winnaar
vordt
niljonair
Grootste operatie uit historie NOS
Droge dooi redding
Elfstedentocht
xtra treinen
Handel bloeit op
Kleding kan beter te
warm zijn dan te koud
Rechtstreeks verslag begint om vijf uur
Generale
repetitie
komt PTT
goed uit
INLAND
QeidóaQowtwnt
WOENSDAG 20 FEBRUARI 196S PAGINA 7
;hri jving succes
JHENDAM Het systeem van automati-
[EN jchrijvingen voor de Elfstedentocht is een
23-jacces geworden. Het Automatiseringsbu-
?ns vjerisme (ABT) kreeg gisteren na sluiting
n de inschrijvingstermijn verscheidene geluk-
[eveetvoor de snelle manier van werken. Zelf
insluet ABT de operatie „boven verwachting"
I Ttt, Het systeem is in opdracht van de Vere
tot Je Friese Elfsteden door het ABT ontwik-
?bben werd gisteren voor het eerst daadwerke-
'an r»zet Uit de eerste gegevens blijkt dat er
auto'uannen en 332 vrouwen zullen meedoen,
denstste groep. 13.500 deelnemers, is tussen de
e Hajaar. De oudste deelnemer is een 75-jarige
i we Bolsward. De meeste inschrijvingen wer-
?n eraan in Leeuwarden (4215). Daarna volgen
duipijam (2075). Vaassen (1680), Alkmaar
nisdrieidschendam (1250) en Rotterdam (1090).
Upheu
gen
Bestuur op de vuist
LEEUWARDEN Niet alleen onder de
schaatsliefhebbers was het gisteren bij de
Frieslandhal in Leeuwarden een gedrang
van jewelste. Bij het openen van de deuren
van het inschrijf bureau ontstond eén op
stootje tussen de in groten getale opgeko
men persmensen en bestuursleden van de
Vereeniging De Friesche Elf Steden. Daarbij
vielen enkele klappen en raakte een deur
enigszins ontzet. De rel ontstond toen de
pers ook tot verbazing van de schaatslief
hebbers de toegang tot het inschrijvings
bureau werd geweigerd. Het Elfstedenbe-
stuur had daartoe besloten geen toegang te
verlenen omdat de penningsmeester zoveel
mogelijk rust wilde bij inschrijving. Woord
voerder Nauta zei dat de pers tijdens de
tocht geen strobreed in de weg gelegd wor
den.
Politie wil niet
hard optreden
LEEUWARDEN De Friese politie
heeft zijn aandacht voor de Elfstedentocht
voor het grootste deel geconcentreerd op
het finishtraject. Rond de Bonkevaart in
Leeuwarden zal de grootste hoeveelheid
van de naar schatting één miljoen bezoe
kers zich concentreren. Driehonderdvijf
tig agenten, onder wie drie pelotons van
de Mobiele Eenheid, moeten daar de mas
sa in bedwang houden. „Het liefst op een
feestelijke manier, maar we kunnen ook
hardhandig optreden als de orde en vei
ligheid dat vereisen", liet de commissaris
van de Leeuwarder politie. Van Heiten,
gisteren weten. Daarvoor worden ook nog
4,5 kilometer dranghek gebruikt, twaalf
ruiters en desnoods *15 honden.
Kostbaar
kleinood
Hier is het al die 16.000
schaatsers morgen om
te doen: het Elfsteden-
kruis. Wie de marathon
uitrijdt, krijgt dit kost
bare kleinood waarin
het wapen van Fries
land is vervat, omringd
door de woorden ..De
Friesche Elf Steden".
Tocht mag op video
HILVERSUM -- De NOS gaat in samen
werking met uitgeverij Strengholt BV een
videocassette uitgeven over de morgen te
verrijden Elfstedentocht. Volgens NOS-
-commissaris Cees Spaan handelt de NOS
met deze commerciële produktie niet in
strijd met de wet. Hoewel het verkopen van
de videoband in strijd is met de letter van
de wet, zal het ministerie van Welzijn.
Volksgezondheid en Cultuur (WVC) geen
stappen ondernemen tegen de NOS. „In te
genstelling tot de oude omroepwet staat de
nieuwe wet het commercieel werken van de
NOS wel toe", aldus een woordvoerder van
het ministerie. „Omdat we momenteel in
een overgangsfase zitten, ziet de minister
geen aanleiding tot vervolging over te gaan.
