ma
li
„Ik wist
nooit of
ik twee
uur later
nog zou
leven"
ft TER töR
TIEN JAAR GELEDEN WERD
PETER LORENZ ONTVOERD
ZATERDAG 16 FEBRUARI 1*5
ponderdag 27 februari 1975
Verandert het leven van Peter
Lorenz. De vooraanstaande
(hristen-democraat, kandidaat
jan zijn partij voor het
Burgemeesterschap van
Berlijn, wordt op klaarlichte
ïag ontvoerd door terroristen
iran de Rote Armee Fraktion
RAF). Zes dagen lang is de
»oliticus in een smerige
felder in een van de 160.000
Suizen van Berlijn de
revangene van de RAF. Zes
lagen houdt de natie de adem
n. Dan besluit de crisisstaf
jnder leiding van
Bondskanselier Helmut
Schmidt aan de eisen van de
intvoerders tegemoet te
romen. Zes gevangen zittende
lerroristen worden vrijgelaten
;n in een vliegtuig naar
jemen gezet. Midden in de
lacht wordt Lorenz in een
Bark aan de rand van de stad
Brijgelaten. „Tot ziens en het
Beste", zegt een vrouwenstem.
Dat is het laatste wat Lorenz
Ban zijn ontvoerders hoort.
Jet is niet gemakkelijk
^®Jaarna de draad van de
ois.llledaagse politiek weer op te
e lakken. De verleiding er uit
iwfle stappen is groot, maar
eru^orenz blijft. Nu, tien jaar
uiMater, is hij als staatssecretaris
*°r*n Helmut Kohls
nesi)ondskanselarij speciaal belast
izofliet WeSt-Berlijn. Al die jaren
nse«eeft Lorenz consequent
uid^eweigerd over de ontvoering
Je praten. Tegenover Gerard
[^JCessels, onze correspondent in
T^de Duitse hoofdstad,
Verbreekt hij zijn stilzwijgen,
ast tik heb er met de pers niet
rekt,Ver willen praten. U bent de
n %öjste. Ik heb steeds alle
jfcoeken om interviews van
ge de hand gewezen, omdat ik
ie j ;een zin had mij weer met de
nd ntvoering bezig te houden.
1 'n )ok wilde ik de terroristen
1 a liet opnieuw op mij
u pmerkzaam maken".
BONN De cirkel is weer geslo
ten. Tien jaar na de ontvoering van
Lorenz houdt het terrorisme de
Bondsrepubliek opnieuw in zijn
greep. De doodgewaande RAF
voert met bomaanslagen „een oor
log tegen de NAVO" en in zijn huis
in Gauting wordt de industrieel
Ernst Zimmermann door het hoofd
geschoten. De dagen van 1977, toen
de bankier Ponto, procureur-gene
raal Buback en werkgeversvoorzit
ter Schleyer gedood werden, lijken
weergekeerd.
Als in Duitsland terroristen actief
zijn is dat nergens beter te merken
dan in Bonn. In de stad die tot ver
driet van foutparkeerders altijd al
wemelt van politie, beheersen de
groehe uniformen nog nadrukkelij
ker dan anders het straatbeeld. De
bewaking van politici en gebouwen
is verscherpt. Als ik de ingang van
de bondskanselarij nader, komen
twee politiemensen met machine
pistolen naar buiten. Eén hand op
de loop, de andere in de buurt van
de trekker. Een derde politieman
neemt paspoort en perskaart in
ontvangst en gaat binnen checken
of er inderdaad een afspraak met
Lorenz gemaakt is. Dan mag ik
door. Bonn, februari 1985.
Peter Lorenz is een grote, forse
man. De 6:1-jarige politicus geldt in
zijn partij niet als een scherpslijper.
Hij staat bekend als een gematigd
man. Met de socialist Klaus Schütz,
jarenlang zijn grote rivaal in de
strijd om het burgemeesterschap
van Berlijn, de verdeelde stad, is
hij dik bevriend. Beiden spreken
elkaar aan met „du" en dat wil in
Duitsland heel wat zeggen.
