fa één woord:
fantastisch!
Feest in
Bartlehiem
verstoord
■FSTEDENTOCHT '85 CoidódOoWVant VRIJDAG 22FEBRUARI 1985PAGINA7
innie en
topulair
Geduld
eindelijk
beloond
RIA VISSER NA FINISH:
BARTLEHIEM Pas laat gisterenavond werd de
feestvreugde in Bartlehiem getemperd, toen de in
het donker passerende deelnemers wegens de
slechte conditie van het ijs het doorrijden werd be
let. Voorzitter Sipkema had zich persoonlijk naar
Éartlehiem gespoed om de rijders te bewegen in de
klaar staande bussen te stappen.
Wie had er vóór de Elfstedentocht ooit van het Friese ge
hucht Bartlehiem gehoord? Na de 21e februari 1985 klinkt
de naam van dit plaatsje echter ineens vertrouwd in de
oren. Wat een feest werd daar middenin het grauwe Biltse
land gevierd. Met een intensiteit, een hartstocht die de kilte
van de mist verjoeg. Het bleek hard nodig, dat er na 22 jaar
weer eens een schaatstocht langs de elf Friese steden kon
worden gehouden. De inwoners van Bartlehiem konden ein
delijk weer eens het gemoed luchten.
Sjirk Veltstra, het rayonhoofd van de regio waartoe Bartle
hiem behoort, was dan ook een gelukkig .mens. „Bij voor
gaande tochten heerste op Barthlehiem altijd een poolwind,
die het rijden noch het verblijf daar tot een genoegen maak
te Nu er geen ongelukken zijn gebeurd, kan mijn dag niet
meer kapot"
Dat gold voor bijna iedereen Bijna, want voor de aanhan
gers van de Fryske Nationale Partij (FNP), die op een slim
me wijze hadden getracht reclame voor hun ideeen
Friesland vrij te maken, had het beter gekund. Ze had
den pech dat de tv-beelden vanuit de lucht werden ge
maakt. waardoor de spandoeken onleesbaar bleven.
Coryfeeën
Natuurlijk ging ook in Bartlehiem in eerste instantie de be
langstelling uit naar de wedstrijd, met alle coryfeeën. Naar
mate de rijders Bartlehiem naderden, steeg de spanning on
der de bijna vijfduizend liefhebbers en werden de kansen
afgewogen. Geen spoor van teleurstelling was er overigens
te bespeuren, toen duidelijk werd dat tot de serieuze kans
hebbers op de eindzege geen Fries behoorde Wel sippe ge
zichten. toen bekend werd dat de noordelijke vedette Jan
Roelof Kruithof ditmaal niet bij machte was het hoge tempo
van het kwartet aanvoerders te volgen
Maar toen eenmaal de winnaar op de Bonkevaart over de
eindstreep was gegleden, concentreerde alle aandacht in
Bartlehiem zich op het immens grote leger van toerrijders.
Een enorme ovatie viel Atje Keulen-Deelstra ten deel. toen
zij met een stralende lach doorkwam, ten teken dat Fries
land de Irnsumse boerin nog steeds in het hart sluit. Maar
ook Henk Gemser. de lachende Ria Visser en de Zweedse
oud-wereldkampioen Tommy Gustafson werden luid beju
beld, en niet te vergeten Hans van Helden, die voor de
tweede keer dit jaar het traject uitreed
Gul was het onvermoeibare publiek echter ook voor het le
gioen van naamloze zwoegers, op weg naar de laatste bevrij
dende kilometers, naar het zo begeerde elfsteden kruis. Bart
lehiem was een grote openbaring tijdens de dertiende tocht
der tochten Een Rotterdammer vatte zijn ervaring samen
met de opmerking: „Ik had gisteren nog nooit van Bartle--
hiem gehoord en vandaag al besloten er jaarlijks terug te ko
men".
1EUWARDEN - Annie Bor-
ick én Atje Keulen-Deelstra
irert'donderdag de populair-
rijdsters van de Elfsteden-
:ht. Tienduizenden mensen
igs de route juichten de
ee voormalige vedetten van
t dames lange-baanschaat-
voortdurend toe.
irkinck, vergezeld door haar
ormalige trainer Ab Garret-
1, was zeer enthousiast over
tocht. „De organisatie heeft
or mij een twintigdaagse va-
1 ntie verdiend. Deze tocht
is het mooiste succes na mijn
ympische titel op de 1500
fter in Lake Placid",
je Keulen-Deelstra had be-
ïst voor de toertocht geko-
n om het Elfstedenkruisje
aar niet te missen. Het was
i melijk de enige schaatson-
1 rscheiding die haar man
He wèl, maar zij nog niet be-
t: „In de wedstrijd moet je
nnen bepaalde tijd na de
innaar bij de heren over de
"eep zijn om het kruisje te
irdienen. Dat risico wilde ik
et lopen, dus heb ik voor de
errit gekozen. Dat kruisje
as het enige dat ik nog miste
mijn prijzen kast".
