KEMPEN
FLEVO
SPOOR
JQERISME
QeidóaOowiant
ZATERDAG 2 FEBRUARI 198S PAGINA 29
riets eens lekker weg in
empenland", het is een
keuze10 ve^e su6êest'es om
ennis-s wielrijder een gewest
ids), gaan verkennen. Het is
37776-n goede raad. Wie zelf
79598!en rec*enen kan beden-
S6774?n speciaal aan deze uit-
i2830)diging gehoor te geven.
2035iordt door de Streek-
wel op weg gehol-
655S5'n- Ten zuiden en zuid-
r hetesten van Eindhoven
»elt iemand die er nog
>oit geweest is, zich soms
n ware ontdekkingsrei
ger. Het is meegenomen,
i meent men zich hier kan la-
•n aan de bronnen van
449061 traPpistenbier, samen
et de broeder-brouwer
;rzonken in overpeinzin-
in. De vennen zijn er
ooier dan waar ook en
0ok»t is een genoegen de
liddeit'onkelende loop te vol
ar dan-n van beekjes als de
0"aan:>ngelreep en de Strijper
ÏÏÏK te meer omdat veel
euwe fietspaden mee
>or de bocht gaan.
imtuwch zou zo'n drie- of vijf-
l. Gra-agse tocht een gevoel van
astbufegte achterlaten, als De
irken<km~pen niet het domein was
_in de contente mens. Een
rdig slag volk, zo wordt met-
n duidelijk als ik mijn huur-
biedfts ga afhalen in ..'t Huufke",
ideiina! landelijke herberg nabij
iiogek,alre. De eigenares onder
breekt daar vaak het tappen
ze enn pintjes om uitleg te geven
)osteier bet gebruik van een
913 iijprem en een versnelling.
»k voorziet zij het stuur van
TatiesP kle>ne lessenaar voor de
tefooii* tebeschrijving, waarachter
"n plaatsneemt als iemand
i zijn redevoering op schrift
d voofeft gesteld en weldra het
nr»ord zal nemen,
aar aan de start gaat het ser-
-■■■-en van een Kempische
^Hrch vooraf, waarbij de gast-
iiuw gelegenheid krijgt zeer
ntent bezig te zijn. De eigen-
iap die haar zo duidelijk
:rt, nader omschreven als:
►venswijs, tevreden en ge-
ïedelijk", is de trots van
•mpenland. Er wordt veel
:lame mee gemaakt. Op het
«r-ktplein van Eersel toont
n beeld ten voeten uit, hoe
ze begenadigde landgenoten
deze deugden in zich ver-
.280 'genHet is duidelijk, aan de
woners zal het niet liggen,
hier iets mis gaat met de
antie. Maar ook de natuur
ie zlcb aan a*sPraak
kend«r landschap biedt meer va-
tievor)tie dan Verwacht mag wor-
e pern in een provincie, eens
Defer een derde overwoekerd
n 079i°r heidestruiken en schraal
5376<roomte
ni Kr menige brochure wordt dit
Erken^vest nu de „Tuin van Bra
nt" genoemd. Dit slaat dan
Jirnamelijk op de uitgestrek-
boswachterijen en de wei-
i met roodbont vee; groen
profil^ ontworsteld is aan de
1 twaret1 dgrcnden. „De Kempen"
070)dt een welige aanblik. Het
of zich een wonder voltrok-
J heeft in de eens zo on-
chtbare wildernis, waar de
ïsen hun vroomheid zelden
>ond zagen met een rede-
larklirf inkomen.
imsonat er gebeurd is, ervaart de
I0700tser als hij over de Stra-
1 wifcchtse en Lieropse heide
-ompllt, waar alles gebleven is zo-
30.- het was £)e herder die zijn
ïapen telt op een reservaat
"i 1500 hectare, is hier een
Menswaardigheid geworden,
ze en andere restanten uit
vorige eeuw worden nu in
mpenland beschouwd als-de
oiste natuurgebieden.
kilometers lange fietspa-
i over deze en andere hei
velden kan de fietser be
ngelen hoe een landschap
men ging verfoeien, thans
m geprezen wordt, zeker als
bedekt is met een paarse
ïd. Het kan verkeren.