In februari 1975 maken Lorenz'
christen-democraten zich op om de
socialisten van Schütz voor het
eerst in de geschiedenis van de stad
naar het tweede plan te verwijzen.
De kansen van de CDU om groot
ste partij te worden zijn goed. zo
blijkt uit de opiniepeilingen. Het is
dan ook een' tevreden burgemees
terskandidaat die op donderdag 28
februari, drie dagen voor de ver
kiezingen, zijn huis in een Berlijnse
buitenwijk verlaat. „Tot van
avond", zegt Lorenz tegen zijn
vrouw Marianne, waarna hij naast
zijn chauffeur in de dienst-Merce-
des gaat zitten.
Handboeien
Op 1500 meter van zijn huis ge
beurt het. Uit een zijweg komt een
busje gereden dat de weg blok
keert. Tegelijkertijd wordt de grote
Mercedes aan de achterkant zach
tjes aangetikt door een kleine per
sonenwagen. Lorenz leest nog niets
vermoedend zijn krant, als de
chauffeur uitstapt om te kijken wat
er aan de hand is. Lorenz: „De
chauffeur werd met een knuppel
neergeslagen. Op hetzelfde moment
trokken terroristen, die in de strui
ken gewacht hadden, de portieren
van de auto open en stortten zich
op mij. Ik riep om hulp en weerde
mij met handen en voeten. Daarbij
sneuvelde de voorruit. Toen zijn er
achter mij twee ingestapt, die mij
een zak over het hoofd trekken. Ik
werd overmeesterd en kreeg hand
boeien om".
De ontvoerders rijden met Lorenz'
Mercedes een stuk door Berlijn en
wisselen in een buitenwijk van
auto. Een tweede maal wordt van
auto veranderd en de politicus
wordt in een grote kist geduwd.
Vervolgens gaat het naar het huis
waar hij gevangen zal worden ge
houden. Lorenz: „Toen de ontvoer
ders mijn blinddoek afdeden was ik
in een kelder, die uitgebouwd was
als een cel in een gevangenis. Er
stonden een bed, een tafel, een
stoel en een ton. Aan de muur za
ten enkele haken. Dat was alles".
„De cel was ongeveer drie bij an
derhalve meter. Gescheiden door
een voorhang was er een tweede
ruimte waar mijn bewakers zaten.
Als ze naar mij toe kwamen had
den ze altijd werkkleding aan. Hun-
hoofd hielden ze bedekt met een
kussensloop, waaruit twee gaten
waren gesneden voor de ogen. Het
waren er, volgens mii, zeker zes a
zeven. Een vrouw hield zich vooral
met mij bezig. Die kwam vaker
binnen en heeft nog eens appelsie
nen voor mij geschild. Dat is ver
moedelijk Inge Viett geweest. Zij is
twee keer gevangen genomen, twee
keer uitgebroken en nog altijd op
vrije voeten".
iVll/i
„Kort nadat we daar aangekomen
waren, werd ik verhoord. Dat werd
op een bandrecorder opgenomen.
Het heeft niet veel opgeleverd. Ze
wilden weten voor wie ik als advo
caat werkte en welke betrekkingen
ik met de Amerikaanse geheime
dienst, de CIA, onderhield. Die had
ik dus niet en evenmin met uitge
ver Springer. Mijn ontvoerders
hadden zo het idee dat ik elke dag
bij de CIA, Springer of Exxon ging
vragen welke politiek ik moest
voeren. Het leek me allemaal heel
naïef".
Geen horloge
Lorenz spreekt van een „menselij
ke behandeling" Hij krijgt niet te
maken met brutaliteiten. Een van
de vrouwen naait de scheur in zijn
broek, een souvenir van de ontvoe
ring. Als hij op de ton moet, draai
en de ontvoerders discreet de radio
wat harder. Om onaangename geu
ren te weren vraagt Lorenz om een
betere spray, die prompt geleverd
wordt. Hij mag niet naar de radio
luisteren en ook geen televisie kij
ken.. In de kranten die hij krijgt
zijn de berichten over zijn ontvoe
ring uitgeknipt. Zijn horloge is hem
afgenomen. In de donkere cel,
waarin geen raam zit, heeft hij
geen besef van dag of nacht.
