Lichtgewicht
>p dooi-ijs
voordeel
Vrolijke en
harde noten
Koningin in het nauw
JJSTEDEOTOCHT '85
CekLeSowtant
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1985 PAGINA 3
'l
Hop tijd...
\U WARDEN - De laatste
strijdrijder, die binnen de
w'nnenc^e l'Jd plus
r\ig procent - bleef, was
van de Burg uit Haarlem.
n Jneldde zich tien seconden
£o I „sluitingstijd" aan de fi-
De officieel nog geklas-
j/e Haarlemmer kwam nog
aan dan Piet de Boer uit
im. De voormalige korte-
^jjl-kampioen was de snelste
jrijder met een achterstand
een uur op Van Ben-
Verwisseld
LEEUWARDEN - Voorzitter
Sipkema van de Vereniging de
Friese Elf Steden ging tenslot
te op de schouders en werd
van alle kanten via liederen
bedankt voor de geweldige or
ganisatie van de dertiende Elf
stedentocht. Bij de prijsuitrei
king ging echter toch nog iets
mis. Het schoonheidsfoutje be
trof de verwisseling van me
dailles. Westerveld (6de) kreeg
de zilveren plak voor de vijfde
positie. Vos (9de) en Van Wij-
he (10de) hadden ook de ver
keerde medailles gekregen. Bij
de tonen van de Carnavalska
pel werd dat leed snel verge-
Jos Niesten: „Op deze
manier kan het vaker"
LEEUWARDEN - Jos Niesten, de nummer drie in
de Elfstedentocht, wist na donderdag zijn gelijk
bewezen. Jarenlang had de Heemskerkse tuinder,
die zaterdag in Alkmaar zijn loopbaan afsluit, ge
wezen op de praktische mogelijkheden voor het
sneller verwezenlijken van de tocht. Het inlassen
van vele kluunplekken bleek de oplossing. „In 1979
was het op deze manier al mogelijk geweest. Wak
ken onder de bruggen zul je altijd houden. Met dit
klunen kunnen in de toekomst veel eerder Elfste
dentochten worden gehouden". Niesten drong ook
aan op 'een kortere voorbereidingsperiode. „Wij
hebben nu twee dagen gebruikt voor het inschrij
ven. Dat heeft bijna de tocht gekost. Voortaan
dient er 's morgens te worden ingeschreven en
moeten 's middags de kaarten worden afgehaald".
Sterk verhaal
van Uitterdijk
LEEUWARDEN Tjeerd Uitterdijk,
teamgenoot van Henri Ruitenberg,
kende voor zijn doen een formidabele
dag tijdens de Elfstedentocht in zijn ei
gen provincie. De dertiger uit Koudum,
sterk in de eerste honderd kilometer,
had volgens zeggen ook het geluk van
de dommen met zich. „In een scheur
reed ik mijn ijzer krom. Drie kilometer
verder reed ik weer in zo'n gat. M'n
schaats was toen weer kaarsrecht". Uit
terdijk had aan de finish zoveel tijd no
dig voor zijn verhaal, dat de jury hem
uit het oog verloor en abusievelijk als
101ste klasseerde. In werkelijkheid
kwam Uitterdijk met de eerste dertig
binnen.
Reinier Paping:
„Ik was een held,
Everteen winnaar
LEEUWARDEN - Op het laat-
ste moment uitgenodigd, stak
de winnaar van 1963, Reinier
Paping, de loftrompet voor
winnaar Evert van Ben them.
„De hegemonie is in Overijssel
gebleven. Evert zal het succes
wel aankunnen. De sfeer is nu
veel mooier dan in '63. Toen
was het te koud voor het pu
bliek. De mensen zullen deze
tocht door de fraaie omstan
digheden sneller vergeten. Ik
was indertijd een held. Evert
is een winnaar".
Op geleende
schaatsen naar
de eindstreep
LEEUWARDEN - Wybe
Veenbaas uit Utrecht ein
digde in de wedstrijd tocht
op de 67ste plaats. Na 140
kilometer was het zeer
twijfelachtig of hij de rit
wel kon uitrijden. Bij het
klunen brak een van zijn
schaatsen. Veenbaas rende
naar een boerderij en
vroeg de boer een paar
schaatsen te leen. Hij
kreeg ze. Om het maatver-
schil te overbruggen kreeg
Veenbaas nog een paar ex
tra dikke sokken mee.