Een
ontdekkings
reis
waard
Sinds Philips in Eindhoven de
gloeilampen heeft ontstoken
zijn door de verstedelijking
veel dorpen aan elkaar gere
gen. Industrieterreinen bleven
niet voorbehouden aan deze
grootste stad in Noord-Bra
bant, maar hielpen ook menig
dorp aan een nieuwe welvaart.
Tussen de mensen
Schaft, Zanderlo en Riethoven
worden nog geroemd om hun
gave structuur, die de kerk in
het midden houdt. Fietsend
door Leenderstrijp voel ik me
alleen op de wereld met mijn
routebeschrijving, als me be
volen wordt rechtsaf te slaan
bij coöperatie „Sint Jan", de
dorpskruidenierswinkel, waar
na ik terecht kom in een park
achtig landschap.
De dagelijks weer nieuwe tra
jecten voeren me van het ene
hotelletje naar het andere. Zo
leert men niet alleen de ge
schiedenis van het landschap
kennen, maar ook de bewo
ners. Als het bedje gespreid
staat in „De Sleutel" te Rietho
ven wordt daar met groot
feestgedruis juist een bruiloft
gevierd. Tegelijkertijd betreu
ren enige gasten aan de bar
het schielijke overlijden van
een dorpsgenoot.
Contente mensen, ze trouwen
als iedereen of worden door
een vrachtauto overreden,
maar in zo'n kleine gemêen-
schap kunnen zij rekenen op
de daarbij passende gevoelens
van hun dorpsgenoten. Het
toerisme voegt daar een vluch
tig medeleven aan toe van
doortrekkers. Acht meisjes uit
het Ruhrgebied, tezamen
rondtrekkend in een huifkar,
schrijven in „De Sleutel" hun
ansichtkaarten. In de stal ach
ter de zaak duikt de pony in
zijn haverzak, als zij een cote-
let aansnijden.
Wie boekt voor een fietsarran-
gement wordt telkens weer
even opgenomen in zo'n klei
ne gemeenschap. De dagtoch
ten geven veel te raden over
de zieleroerselen van de
streekbewoners. Zitten die
machtige kerken zondags vol
met gelovigen en strekt St.
Antonius Abt zijn bescherming
nog uit over de naar hem ge
noemde» korenmolen te Bor-
kel?
Wonderbron
Het Rijke Roomse Leven, tot
bloei gekomen toen velen hier
nog in de diepste armoede
leefden, manifesteert zich
langs alle wegen. Dozijnen ka
pelletjes, in het groen verscho
len, vragen de passanten va
ker een bloemetje mee te ne
men. Sint Valentinus meent
daar zelfs recht op te hebben,
omdat het waterpeil in zijn
bronnetje nog altijd veel hoger
staat dan dat van de Dommel.
Hoe lang is het geleden, dat
het deze heilige behaagde hier
het water te doen opwellen,
dat aan zieken genezing
schonk en veler nood lenigde?
De routebeschrijving stelt zich
neutraal op, maar verwijst
toch even naar het morsige
putje en de daarbij gebouwde
kapel. Devotie allerwegen,
soms een kortstondig postuum
eerbewijs zoals aan bisschop
Rijthovius, terwijl men op de
naar hem genoemde dreef
fietst. Pastoor Bolsius en mon
seigneur Smets zijn twee van
de vele andere zieleherders,
die voortleven op straatnaam
bordjes in de Kempen.
Zo is er veel dat tot nadenken
stemt. Als de regisseur van
alle arrangementen voor fiet
sers, wandelaars en mensen
die in een huifkar als noma
den van dorp naar dorp trek
ken, heeft de heer J. P. Wey-
ers ook het Belgische grensge
bied in menige route opgeno
men. Landschappelijk gezien
levert dat weinig nieuwe ge
zichtspunten op, maar het
spreekt toch tot de verbeel
ding. vindt deze directeur van
de VVV-Kempenland.
Twee burchten van vroom
heid, het klooster „Achelse
Kluis" en de „Abdij van Pos
tel" kregen hun plaats binnen
de lussen van een dagtraject.