Oud voorzitter:
LEEUWARDEN Vandaag
wordt geoogst wat we gedu
rende de afgelopen 22 jaar
hebben gezaaid". Aldus drs
G.Kuperus. de man die zich in
december van het vorig jaar
niet langer herkiesbaar stelde
als voorzitter van de Vereni
ging de Friesche Elf Steden.
Vijftien jaar lang is Kuperus
voorzitter geweest zonder ooit
in de gelegenheid te zijn ge
weest een Elfstedentocht te or
ganiseren. En nog geen drie
maanden, nadat hij het voor
zitterschap had neergelegd,
werd op donderdag 21 februari
1985 de dertiende editie van
deze Friese monstermarathon
verreden onder leiding van
zijn opvolger ir. Jan Sipkema.
Kuperus toonde zich aan de fi
nish op de Bonkevaart bij
Leeuwarden vol lof over zijn
opvolger en diens medebe
stuursleden. „Ik ga echter niet
in op de vraag of ik zou zijn
aangebleven als ik in decem
ber geweten had. dat er m fe
bruari van het daaropvolgend
jaar een Elfstedentocht gere
den zou wordenaldus de
Friese bankdirecteur ..Wat
gebeurd is. is gebeurd. Ik heb
het voorzitterschap van de
Friesche Elf Steden bekleed,
omdat een elfstedentocht een
geweldig stuk promotion voor
Friesland betekent. Zij hebben
gezegd dat we niet durfden,
maar ik heb altijd beweerd dat
die dertiende elfstedentocht
ooit toch eens zou komen. Elk
jaar komt hij dichterbij, heb ik
gezegd. En vandaag is het zo
ver. Je moet geduld hebben
met dit soort zaken En dat ge
duld is nu beloond".
Drs. Kuperus zei verder dat
hij bij de voorbereidingen van
deze dertiende elfstedentocht
,.op geen enkele manier mijn
opvolgers voor de voeten heb
willen lopen. Trouwens, alles
loopt gesmeerd volgend het
draaiboek dat we 22 jaar lang
in de kast hadden liggen. Bo
vendien heeft het publiek zich
zeer gedisciplineerd gedragen.
Op deze manier is de Elfste
dentocht een schitterend eve
nement geworden voor ieder
een en voor Friesland, en ik
heb geen spijt van mijn des
tijds genomen beslissing".
Bos bloemen
Een zoekplaatje van de eerste orde. In de Frieslandhal stonden de deelnemers na afloop voor de zwaarste opgave van de dag: het
uitzoeken van het eigen schoeisel.
streep was gegaan, als gevolg
waarvan alle vijf rijders wer
den gediskwalificeerd. In 1947
was Nauta als derde geëindigd
en in 1954 werd hij vierde. Nu
reed hij de dertiende Elfste
dentocht als toerrijder uit, sa
men met zijn 22-jarige zoon
Dooitze. „Fantastisch", zei die
over de rit. „Fantastisch. Dat
was mijn allergrootste wens:
samen met mijn vader een Elf
stedentocht rijden".
Toejuichen
En zo ging het verder daar aan
de finish op de Bonkevaart.
een zevental kilometers van
Leeuwarden. Steeds opnieuw
juichte het tienduizendkoppige
publiek de rijders toe. Een en
keling leek te bezwijken onder
dit massale gebrul en ging ge
strekt onderuit in de grote
plassen water, die na verloop
van tijd op het ijs verschenen.
Steeds opnieuw werden daar
op de stempelhokjes ver
plaatst. Steeds opnieuw ook
juichten de toeschouwers. Ze
schreeuwden hun kelen schor
toen een vader zijn dochtertje
op de schouder hees en op die
manier de tocht voltooide. En
ze klapten hun handen stuk
als een rijder doodop en diep
voorovergebukt over de fi
nishlijn ging.
„Het is een van de mooiste ge
beurtenissen uit mijn leven ge
worden". aldus Ton Ruecke
uit Wassenaar. „Ik heb tien al
ternatieve elfstedentochten ge
reden, maar dit was de aller-,
allermooiste". Ook Jan de
Lange (40) en Hyls Huninga
(45), beide uit Enschede, ge
waagden van een fantastische
tocht. „We hebben geen mo
ment aan opgeven gedachi.
We zijn beiden marathonlo
pers en hebben dus voldoende
conditie. En ook hebben we
veel wedstrijden gereden. En
overal die mensen langs de
baan. Van alles kregen we:
suikerklontjes. sinaasappels,
thee. water... het was in één
woord geweldig".
Ook de Amsterdamse Sjanie
Boer. die als een van de eerste
vrouwelijke toerrijders bin
nenkwam, was vol lof. En
Frans van Staalduinen uit 's-
Graveland was zo blij dat hij
de eindstreep had gehaald, dat
hij spontaan het ijs kuste.
En zo ging het verder, uren en
uren achtereen. Steeds op
nieuw bleven grote groepen
schaatsenrijders binnenstro
men. Ook lang nadat de lam
pen op de Bonkevaart waren
ontstoken.
