Dilemma's bij (niet)-invoering
ruimtewapens helder belicht
Staat moet vóór!
16 april in
kruisr akket en -
proces reageren
Berkhof in debat met hoofdredacteur Die Zeit
of
Kabinet wil geen
apart Tamil-beleid
D ^66 profileert zich
met nieuwe kernpunten
BINNENLAND/BUITENLAND
EektacSowttwl
DONDERDAG 14 FEBRUARI 1985 PAGINA b
Topman Shell: twee-
verdienerswet „stom"
UTRECHT Drs. A C. He'frich, president-direc
teur van Shell Nederland BV. heeft de tweeverdie-
nerswet gisteren op een lunch van de Nederland-
sche Maatschappij voor Nijverheid en Handel in
Utrecht „een stomme wet" genoemd. Volgens hem
lopen nu veel vrouwen weg uit hun baan. „Die
gaan niet thuis zitten. We zijn weer een zwarte
markt aan het creëren", aldus Helfrich. Ook in het
algemeen wordt zwart werken volgens hem gesti
muleerd door de hoge belastingen in Nederland:
..Als de inkomstenbelasting flink omlaag gaat zul
len we de werkloosheid zien dalen als nooit tevo
ren". Helfrich noemde het een fictie dat het be
drijfsleven, waar iets minder dan een miljoen men
sen werken, het probleem van de 800.000 werklo
zen zou kunnen oplossen.
Vertrouwen in
economie toegenomen
DEN HAAG Het vertrouwen van consumenten
inzake de economische situatie is tussen oktober
1984 en januari 1985 sterk toegenomen. Ook de te
verwachten financiële situatie in het eigen huishou
den wordt gunstiger beoordeeld. Dit blijkt uit gege
vens die het Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) heeft verzameld. Ook de verwachtingen ten
aanzien van de economische situatie in de komende
twaalf maanden zijn ten opzichte van de voorgaan
de enquête beduidend gestegen. De markt voor
duurzame consumptiegoederen wordt in januari
1985 gunstiger beoordeeld in vergelijking met okto
ber 1984: 14 procent acht de tijd gunstig voor de aan
koop van grote duurzame artikelen en 45 procent
eerder ongunstig (in oktober 1984: respectievelijk 10
procent en 52 procent). Ook over het dalen van de
werkloosheid is men optimistischer gestemd.
Videotheek met alleen
verhuur op zondag open
DEN HAAG Videotheken die zich uit
sluitend met de verhuur bezig houden zijn
geen winkel in de zin van de Winkelslui
tingswet en mogen op zondag geopend
zijn. Videotheken die naast de verhuur
ook videobanden verkopen vallen wel on
der de Winkelsluitingswet en zullen hun
deuren op zondag gesloten moeten hou
den. Staatssecretaris Van Zeil (economi
sche zaken) zei dit gisteren tijdens overleg
in de commissie voor het midden- en
kleinbedrijf op een vraag van CDA-
-woordvoerder Van Muiden. De vraag
was oorspronkelijk afkomstig van zijn
partijgenoot Hans de Boer, burgemeester
van Haarlemmermeer, die zich afvroeg of
desnoods de Winkelsluitingswet niet ge
wijzigd zou moeten worden.
Ongeveer 28.000
werknemers onderbetaald
DEN HAAG Van de bij een onderzoek in het
bedrijfsleven betrokken werknemers op wie de
wet minimumloon van toepassing was, ontving in
november 1982 0.7 procent een loon beneden dat
minimum. Het gaat om naar schatting 14.000
werkgevers die ongeveer 28.000 werknemers on
derbetaalden. In verhouding werden vrouwen va
ker onderbetaald dan mannen, volwassenen meer
dan jongeren en Nederlanders meer dan buiten
landers. Dit blijkt uit een rapport over de nale
ving van de Wet minimumloon en minimumva
kantiebijslag, dat is opgesteld door de Loontechni-
sche Dienst (LTD) van het ministerie van sociale
zaken en werkgelegenheid. Het onderzoek is in
1983 gehouden onder 5.726 bedrijven, waarbij in
november '82 240.521 werknemers in dienst wa-
AMSTERDAM De landsadvocaten hebb<
van de Haagse rechtbank tot uiterlijk 16 april i
tijd gekregen om schriftelijk te reageren op
dagvaarding die de „Stichting Verbiedt
DEN HAAG Brigade
generaal G. Berkhof
meent dat de Westeurope
se landen het fel omstre
den strategisch defensie
initiatief van president
Reagan, beter bekend als
het starwars-project waar
mee een ondoordringbaar
scherm beoogd wordt te-,
gen vijandelijke kernra
ketten, onvoorwaardelijk
moeten steunen. Volgens
hem is het de enige effec
tieve manier om het hoofd
te bieden aan de militaire
doctrine van de Sovjets
die haar conventionele
wapens en haar kernra-
kettenmateriaal van jaar
tot jaar planmatig uit
breidt.
