Leidse Courant | 1985 | 16 februari 1985 | pagina 2

TAFEL

ACHTERGROND

Onkerkelijkheid lijkt op mazelen:
na lange aanloop breekt ze opeens door

kerk
wereld

CeidócSoinaCi

Europa en Starwars

STTïïTl

Ceidoe Qowixvnt

ZATERDAG 16 FEBRUARI 1985 PAd

..Het valt te voorzien dat ook Uw benoeming de kwijnende
vlaspit van een aantal gelovigen opnieuw bedreigt", zo
schreef abt A. Baeten van de abdij van Berne in Heeswijk-
Dinther deze week aan de nieuwe bisschop van Den Bosch,
mgr. J G. Ter Schure. Enkele tientallen rooms-katholieken
in het Bossche bisdom bevestigden zijn woorden heel letter
lijk door de moeite te nemen naar het gemeentehuis te stap

pen en de aanduiding r.kachter hun naam te laten
schrappen. Waarmee de geregistreerde onkerkelijkheid in
Nederland weer iets hoger kwam te liggen. Onkerkelijk
heid van enige omvang manifesteerde zich in ons land voor
het eerst in de vorige eeuw. zo schetst prof. dr. K. Runia in
bijgaande beschouwing waarbij hij nader ingaat op de
vraag: waarom verlaten mensen de Kerk?

Vriendschap is liefde
zonder vleugels

De eigenlijke onkerkelijkheid
is pas in de negentiende eeuw
op gang gekomen. Pas bij de
volkstelling van 1879 wordt
voor het eerst een percentage
(0.31 procent) van onkerkelij-
ken opgegeven. Maar het pro
ces is toen geweldig versneld
door de industriële revolutie,
die in ons land pas echt op
gang kwam tussen 1850-1870.
Er waren zeer veel werklozen
en er was dus „materiaal" ge
noeg voor de nieuwe fabrie
ken. En zo trokken de men
sen naar de steden, waar de
fabrieken gebouwd werden.
Ze kwamen in een vreemde
wereld terecht en in de meest
barre sociale omstandigheden.
Rechten hadden ze niet; al
leen maar plichten. Aan de
kerk hadden ze niets. Die
stond eerder aan de kant van
de nieuwe bezittende klasse.
De enige beweging die hun
weer hoop bood was de oude
socialistische beweging, maar
die was fel anti-kerkelijk en
anti-godsdienstig. En zo ver
lieten mensen bij duizenden
en tienduizenden de kerk.
Waarschijnlijk hebben ze lang
niet allemaal voor de kerk
„bedankt". Velen bleven ge
woon weg. Maar het beteken
de wel dat nu in Nederland
de onkerkelijkheid werkelijk
in opmars was.

Als we nu tot onze eigen
eeuw komen dan zien we, met
name in de eerste helft van
deze eeuw, dezelfde factoren
doorwerken. De industrialisa
tie zet zich voort en het pro
ces van de vervreemding van
de arbeidersbevolking van de
kerk gaat ook door. Nog
steeds trekken mensen van
het platteland naar de stad,
met het bekende „ontworte
lende" resultaat, terwijl de
kerk vaak onmachtig is om ze
pastoraal op te vangen. Wel
moet gezegd worden dat in
dew eeuw de kerk veel meer
oog kreeg voor het „sociale
vraagstuk". Ook verloor het
socialisme langzamerhand zijn
anti-kerkelijke en anti-gods
dienstige houding. Maar het
waren processen die maar
langzaam op gang kwamen.

Het begon met enkele domi
nees die geloof en socialisme
wilden combineren en in 1905
tot de SDAP toetraden. Maar
het duurde in feite tot na de
Tweede Wereldoorlog, voor
dat de nieuwe Partij van de
Arbeid zich officieel openstel
de voor allen en discussies
vanuit het christelijke geloof
aceepteerde.

Intussen is na de Tweede We
reldoorlog ook weer een nieu
we fase in de industrialisatie
op gang gekomen. We noe
men zo maar wat termen, die
elk voor zich spreken: de op
komst van de elektronica, de
automatisering, de computers,
etc. etc. De sociaal-maatschap
pelijke gevolgen zijn nog nau
welijks te overzien, maar
sommige zijn al zichtbaar:
strukturele werkloosheid, ar
beidstijdverkorting, meer
vrije tijd met zijn eigen recre
atie-cultuur. het binnenstro
men van ongeschoolde arbei
ders uit andere landen, enz.

Verstedelijking

Het proces van de urbanisatie
(verstedelijking) zet zich door.
Het is in ons land niet zoals in
andere landen waar al steden
van meer dan tien miljoen in
woners voorkomen (Mexico
City - meer dan 17 miljoen! -,
Cairo, Calcutta, Shanghai,
enz.), maar ook in ons land
vergrijzen bepaalde delen van
het platteland min of meer,
terwijl de steden al maar door
groeien. De grootste groeien
zelfs het hardst! In zekere zin
is de hele randstad één groot
stedelijk gebied. Niet alleen
deze migratie naar de stad
echter, maar de algemene mo
biliteit van de mensen (zowel
verhuizing als betere ver
voersmogelijkheden) ver
zwakken de sociale bindingen
en werken een verdere ver
brokkeling van de traditie(s)
in de hand.

Toch zijn het, denk ik, niet de
sociaal-maatschappelijke fak-
toren die vandaag overheer
send zijn. Er is een tweede
groep van faktoren, die met
name na de tweede wereld
oorlog een beslissende rol is

gaan spelen. Het zijn de zoge
naamde sociaal-culturele fak
toren.

Men spreekt, niet ten onrech
te, van een omslag die in onze
tijd in de hele Westerse cul
tuur plaatsvindt. Allerlei pro
cessen, die al lang aan de
gang waren, hebben zich in
eens versneld, terwijl er tege
lijkertijd allerlei nieuwe fak
toren bijkomen. Het doet me
een beetje denken aan wat we
met een van de kinderen
meemaakten, toen hij nog
klein was. Hij was al dagen
lang wat vervelend. Op een
gegeven moment werd ons
hele gezin door vrienden in
de auto opgehaald. Omdat het

regende moesten de ramen
dichtblijven en werd het dus
nogal warm in de auto. Toen
we uitstapten bleek de kleine
man onder de vlekken te zit
ten: hij had mazelen. De
warmte in de auto had als
„doorbraak" gewerkt.

Zo is in onze tijd ineens de se
cularisatie, die al enkele eeu
wen aan de gang was, „door
gebroken". Het is niet meer
een kwestie van de intellectu
ele bovenlaag; het is ook niet
een kwestie van de door de
bezittende klasse en helaas
ook door de kerk verwaar
loosde onderlaag. De seculari
satie grijpt naar alle kanten
om zich heen. Het hele pu
blieke, en vaak ook persoon
lijke leven, wordt er door
aangetast.

