
vanaf de inschrijving dinsdagmorgen,
stond hij met vrouw, zijn jongste zoon en
enige medewerkers klaar voor iedereen,
die zich ook maar bij de Elfstedentocht
betrokken heeft gevoeld. Duizenden, al
dus de Fries, hebben gebruik gemaakt
van de toiletten. Het leverde hem weinig
extra's op. „Ik heb niet meer verdiend
dan op een gewone dag", luidt zijn sombe
re conclusie.
SUAMEER De zestigja
rige Wobbe van der Wal
uit Suameer, een gepen
sioneerd tuinman, heeft
gisteren op zestigjarige
leeftijd voor het eerst de
Elfstedentocht gereden.
Hij deed dat met maar
liefst dertien hechtingen
in zijn hoofd. Die „hoofd
tooi" was een souveniertje
van de maandag gereden
Elfmerentocht.
Van der Wal botste toen in
Workum met zijn hoofd tegen
een brug. Dat overkwam giste
ren ook een deelnemer. De
EHBO-post aan de finish te
Leeuwarden moest 'a vonds
laat een man behandelen,
wiens neus was gespleten bij
een botsing met een lage brug.
Wat het aantal kwetsuren be
treft maakte de jongste afleve
ring van de Elfstedentocht ge
schiedenis. Dat was de voorlo
pige conclusie gebaseerd op
gegevens van de Centrale Post
Ambulancevervoer. Gister
avond om half acht waren er
slechts twee schaatsers in het
Leeuwarder Bonifatius Hospi
taal opgenomen.
De meldingen begonnen eerst
na de wedstrijdfinish traag
binnen te komen. In 1963 wa
ren er om acht uur 's morgens
al tientallen mensen met be
vriezingsverschijnselen opge
nomen. Later op de dag kre
gen de medische hulpdiensten
meer werk te verrichten. Een
aantal rijders kreeg last van
hun ogen, een blessure verge
lijkbaar met sneeuwblindheid
Met druppels konden de
schaatsers vrij snel van hun
problemen worden afgehol
pen.
Eenentwintig schaatsers wer
den gisteren met een ambulan
ce of privévervoer naar het
Bonifatius Hospitaal in Sneek
gebracht, elf naar het Leeu
warder Diakonessenhuis. Zie-
kenvervoer per helicopter,
wat tot in de puntjes geregeld
was, heeft niet plaatsgevon-
Vijfde boer
i
LEEUWARDEN Evert van Bent!
niet de enige veehouder die de Elfsi
tocht heeft gewonnen. Sterker nog,
gezelschap der sterksten is hij de
met dit beroep. In 1933 deelden Al
Vries en Sipke Castelein de hoofij
deelden. Ook Dirk van der Duim, ééi
het winnende vijftal uit 1940 en
Nauta. in 1956 deel uitmakend vai
kwintet triomfators, stapten zó ui
boerderij het ijs op. Maar de erelif
ook een dominee (Minne Hoeksti
.1909), een handelsreiziger (Coen di
ning in 1912), een slager (Sietze de
in 1942) en een onderwijzer: Jeen vai
Berg (1954).
SINT JANSKLOOSTER
Vele duizenden men
sen waren gisteravond op
de been bij de intocht van
de winnaar van de Elfste
dentocht, Evert van Ben
them. Het nauwelijks 2000
inwoners tellende dorpje
in Noordwest-Overijssel
kreeg gisteravond te ma
ken met een gigantische
toeloop van mensen. In de
bermen langs de toe
gangswegen stonden kilo
meters lange rijen gepar
keerde auto's.
Een inderhaast in het leven
geroepen huldigingscomité,
bestaande uit leden van het
gemeentebestuur en de plaat
selijke ijsclub „Ons Genoegen"
zorgde voor een warme ont
vangst. Jongeren uit het dorp
hadden de boerderij van Evert
van Benthem versierd en zelfs
de op stal staande koeien wa
ren voorzien een rood-wit-
blauwe strik.
De bevolking van Sint Jans
klooster zat gistermiddag ge
kluisterd aan de buis. Kort na
dat Evert van Benthem als
winnaar van de dertiende Elf
stedentocht over de eindstreep
was gegaan, werd overal de
nationale driekleur uitgesto
ken, schoolkinderen hielden
spontaan een polonaise op
straat en bij de boerderij was
het binnen een mum van tijd
een drukte van belang.