>len -g -g
ge I
f^EUW ARDEN
ren zijn niet meer dan
tele uren nodig ge
vast om de in 22 ja-
ega( gegroeide Elfste-
ma^-mythe te reduce-
iaaij tot een tamelijk
in izaische triathlon
r vi lopen-schaatsen-
ar unen. Met een
'ies]chtig slot, dat wel,
feiPr zonder de dra-
i tej's, de bevroren le-
bJnaten en het me
el igenloze gevecht te-
de natuur, die
wcug helder op het
"ravlies staan van de-
bnjien die de barre
cdcht van 1963 mee-
r bakten.
dagelijkse marathon gestaalde
conditie zo groot geworden,
dat dooi-ijs niet alleen meer
als scherprechter kan optre-
De dertiende Elfstedentocht -
als dat maar goed gaat, stond
op de gemeentelijke autobus
sen van de Friese hoofdstad -
balanceerde voortdurend op
het randje van goede sport en
een volksfeest. Bij Bartlehiem,
waar een dikke haag van toe
schouwers het laatste zuchtje
wind tegenhield, herinnerde
alleen een spandoek met: „Hel
van het Noorden" aan de
angstvisioenen, die die naam
jarenlang heeft opgeroepen.
Twee als televisiecamera's
verklede Belgen gaven aan het
grimmige oord zelfs een carna
valesk tintje.
De dertiende Elfstedentocht
was een volksfeest, gevat in de
omarming van meer dan 40
echte televisiecamera's. Het
diepzwarte ijs lag er onnatuur
lijk bij temidden van groene
weilanden en uitbottende
struiken, waarboven ganzen in
V-vlucht de lente aankondig
den. Als een laagje dooiwater
zich over de spiegelgladde ij-
soppervlakte uitbreidde, leek
er tenminste weer iets te zijn
om tegen te vechten.
Maar toen waren de wedstrijd
rijders allang binnen. De
meesten waren op de volle 200
kilometer niet één keer onder
uit gegaan. Wie stelt zich zo'n
Elfstedentocht voor. Deze ve
derlichte tocht was geschapen
voor een lichtgewicht. Al om
drie uur 's nachts voorspelde
Henri Ruitenberg de latere
uitslag. Terwijl in de Leeuwar
der binnenstad de elfkroegen
tocht nog in volle gang was,
wrong de favoriet voor de
eindzege zich in de bagage
ruimte van de auto van zijn
sponsor om zich over gladde
wegen naar de Frieslandhal te
laten vervoeren. „Bij dit dooi-
weer red ik het niet. Ook
Kruithof is te zwaar. Dit
wordt een wedstrijd van de
lichtgewichten."
Het was uiteindelijk Evert van
Benthem, met zijn 62 kilo de
Voorzitter Sipkema huldigt winnaar Evert van Benthem.
allerlichtste van het peloton
en bezig aan zijn eerste 200 ki
lometer, die Ruitenberg enkele
schaatslengten voor bleef. De
voorpunt van zijn ene schaats
was afgebroken, evenals een
groot gedeelte van het snijvlak
van de andere schaats. Maar
Van Bentum had er niets van dat hij de stempelcontrole niet
gemerkt. Hoe zou hij ook. Bij kon bereiken en een strenge
de finish drong het publiek official zelfs even diskwalifi-
met zo veel geweld op hem in, catie overwoog.
Evert van
Benthem
naar een
schuiladres
SINT-JANSKLOOSTER
Teneinde de drukte te ont
springen is Van Benthem
voorlopig op eigen verzoek on
dergebracht op een schuil
adres. Onmiddellijk na de
overwinning in de dertiende
Elfstedentocht werd de 26-jari-
ge schaatser uit Sint-Jans
klooster overstelpt met aanbie
dingen en uitnodigingen.
In navolging van de Shorts en
Hein Vergeer, die eveneens
het proces meemaakten van
een plotselinge en enorme po
pulariteit, ontfermt de NOS
zich in eerste instantie over
Evert van Benthem. „Rust is
het eerste, waar Evert nu be
hoefte aan heeft", aldus Wie-
mer Veenstra van de omroep-
stichting. „We hebben hem dit
aangeboden, maar hij is na
tuurlijk eigen baas. Het is ech
ter belangrijk, dat hij iets of
iemand heeft om op terug te
vallen. De overwinning heeft
iedereen overvallen. Nu kan
hij in alle rust zoeken naar een
eigen vertrouwensman, die
zijn zaken, ook op financieel
gebied, regelt".