Deze doorbraak heeft allerlei
gevolgen voor de kerk en de
godsdienst. Allereerst is er,
wat men noemt, de marginali
sering van kerk en gods
dienst. Ze komen aan de
„marge", de rand van het le
ven te staan. De kerken staan
nog wel vaak letterlijk mid
den in de steden en de dor
pen, maar ze zijn niet meer
het midden. Het brede leven
speelt zich af naast en zonder
de kerk. Bij officiële gelegen
heden mogen kerkelijke ver
tegenwoordigers nog wel eens
meedoen, maar ze zijn meer
„versiering" dan dat ze de
werkelijkheid bepalen.

Privé-sfeer

Een tweede gevolg van dit al
les is de privatisering van
kerk en godsdienst. Het leven
is verdeeld in verschillende
segmenten. Elk mens moet
een heel aantal rollen spelen:
in zijn werk, in zijn vrije tijd,
enz. De moderne mens is ge-
leigd om deze segmenten en
jeze rollen gescheiden te hou
den. Hij maakt een scheiding
tussen zijn publieke en zijn
private leven. Het publieke
leven is de „grote" wereld,
waar tegenover je als enke
ling eigenlijk onmachtig bent.
Tot die private sfeer behoort
ook de kerk en de godsdienst.
Die zijn er voor jezelf. Maar
het bekekent natuurlijk wel,
dat in die andere „grote" we
reld ze een nog kleinere of
helemaal geen rol spelen.
Nu zijn de bovengenoemde
zaken nog maar enkele din
gen die in dit hele proces een
rol spelen. In werkelijkheid
zijn er veel meer. Uiteraard
kan ik ze hier niet in alle
breedte behandelen. Ik wil
volstaan met ze in het kort te
noemen:

1) Doorbreking van de oude
gezagsstrukturen. Men drukt
het wel zo uit: we leven in
een „vaderloze" samenleving.
Mensen (en dit geldt in toene
mende mate ook in de kerk)
willen dingen niet meer „op
gezag" aanvaarden.

2) Hiermee samenhangend is
de nadruk op de mondigheid
van de mens. De moderne
mens wil voor zichzelf beslis
sen wat hij gelooft of hoe hij
zal handelen.

3) Hier weer mee samenhan
gend is wat men noemt de
„subjektivering" van de mo
derne mens. Hij wil het „sub-
jekt" zijn van zijn eigen erva
ring, van zijn eigen leven,
handelen en geloven. Waar
heen zijn geen vaststaande,
objectieve grootheden, waar je
alleen Ja of Nee op kunt zeg
gen, maar ze zijn pas waar
voor je, als je ze zelf kunt er
varen.

4) De invloed van de media,
die elke dag van alles op onze
tafel in de huiskamer neerleg

gen. We worden overstelpt
met eindeloos veel informatie,
die uit allerlei richtingen
komt.

5) Dat is geen wonder, want
we zijn in een plurale samen
leving terechtgekomen. Men
spreekt wel van een „geeste
lijke marktsituatie". Het is net
alsof we in een grote super
markt zijn, waar ons van alles
wordt aangeboden. Je hoeft
niet meer precies te vragen
wat je wilt hebben (zoals in
het vroegere winkeltje op de
hoek, en de kerk leek daar
veel op), maar je kunt maar
uitzoeken en het in je wagen
tje leggen om mee naar huis
te nemen. De kerk is maar
één van de vele hoekjes in
deze grote supermarkt.

6) Het ligt dan ook voor de
hand dat in dit soort wereld
oude tradities hoe langer hoe
minder gaan betekenen.
Trouwens wie wéét nog veel
van zijn of haar eigen traditie
af? Elke dag is er een nieuw
aanbod, dat juist door zijn
nieuwheid fascineert (al kan
het ook wel eens doodver
moeiend worden).

7) Er zit een duidelijke anti-
institutionele tendens in onze
tijd. Mensen houden niet van
instituten, omdat ze het ge
voel hebben dat die beslag op
hen willen leggen en hen een
bepaalde kant uit willen du
wen. Instituten beroven je
van je vrijheid en je eigen
verantwoordelijkheid.

8) De volkskerkidee, althans
in de traditionele zin van het
woord, sterft hoe langer hoe
meer af. Dat geldt voor het
r.k. zuiden van ons land. Het
geldt nog veel sterker voor
het protestantse noorden,
waar we sinds de negentiende
eeuw al een heel „aanbod"
van kerken naast elkaar heb
ben.

9) Tenslotte om niet meer
te noemen is in bijna alle
kerken een proces van wat
men „religieuze onterving"
noemt aan de gang. Ortho
doxe mensen voelen zich niet
meer thuis bij een progressie
ve predikant. Progressieve
mensen hebben het gevoel dat

Prof. dr. k; Runia

ze in een orthodoxe gemeente
niet aan hun trekken komen.
Is het in zo'n gecompliceerd
en turbulente situatie nog een
wonder, dat het proces van de
ontkerkelijking almaar meer
om zich heen grijpt?

In het voorafgaande hebben
we misschien nog te weinig
aandacht geschonken aan de
schuld, die de kerk zelf in dit
hele proces op zich geladen
heeft. In de vorige eeuw heeft
de kerk het in veel opzichten
lelijk laten zitten. Wat de ar
beiders betreft heeft de kerk
ze vaak van zich vervreemd
dor veel te veel aan de kant
van de „machtigen" en de
„bezitters" te staan. Wat de
orthodoxe gelovigen betreft,
heeft de kerk ze vaak van
zich vervreemd door onbijbel
se theologieën toe te laten.
In onze eeuw is de kerk wel
wakker geworden. Maar in
veel gevallen was het al te
laat. Het is trouwens ook nog
de vraag of de nieuwe nadruk
bij sommigen op de politieke
prediking en de politieke taak
van de kerk niet soortgelijke
effecten zal geven. Want
waarom zou je nog naar de
kerk gaan, als je politieke
partij dezelfde dingen ook al
zegt?

PROF.DR.K.RUNIA
(Prof.Runia is hoogleraar aan
de Theologische Hogeschool
van de Gereformeerde Ker
ken in Kampen.)

"Tal

riem

(N I

at be
tn 1

De controverse rond president Reagans Strategisch DLfdi
sie Initiatief Starwars in de wandeling genoemd sid, zi
bijna twee jaar na de geruchtmakende toespraak vajaten
Amerikaanse president over dit onderwerp, nu ook voider
West-Europa. Verwonderlijk is dit niet, want ook al zoi/pn
systeem pas in de volgende eeuw operationeel zijn, in ditneJ
sies worden er nu al de grondslagen voor gelegd, zodat a-der
ci niet met de handen over elkaar kunnen zitten. Wat ejgeli;
de Westeuropeanen in feite heeft wakker geschud, ziihet
komende onderhandelingen in Genève tussen de beid|rP^<
permachten, waar de ruimtewapens hoog op de agenda
genoteerd. Deze onderhandelingen zouden ondenkbaarf^au
als de Russen de Starwars-plannen van president Rej vai
niet gezien hadden als een ongemeen grote aanslag cjlger
kwaliteit van hun eigen militaire systeem. K>n|

[ten!