Op dat moment was ook het
huldigingscomité al in verga
dering bijeen om het feestpro
gramma in elkaar te zetten.
Tegen acht uur arriveerde
Evert Van Benthem en zijn
vrouw Janet bij de door hem
zelf verbouwde boerderij.
Daar stonden enige duizenden
mensen toen al een uur lang te
hossen en te zingen. De Elfste
dentochtwinnaar kreeg nau
welijks tijd om uit te. blazen.
Na even snel de veestapel te
hebben geïnspecteerd en naas
te familie te hebben begroet,
ging de stoet richting het dorp.
Nooit vergeten
Daar wachtte hem. een ont
haal, dat zoals hij zelf zei, hij
nooit meer zal vergeten. Voor
afgegaan door de plaatselijke
muziekvereniging „Soli Deo
Gloria", werd een glorieuze
rondrit door het dorp gemaakt.
Evert en zijn vrouw Janet za
ten boven op een auto en lie
ten zich de huldiging glimla
chend welgevallen. De stoet
werd begeleid door jeugdige
schaatsers uit het dorp, voor
zien van brandende fakkels.
In het Dorpshuis kon toen het
eigenlijke feest pas goed be
ginnen. Namens het gemeen
tebestuur maakte loco-burge
meester J.C. Berends gewag
van een historische overwin
ning. „Veel Friezen hebben de
Elfstedentocht gewonnen om
dat ze uit een waterrijk gebied
komen. Dat geldt ook voor de
gemeente Brederwieden en
onze Evert. Hij is een waardig
winnaar van de dertiende Elf
stedentocht", aldus de loco-
burgemeester, die memoreerde
dat dank zij Evert van Ben
them het kleine dorp bekend
heid heeft gekregen tot ver
In het dorpshuis van St. Jansklooster werden Evert en Janet van Benthem nog eens extra in het zonnetje gezet.
over de landsgrenzen. Van
Benthem werd overigens en
kele weken geleden nog uitge
roepen tot sportman van het
jaar in Sint Jansklooster.
In een dankwoord zei de zicht
baar vermoeide maar nog
steeds dol gelukkige Evert van
Benthem, dat hij de huldiging
door zijn dorpsgenoten een
fantastische ervaring vond.
„Sint Jansklooster, bedankt",
waren zijn laatste woorden tot
zijn dorpsgenoten. De bevol
king vierde daarna tot diep in
de nacht feest, onder meer met
de ook aanwezige marathon-
cracks Jan Roelof Kruithof en
Johan Wardenier. Toen er nog
volop gehost en gézongen
werd, had Evert van Benthem
en zijn vrouw al lang het ge
bouw via de achterdeur verla
ten, weg van de drukte, om te
gaan dromen. Misschien wel
van een volgende Elfsteden
tocht. En zeker niet meer over
het feit dat hij de laatste stem
pelpost had gemist.
Dat kon hem na zijn triomf
geen lor meer schelen.
COR VAN DALEN
Jan.
Tien agenten
BARTLEHIEM/OUDKERK Bartlehiemgisi
avond twintig minuten over tien. Een miezerit 'J
regen druilt neer op de laatste toeschouwers op
stenen brug. De stilte neemt langzaam bezit
de plaats, waar eerder op de dag duizenden Elfst(<**
denrijders hun stempels in ontvangst hebben ge. jy
nomen. Een eenzame schaatser passeert, soit
struikelend, turend in het donkere gat dat /iel _M_
van de finish aan de oostkant van Leeuwarddjj^J
scheidt. Hij is vastbesloten, maar kan haast ni(ct
meer. £t aan
t»lg vi
Nagekeken door een handjevol politiemannen, EHBO-eins h>
officials en journalisten ^zoekt een jonge vrouw haar waveel
Ze mist de pijlers van de betonnen brug op een haar na emidd
roept in paniek: Waar moet ik heen, waar moet ik heeniddeli
maar denkt niet aan stoppen. i tota
Nog steeds verlichten grote schijnwerpers de hel van dngen.