Friesland vroeg
achter de buis
LEEUWARDEN Dat de
Friese bevolking wel degelijk
in de vroege ochtenduren op
de televisie naar de start van
de Elfstedentocht heeft geke
ken valt uit het stroomver
bruik op te maken. Een
woordvoerder van het PEB
meldde desgevraagd, dat het
elektriciteitsverbruik tussen
zes en zeven uur twintig pro
cent hoger lag dan normaal.
In zijn algemeenheid werd er
gisteren in Friesland veertig
tot zestig procent minder elek
triciteit verbruikt dan nor
maal. Dat is een rechtstreeks
gevolg van het feit, dat veel
bedrijven gisteren hun poorten
gesloten hadden om het perso
neel de gelegenheid te geven
de Elfstedentochtprestaties te
volgen. Dat de televisie de
aandacht bleef vasthouden
kon het PEB na drie uur weer
merken omdat het verbruik
procentueel weer boven het
normale peil uitkwam. In to
taal leverden de centrales iets
meer „stroom" dan op een za
terdag.
bots doorgaan. Ik ben er van
overtuigd dat die zestiendui
zend toerrijders niet weten
waar ze vanmorgen aan be
gonnen zijn en wat ze nu ei
genlijk aan het doen zijn. Dit
is naar mijn mening in deze
omvang niet verantwoord", al
dus Van der Reijden.
De staatssecretaris stond alleen
in zijn mening, zo bleek in de
loop van de dag. Bolsward was
net als de tien andere Friese
steden gewoon in de ban van
het Elfstedentochtgebeuren.
Hele straten hadden de Friese
en de Nederlandse vlaggen
uitgestoken, burgers en bui
tenlui vormden dikke rijen
langs de route en dromden
massaal samen bij de kliln-
plaats. De belangstelling dreig
de zo groot te worden dat het
ijs op het Kleine Kruiswater
bij de brug bijkans bezweek.
Doorlopers
Eén van de weinigen die lak
hadden aan het moderne
schaatsmaterieel, zoals de ul-
tra-strooomlijn-ijzers van de
Zweedse deelnemers en nieu
we uitgebalanceerde Noren,
was de 47-jarige O. Marra uit
St.-Jacobiparochie. Hij her
schikte nog over zijn originele
Friese doorlopers, waarop hij
ook in 1963 de tocht had gere
den. „Ik hoef niet anders, dit
gaat toch goed zo? Ik ben toen
tot Harlingen gekomen, nou rij
ik hem uit". Hij maakte er
verder geen woorden aan vuil,
groette met een kort hoofd
knik en ging op eigen houtje
richting Harlingen.
Toch werd er ook behoorlijk
afgezien. Eén van de toerrij
ders. Jan van Leeuwen (39),
struikelde bij Parrega. Voor
hij overeind kon krabbelen
gingen er twee of drie andere
rijders over hem heen. Het ge
volg voor Van Leeuwen was
een aantal wonden op de lin
kerwang en een snee in het
oor. Maar ook hij ging door.
En zo waren er meer trieste,
maar ook vrolijke momenten.
Een deelneemster uit Oudeleij-
en kreeg tijdens een koffiestop
in Bolsward te horen dat ze
tante geworden was. „Liesbeth
Elske, do bist verneamd,"
sprak haar man, „en ik bin no
omke".
Harriette van der Duim (geen
familie van Hilbert) had zich
zelf de heilige opdracht gege
ven de tocht uit te rijden. De
winnaar van de Elfstedentocht
in 1941, Adema, was haar
grootvader. Nu. op 22-jarige
leeftijd en na vele trainingen,
wilde zij in het voetspoor van
haar opa treden. Niet zonder
trots en ook lichtelijk ontroerd
vertelde ze dat ze het tot op
dat moment zonder al te veel
moeite kon volhouden. „Ik
moet het nu afmaken, dat ben
ik aan opa verplicht".