Deze gang van zaken werpt enig licht op de verhoer v
tussen de VS en de Westeuropese bondgenoten, die alï w<
aandacht nodig bleken te hebben voor de verwerking val
plaatsing van de nucleaire middellange-afstandswar®0
Daarom hebben zij zich nog maar ternauwernood get
seerd welke ongekend grote uitdaging het Strategisch D^'
sie Initiatief inhoudt. Minister Weinberger heeft hen der!
week in München uitgenodigd mee te werken bij de uititen
king van de plannen. Op die verzoeken is uiterst belf1'01-
zaam gereageerd. j1^

T? ,dse

JtiiEN ding is wel heel duidelijk: de Amerikaanse regeriptal
vastbesloten de ruimtewapens te ontwikkelen. Dit geldt i
wens ook voor de Sovjets. Als eersten hebben zij in de
zeventig een anti-raketsysteem ontwikkeld en al hun v<
re research is daarop afgestemd. Maar tegen de techn»
sche know-how van het Westen zijn zij niet opgewassen, i 121
bedoelingen met Genève zijn zeer verhullend. Met f de
macht proberen zij de Amerikaanse plannen te verhind^01
Ze dreigen allereerst het overleg te verlaten nog voorda^
is begonnen, indien het Amerikaanse onderzoek niet
stilgezet. Lukt dit niet, dan rest altijd nog de onderhajrpli
lingstafel om wat te bereiken. Maar die mogelijkheid ifcn
nog niet aan de orde. Gezien hun eigen overvloedige onP k'
zoeksctiviteiten kan de eis aan de Amerikanen de ht|rc*e
stop te zetten als uiterst onredelijk worden aangemerkt^"

tw.

^VESTEUROPESE tegenstanders van het project wp o
erop dat het bestaande nucleaire evenwicht, gebaseenf^
wederzijdse vernietiging, wordt doorbroken. Maar dooLj
voortdurende kernwapenwedloop wordt dit evenwichfepai
feite constant bedreigd. Het idee dat de vrede alleen op sl
fe van wederzijdse vernietiging is verzekerd, is troun
evenmin een vooruitzicht waarmee rustig te leven valt 'OC
daar niettemin bij zweert, moet bedenken dat althans
Russen geen vrede hebben met deze doctrine en net alp*"
Amerikanen zich moeite geven er een alternatief voor t
denken.

VOORALSNOG lijken de Westeuropeanen er het me<
gebaat het aanbod van minister Weinberger serieus i
men. Dit niet alleen vanwege het enorme technologischjecht
economische effect dat van die ontwikkeling uitgaat BePs
rijker is dat slechts door er aan deel te nemen zij inv f1S
kunnen uitoefenen op deze plannen. ',t stl

Boeuf bourgignon
met witlofsalade en
aardappelpuree
banane au caramel
Voor twee personen hebt u
nodig: stukjes ontbijtspek
van 50 g, 25 g boter, ui, 200
g sukadelap, 1,5 dl bouil
lon, 1 dl droge rode wijn,
tijm, peper, laurierblad,
knoflook, 50 g champig
nons, 10 g bloem, zout;
1 lepel rozijnen, 2 lepels
azijn, zout, peper, suiker, 1
lepel olie, 1 lepel paprika-
zoetzuur, 200 g witlof, 1 si
naasappel;

0,5 tot 1 kg aardappelen,
zout, peper, nootmuskaat,
welk;

'100 g bruine basterdsuiker,
30 g boter, 2 lepels slag
room, 2 grote bananen, 0,5
dl slagroom, 10 g basterd
suiker, Frans vruchtje.
•Bak blokjes spek lichtbruin,
op het laatst mèt de grofge-
sneden ui en schep het
mengsel uit de pan. Bak het
~in grove stukken verdeelde
vlees in het overgebleven vet
bruin. Voeg bouillon, wijn,
tijm, peper. laurierblad,
knoflook, spek en ui toe en
itoof het vlees mals in circa
drie uren. Gebruik een klei
ne pit en stoof het laatste
kwartier plakjes champignon
mee. Bind het vocht op het
aatst met bloem tot een dun-
'Jne saus. Voeg naar smaak
tout en peper toe.

'Kook de gewassen rozijnen
jen minuten, laat ze uitlek
ten en afkoelen. Meng een
sausje van azijn, zout. peper.
<uiker en olie met de rozij
nen en het klein gesneden
paprika-zoetzuur. Snijd het

gewassen witlof fijn en de
geschilde sinaasappel in
•tukjes en schep ze luchtig

foor het sausje.

-Smelt de bruine basterdsui-
Uer met boter en twee lepels
'slagroom en laat het mengsel
]>en paar minuten koken.
i mijd de bananen in de leng-

e door en vervolgens in
l tukken van drie centimeter.
\Zeg de stukken banaan in

'oupeglazen en schenk er het
*iete suikermengsel over.
*laat het dessert afkoelen en
«jarneer het met slagroom en

tukjes Franse vrucht.

'tienutip voor maandag: run-
terrolletjes met bietjes en
rdappelen yoghurt met
nuesli.

JEANNl

zondagsmissen
en auondmissen

LEIDEN: O.L.Vr, Hemelvaart: za.
19.00 u. Eucharistieviering met liede
ren; zo. 9.30 u. Meditatieve Euch. vie
ring; 11 u. Euch. viering m.m.v. da
mes- en herenkoor. H. Leonardus: za.
19.00 u. avondmis; zo. 9 u. Euch. vie
ring; 10.45 u. gezongen Euch. viering.
H. Middelares: za. 19 00 u.; zo. 9.30
u. gezongen Mis; 11.30 u. H. Lode-
wijk: za. 10 00 en 19.00 u; zo. 8.30 u.;
10.00 u. hoogmis; 11.30 u.; 18.00 u.
en 19.00 u. Lof. St. Anthonius van
Padua: za. 19.00 u.; zo. 9.30 u. en
11.00 u. H. Petrus: za. 19.00 uur Eu
charistieviering; zo. 9.00 Eucharistie
viering; 10.30 u. hoogmis. O.L.Vr. On-
bev Ontv za. 19.00 u.; zo. 9.30 u.;
10.45 hoogmis; 12.15 u. Oud Katho
lieke Kerk: zo. 10.00 u. hoogmis. Re
genboog: 9.30 en 11.15 u. oecumeni
sche diensten.