Elfstedentocht. Lang zal dat niet meer duren. De branèr tot
weer is aan het inpakken, twee van de drie ambulanaocen\
rukken in. ie bel
Om vijf over elf wordt de beslissing bekend: schaatsers «inrijd
nog op weg zijn naar Dokkum worden van het ijs gehaa&j gee
Het is niet langer verantwoord, er vallen dooigaten, has c
gaat niet meer. waar i
V blijke
7
'en
Er arriveren tien extra agenten om de orde te handhavefQQj
om Dokkumse taferelen te voorkomen. Daar vlogen eerdi.
woedende schaatsers rayonhoofd Reinders naar de ketplfl
toen die op bevel van het Elfstedenbestuur de stempels
de controlepost in beslag nam. In Bartlehiem vreest rnt,~^l,
soortgelijke reacties. Het zekere wordt voor het onzek&p^*'
genomen.
Niet alle nachtrijders volgen het bevel om te stoppen <*ASH
Ze schudden hun hoofd, gaan verbeten door. Soms rr^rraJ'
vallen en opstaan. Anderen gehoorzamen. Ze stappen jke k«
strompelen naar gereedstaande bussen die 'hen naar jkaans
Frieslandhal brengen. Voor het is het afgelopen; ze hebbf's
het niet gered.
Half twaalf
„Sille wy mar nei hus?" zeggen de laatste toeschouwers. 1
huiveren. De motoren van de strikes worden gestart 1
gaan op zoek naar achterblijvers en schaatsers die wellic
bekaf ergens in het riet liggen. Er wordt niemand i
troffen, ze gaan naar Oudkerk.
Terwijl het driemanschap Sipkema, Kroes en Van
Ham zich naar de finish begeeft om met applaus de laats
deelnemers te verwelkomen worden tussen Bartlehiem
Oudkerk schaatsers van het ijs gehaald. Als de strikes t
vijf voor twaalf in Oudkerk arriveren blijkt ook dat trajé
„schoon" te zijn.
Het sein wordt gegeven. De brugwachter zet zich schra\an*(
Hij spuugt in z'n handen. „Kan-ie?" En als de bevestigirprkse
van politie-zijde komt draait hij de slinger. Langzaam, bi
na plechtig daalt de ophaalbrug. Radio Fryslan sluit af ra^pf
het Friese volkslied. Het is middernacht als de muzie A
stopt en de brug weer dicht is. De bus van lijn 51 van
Fram duikt op. De bestemming is Dokkum. Er zitl
slechts enkele passagiers in.
Oudkerk gaat naar bed. Het sprookje is uit. En niemanJVa
weet wanneer Friesland weer zo'n fantastisch evenen.
zal beleven.
KLAAS SNIJDÉp sch
LEEUWARDEN Voor
Jan Wessels is de dertien
de Elfstedentocht een on
vergetelijke wedstrijd ge
worden waarover hij uren
na de finish nog niet uit
gesproken raakte. Dé
33-jarige MarkeloF stond,
hoewel hij dat vooraf niet
liet blijken, nogal scep
tisch tegenover de tocht
der tochten, maar was na
afloop diep onder de in
druk. „Er waren onder
weg momenten dat mij de
tranen in de ogen spron
gen, zo fantastisch is de
Elfstedentocht", meldde
de marathonschaatser na
afloop.
Met zijn zeventiende plaats
was Jan Wessels dik tevreden
hoewel er naar zijn zeggen een
hogere klassering had ingeze
ten, want Jan Wessels voelde
zich gisteren sterk op de be
vroren Friese wateren. „Bij
het klunen verloor ik te veel
tijd en daardoor kon ik ook
niet aanpikken bij de twaalf
koplopers", sprak Wessels met
spijt in Zijn stem. De ambiance
waarin Jan Wessels gisteren
heeft gereden vergoedde die
smet.
Hoewel Jan Wessels tijdens de
wedstrijd buiten de spotlights
bleef schreef hij toch. zij het
bescheiden, historie. Zoals hij
vooraf had aangekondigd was
de startprocedure hem op het
lijf geschreven Jan Wessels
stond op het moment dat de
wedstrijdrijders tussen vijf uur
en half zes in de Frieslandhal
tussen hekken „gevangen" za
ten vooraan en verliet bij de
start als eerste de hal in Leeu
warden. Hij werd geen „win
naar" van de 1200 meter lange
aanlooproute naar De Zwette.