Drie dagen na zijn ontvoering is de
gevangen zittende politicus de gro
te overwinnaar van de Berlijnse
verkiezingen. „Enkele ontvoerders
feliciteerden mij met de overwin
ning. De CDU werd voor de eerste
keer de grootste partij van Berlijn".
„In het begin gingen ze nogal ruw
met mij om. Niet lichamelijk, maar
op de manier waarop ik werd aan
gesproken. Ik heb geprobeerd me
steeds neutraal en hoffelijk te ge
dragen en niet emotioneel te wor
den, hoewel de situatie voor mij
verre van aangenaam was. Later
zijn de ontvoerders ook wat rusti
ger geworden, zodat we over uit
eenlopende onderwerpen gesprek
ken konden voeren. Ze hebben me
ook niet geboeid. Ik werd correct
behandeld. Ze bezorgden me
scheerspullen, nieuw ondergoed en
ze vroegen wat ik wilde eten. Maar
ik wist natuurlijk nooit of ik twee
uur later nog zou leven. Ik leefde
steeds met de gedachte dat de poli
tie de schuilplaats kon ontdekken
en dat het dan tot een schietpartij
kon komen, waarbij ik het leven
zou verliezen. Tot het laatste toe
had ik er geen idee van of het goed
zou aflopen".
Illusie
„In mijn gesprekken met hen
kreeg ik niet de indruk dat het af
gestompte types waren. Ze hadden
toch een soort morele pretenties. Ze
waren bezeten van de gedachte dat
ze iets moesten doen om de mensen
van onderdrukking te bevrijden.
Van het kapitalisme, fascisme, im
perialisme, van alle dwang. Ze lie
ten me een film zien over Djibouti,
dat sinds kort geen kolonie meer
was en waar vreselijke sociale toe
standen heersten. Ze meenden de
wereld beter te kunnen maken
voor latere generaties. Maar dat is
een illusie, zoals wij weten. Geweld
lokt altijd tegengeweld uit"
„Er waren ogenblikken waarop ik
echt vreesde dat het met me ge
daan was. Op sommige momenten
waren de ontvoerders heel onzeker
en nerveus, omdat ze niet wisten of
hun plan zou slagen. Maar mijn
angst werd toch voor een deel naar
de achtergrond verdrongen door de
hele situatie waarin ik me bevond;
een situatie die voor een politicus
toch ook uiterst interessant is.
Want wanneer heb je de kans zo'n
contact te krijgen met een groep,
die in de maatschappij toch een ze
kere rol speelt? Het was voor mij
allemaal nieuw en in hoge mate in
teressant. En omdat de terroristen
me niet grof en sadistisch behan
delden. had ik een beetje een twee
slachtig gevoel. Enerzijds was ik
bang en wilde ik daar zo snel mo
gelijk weg zien te komen. Ander
zijds wilde ik precies volgen wat er
om me heen gebeurde, omdat ik
het toch erg interessant vond. Ik
geloof ook dat ze me achteraf an
ders beoordeeld hebben dan in het
begin. Een van hen zei later: u bent
De foto van de gevangen
Peter Lorenz die zijn
ontvoerders naar het
persbureau DPA stuurden.
Het terroristencommando
noemde zich „de beweging
van de tweede juni". Die
naam werd gekozen als een
eerbetoon aan de student
Benno Ohnesorg. die 2 juni
1967 bij heftige
demonstraties tegen het
bezoek van de Sjah van
Perzië dodelijk werd
getroffen door een kogel uit
een politiepistool. (Foto
DPA).
„Ik ben
gaan
beseffen
dat er
veel
onbenullig
gezwam
is in
de politiek"
helemaal niet zo reactionair als wij
gedacht hadden".
V anzelfsprekend
„Ik geloof niet dat ik door deze er
varing blijvende geestelijke of li
chamelijke schade heb opgelopen.