Berkhof, die doorgaat voor de
voornaamste Nederlandse spe
cialist op het gebied van ruim
tewapens. nam het gisteravond
in een debat, georganiseerd
door het Nederlands Genoot
schap voor internationale za
ken in de Haagse Sociëteit De
Witte, op tegen de politiek
hoofdredacteur van het West-
duitse weekblad Die Zeit,
Christoph Bertram. Deze oud-
directeur van het gezagheb
bende Londense Institute of
Strategie Studies was het radi
caal oneens met Berkhof.
Volgens Berkhof kan het wes
ten de bestaande wapenrace
met de Sovjet-Unie onmogelijk
volhouden. Het Sovjetblok
heeft bijvoorbeeld al vijf maal
zoveel ballistische raketten en
vijfmaal zoveel tanks als het
westen. De Russische planeco
nomie is ten opzichte van het
westen in een beslissend voor
deel. Steun daarvoor hoeft niet
via moeizaam politiek overleg
tot stand te worden gebracht.
De westerse landen besteden
in hun totaliteit meer geld aan
hun defensie, maar de produk-
tiviteit is navenant minder
dan die van de Sovjet-Unie.
Volgens Berkhof moet het
westen daarom zijn technolo
gische kennis benutten om de
machtsbalans die in de jaren
zeventig in het nadeel van de
NAVO is verschoven, te her
stellen.
Ooit kon de achterstand in
conventionele bewapening ge
compenseerd worden door
kernraketten. Herstel van de
conventionele slagkracht van
het westen is vandaag echter
geen haalbare kaart, omdat dit
onbetaalbaar is geworden en
de Russen in dit opzicht toch
niet bij te benen zijn.
Lastige keus
Berkhof verklaarde de irrita
tie bij de Russen over het stra
tegisch defensie initatief van
Reagan uit het feit dat zij vrij
plotseling voor de lastige keus
zijn komen te staan welke wa
penontwikkeling nu prioriteit
fegeven moet woraen. De
lussen werken volgens Ber
khof overigens ook sinds het
begin van de jaren zeventig
aan ruimtewapens. De ontwik
keling daarvan is überhaupt
niet te keren. De ontwikkeling
van deze wapens is nu een
maal de afspiegeling van onze
(hoog technologische) maat
schappij, aldus de generaal. Hij
meende dat in het westen vol
strekt onvoldoende kennis be
staat over de ontwikkkeling
ervan bij de Russen en hekel
de hun propagandaoffensief
tegen de ruimtewapens.
Berkhof pleitte voor aanvaar
ding van het strategisch defen
sie initiatief omdat zij bescher
ming zal bieden tegen Russi
sche strategische en middel-
lange-aanvalsraketten, het
geen van vitaal belang is voor
de westerse veiligheid. Boven
dien maakt volgens Berkhof
het strategisch defensie initia
tief de competitie met de Rus
sen op de lange termijn be
heersbaar, omdat het gaat om
onderzoeksgebieden waarop
het westen technologisch in
principe superieur is. Verder
zal de ontwikkeling ervan gro
te effecten hebben op de eco
nomie. Doen de Westeuropese
NAVO-landen niet mee, dan
dreigt haar veiligheid niet al
leen losgekoppeld te worden
van de VS, ook economisch
gezien zou zij dan de toekomst
wel eens kunnen missen.
Afschrikking
Bertram was het fundamen
teel met Berkhof oneens. Hij
zou zou nog wel achter een be
perkte variant van het strate
gisch defensie-initiatief kun
nen voelen, op voorwaarde dat
het huidige afschrikkingssys
teem daardoor niet wordt aan
getast, maar versterkt. Dat is
echter duidelijk niet de bedoe
ling van president Reagan en
minister Weinberger. In hun
ogen is het starwars-project
een totale ommekeer van de
bestaande strategie die nu juist
terughoudendheid van de
grootmachten vraagt omdat ze
beide kwetsbaar zijn voor een
kernaanval. Door dit initatief
wordt echter de grond wegge
slagen onder het afschrik
kingssysteem. Bovendien
wordt de wapenrace er op
nieuw door gestimuleerd, want
de tegenpartij zal niet achter
blijven en met een dergelijk
systeem wordt wapenbeheer
sing helemaal onmogelijk.