Terwijl zo het legioen passeer
de, de familie van Ed Kimman
uit Amersfoort met de tekst
„Hoi Ed met ie rooie pet, we
hopen dat je het redt' op een
spandoek zich afvroeg waar
hij toch bleef, en de koffie be
gon op te raken, liepen de
Bolswarder cafés vol. Een ge
zette Beerenburg-genieter
sprak al vol vuur over het
skutsjesilen en liet de foto van
zijn schip zien aan ieder die
daar ook niet om vroeg. Vele
anderen volgden het wed-
strijdgebeuren op een mini-
teeveetje, dat op een kruk op
het biliart was geplaatst. En de
obers liepen zich het vuur uit
de sloffen met borden dam
pende snert
Buiten, om de hoek, zaten zes
kinderen in een geïmprovi
seerd standje Ze verkochten
warme chocolademelk voor
een piek aan voorbiigangers.
„Maar als u geen gulden heeft
mag u ook zo wel een bekertje.
VVy binnc net sa min as som
migen wol cris tinke".
KLAAS SNIJDER
BOLSWARD Ze vielen
aanvankelijk helemaal
niet op in de menigte van
wollen mutsen, lopende
neuzen, enthousiast roe
pende toeschouwers en
soepverkopers. Twee he
ren in donkere winterjas
sen van Engelse snit, niet
begeleid door goedgemut
ste wachtmeesters of ver
tegenwoordigers van het
Elfstedencomite.
Daardoor merkte ook niemand
de aanwezigheid op van staats
secretaris drs. J.P. van der
Reijden (WVC) en burgemees
ter mr. T. Elzenga van Bols
ward op. Stilletjes schuifelden
ze over het ijs, voor de kijkers
langs, in de richting van de
stempelposten om een ziele-
wens van de bewindsman te
vervullen.
Van der Reijden had namelijk
woensdagavond van commis
saris der koningin Hans Wie
gel een onvervalst Fries pas
poort gekregen en nu wilde de
staatssecretaris daarin het
naamstempel van de goede
stad Bolsward hebben. Bijna
was het gelukt om dit planne
tje zonder veel ophef uit te
voeren.
Maar beide heren hadden bui
ten de pers gerekend. Desge
vraagd, omdat Van der Reij
den nu eenmaal volksgezond
heid in portefeuille heeft, ver
klaarde de bewindsman dat de
Elfstedentocht zoals die nu is
verreden „volstrekt ongezond"
is voor de deelnemers.
„Als er elk jaar op deze ma
nier een Elfstedentocht zou
worden gehouden dan moet er
overgegaan worden tot een
strenge medische keuring
vooraf. Ik zie hier in Bolsward
mensen meer dood dan levend
bij de controlepost arriveren,
ik zie wedstrijdschaatsers met
letterlijk de blik op oneindig
en het verstand op nul als ro
Diningin Beatrix gaat schuil in een enthousiast samengedromde massa. Dat had zelfs een waarschuwing van organisatievoorzitter Sipkema tot gevolg. Maar alles
Jt eiiliep uiteindelijk zonder kwalijke gevolgen.
i he
b ÏEU W ARDEN Ko-
chte"ë*n Beatrix raakte gis-
t efen bij de finish van de
jderifstedentocht ietwat in
jtten problemen. Zoals be-
'{nd was de koningin in
"'leuwarden om de win-
'RElar Evert van Benthem
-zipn finishen en hem te
huldigen.
Om half twaalf was koningin
Beatrix geland in een witte
Cessna op de vliegbasis Leeu
warden. Onder begeleiding
van de marechaussee reed de
stoet, waarin ook premier
Lubbers, staatssecretaris Van
der Reijden en dé commissaris
van de koningin Wiegel, naar
de finish aan de Bonkevaart.
Toen de eerste rijders in zicht
kwamen begaf de koningin
zich met de heren Wiegel,
Lubbers en Sipkema op het ijs.
De koningin feliciteerde win
naar Evert van Benthem,
overhandigde hem de krans
en sprak haar bewondering
voor de prestatie van de win
naar uit.
Voor het overgrote deel van
het publiek was het moeilijk
een glimp van de koningin op
te vangen, omdat ze door vele
fotografen, naar schatting
tweehonderd volgens de poli
tie. werd omringd. Voorzitter
Sipkema van de organisatie
maande de fotografen tot de
orde. Het leek er daarna even
op dat het toch nog uit de
hand zou lopen, maar zo ver
kwam het niet. Het gezelschap
verdween hierna weer snel in
de klaar staande auto richting
vliegbasis. De vorstin vloog in
gezelschap van premier Lub
bers terug naar Den Haag.