We stellen ons soepel op".
e
ff
WARDEN Voor
rst in de geschiede-
He Elfstedentocht in
sep van het grote
teinier Paping hield
e overwinning van
en redelijk lopende
lak over en nog
verdient hij een
itje met zijn aanwe-
j op bijzondere ge-
nissen. Het is even-
■uimelwerk vergele-
j de financiële klèp-
iie de winnaar van
n hoopt te maken,
wint, hoeft nooit
te werken", aldus
van Wijhe, met Jos
n en Jan-Roelof
ïof de topfavoriet.
t Wijhe verschijnen de
ens in de ogen als hij
overwinning denkt.
F hij geen held is op het
[hij alles wagen. „Eén
ne leven moet je alle ri-
lurven te nemen", zegt
kt is donderdag. Je moet
mg zijn als je bloed ziet
|e knieën dik beginnen
[den. Dat gebeurt met
fstand onherroepelijk".
fVijhe ondervindt mo
menteel de naweeën van een
knieblessure. „Na een uur rij
den. komt er vocht in. Maar
volgens de dokter krijg ik er
onderweg geen last van".
Gewild object
Dolle Dries, als geen ander
een gewild object voor de com
mercie, ervoer hoe hoog de
Elfsteden koorts is opgelopen.
Toen hij een tankstop maakte
met zijn lelijke eend, kreeg hij
van de onbekende garagehou
der, handelaar in een duur au
tomerk. een prijzig karretje
aangeboden voor de overwin
ning. „Als ik win, wil ik mijn
leven lang elk jaar zo'n auto",
gaf Dries als antwoord terug.
Maar niet alleen na de wed
strijd, ook tijdens de tocht over
tweehonderd kilometer speelt
de commercie een belangrijke
rol. De geldschieters doen alles
om hun troevën, gestoken in
schaatspakken met reclame in
koeielettèrs, urenlang in beeld
van de tv-camera's te krijgen.
Niets is aan het toeval overge
laten. In Nederland is geen he
likopter meer te huur. Alle
hefschroefvliegtuigen -zijn op
gevraagd door de sponsorploe-
gen, ten einde in geval van
nood onmiddellijk bij hun rij
ders te zijn. Sommigen zijn
van plan te starten met een
mijnwerkershelm om licht te
hebben bij het aantrekken van
de schaatsen. Het personeel
van de verzekeringsmaat
schappij, waarvoor Henri Rui
tenberg en Van Wijhe rijden,
heeft het personeel vrijaf ge
geven om langs de kant van
het parkoers met tassen met
voedsel te staan. Van Wijhe:
„Er is voor ons vieren vol
doende voor het hele peloton".
Om voortdurend op de hoogte
te blijven van het wedstrijd -
verloop rijden de toppers met
een miniatuurradiootje in het
oor.
In de diverse kampen wordt
gezwegen over de gemaakte
plannen. „Je zou de concur
rentie op een idee kunnen
brengen", aldus Johan Franke,
sinds jaar en dag de steun en
toeverlaat van Kruithof. Fran
ke is ook onder de moeilijkste
omstandigheden een meester
in het bedenken van manieren
om zijn rijder optimaal te ver
zorgen. Reeds jarenlang had
hij een draaiboek voor de Elf
stedentocht in de kast. Franke
is met zijn ploeg, waarvan ook
Kooiman, Kasper en Wester-
veld deel uit maken, onderge
doken op een schuiladres in
Leeuwarden, ver weg van de
buitenwereld. Het toeval krijgt
in de Elfstedentocht van 1985
geen kans meer.
Deze drie
vrouwen tonen
het resultaat van
één van de vele
vormen waarop
de handel heeft
Ingespeeld op
de Elfsteden-
koorts. Ze zijn
getooid met
buttons en
petjes waarop
het embleem
van de tocht
staat. Om deze
souvenirs op tijd
klaar te hebben
heeft men ineen
fabriekje in
Enschede de
laatste dagen 24
uur achtereen
doorgewerkt.