Binnen de Amerikaanse rege
ring bestaat nog geen volledige
eensgezindheid over het pro
ject en de Westeuropese lan
den moeten daarom al hun in
vloed in Washington aanwen
den om het te keren. Hij be
stempelde het voorstel van
president Reagan om de tech
Voorafgaande aan het debat in De Witte presenteerde brigade
generaal Berkhof gisteren in Nieuwspoort zijn boek „Duel om de
ruimte", handelend over de ontwikkeling en het strategisch be
lang van ruimtewapens.
nologie te zijner tijd aan de
Russen over te dragen als gro
te onzin. „Ze willen het niet
eens aan hun eigen bondgeno
ten geven, laat staan aan de
Russen", aldus Bertram, die
daarbij verwees naar de nu al
gerezen problemen in de sa
menwerking op dit punt tus
sen Westduitsers en Amerika-
In de zaal werden vraagtekens
geplaatst bij de waarde van
het huidige afschrikkingssys
teem. Bertram antwoordde dat
nieuwe technieken alleen
maar destabiliserend konden
werken, zijn tegenstanders
meenden dat men over syste
men die nog ontwikkeld moe
ten worden niet kan oordelen.
PAUL VAN VELTHOVEN
Kruisraketten" in het g~
viel proces tegen de Stal"
vorig jaar november heM
laten uitbrengen.
De advocaten van de sti<A
ting, A. van den Biesen ent
Ingelse, zeiden dit gisteren
Amsterdam.
De staat heeft in de afgelp
pen maanden volgens hen I
„schermutselingen" over
procedure enkele keren u™
stel gevraagd. Beide advoq
ten kunnen zich dat voorsta
len gezien de lengte van
dagvaarding (130 pagina')
Zij verwachten dat de rech
bank pas voorjaar 1986 ur
spraak doet
De stichting wil de onrecli)NN
matigheid vaststellen van (emif
eventuele plaatsing en
gebruik van kruisraketten
Nederland. De stichting
seert haar eis op vele ini
nationale verdragen. Bijl
20.000 Nederlanders zijn m,
de-eiser in dit proces, pchtc
dagvaarding is ook ondertjiim
kend door ongeveer hondetn n
organisaties met rechtspejlgeri
soonlijkheid onder welke eiaan<
kele grote FNV-bonde'et
Verbiedt de Kruisrakets
fiubliceert binnenkort el
ijst van vijf- tot zeshondef"""
groepen die het proces wj
steunen maar geen recht|70
persoonlijkheid hebben
dus niet mee kunnen proct
deren.
Verbiedt de Kruisrakets
heeft de dagvaarding inmièj^'
dels laten uitgeven in boef
vorm. Van de eerste opia
van 7.500 exemplaren zijn i
al 2.000 verkocht. Het is v<
gens Van den Biesen uitzo L
derlijk dat een dagvaard»
in een nog lopend proces
die manier openbaar wor
gemaakt. Die openbaarhei VI
is gezien de aard van h
proces echter logisch, aid
de advocaat.
PI
DEN HAAG Minister Van
den Broek (buitenlandse za
ken) en staatssecretaris Korte-
Van Hemel (justitie) voelen er
niets voor om voortaan élle
Tamils die vanuit Sri Lanka
naar Nederland zijn gereisd
hier ook onderdak aan te bie
den. Wel komt er een onder
zoek van de procureur-gene
raal bij het gerechtshof in Den
Haag, mr. P. Bos, naar de mo
gelijke malafide praktijken
\>an reisbureaus, die Tamils
naar Europa halen.
Van den Broek zei gisteren tij
dens een vergadering met de
vaste kamercommissies voor
buitenlandse zaken en justitie,
dat het toelatingsbeleid voor
vreemdelingen op zijn kop
wordt gezet, als er in het ver
volg alleen voor Tamils uit
zonderingen zouden worden
gemaakt. Hiermee reageerde
hij op het verzoek van de hoge
commissaris van de vluchte
lingen van de Verenigde Na
ties, Hartling, om geen enkele
Tamil onder de huidige om
standigheden terug te sturen
naar zijn land.