De oosterling werd ingehaald
door Wim Westerveld, die ook
het snelst de schaatsen had on
dergebonden en als eerste in
het donker richting Sneek
vertrok. In alle televisie-uit
zendingen werd Westerveld
echter voor Wessels, die als
vierde vertrok, aangezien. Dat
leverde hem de nodige publici
teit op waar hij later hartelijk
om kon lachen.
Gekkenwerk
Dc angst van Wessels om te
vallen en geblesseerd te raken
werd op weg naar Sneek al
leen nog maar versterkt. Rij
den in het donker beviel hem
allerminst. „In het begin dacht
ik: dit nooit weer. Het was
echt gekkenwerk. Ik had geen
idee waar ik rijden moest. Op
goed geluk volgde ik mijn
voorganger. Gelukkig werd er
in het begin niet hard gereden
zodat ongelukken uitbleven,
hoewel ik nog wel een keer op
mijn kop een rietkraag indook.
„Het humeur van Jan Wessels
klaarde op naarmate de wed
strijd vorderde en hij bijna als
een held in elke plaats werd
pntvangen. Het ongekend gro
te enthouasiasme van de toe
schouwers maakte diepe in
druk op hem. Wessels inha
leerde de toejuichingen gretig
en die ambiance vergoedde
veel van de pijn die hij onder
weg leed.
„Ongelooflijk zoals de mensen
meeleefden. De Elfstedentocht
is echt uniek. Als het evene
ment ooit nog wordt gehouden
en ik nog niet met een stok
loop ben ik beslist weer van de
partij. Dit had ik nooit willen
missen", zei de man die ruim
twaalf minuten na winnaar
Evert van Benthem de finish
lijn in Leeuwarden passeerde.
Familie Van Cappelle extra sportief
LEEUWARDEN Ondanks
het feit dat de bekende Haagse
marathonschaatser Jan van
Cappelle niet in de officieuze
einduitslag van de wedstrijd
rijders voorkwam was het
voor de familie Van Cappelle
toch een geweldige dag.
Jan van Cappell: „Mijn vader
en mijn drie broers hebben de
toertocht ook uitpcrcdcn"
Vader Guus (57), die in 1963 in
Hindeloopen moest afstappen,
deed de toertocht in 12 uur en
22 minuten. Broer Frans (30)
was de snelste met negen uur
en vijf minuten en Karei (27)
en Henk (24) bleven broeder
lijk bij elkaar en gingen vrij
wel gelijk met hun vader over
de finish".
*>g n:
iet dc
noet
Foto rechts: Een blik vanuitbut t
interieur van een Koek en Z^erkt
op een paar hongerige pet h'
toerrijders, die met graagtefe scl
portemonnee opentrokken én. Ii
de inwendige mens te 2 scl
versterken. jan c
Foto links: Het echtpaar Evöiondi
en Janet van Benthem wordle. D
rondgereden door Sint torm
Jansklooster, waarde jebiec
bevolking al ver voor zijn kojeschi
en lang na zijn vertrek feest j
vierde.
FRANEKER 't Is met
geen pen te beschrijven.
„Maar als voor mij één
ding duidelijk is, dan is
het wel dat de volgende
Elfstedentocht in Frane
ker moet starten en fini
shen"!
Dat zei een politieman op een
toon die geen tegenspraak
duldde. De vroegere Friese
hoofdstad stond de hele dag
compleet op z'n kop. Duizen
den mensen stonden luidkeels
te zingen, te lachen en met de
Sterren kiekers Hofkapel te
swingen
Horden toeschouwers bestorm
den gedurende de gedenk
waardige dag de bolwerken
om van de vroegere academie
stad een feestelijke arena te
maken. Daar binnen ontstond
een steeds groter wordende
waterplas. Daar buiten een
verkeersdrukte, maar zonder
grote problemen. En boven de
hele stad een ongekende gezel
ligheid. Televisie en radio
sleurden knettergekke Elfste
den-fanaten naar Franeker
En daarmee kregen duizenden
en nog eens duizenden toerrij
ders hun welverdiende aan
dacht, hun opkikker voor de
resterende 68 kilometer. Voor
sommigen betekende Frane
ker zelfs de finish! Geen
kruisje dus maar wel een cli
max.