LEEUWARDEN De gemeenten langs de Elfsteden-
route hebben gisteren hun handen vol gehad aan het
afgeven van vergunningen aan middenstanders, die
morgen langs de route hun waren willen verkopen.
Nagenoeg alle elf plaatsen hebben het maximum aan
af te geven vergunningen reeds bereikt en zitten der
halve „vol"
Het zwaartepunt van de handelsactiviteiten ligt in Leeuwarden
zelf, aan de Bonkevaart. Daar is morgenmiddag de finish, reden
voor de handelaren juist daar de meeste mensen te verwachten.
De afdeling marktwezen van de gemeente Leeuwarden heeft al
leen al voor dat stuk tachtig vergunningen afgegeven, over een
stuk van achthonderd meter. De kraampjes en karren mogen in
verband met de te verwachten grote toeloop niet op het ijs zelf
staan, maar komen op openbare weg langs de laatste honderden
meters van de Elfstedentocht.
Nog minstens honderd ondernemers konden langs de route geen
standplaats meer krijgen. De handel langs de route wordt vol
gens H. Faber, chef van de afdeling marktwezen van de ge
meente Leeuwarden gedreven met de meest uiteenlopende arti
kelen. „Verkopers van buttons, stickers, warme worsten, soep,
patat, chocolademelk, Elfstedentruien, bloemen, van alles komt
erop af. Zelfs straatfotografen en verkopers van encyclopediën
zijn van de partij", aldus Faber.
Leeuwarden presenteert vannacht rond de Elfstedentocht een
tegenhanger van de in het noorden bekende TT-nacht. In de
nacht van vandaag op morgen gaan de café's, hotels en restau
rants in de binnenstad van de Friese hoofdstad niet dicht. De
horeca in Leeuwarden kent met toestemming van de gemeente
een openingsschema, dat duurt van vanochtend zes uur tot vrij
dagmorgen twee uur. Rond dit tijdstip dient het laatste feest
rond de winnaar publiekelijk gevierd te zijn.
LEEUWARDEN - On
danks berichten over in
tredende dooi denkt het
Elfestedenbestuur er niet
aan de Elfstedentocht uit
te stellen. Temperaturen
boven nul zullen volgens
voorzitter Sipkema niet
tot zacht ijs leiden. „Het is
droge dooi. De droge
lucht die boven Friesland
hangt, doet het dooiwater
onmiddellijk verdampen".
Sipkema wilde daarom
niet weten van al te veel
pessimisme. „Geen paniek
in de tent, er is geen re
den om aan te nemen dat
de tocht niet door zou
gaan". Wel legde hij er de
nadruk op dat iedereen
primair zelf verantwoor
delijk is voor het welsla
gen van de tocht en voor
zijn eigen veiligheid.
De politie drukt iedereen die
wil meerijden op het hart niet
met de auto. maar met het
openbaar vervoer te komen.
Volgens een enquete door een
landelijk ochtendblad zou zes
procent van de Nederlandse
bevolking overwegen naar
Friesland te komen. Dat zou
een toevloed betekenen van
maar liefst een miljoen men
sen. „Als die allemaal met de
auto komen zou Friesland dat
niet aankunnen", aldus de po
li tiewoordvoerdder
Daarom rijden in de nacht van
woensdag op donderdag non-
-stop treinen op het traject tus
sen Zwolle en Leeuwarden
Reizigers uit het zuiden kun
nen hun auto volgens de poli
tie zonder problemen kwijt op
het Zwolse Veemarktterrein
De Friese autobusmaatschappij
FRAM voert de capaciteit van
alle buslijnen tot het maxi
mum op. Het openbaar ver
voer krijgt, net als het vervoer
van de hulpdiensten de groot
ste mogelijke prioriteit.
Zo druk was het gisteren in de Frieslandhal, waar kon worden ingeschreven voor de Elfstedentocht.
Uiteindelijk zouden in Leeuwarden ruim een kwart van de 16.000 toerschaatsers worden geregis-
IW ARDEN De
jggeving van de Elf-
ftocht door de "NOS
de grootste operatie
liroepland sinds de
iuctie van televisie
B, zo zei Carel Enke-
joofd dienst televisie
e NOS, tijdens een
nferentie in Leeu-
camera's, 22 straalzen
ders, twee zijspanmotoren, een
helikopter en 325 medewer
kers, kan de NOS-televisie
naar schatting 95 procent van
de route bestrijken. De NOS-
-radio heeft nog eens 85 man
ingezet plus vier motoren, een
helikopter en een vliegtuig.