De bewindsman zei te willen
benadrukken, dat eventuele
asielaanvragen van Tamils
zonder enige discriminatie in
behandeling zullen worden ge
nomen. Maar ook hier voegde
hij aan toe, dat er, ongeacht de
situatie in Sri Lanka, geen uit
zonderingen mogelijk zijn voor
snellere procedures. Van den
Broek stelde bovendien niet te
geloven dat ieder Tamil in Sri
Lanka gevaar loopt. Volgen
hem zijn er wel degelijk re
gio's waar Tamils onbedreigd
kunnen leven. Hij memoreer
de dat er ginds ook Tamils mi
nister zijn en hoge posten op
Justitie bekleden.
Minister Van den Broek zei
verder dat het probleem ovei
de opvang van de naar schat
ting 1200 Tamils in ons land
ook het Kabinet zorgen baart.
Vooral de situatie in Amster
dam en Den Haag, waar de
meeste Tamils verblijven, is
hier en daar zelfs onaanvaard
baar. Veel Tamils verblijven
in dure, vuile en vaak ook
brandgevaarlijke pensions.
Een aantal van hen zou inmid
dels met heroine in aanraking
zijn eekomen, terwijl anderen
aan besmettelijke ziekten lil
den. De Tamil-problematiek
komt vrijdag aan de orde in de
ministerraad.
Staatssecretaris Korte-Van'
Hemel deelde de Kamer ver
der mee dat de procureur-ge
neraal bij het gerechtshof in
Den Haag, mr. P. Bos, een on
derzoek gaat instellen naar de
eventuele ronselpraktijken
van reisbureaus, die munt pro
beren te slaan uit de Tamil-
problematiek. In dit verband
werden met name ook West-
duitse reisorganisaties ge
noemd, die Tamils goedkope
reizen naar Europa aanbieden.
Anti-militairistische blokkade in Coevorden
Ongeveer vijftig actievoerders
van de „anti-militaristische
groepen Noord-Nederland"
hebben gisteravond van elf uur
tot half een 'n blokkade opge
worpen op een overslagstation
in Coevorden van waaruit mili
tair materieel naar diverse
plaatsen in Nederland wordt
overgebracht en opgeslagen.
Nadat de actievoerders ver
schillende pantservoertuigen
de doorgang beletten door er
voor te gaan zitten, werd door
de M.E. een charge met de wa
penstok uitgevoerd. Daarop
zijn de actievoerders per bus
weer vertrokken.
SUSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES
DEN HAAG Het hoofdbestuur van D'66 heeft een lijst opge
steld van tien kernpunten. In juni moet de partij zich op een
congres uitspreken over deze punten, die de basis gaan vormen
voor het verkiezingsprogramma van de Democraten in 1986.
Het bestuur gaat daarbij niet in op zaken als arbeid, sociale ze
kerheid en kernraketten. De partij heeft daarover al eerder een
standpunt ingenomen. Zo wil D '66 een 36-urige werkweek
eventueel via een loonmaatregel en handhaving van de koop
kracht door lastenverlichting en is de partij voor een basis-inko
men. De partij is tegen de plaatsing van kernraketten, tenzij die
onderdeel uitmaakt van een wapenovereenkomst tussen de Ver
enigde Staten en de Sovjet-Unie.
De belangrijkste kernpunten zijn:
-Geen nieuwe kerncentrales als er geen oplossing is voor het ra
dio-actieve afval. Bestaande kerncentrales moeten dicht.
-Om de rol van kernwapens echt terug te dringen moet een ver
hoging van de uitgaven voor conventionele bewapening niet
worden uitgesloten.
-Geen sprijding van bestaande rijksdiensten. Alleen nieuwe
diensten mogen naar zwakke regio's. In het verleden gemaakte
afspraken moet echter wel worden nagekomen.
-Een volksverzekering in de gezondheidszorg met een premie
naar draagkracht en een maximum per persoon.
FOi
(Van onze correspondent
Cees Manders)
ROME Carnaval is in
Italië geen nationale ge
beurtenis. Maar wat is
wel nationaal in dit land
van stadsstaten, afgezien
dan van de liefde voor
de paus, het staatshoofd
en het nationale voetbal
elftal?
Er zijn hele landstreken,
waar de overgang naar vas
ten en onthouding zich zon
der feestgedruis, maskers
en confetti voltrekt. In de
Italiaanse hoofdstad moet ie
op Martedi Grasso, dolle
dinsdag, drommels goed
uitkijken om een carnavals
plechtigheid te kunnen ont
waren.