AARLANDERVEEN: za. 19.00 u.; zo.
10 30 u. hoogmis

Dep. AARDAM: zo. 9.00 u. hoogmis;
12.00 u.

ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Pius: za.
19.00 u.; zo. 9.00 en 10.30 u. H. Boni-
fatius: za. 19.00 u.; zo. 9.45 u. hoog
mis; 11.30 u. De Heilige Geest: za.
19.00 u.; zo. 9.00 u. en 11.30 u.
BOSKOOP: za. 17.30 u (in de Stek);
19.00 u. (Kerk); zo. 9.30 u. en 11.00 u.
HAZERSWOUDE DORP: za. 19.00 H.
Mis en orgel; zo. 9.30 u. Hoogmis;
11.30 u.

HAZERSWOUDE-RIJNDIJK, za. Dep.
Het Anker: 19.00 u. Eucharistieviering
met volkszang; zo. 8.45 u. Euch. vie
ring met volkszang; 11.15 u. Euch.
viering met Bernarduskoor; zo. Ber-
narduskerk. 10.00 u. m.m.v. Paro
chiekoor;

HILLEGOM: St. Jozef: za. 19.00 u.;
zo. 10.00 u. en 11.30 u. H. Martinus:
za. 19.00 u. met dameskoor (Ned.);
zo. 9.00 u. Ned. gezangen; 11.00 u.
gemengd koor (Lat.).

HOOGMADE: za. 19.00 u.; zo. 10.00

KATWIJK A D. RIJN: za. 19.00 u.
Euch. viering met zang van ons allen;
zo. 9.30 u. hoogmis m m.v. parochieel
koor, 11.15 u. Euch. viering met zang
van ons allen; Dep. Rijnsburg: za.
19.00 u. Gebeds- en communie
dienst; zo 10.30 u Euch. viering.
(Buiten) KAAG/ABBENES: za. 19.00
u.; zo. 10.00 u.

LANGERAAR: za. 19.00 u.; zo. 9.30 u.
en 11.30 u.

LEIDERDORP (Menswording): za.
19.00 u.; zo. 10.00 en 11.30 u.
LEIMUIDEN: za. 19 00 u.; zo. 7.30 u.;
9.30 u. hoogmis; 11.15 u.

LISSE: Agathakerk: za. 19 00 u Euch.
viering; zo. 10.00 u. hoogmis (met
kindernevendienst); 1130 u Eucha
ristieviering; Dep Poelpolder: za.
19.00 u. Euch. viering; zo. 9.00 u.
Euch. viering; 11.30 u. Euch. viering
(met kindernevendienst). Mariakerk:
za 1900 u.; zo 8 30 u.; 10.00 u.
hoogmis; 11.45 u. H.H Engelbewaar
ders (Beekbrug): za. 19.00 u H. Mis;
zo. 9.30 u. hoogmis; 11.00 H Mis.
NIEUWKOOP: za. 19.00 u.; zo. 9.00 u.
em 10 45 u.

NIEUWVEEN: za. 19.00 u.; zo. 9.00 en
11.00 u.

NIEUW-VENNEP: za. 19.00 u. avond
mis; zo. 10.00 u. hoogmis.

NOORDEN: za. 19.00 u.; zo. 9.00 u.;
10.30 u. hoogmis.

NOORDWIJK-BINNEN: za. 19.00 u.;
zo 8 00 u.; 10.00 u 11.30 u.
NOORDWIJK AAN ZEE: za. 19.00 u.;
zo. 9.30 en 11.00 u
NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: za.
19.00 u. Euch. viering met koorzang;
zo. 9.30 u. hoogmis; 11 00 u. Euch.
viering met samenzang; St. Jozef: za.
19.00 u.; zo. 9.00 en 10,30 u,
OEGSTGEEST: St. Wllllbrord. za.
19.00 u avondmis; zo. 9.00; 10.30 u.
hoogmis.

OUD-ADE: za. 19.00 u. avondmis; zo.
8.30 u. en 10.30 u. H. Missen.
OUDE-WETERING za. 19 00 u.
avondmis, zo. 9.30 u. hoogmis; 11.30

ROELOFARENDSVEEN: Mariapre-
sentatie: za. 19.00 u.. gemengd koor;
zo. 9.00 u.; 11.00 u. jeugdkoor. Pe
trusbanden: za. 19.00 u. avondmis zo.
9.30 u. hoogmis; 11.30 u.
RIJPWETERING: za. 19.00 u. H. Mis
met zang; zo. 9.0„ U. HOOgmis;
10.30 u. H. Mis met zang.
SASSENHEIM: za. 19.00 u.; zo. 9.30
u. hoogmis; 11.00 u.

STOMPWIJK: za. 19.30 u. avondmis;
zo. 9.30 u. hoogmis; 11.00 Stille Mis.
VOORHOUT: za. 19.00 u. H. Mis met
zang; zo. 9.30 u. en 11.00 u. H. Mis

VOORSCHOTEN: St. Laurentius: za.
19.00 u. Euch. viering met zang; zo.
11.30 u. Euch. viering met heren- en
jeugdkoor; Moeder Gods: za. 19.00 u.
Euch. viering met zang; zo. 10.00 u.
Euch. viering met zang.

WARMOND: za. 19.00 u.; zo. 8.30 u.;
10.00 u. hoogmis; 11.30 u.
WOUBRUGGE: za. 19.00 u.; zo. 10.00

ZEVENHOVEN: za. 19.00 u.; zo. 9.00
u.; 10.45 u. hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK: Meer
burgparochie: za. 19.00 u. met wisse
lende koren; zo. 10.00 u. hoogmis
met wisselende koren; 11.30 u. H. Mis
met orgel en Ned. liederen.
ZOETERWOUDE: St. Jan: zo. 9.30 u.
hoogmis; 11.00 u. Stille H. Mis; Chr.
Dienaarkerk: za. 19.30 u. H. Mis met
zang; zo. 10.00 u. hoogmis.