Daarnaast zijn er nog een aan
tal buitenlandse televisie-sta
tions met camaraploegen te
verwachten.
roep moeten doen op het bui
tenland. Technische steun
wordt verleend door België
met twee zijspanmotoren en
een helikopter en uit Zweden
met vier camerawagens.
Volgens Martijn Lindenberg,
eindregisseur bij de NOS,
wordt het verhaal van de Elfs
teden gevolgd. Bij elke stad
waar wordt gestempeld, staan
vaste camera's. De meeste aan
dacht via televisie krijgt ech
ter de Zuidwesthoek en de
route vanaf Franeker via
Dokkum naar de finish. Daar
naast heeft de NOS ook nog
enkele camera's ingezet voor
gebeurtenissen, die zich rond
de Elfstedentocht afspelen.
Met enige spanning worden
binnen de NOS de prestaties
van de twee zijspanmotoren
afgewacht. De motoren zitten
boordevol techniek en zullen
via de helikopter de beelden
doorgeven. De keuze is geval
len op Belgische motorbeman
ning wegens hun grote erva
ring met dit soort verslagge
ving.
De motoren zullen worden uit
gerust met sneeuwbanden zon
der spikes en zullen de wed-
strijdgroep op het ijs volgen.
Alleen op stukken die breed
genoeg zijn, wordt er inge
haald Wegens hindernissen
als_ bruggen kunnen maar op
twee gedeelten van traject mo
toren worden ingezet.
Hoewel de natuurlijke obsta
kels lastig zijn vanuit tech
nisch oogpunt, is de NOS-orga-
nisatie toch vooral benauwd
voor problemen, die de toe
schouwers kunnen opleveren.
„Het gaat hier immers niet om
een voor het publiek afgeslo
ten circuit", zei Lindenberg.
,,De mensen kunnen zich vrij
elijk op het ijs begeven". Carel
Enkelaar deed dan ook een
dringend beroep op de toe
schouwers de verslaggevers en
cameramensen zo goed moge
lijk doorgang te verlenen.
In het coördinatiecentrum van
radio en televisie in Leeuwar
den. onder leiding van respec
tievelijk Jan Hofman en Mar
tijn Lindenberg, zal worden
gelet op eventuele sluikrecla
me, hoewqj het organisatieco
mité alles in het werk heeft
gesteld die uit te bannen. De
verschillende rayoncommissies
hebben de NOS toegezegd er
zoveel mqgelijk op toe te zien.
dat door particulieren geplaat
ste reclame wordt verwijderd
Enkelaar hoopt niettemin, dat
iedereen zijn gezonde verstand
gebruikt en ingrijpen niet no
dig is.
iVARDEN De Neder- plaatsen treinen met bestem-
spoorwegen zet voor de nung Leeuwarden vertrekken,
•hte toeloop van deelne- Alle retour plaatsbewijzen gc-
n toeschouwers van de kocht op de dag voorafgaande
entocht een groot aan- aan de Elfstedentocht met be-
tra treinen in. Zowel stemming Friesland, zijn ook
ig overdag als 's nachts geldig op de dag waarop de
er van verschillende tocht wordt gehouden,
nacht van vandaag op morgen rijden de volgende treinen:
rsfoort vertrek 02.20 Leeuwarden aankomst 03.39
le vertrek 23.19 Leeuwarden aankomst 00.17
'ertrek 00.45 Leeuwarden aankomst 01.39
-ertrek 01.45 Leeuwarden aankomst 02.39
le vertrek 03 07 -- Leeuwarden aankomst 04.02
le vertrek 04.46 -- Leeuwarden aankomst 05.39
le vertrek 05.47 Leeuwarden aankomst 06.42
einen tussen Zwolle en Leeuwarden stoppen ook in Meppel en
nngen vertrek 03.53
ingen vertrek 04.20
•ertrek 04 20
(station Amersfoort is ruime
klegenheid De Veemarkt in
jvordi als parkeerplaats inge-
jj de Veemarkt is een opstap-
r reizigers met een pen-