KLAAS GOINGA
e)
SUW ARDEN Zon-
k 11 een woord te zeggen
'insc met een lichtelijk ver-
s, aasde blik in de ogen
too.pte schaatscoach Henk
p 33 nser gisteren bij de fi-
op de Bonkevaart
aa het ijs. Hij was op.
icrhckr dan Ria Visser was
Krc nser „uitgekleed" door
(99 loodzware kilome-
van de dertiende Elf-
40 23flentocht. Ria Visser
h" nog uitbrengen dat zij
bral gestimuleerd was
br het enthousiasme
T (i het publiek. „Ik heb
chtmerries gehad van al
j bruggen waar ik on-
fdoor moest", bekende
een ogenblik later.
roodsbang was ik ook
>r het klunen, maar het
nij alles bij elkaar ge
nen 100 procent mee
vallen. Het was in één
ord fantastisch".
Visser en Henk Gemser
en binnen na elf uur
aatsen. Een kwartier later
;d toneelacteur Manfred de
laf over de finishlijn. Een
dol enthousiast publiek langs
de Bonkevaert scandeerde on
ophoudelijk zijn naam, maar
De Graaf had weinig lucht
meer voor een reactie. „Bij
Woudsend ben ik hard op mijn
kop gevallen en daar heb ik
vrijwel de gehele tocht last
van gehad. Maar het was fan
tastisch, vooral dat publiek,
geweldig in een woord! Het is
een ongelooflijke steun voor
mij geweest, zoiets maak je
nooit meer mee. Fantastisch,
fantastisch!"
Was Manfred de Graaf door
diepe dalen gegaan tijdens de
199 kilometer, er waren er
meer met die ervaring. Ano
nieme schaatsers, die slechts
één doel voor ogen hadden:
het Elfstedenkruis halen. „Ik
ben drie keer gevallen en ben
dan ook klets- en kletsnat", al
dus de 31-jarige Tietzen Ba-
relds uit Losser. „Bij die laat
ste val schoot mijn been om
hoog, precies in het been van
een andere schaatser, die ach
ter mij reed. De man moest
naar de EHBO-post in Frane-
ker, maar ik geloof dat het wel
meeviel".
„Samen met Kees Tetteroo uit
Oldenzaal heb ik deze tocht
gereden. Hij heeft me in het
laatste stuk goed geholpen.
want ik was op een gegeven
ogenblik kapot. Maar wat wil
je, er stond hier en daar wel
tien centimeter water op de
baan. Vorig jaar hebben we de
alternatieve Elfstedentocht in
Finland meegereden. We heb
ben het niet gehaald wegens
materiaalpech. Maar zoals het
vandaag hier in Friesland toe
ging, dat vergeet je niet. Voor
mij hoeft Finland nooit weer.
Maar dit is uniek, geweldig!"
Honderden
Het relaas van de twee Twen
tenaren staat voor al die ande
ren, honderden, duizenden
schaatsenrijders, die ploete
rend hun weg zochten door
het vochtige, hier en daar mis
tige Friesland. Zo ook de 63-ja-
rige A.H. Damen uit Eemnes,
die uitgeput over de streep
ging. „Ik kon het 150 kilome
ter redelijk volhouden, maar
daarna was de lucht eruit.
Maar ik heb het gehaald".
Ook de de Zweedse topschaat-
ser Tommy Gustafson was aan
het einde van zijn krachten
toen hij de laatste van de bijna
200 kilometers onder zijn
schaatsen liet doorgaan.
„Moe", was het eerste en enige
wat hij kon uitbrengen op de
vraag hoe hij zich voelde.
„Doodmoe!". Over de prestatie
van de Elfstedentochtwinnaar
Evert van Benthem merkte de
Zweed op, dat de snelheid
waarmee de 26-jarige veehou
der uit St. Jansklooster had
gereden, hem niet zo heel veel
zei. „Maar ik weet dat het heel
snel is geweest", gaf de vroe
gere wereld- en olympisch
kampioen op de vijf kilometer
later toe. En toen Waren er
bloemen, kussen en een nieu
we hand vol muesli, waarmee
Gustafson zich gedurende de
tocht had gevoed. „Vooral dat
laatste stuk tussen Dokkum en
Bartlehiem was zwaar. Ik ge
loof dat een Elfstedentocht in
derdaad één van de grootste
dingen is, die een schaatser
kan meemaken".
Daarop stapte ook Tommy
Gustafson in een van de bus
sen die de rijders van de Bon
kevaart naar de Frieslandhal
in Leeuwarden brachten. Er
kwamen nog duizenden na
hem. Sommigen met een bos
bloemen in de hand, die zij
aan de finish gekregen hadden
van familieleden. Anderen
wrongen hun kletsnatte hand
schoenen uit en allemaal
klaagden ze over natte voeten,
ondanks de beschermkappen
over hun schaatsen.
Zoals ook Jeen Nauta uit War-
tena, die in 1956 met nog vier
anderen samen óver de eind
Bnfred de Graaf op weg naar de controlepost in Workum.