DE ZILK (Noordwijkerhout): H. Harl-
kerk: za. 19.00 u.; zo. 10.00 u. en
11.30 u.

predikbeurten

STAD LEIDEN: Herv. Gemeente:
Hooglandse kerk: 10.00 u. ds. J. A.
Eekhof, 11.45 u. Oec. Studenten-
dienst. Marekerk: 10.00 u. ds. A. J.
de Jong, 17.00 u. ds. H. Talsma, Den
Haag. Maranathakerk: 10.00 u. ds.
A. Th. Kramer. Regenboog: 9.30 u.
ds. H. Hortensius, 11.15 u. idem en
pastoor J. A. A. v. Well. Bethlehem-
kerk: 10.00 u. ds. E. M. Pannekoek,
Herv. Ger. dienst. Bevrijdingskerk:
10.00 u. ds. H. E. Sterrlnga, 17.00 u.
ds. K. J. Jansen, bevrijdingsdienst
Vredeskerk: 10.00 u. ds. H. E. Schou
ten. (H.D.) m.m.v. kinderkoor. Eglise
Wallone: 10.30 u. pasteur D. Ribs.
Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. M. van
Beinum. Diaconessehuis. 10.30 u. ds.
J. Vroegindeweij, Katwijk aan Zee.
Jeugdkapeldiensten: Vredeskerk:
10.00 u. ds. S. T. de Mey-Meulendijk;
Bevrijdingskerk: 10.00 u. F. Arnoldus;
Stevenshof: 10.00 u. ds. K. J. Jansen.
Geref. kerken en andere kerken Stad
Leiden: Vredeskerk: 10.00 u. ds. H. E.
Schouten. Petrakerk: 10.00 u. ds. v.d.
Velden. Oude Vest: 10.00 u. prof. J.
Reugebrlnk, L'dorp. Maranathakerk:
10.00 u. ds. A. Th. Kramer Bevrij
dingskerk: 10.00 u. ds. H. E. Sterrin-
ga. 17.00 u. ds. K. J. Jansen, bevr.d.
Bejaardenhuis Groenhoven: 10.00 u.
ds. v.d. Zwaan. Merenwijk aula Val
kenpad: 9.30 en 11.00 u. Eucharistie-
/Avondmaal. Chr. Geref. Kerk: 10.00
en 17.00 u. ds. G. C. den Hertog. Ge
ref Kerk Vrijg.: 10 00 u. ds. D. Grut
ter; 17.00 u. ds. P. Houtman. Doops-
gez /Rem. Kerk: 10.30 u. ds. E. H de
Clercq. Bapt. gem.: 10.00 u. ds. G.
Bosveld, m.m.v. zangkoor Ev. Luth.
Kerk: 10.15 u. ds. J. Mostert Nieuw
Apost. Kerk: Diensten 9.30 en 16.00
u. Ev. Chr. Gemeenschap: 10.00 u.
Evang. Dikkes. Leger des Hells: 10.00
en 19.00 u. samenkomsten. Zevende-
Dag-Adventisten: zat. 9.45 u. Bijbel
studie, 10.45 u. Eredienst. Evang.
Centrum Zijlsingel 2a: 10.00 u. dhr.
Zijlstra Zendingsgroep „Jeruel": sa
menkomst 17.00 u. Pinkstergemeente
Oude Vest 13: 10.00 u Evang H.

AARLANDERVEEN: Herv. Gemeente:
10.00 u. pro», dr. J. Zander, Utrecht;
19.00 u. ds. E. M Pannekoek. Geref.
Kerk 10.00 u. Dienst des Woords;
18.30 u. ds.J. Stolk. Alphen a.d. Rijn.
Chr Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des
Woords.

TER AAR: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. E.
S. Klein Kranenburg; 18.30 u. ds. S.

Meijers, Leiden. Geref. Kerk: 9.30 u.
ds. C. v.d. Kooi, Leimuiden; 18.30 u.
ds. J. Broer.

ABBENES: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. M.
Bergsma.

ALPHEN A/D RIJN: Herv. Gem. Op-
standingskerk: 10.00 u. ds. J. J. Lam
me (H.A.); 18.30 u. ds. W. J. J. Koele-
wijn. Adventskerk: 10.00 u. ds. R. H.
M. de Jonge. Kruiskerk: 10.00 u. dr.
R. J. Mooi. Geref. Kerk: Maranatha
kerk: 10.00 u. dr. J. v. Raalten; 18.30
u. Opendeurdienst. Salvatorikerk:
10.00 u. ds. J. Stolk: 18.30 u. Dienst
des Woords. Baptistengemeente:
10.00 u. en 18.30 u. ds. H. G. Koek
koek. Leger des Heils: 10.00 en 18.30
u. samenkomsten. Volle Evangelie
Gemeente: 10.00 u. dhr. C Viser jr.
ALPHEN-NOORD: Herv./Geref. dien
sten: Goede Herder: 10.00 u. ds. G.
Mulder; 18.30 u. ds. J. Verheul. De
Bron: 9.30 u. ds. J. Verheul; 10.15 u.
ds. R. Nieuwenhuis; 18.30 u. ds. R.
Nieuwenhuis. Ashramcollege: 10.00 u.
ds. F. Moll Driehoorne: geen dienst.
ALPHEN-NOORD: Herv. Gem.: Sions-
kerk: 9.30 u. en 18.30 u. ds. K W. F.
Borsje, Eethen. Oudhoornseweg:
10.00 u. ds. Oort.

BODEGRAVEN: Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10.00 u. ds. J. Wieman;
18.30 u. ds. C. den Boer, Bilthoven.
Salvatorkerk: 10.00 u. ds. J. Richter;
18.30 u. ds. W. Verboom. Zegveld.
Bethlehemkerk: 10.00 u. kand. J.
Boer. Nieuwveen; 18.30 u. ds. J. Rich
ter. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. W. A.
v.d. Berg; 18.30 u. ds. P. Buikema,
Zwammerdam.

BOSKOOP: Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 9.30 u. ds. J. Haitsma; 18.30 u.
ds. W, A. Vlasblom. De Stek (Her-
v /Geref.): 9.30 u. ds. W. A. Vlasblom.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. C. W. van 't
Hoff; 17.00 u. drs. J. Mondeel. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. M. de Boer,
Veenendaal; 17.00 u. ds. J. P. v.d.
Boomgaard, Den Haag.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem.. 9.30 u.
dhr. J. Goedhart; 18.30 u. ds. R. H.
M. de Jonge, Alphen. Geref. Kerk:
10.00 u. en 17.00 u. ds. Z. C. Ver-
sluys. Maassluis (H.A.).

Nieuwerkerk.

HOOGMADE: Herv. Gem.: 10.00 u.
ds. H. J. van Achterberg, Leiden.
DE KAAG: Herv. Gem.: 10.00 u. ds.
Goverts, Nw. Vennep.

KATWIJK a/d RIJN: Herv. Gem.:
Dorpskerk: 10.00 u. ds. L. Boer;
18.00 u. ds. D. Driebergen. Ontmoe-
tingskerk: 10.00 u. ds. J. Gebraad;
18.30 u. ds. L. Boer.

KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gemeente:
Nieuwe Kerk: 10.00 u. ds. S. de Jong;
18.00 u. ds. J. P. van Roon. Oude
Kerk: 10.00 u. ds. C. B. Schuurman;
18.00 u. ds. J. Vroegindeweij. Ichtus-
kerk: 10.00 u. ds. M. J. Aarents, Kat
wijk a.d. Rijn; 17.00 u. ds. H. Visser.
Pniëlkerk: 9.30 u. ds. J. Vroeginde
weij. 18.00 u. ds. C. B. Schuurman.
Bestevaer Mavo: 10.00 u. ds. D. Drie
bergen. Kapel Overduin: 14 15 u. ds.
H van den Beid. Geref Kerk: Open
Hof: 10.00 u. ds. A. Bolwijn. Rijswijk;
17.00 u ds. P. C. Koster Triumpha-
tor: 10.00 u. ds. A C. Kersten; 18.30
u. jeugddienst. Vredeskerk: 10.00 u.
ds P C. Koster, 17.00 u ds. A Bol
wijn. Rijswijk. Chr. Geref. Kerk: 10.00
en 17.00 u. ds. Slagboom
KOUDEKERK a/d RIJN: Herv. Gem.:
10.00 u. ds. H. van Niel. Rijnsburg;
19.00 u. ds. P. C. 't Hooft. Lise, gez.
dienst in Geref. K. Geref. Kerk: 10.00
u. dr H Bade; 19.00 u. ds. P. C. t
Hooft, Use, gez. d. ger. kerk.
LEIDERDORP: Herv./Geref. diensten:
Dorpskerk: 10.00 u. ds. Tj. Doesburg
en 17.00 u. ds. P. Booys, Kampen.
Hoofdstraat: 10.00 u. ds. G. van Loe-
nen Schepplngskerk: 9.00 en 10.30
ds. G. Stegeman (H.A.).

LEIMUIDEN: Herv. Gem.: 9.30 u.
Dienst des Woords. Geref. Kerk: 9.30
u. ds. J. Broer, Ter Aar, 19.00 u. ds.
C. van der Kooi

LISSE: Herv. Gem.: Dorpskerk: 10.00
u. ds G. Pettinga, Utrecht; 19.00 u.
ds. B. C. de Gelder. Pauluskerk:
10.00 u ds. B C. de Gelder (H.A.).
Geref. Kerk: 10.00 u. dhr. Sipke v.d.
Land, Wassenaar; 17.00 u. kand. J. y.
Waitings, Leiderdorp. Chr GereJj

Kerk: 10.00 u. Leesdienst; 19.00 u.
ds. J. M. Aarnoudse. Geref. Gem.:
10.00 en 16.00 u. ds. J. Drlessen,
Slikkerveer. Geref. Kerk Vrijg.
(Princ.str.): 8.45 u. Leesdienst; 15.00
u. ds. B. Kamphuis. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori): 10.30 u. ds. W. Janse;
17.00 d. ds. W. G. Rietkerk. Utrecht.
NIEUWKOOP: Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
J. A. Wegerif; ,18.30 u. ds. G. A.
Cnossen, Delft. Geref. Kerk: 9.30 u.
en 17.00 u. ds. J. D. Cremer, Amstel
veen. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 18.30
u. ds. H. van Leeuwen.

NIEUWVEEN: Herv. Gem.: 9.30 en
18.30 u. ds. L. F. de Graaff (H.A.).
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. M. Bergsma; 19.00 u. ds. L. ten
Voorde. Geref. Kerk: 9.30 u. en 16.30
u. ds. N. Wijngaarden. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 u. en 16.30 u. ds. D. Vis-

NOORDWIJK: Herv. Gemeente:«Grote
Kerk: 10.00 u. ds. W. v.d. Lee (H.A.).
Kerk aan Zee: 10.00 u. ds. D. Keuning
(H.A.); 17.00 u. idem, gez. dienst. De
Rank: 10.00 u. ds. T. Guyl. Grote
Kerk: 17.00 u. ds. T. Guyl. Geref.
Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk): 10.00
u. ds. J. J. Kuiper (H.A.). Vinkenlaan:
10.00 u. ds. N. Korenhoff; 19.00 u. ds.
J. J. Kuiper (G.D.). Stichtingskerk:
11.00 u. dhr. M. de Ridder, Sassen-
heim. Sole Mio: 9.00 u. ds. W. v.d.

NOORDWIJKERHOUT: Herv. Gem.:
10.00 u. ds. H. W. Hemmes.
OEGSTGEEST: Herv./Geref. dien
sten: Endegeest: 10.00 u. pater J. W.
M. Boshouwers. Mauritskerk: 10.00 u.
ds. R. E. da Costa. Groene Kerkje:
10.00 u. mv. drs. I. M, J. Eggink-
Hoog.,. Pauluskerk: 10.00 u. ds. K.
Vegter. Gemeentecentrum: 10.30 u.
prof. dr. H. Faber; 19.00 u. ds. L. H.
C. Friederich. Van Wijckersloot: 16.00
u. ds. R. E. da Costa. Luthersekerk:
10.15 u. ds. J. Mostert. Acad. zieken
huis: 10.15 u. mv. ds. M. W. van Bei
num. Genootschap der Vrienden
(Quakers). Ned. Geref. Kerk: 8.45 ds.
M. R. v.d. Berg; 16.00 u. ds. H. Kleze-
brink (H.A.).

OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv.
Gem.: 9.30 u. dhr. J. H. Krispijn,
Scheveningen; 17.00 u. jeugdd. geref.
k. Geref. Kerk. 9.30. u. dhr. L. v.d.
Broek; 17.00 u. dhr. Drijver, jeugd-
RUfl^'ATERWOUDE: Herv. Gem.:
9.30 u. ds. W. v.d. Kamp; 19.00 u. ds.
L. Terlouw, Den Hoorn.

RIJNSBURG Herv. Gemeente: Grote
Kerk: 9.30 u. ds. W. Wachter; 17.00
u. ds. Smaling. Bethelkerk: 9.30 u. ds.
Smaling. Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30
u. ds. Ribberink; 17.00 u. ds. Cziria.
Immanuelkerk: 9.00 en 10.30 u. ds.
Damsma; 17.00 u. ds. Snel. Marana
thakerk: 9.30 u. ds. Cziria; 17.00 u.
ds. Ribberink. Chr. Geref. Kerk: 9.30
u- en 17.00 u. ds. W van Sorge.
SASSENHEIM: Herv. Gem.: 9.00 en
10.30 u. prof dr A. v.d. Beek; 19.00
u. ds. G. H. N. Germans. Geref Kerk:
10.00 u. ds. Th. Ferwerda; 19.00 u.
ds. G. H N. Germans Chr. Geref.
Kerk: 10 00 en 17.00 u. ds. J. M. Aar
noudse. Ned. Prot. Bond Sassen-
heim/Lisse: geen dienst
VALKENBURG Z.-H,: Herv Gem:
10.00 u. ds. C. Vermeulen; 18.30 u.
dhr W. J. Schot. Oegstgeest, gez.
zendingsdienst Ger.K. Geref. Kerk:
9.30 u. ds. S. Oegema; 18.30 u. dhr.
P Schot, gez. zendingsd.