Natuurlijk ben ik heel wat beter op
mijn omgeving gaan letten. Lange
tijd daarna en ook nu nog. Bepaal
de dingen die eigenlijk vanzelfspre
kend zijn, beschouw ik niet langer
zonder meer als vanzelfsprekend.
Men beseft ook dat veel dingen in
het leven, waarnaar men altijd
maar oppervlakkig heeft gekeken,
toch veel wezenlijker zijn".
„Ik heb altijd een politie-agent bij
mijn huis gehad Jarenlang ben ik
niet meer in Italië geweest omdat
daar veel criminele ontvoeringen
plaatsvinden. Ik heb altijd heel aar
dige mensen als bewaker gehad,
maar op den duur is dat voor beide
zijden toch verschrikkelijk verve
lend. Vooral op vakantie. Op de
nachtrust na heb je nooit de moge
lijkheid alleen te zijn en dat is geen
pretje. Vooral in de eerste jaren na
de ontvoering was het erg".
„Het was een zeer ingrijpende er
varing, die mij veel stof tot naden
ken heeft gegeven, maar die mijn
leven niet wezenlijk veranderd
heeft. Ik heb er iets van meegekre
gen: wat het betekent in de illegali
teit te leven, aan de andere kant
van de gevestigde maatschappij.
Sindsdien ben ik wat daar gebeurt
veel bewuster gaan volgen".
Geklets
„Ik kan niet zeggen dat ik milder
ben geworden in de politiek Maar
sinds ik dat heb meegemaakt ben
ik veel duidelijker gaan zien dat er
veel onbenullig gezwam is in de
Eolitiek. In deze dagen komt de
erinnering weer veel sterker te
rug. Dan ben ik daar weer veel
meer mee bezig Zimmermann die
net vermoord is. Dat kan mij mor
gen ook gebeuren. Je wordt er
weer eens aan herinnerd dat je een
beetje voorzichtig moet zijn"
GERARD K ESS ELS
'fCocaïne-
'kiemel
te mooi
erso<
■om waar
:"te zijn
)eze
'erdi
'd""i
■nd
le«
r. b|
nee i
ons
;lke|
leve
'ijst
r Gl
bedt
En!
Vijf jaar geleden was cocaïne nog een
drug met chic. De „champagne onder
de drugs" werd toen vooral gesnoven
door het modieuze, flitsende volkje.
Dat is nu anders. Cocaïne is, zoals so
ciologen zo aardig zeggen, een zak
kend cultuurgoed geworden: afgezakt
tot de op een na (heroïne) populairste
drug van het droeve junkievolk. Bo
vendien is het de goede naam van
niet-verslavende drug kwijt. Erger
nog: „free basen", een veel gevaarlij
ker wijze van gebruik, raakt steeds
meer in. Daarover verderop meer.
De geschiedenis herhaalt zich. Om
dat de geschiedenis ons niets leert,
zal ik hem nog eens een keer opha
len. De Spaanse veroveraar Pizarro
kwam in 1533 in Peru overal de
struik „Erytroxylon Coca" tegen.
Kauwen op de bladeren van die
struik bleek de „hongerigen te ver
zadigen, de vermoeiden nieuwe
kracht te geven en de ongelukki-
gen hun kommer te vergeten". Co
caïne, het extract van die bladeren,
werd pas rond 1900 in het Westen
populair in de betere kringen.
Frcud schreef er een enthousiaste
verhandeling over: „Über Coca":
„Ik neem er geregeld kleine hoe
veelheden van wanneer ik last van
depressies heb. Het resultaat is bui
tengewoon" Hij probeerde zijn
vriend Fleischel met cocaïne van
een morfine-verslaving af te hel
pen. Toen Fleischel gek werd, be
greep Freud dat hij de duivel had
uitgedreven met Beelzebub. Ook
toen was cocaïne een zakkend cul-
J. Paalman
tuurgoed: Coca Cola stopte het in
zijn flesjes zodat het gewone volk
er ook van kon genieten. Tot 1903,
want toen bleek het gebottelde ge
luk averechts uit te pakken.