Het echte Italiaanse carna
val voltrekt zich in enkele
tientallen steden in het
noorden en in het zuiden,
waar de feestelijkheden
door een strict lokale tradi
tie worden bepaald.
Viareggio en Venetië zijn
de steden die het best car
naval kunnen vieren. En
van wat daar gebeurt, kun
nen ze in Nederland nog
heel wat opsteken. In Via
reggio worden vier zonda
gen achter elkaar optochten
gehouden (de laatste is nota
bene op de eerste zondag
van de vasten). Dat zijn dan
carnavalsoptochten, waarin
reusachtige maskers en
praalwagens worden mee
gevoerd. die het hele Ita
liaanse leven op artistiek
hoogstaande wijze uitbeel
den en te kijk zetten: poli
tiek. voetbal en heel voor
zichtigjes ook de kerk. De
afgelopen zondag hebben
70.000 mensen in deze pro
vinciestad er naar staan kij
ken. De carnavalsoptochten
van Viareggio zijn in Italië
zo vermaard, dat de tv er
meestal een rechtstreekse
uitzending van verzorgt.
Groot feest
In Venetië heeft het carna
val meer het karakter van
een geweldig groot feest,
dat al die piepkleine straat
jes en pleintjes van de (ove
rigens voor het verkeer af
gesloten) oude binnenstad
tot barstens toe vult. Hier is
het nooit een kwestie van
even een kiel aantrekken
en een hoop pils achterover
slaan om in de stemming te
komen.
Carnaval in Venetië is eer
der stijlvol van aard, cultu
reel verantwoord zou je
kunnen zeggen, met uiterst
geraffineerde camouflages
en maskers, met film, ballet
en opera, met salonfeesten,
met Afro- en Spaanse dans
partijen op het San Marco-
plein, tenminste als dat dit
jaar droog blijft.
In Venetië vinden de ko
mende dagen liefst 353 car
navalsfeesten plaats, waar
onder 41 bals. Dit wat het
publieke gedeelte betreft.
De patriciërs van Venetië
gebruiken carnaval tradi
tiegetrouw om hun Palazzi
langs de „kanalen" te ope
nen voor vrienden en rela
ties. Dit zijn dan de diner-
dansants uit de belle épo
que, met een fin de siècle
karakter. De haute couture
is er uitbundig vertegen
woordigd, alsmede de aller
laatste creaties van de be
roemdste Italiaanse juwele-
nontwerpers.
Het Venetiaanse carnaval
blijkt ook een onweerstaan
baar feest voor de toeristen.
Vorig jaar kwamen er in
één week een half miljoen
vreemdelingen naar de
stad, alleen om carnaval te
vieren. De toeristen droe
gen bij aah een carnaval-
somzet van 20 miljard lire,
bijna 40 miljoen gulden. ,r
Het Romeinse carnaval is0
zoals gezegd even weinig0
luidruchtig als spectaculair.
Rome mist een carnaval
straditie. Er is een poging 1
tot feest op het Navona-
-plein en zelfs een kinde- r
roptocht op de Via Naziona- f
le. Maar overigens zijn de f
carnavalsvierders aangewe- I
zen op de faciliteiten van
discotheken in de binnen-
stad, op de parochiezaaltjes
in de wijk en op een eigen L
particuliere huiskamer, r
Ook in Rome zijn er party's
bij adel- en gegoede stand,
die nu eenmaal omvangrij
ke kennissenkringen moe
ten onderhouden.
Maskers
In enkele Romeinse wijken
wordt op de laatste zondag
voor de vasten één verklede
straatmars gehouden. Maat
deze heeft meer de allun
van een sacramentsprocessie
en neemt nooit zulke proporl
ties aan dat daardoor weggef
bruikers in hun rijgenot wor-
den gestoord.
De maskers die enkele moe f
dige middenstanders in hunI
etalages te koop leggen, zijr\
overigens best grappig. Da
maskers van staatspresidentC
Pertini, van premier CraxM
en andere publieke mensen
zijn zo natuurecht, dat du
volstrekt niet te onderschei*
den zijn van de maskers die)
de politici normaal dragenki
Een rubber masker vanI zo
Craxi kost 40.000 lire (75 gulf
den) en komt regelrecht uim
Taiwan, waar ze waarschijn-f
lijk nog nooit op andere wij»
ze van deze illustere ItaliaanT
se staatsman hebben geil
hoord. Er kan dus ook in /ie£
(in carnavalstijd) nuchten
en strenge Rome toch no£
best even gelachen worden.