VOORHOUT: Herv. Gem.: 10.00 u. ds.

C. J. de Jong.

VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorp:
10.00 u. ds. Meijering; 19.00 u. ds. J.

D. A. de Zwart. Geref. Kerk: 10.00 u.
ds. J. D A de Zwart; 19.00 u. ds. J.
D A. de Zwart in Herv. K. „Ontmoe
ting" (Herv./Geref.): 10.00 u. ds. W.
Blanken

WARMOND: Herv. Gem.: 10.00 u. ds.
J. Muis.

WASSENAAR: Herv. Gem Dorps
kerk: 10.00 u. ds. R. Steenstra; 16.30
u. ds. E. F Vergunst, Zoetermeer.
Kievletkerk: 10.00 u. dr. W van Brug
gen. Messlaskerk: 10.00 u. ds. W. van
Waasbergen. Dorpscentrum: 9.30 u.
ds. G. J. Wolters. Shalom (Jeugdkerk
vanaf 12 j.): Geref. Kerk: Bloemcamp-
kerk: 10.00 u. ds. W J Scholrf.1
nDf,«inp«e| Tiiitnnn 4: 10 00 u «A

Weiland, Rotterdam.

WOUBRUGGE: Herv. Gem.: 10.00 u.
kand. M. J. Paul, Zoetermeer; 18.30
u. ds. Boonstra, Hoogmade. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. M. J. Aalders; 18.30
u. ds. P. Buikema, Zwammerdam.
Ned. Prot. Bond: 10.30 u. ds. D. A.
Werner in „De Wijk".

ZEVENHOVEN: Herv, Gem.: 9.30 u.
kand. N. Tramperkamerits. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. G. Snel; 19.00 u. ds.

ZWAMMERDAM: Herv. Gem.: 10.00
u. ds. T. A. Eijsenga; 18.30 u. ds. B.
H. Weegink, Heerde. Geref. Kerk:
10.00 drs. P. B. Buikema; 18.30 u.
drs. M. J. Aalders, Woubrugge.

dienstuerlening

ARTSEN Leiden: Groep 1: Mas
tenbroek. Tan, Van Tol. Zwijnenburg,
Meyer, R. van Leeuwen, Verjiage.
Groeneveld en Kloprogge: za. dr.
Verhage, tel. 218661, zo. dr. De Rui
ter, tel. 125096. Groep 2: Pieterse,
Van Gent, Taytelbaum, Van Luyk,
Klaassen, Rus, Kruis en Lahr: za. dr.
Van Gent. tel. 122538, zo. dr. Rus.
tel. 132500. Groep 3: Pleiter. J. van
Leeuwen. Smit, W. de Bruijne. J. de
Bruijne, Stolk, Engel en Fogelberg:
za. dr. Van Leeuwen, tel. 120412, zo.
dr Fogelberg. tel. 132877. Groep 4:
Van Wingerden, Van Rijn, Bènit,
Nieuwenhuis, Roos, Boer. Van de
Waard en Arnou: za. dr. Van Rijn, tel.
314349, zo. dr. Roos, tel. 766123.
Groep 5: Schaefer, Jasperse, Crul,
Kooyman, De Jong, Prince, Reinders,
Hammerstein: za. dr. Reinders, tel.
760947, zo. dr. De Jong, tel. 123752.

Oegstgeest: vanaf za. 10 uur: dr.
Held, tel. 174955. Patiënten van dr.
Steenhoven of dr. Voorzaat: bellen
naar 176867. Spreekuur za. en zo.
11.30-12.30. Kaag - Abbenes -
Nieuw Vennep: tel. [phone]
Leiderdorp: dr. Ouwerkerk, tel.
891037. Spreekuur van 12.30 tot
13.00. Voorschoten: za dr. Koop-
mans, zo dr. Tromp. Warmond -
Voorhout: dr. Lempers, tel. 02522-
10140. Noordwijk: Groepspraktijk
tel. 19300. Noordwijkerhout - Lis-
se: dr. Van Heesch, spreekuur za. en
zo. 12.00 en 17.00 uur. Katwijk aan
Zee: dr. Van Duyn, tel. 15805. Kat
wijk - Rijnsburg - Valkenburg: dr.
Bergman, tel. 12921. Sassenheim:
dr. De Graaff. tel. 12479 Alkemade
- Rijnsaterwoude Leimuiden: dr.
Beekhuis, tel. [phone]. Vaste
weekenddienst dr. Saeys, tel. 01713-
2217. Alphen: groep 1. za. dr. Var-
kevisser, zo. dr. Van Gemeren, groep
2. za. dr. Eradus. zo. dr. Van der
Steen. Hazerswoude -Koudekerk:
dr, Bosch. tel. [phone]. Bent
huizen - Boskoop: dr. Harderwijk, tel.
01727-7540. Langeraar - Nieuw
veen - Ter Aar - Woubrugge: dr. Go-
rissen. tel. [phone]. Nieuwkoop

Noorden: dr. Brinkman, tel. 01725-
9301.

TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest: dr. Kleinveld, tel.
134433, za en zo spreekuur om 13.00
uur. Alkemade - Leimuiden: eigen
tandarts bellen voor 15.00 uur.
Leidschendam: Voor spoedgevallen
tel. 238356. Bollenstreek: Dr. Van
der Weerdt, tel. [phone].
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Reyst
Apotheek In Leiden en Apotheek
Breest in Leiderdorp. Alkemade:
Apotheek Alkemade. open: zat 12-13,
17.30-18 u, zon feestdagen 12.30-
13 en 17.30-18 u. Noordwijk - Kat
wijk: Duinrand Apotheek. Geopend
van 12-13.30 en 18.30-19. Noord
wijkerhout: za geopend van 9-13. u.
en van 17-18 u. en zo van 12-13 u. en
17-18 u. Spoedrecepten tel. 3511 of
dienstbel. Sassenheim: 02522-
10169.

WIJKVERPLEGING Leiden: Inter-
kruis, tel. 122222. Bollenstreek: Wijk-

Zilk - Voorhout, tel. [phone].
Hillegom: Opgave via het antwoord
apparaat. tel. [phone]. Leid
schendam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. [phone].

DIERENARTSEN Leiden: dr.

Roest. tel. 890405. Oegstgeest: dr.
Van Duyn. tel. 173266. Voorschoten -
Leidschendam: dr. Koster, tel. 01717-

3836.

ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis) en
van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag
13.00 u. (Elisabeth-ziekenhuls).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 11.15-12.00 u. (alleen voor
echtgenoten) van 15.00-16.00 u. en
van 18.30-19.30 u. Kinderafdeling
dag. 15.00-18.30 u. CCU (hartbewa-
king) dag. van 14.00-14.30 u. en van
19.00-19.30 u. Intensieve verpleging:
dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Acade
misch Ziekenhuis: Voor alle patiën
ten (behalve kinderen) zijn de be
zoekuren als volgt: Dagelijks 14.15-
15.00 u. en 18.30-19.30 u. Avondbe
zoekuur afdeling verloskunde: 18.00-
19.00 u. De Praematurenafdeling da
gelijks van 14.30-14.45 u. en 18.30-
18.45 u. Voor ouders en familie is
voortaan doorlopend bezoek moge-

i ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor
speciale kaarten verstrekken. De be
zoektijden van de kinderkliniek zijn
dagelijks 15.00-15.45 u. en 18.30-
19.00 u. De bezoektijden van de kin
derafdeling (alleen voor ouders van
kinderen kan er een afwijkende tijd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige) zijn dagelijks van
14.15-15.00 u. en van 18.30-19.00.
Rijnoordziekenhuis: Dagelijks 14.30-
15.15 u. en 18.30-19.30 u Extra be
zoek hartbewaking: 11.00-11.30 u.
Extra bezoek vaders kraamafdeling:
19.30-20.30 u. Kinderafdeling 15.00-
15.30 u. alleen voor ouders 18.00-
18.30 u.

S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst. tel. [phone]. Voor allen die
in moeilijkheden verkeren of eenzaam
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be
reikbaar.

BUREAU VOOR RECHTSHULP

Herengracht 50. tel 123942; spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u., wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau. Ketelboeters-
steeg 10. tel 130775; Afdeling wo
nen en werken: ma. 18.30-20.30, wo.
10.00-12.00. do. 18.30-20.30. Afde
ling belastingen: di. 18.30-20.30, wo.
18.30-20.30. Klachtenbureau: di.
18.30-20.30, do. 18.30-20.30.
DIERENHULPDIENST Hulpverle
ning aan verongelukte honden, kat
ten, vogels, e.d. in de gemeenten Lei
den. Leiderdorp, Oegstgeest, War
mond en Zoeterwoude. Tel. 071-
220021.

BURGERRAADSLIEDEN Koren
brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru
ren). Spreekuren ma., dl. en wo.
11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 u.
GEZINSVERZORGING Stichting
gezinsverzorging Leiden. Aanvragen
hulp voor bejaarden en langdurige
zieken en gezinsverzorging. Rem-
brandtstraat 17. tel. 149441 (ma. t/m
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.).
KINDER- EN JONGERENTELEFOON
Op woensdag- en zaterdagmiddag

MAATSCHAPPELIJK WERK -

reau Maatschappelijk werk.
Rijn 44c, spreekuur dagelijks
15.00 u.; do. ook 19.00-20.00 d
142144. Spreekuur gemeentelijl
ciale dienst: di 14.00-15.00 u
laan 1a. Zuid-West; do. 14.0
u. Herensingel 3, Leiden Noorif
tel. van 09.00-10.30 via 766600J
ling maatschappelijk werk.
RAAD VAN ARBEID Hoge f
306, Leiden, tel [phone]. r
geopend ma. t/m vr. 9-12 u
Telefonische informatie over i
bijslag: 8-12 u.

SOCIALE RAADSVROUW S
uren sociale raadsvrouw. Bint
Gerecht 10. wo. 17.00-18.0(

10.00-11.00 u. wo. 10.00-13.01 hc
Tuinstadwijk: Herengracht 45£cht
10.30-11.30 u.

SOCIALE RAADSVROUW
SCHOTEN Spreekuren: ma. 1
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u
seweg 33, Voorschoten. Tel.
SP HULP- EN INFORMATIED
Groenesteeg 33, Leiden. Tel.] ku
134640 of 071-144600. Hulp en f
matie op medisch, juridisch en r
gebied, werk, sociale verzekerlrj
huurkwesties. Spreekuur: elke l
derdag van 20.00-21.00 l
STICHTING VRIJWILLIGERS

ding en opvang van mensen, dlï
welke reden dan ook, tijdelijk P
nodig hebben. Bovendien wordt ij
matie verstrekt over andere r
heden van hulpverlening
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE —X
gegracht 246a, Leiden. Tel. 14a
Dagelijks bereikbaar van 9.00-4
u. voor informatie over vrijwillig
werk en cursussen ol een
gesprek.

WERKENDE JONGEREN 1078

ten- en informatieuur Elke dinalPrin
avond van 17.00 tot 20.00 u. tfech
kantoor Koppenhinksteeg 2. Leiben-
Tel. [phone]. fon

WERKLOZEN ADVIES CENTHUfballi
Breestraat 19, tel. 122000. Spreeiballi
ma. en do. 14-16 u. (GedurendKivei
maand augustus gesloten). naai
LEIDS WERKLOZEN KOMITE —I
terskerkchoorsteeg 15. tpl 123L—
Spreekuur wo. 10.11.30 u.
WETENSCHAPSWINKEL Infof"
tiecentrum voor onderzoek van
Leidse universiteit. Stationsweg^
tel. 071 - 148333. Geopend: ma.f"~
vr. 10.00-16.00 u.

FIOM Hulpverlening bij zwar^
schap en alleenstaand oude rad
Noordeinde 40 b. tel. 144715.
GASTOUDERPROJECT SlicS
Gastouderproject, Merenwijk
dorhorst 1. tel. 210430 (dag
15.30 u

HULP VOOR MOEDER EN KNtr
Bij niet gewenste zwangerschap. RIJ
loon 071-895724 en 01728-8333.fr pe
HUURAANGELEGENKEDEN Nicht
Spreekuren huuroommissie. V
den: Schuttersveld 9 (tel. 071-13^
van 10.00-12.00 u Spreekuur
t/m vr. 8.30-10.00 u. Voor f'
Opstandingskerk, Prinses
straat 69. Spreekuur do. 14-15.
MOEDERS VOOR MOEDERS
vrouw zuster E. Janssen-N
Hofdijck 32. Oegstgeest. teL
153652.

BORSTVOEDING BEGELEIDtNl
GROEP LEIDEN Voor praktis
hulp en informatie, tel. tl.
211318/216256/213417. Iedere <M
woensdag van de maand wordt I
informatie-avond gehouden.
ONDERWIJSWINKEL Sophiastf
36, tel [phone] of 126325. Od
maandag tot en met vrijdag 12|
17.30 u.

HULP AAN BUITENLANDERS

Spreekuur voor Marokkanen, Alp»
aan den Rijn, Emmalaan 2. tel 01«
- 94841. ma. 9-10 u. di. 14-15 u. k
den, bureau voor maatschappf
werk. Oude Rijn 44c tel. 071 - 142"