Paradijs
Cocaïne werkt tamelijk ingewik
keld. Gevoelszenuwen worden er
door verdoofd. Verder werkt het
stimulerend op het sympathisch ze
nuwstelsel, het systeem dat in het
geweer komt als je je een ongeluk
schrikt. Cocaïne jaagt bijvoorbeeld
de hartslag op en vernauwt de
bloedvaten. Voor de gebruiker is
alleen de stimulerende invloed op
de hersenen interessant. Wat heeft
cocaïne te bieden9
Als je het snuift, spuit of rookt
word ie voor kraD een minuut of
vijftien de cocaïne-hemel ingetild;
bruisende energie, hemels geluk.
intens sexueel plezier. Slaap, ver
moeidheid en honger verdwijnen
als op toverslag. Het gunt je een
blik in het aards paradijs en, u weet
het, daar zijn we al eens een keer
uit verdreven. He cocaïne-paradijs
is te mooi om waar te zijn en is het
dan ook niet: het instant geluk
heeft zijn schaduwzijden.
De lichamelijke bijwerkingen val
len vergeleken met die van he
roïne tamelijk mee. Het beroemde
gat in het neustussensehot. dat je bij
snuiven van cocaïne zou krijgen,
komt eigenlijk niet eens zo vaak
voor. Bij overmatig gebruik treedt
vermagering op door slapeloosheid
en weinig eten. De huid gaat vaak
kapot door een onbedwingbare
krabneiging, omdat de gebruiker
vaak het idee heeft dat beestjes on
houdbaar jeukend onder zijn huid
kruipen. Bij overdosis dreigen er
levensgevaarlijke epileptische aan
vallen te ontstaan
Veel ellendiger zijn de psychische
gevolgen. Bij langdurig gebruik
werkt cocaïne averechts, veroor
zaakt sombere stemmingen die
vloeiend kunnen overgaan in hal
lucinaties. achtervolgingswaanzin
of diepe depressie. De achtervol
gingswaanzin kan aanleiding zijn
tot zeer agressieve en soms moord
dadige uitbarstingen tegen de ver
meende belagers.
Al die verschijnselen worden nog
eens uitvergroot door een nieuwe
manier om cocaïne te gebruiken:
het free basen. Met maagzout
wordt de cocaïne eerst basisch ge
maakt en vervolgens in een met
rum gevulde waterpijp gerookt.
Elke trek wordt onmiddellijk ge
volgd door een hevig gevoel van
welbehagen dat na een minuut of
drie omslaat in angst en prikkel
baarheid. Een volgende teug ver
helpt dat weer zolang de voorraad
strekt. Een uiterst riskante manier
In Amerika sterven vanwege dit
free basen tegenwoordig meer
mensen aan een overdosis cocaïne
dan aan heroïne-overdosering.
Raar genoeg werkt cocaïne weinig
lichamelijk verslavend. Houd je er
mee op dan krijg je. anders dan
met heroïne, lichamelijk nauwe
lijks last. Daaraan dankte cocaïne
tot voor kort vooral zijn goede
naam Ten onrechte. Cocaïne
werkt buitengewoon geestelijk ver
slavend Het zet je onmiddellijk een
roze bril op die je maar moeilijk
kunt afzetten
Volgens de Nijmeegse farmacoloog
prof Van Rossem streelt het het
beloningssysteem in de hersenen.
Gebeurt dat vaak genoeg dan ver
leer je om je op een normale ma
nier lekker te voelen Wanneer je
eraan gewend bent je welbevinden
uit een poeder te halen in plaats
van uit andere activiteiten, dan
raakt je geest afgestompt en verlies
je op den duur ike mogelijkheid
tot normaal sociaal cortact „Het
gevolg is een algehele .ïlstomping
en steeds weer zoeken van het che
mische vervangingsmiddel Dit
lijkt de reden te zijn waarom ver
slaafden steeds weer terugvallen in
misbruik van drugs"...
Voor krap een minuut ot vijftien in de cocaïne-hemel..., maar bij ova
matig gebruik dreigen wel levensgevaarlijke epileptische aanvallen
nog eller\j)iger kunnen de psychische gevolgen zijn.