Het water op de ijsvloer steeg
met het invallen van het duis-
ter angstaanjagend snel. Met
tafels van de stempelpost was
al de hele dag geschoven, na
dat weer was gebleken dat de
overdekte post midden in een
plas was komen te staan. Het
gewicht daarvan werd te
zwaar voor het schuimende ijs.
Vrijwilligers tikten het bouw
sel daarom met een paar klap
pen uit elkaar.
Elke minuut
Er moest worden gehandeld,
elke minuujt die de organisato
ren restte voor het sluiten van
de stempelpost, klokslag zeven
uur Vegen bleek dweilen met
de kraan open. Dus moesten
zoveel mogelijk mensen van
dc ii«?vlncr af Totdat het uur
werk van rayonhoofd K.
Noordenbos onverbiddelijk ze
ven uur aangaf. Te laat was
het toen voor ontredderde
toerrijders aan de andere kant
van het geluk.
Televisielampen werden mee
dogenloos gedoofd. Het feest in
Franeker was achter de rug.
Vette mist nam bezit van de
wallen. Toeschouwers, organi
satoren en toerrijders dropen
af of ruimden hier een plank,
daar een stoel en nog weer
verderop wat rotzooi aan de
kant.
Twee stukken
De Elfstedentocht viel voor
Franeker uiteen in twee stuk
ken. Omstreeks twintig minu
ten over tien 's morgens
scheert nummer 127, Jos Nies
ten, over de stadsgrachten.
Stempel, en weg was hij en
met hem de kopploeg. Na de
andere wedstrijdrijders en en
kele eerste toerrijders leek „de
vlam eruit", zoals parkeer
wachter P. Boonstra het om
schreef.
„Als ik die jongens voorbij zie
schaatsen dan schieten de tra
nen me in de ogen", bekende
oud-Elfstedenrijder P. Paauw
uit Rijnsburg. Hij stond rond
elf uur 's morgens met een
kennis op het ijs langs het
Noorderbolwerk, onder de res
terende iepen. Het Vocht drup
te van de takken naar bene
den. In de meegebrachte tas
zat brood, vloeibaar voedsel en
drankjes vol vitaminen.
„Mijn zoon doet mee", lachte
Paauw. Hij en z'n kennis be
kennen kwaad te zijn op de
sponsors en de organisatie.
„Onze jongens zijn zeker niet
belangrijk genoeg. Ze komen
nauwelijks op de televisie.
Maar zonder die jongens was
dit evenement niet mogelijk.
Waarom krijgen zij dan niet
dezelfde verzorging. Gelukkig
knokken wij mee met eten en
drinken. Toch moet ik er niet
aan denken wanneer ze wat
dit betreft aan hun lot zouden
worden overgelaten", ver
zuchtte Paauw. die de tocht
zelf in 1956 reed.
Schande
Na het middageten sloeg de
stemminf» razendsnd nm Fen
onafgebroken stroom toePnni
ders gleed door de arena. Me w
re schaatser ontving een wr.C.
onthaal. Grimmige trekke^erh'
het gezicht plooiden *ichram
brede grijnzen. De toerrijb j
wuifden. het puH
sch reeuwde. 'e
Joelende toeschouwers aai
kant klommen op daken, P s*'
gen uit ramen, renden
het bolwerk of stonden opie,
ijs. Zoals Jappie Kooistra I
en Hendrik Hiemstra (22p
Frdneker. Beiden verovei
in het begin van de
een strategische uitkij]
aan de voet van de ijsvloer,
brulden met de massa en bi
tonen van de Sterrek *ra<
Hofkapel „We zijn er hijna
andere deuntjes mee.
wordt hier koud van
de Jappie. De Hofkapel,
gens rayonhoofd N<
mede verantwoordelijk
het Franeker succes,
regelmatig op de televisii
rug. Nog tijdens het opl
sleepten de muzikanten ei
aanbiedingen in de wacht
„Franeker, een stad om oj
rug te komen", vermeldde
bord bij de stempelpost. I