gratis naar het hoofdstation
jebracht. De stationsrestaura-
mersfoort blijft tot 02.20 uur
restauraties in Zwolle en
t zijn de gehele nacht geo-
woensdag op donder-
■ekt ook een extra trein om
t Roosendaal. Vja de IJssel-
t deze trein Breda (0.34). Til-
Den Bosch (01 09). Nijme-
45), Arnhem (02 02). Zutphen
h Deventer (02 37) aan. met als
k Zwolle (02 57)
S Den Haag CS vertrekt een
0.58 t
10125) en Utrecht (01.58) om
r in Amersfoort aan te komen,
pn sluit aan op de trein die om
Amersfoort vertrekt
iial op de lijnen van Leeuwar-
t Harlingen. naar Stavoren en
hmingen. de gehele dag een
-- Leeuwarden aankomst 04 45
-- Leeuwarden aankomst 04 45
-- Leeuwarden aankomst 04 40
halfuurdienst in beide richtingen rij
den De dieseltreinen worden op maxi
male sterkte gebracht. Tussen Zwolle
en Leeuwarden rijden op de normale
uren extra lange treinen. Bovendien
rijdt op dat traject elk uur een intercity
in beide richtingen.
Uit Zwolle vertrekken deze
om 07.33 uur. 08.31, 09.31 enzovoort tot
14 31. 15.26. 16.31. 17.31. 18.36. 1943.
21.01 en 2205 uur. Uit Leeuwarden
vertrekken de treinen om 07 25 uur
08.30, 09.30 enzovoort tot 14.30 uur,
15.27. 16.30. 17.30. 18.30, 19 59. 20.59,
22 07 en 23.10 uur.
Indien nodig zullen ook in
nacht van morgen op vrijdag
extra treinen naar Zwolle rij
den
Ook het streekvervoer in Fries
land (FRAM) past vandaag en
morgen zijn dienstregeling aan
om de verwachte stroom schaat
sers en toeschouwers voor de
Elfstedentocht naar hun be
stemming te vervoeren.
De toerrijders moeten de eerste 1200 meter van de marathon-
tocht te voet afleggen, omdat het ijs bij de start op het Van Ha-
rinxmakanaal te zwak is. De organisatie was gisteren nog druk
bezig met het leggen van een pontonbrug en planken over dit
zwakke deel van het traject
LEIDEN Het sportme-
disch adviescentrum
(SMA) heeft een aantal
adviezen opgesteld voor
deelnemers aan de Elfste
dentocht op het gebied
van kleding en voeding.
Het SMA stelt.-dat de kleding
beter te warm dan te koud
kan ziin Vooral de uitsteken
de delen handen, voeten.
oren, neus moeten extra
beschermd worden. Het ver
dient aanbeveling om de
schaatsschoenen rondom te be
schermen met bijvoorbeeld
een opengeknipte geitenwol
len sok.
Het SMA beveelt verder een
wollen onderpak en wielerkle-
ding aan. liefst meerdere lagen
onder elkaar. Kranten blijken
nog altijd een eenvoudig maar
effectief hulpmiddel om de
kou te weren. Up de wedstrijd
dag moet een licht verteerbaar
ontbijt genuttigd worden, bij
voorbeeld witbrood met zoe
tigheid. Een half uur tot een
kwartier voor de start 100
moet dan een milliliter kool-
hydraatrijke drank worden
gedronken. Tijdens de tocht
moet de vocht- en energie
voorziening op peil worden
gehouden met vast voedsel.
LEEUWARDEN Vanaf
vanavond zal de televisie
zeer uitgebreid aandacht
besteden aan de Elfste
dentocht. Het reguliere
programma van Studio
Sport zal voor driekwart
van de zendtijd worden
gevuld met nieuws over
het schaatsevenement. De
Tros zal middels de televi
sie-show, vanaf 21.05 uur
gepresenteerd door Ivo
Niehe, middels interviews
de Elfstedentocht belich
ten. Tros Aktua za[ ver
volgens vanaf 22.50 uur de
nadruk leggen op de voor
bereidingen in en buiten
Friesland.
Dan volgt morgenochtend om
05.00 uur een rechtstreeks ver
slag van de voorbereiding en
de start van de wedstrijdrij
ders. De uitzending zal tot on
geveer 05.45 uur duren en dan
voor een uur worden onder
broken. omdat de duisternis
filmen goeddeels onmogelijk
maakt.
Om 07.00 uur wordt het pro
gramma hervat met een half
uur durende samenvatting van
de start Om 07 30 uur wordt
weer live uitgezonden, de
wedstrijdgroep zal zich dan
naar verwachting in de buurt
van Sloten bevinden. Het
rechtstreekse programma
wordt voortgezet tot het einde
van de wedstrijd. Uitgerekend
is, dat de winnaar tussen 12 00
uur en 13.00 uur de finishlijn
zal passeren.
Tot 17.00 uur wordt het pro
gramma voortgezet met een
verslag van de toerrijders.
Tussen 17.00 uur en 18.00 uur
volgt een samenvatting van de
hele dag, waarna een kwartier
lang. tot 18.15 uur, wordt te
ruggeschakeld naar Leeuwar
den. Later op de avond zullen
de NOS-journaals nog aan
dacht besteden aan de tocht en
Studio Sport verzorgt de af
sluitende reportage, met om
ongeveer 23 55 uur de laatste
stand van zaken.
Omroepen
De radio-uitzendingen zijn in
feite gisteren al begonnen met
korte nieuwsflitsen in aanslui
ting op de bulletins van «Ie Ra
dio Nieuwsdienst op Hilver
sum 1 De marathon-uitzen
ding van de NOS begint van
avond om 20.30 uur en loopt
door tot morgenmiddag 17.00
uur. De presentatie van de uit
zending ts in handen van Koos
Postema, Govert van Brakel,
Feli* Meurders, Ria Bremer.
Jan Lenferink én Elles Ber
ger.
Het Nederlands Bureau voor
Toerisme verwacht grote be
langstelling van de buiten
landse pers voor de Elfsteden
tocht. Het Amerikaanse televi
siestation- NBC-Sportnews wil
met een ploeg komen. Daar
naast bestaat er vanuit Barh-
rein. Koeweit en Japan jour
nalistieke belangstelling
De Wereldomroep heeft zeven
verslaggevers ingezet met vijf
motoren. Tijdens elke uitzen
ding zal gedurende tien minu
ten een verslag worden gege
ven van het evenement in het
Indonesisch, Arabisch, Engels.
Frans, Spaans en Portugees.
LEEUWARDEN „Wij
hebben veel lijnen laten
liggen in de hoop dat er
toch nog een Elfsteden
tocht zou komen. Als dat
niet was gebeurd, dan
weet ik niet of we het wel
allemaal op tijd hadden
klaar gekregen", dat laat
ïr F Kuipers, coördinator
bij de dienst telecommu
nicatie van de PTT in
Leeuwarden, weten over
de monsteroperatie die de
Elfstedentocht de PTT be
zorgt
Meer dan 50 mensen zijn de
laatste dagen dag en nacht be
zig geweest om de communica
tielijnen voor bestuurders,
hulpverleningsinstanties, maar
vooral voor de media, aan te
leggen. „De vorige keer is een
aardige generale repetitie ge
weest aldus Kuipers. „Het is
nu veel groter van opzet dan
toen. Het gaat nu veel serieu
zer. omdat we weten dat het
doorgaat. Meer dan 50 mensen
houden zich bezig met de aan
leg van extra liïnen Alles wat
er liggen moet ligt er".
..Onze grootste klanten zijn de
NOS-teleVisie en de NOS-ra-
dio met al hun verbindingen
met de stempelplaatsen. Die
moeten allemaal doorgemeten
worden. Daarvoor komen spe
ciale mensen uit Amersfoort".
Behalve langs de route zelf
heeft de PTT zeker 130 extra
lijnen naar de Frieslandhal
aangelegd voor de organisatie
zelf. de in totaal duizend toe
gestroomde journalisten en fo
tografen en niet in de laatste
Klaats voor de deelnemers, die
un ervaringen aan familiele
den willen doorgeven. Voor
deze laatste categorie werden
enkele houten telefoon hokjes
in de Frieslandhal geplaatst