Veel is er, afgezien van het ex
terieur, niet te bezichtigen,
maar kaas. brood en bier van
eigen fabrikaat zijn er de inzet
van een drukke nering. De
heer H. van Engelen beklaagt
zich daar niet over. Hij be
heert net over de grens de uit
spanning „De Zaren" vlak bij
hef eerstgenoemde klooster.
Op zijn terras, acht kilometer
ten zuiden van Valkenswaard,
begint toch al dat andere le
ven. Wie gisteren in Neder
land nog aan de lunch zat, ge
bruikt hier het noenmaal en
bestelt ter afwisseling eens een
boterham met platte kaas of
hesp. De broeders van de
„Achelse Kluis" zijn goede en
hulpvaardige buren. Zij heb
ben in hun schoonste hand
schrift de menu's voor deze
uitbater geealligrafeerd, een
lust voor het oog.
België levert een aandeel in
.het succes van de Kempen-
Fietsen en met een huifkar van dorp tot dorp trekken zijn popu
laire vakantiebestedingen in De Kempen. Ook buitenlanders heb
ben er schik in. Op de Markt in Eersel is het goed pauzeren.
landroutes. Hoe lang is het ge
leden. dat ik in ,,'t Huufke"
aan de Heidekantstraat te
Waalre mijn reparatieset mee
kreeg van die aardige me
vrouw? Hoe dicht bij huis ook,
het is een vreemd land. De
fietstochten zijn geprogram
meerd en laten niets aan het
toeval over, maar wie door
gaans weinig avonturen be
leeft zit soms toch in spanning.
Legenden
Hele families trekken op de fiets door Kempenland, langs tal van
kerken en kapelletjes. Een lunchpauze onder het toeziend oog
van de Moeder Gods behoort er tot de mogelijkheden.
Het kleine ongerief van mulle
zandpaden, stille, eenzame en
donkere bossen en moerassen
die soms rakelings gepasseerd
worden, voorzien in de be
hoefte een prestatie te leveren.
Alaar struikrovers en wild ge
dierte bestaan alleen nog in de
verbeelding. Er wordt nu ge
fietst op de paden waar vroe
ger smokkelaars hun last droe
gen. Met deze minder contente
Brabanders van weleer deel ik
het gevoel stiekem de grens te
overschrijden. Er staan, in gro
te verlatenheid, wel puntige
zuilen met een jaartal er op.
maar een douane is in geen
velden of wegen te zien.
Vluchtig spelen met de ge
dachte aan wat er allemaal zou
kunnen gebeuren, het behoort
tot de attracties van het fietsen
in Kempenland. De organisa
toren spelen daar behendig op
in door te verhalen over aller
lei gespuis, dat zich vroeger in
dit ruige land ophield. Weer
wolven en bokkenrijders, wit
te wieven (alven), katten en
gnomen. Een aantal routes
draagt zelfs namen, die aan
deze legenden blijven herinne
ren. Hoe vroom ze ook waren,
de bewoners stonden tevens
Een aantal routes voert door het grensgebied in België, waarbij
twee burchten van vroomheid bezichtigd kunnen worden, de
Achelse Kluis en (op deze foto) de Abdij van Postel.
bekend om hun bijgelovigheid
en angst voor spoken.
Beide eigenschappen zullen
minder zwaar wegen voor een
jongere generatie. Kempische
boerderijen zijn allerwegen
verbouwd tot landhuizen, als
een riant onderkomen voor
vreemdelingen, die werken bij
Philips of DAF. En wie leest
nog de boeken van Antóon
Coolen over de Peel, het aan
grenzende gebied waar de ont
ginning zoveel bloed, zweet en
tranen heeft gekost''
Waalre-Aalst is het Wassenaar
van Noord-Brabant geworden,
een villadorp dus. waarin de
fiesers zich vergapen aan ge
vels en tuinen De tijden zijn
veranderd. Het museum Van
Gerwen-Lemmens in Val
kenswaard heeft landelijke be
kendheid gekregen door de
collectie kerkschatten, op het
nippertje gered uit de grote
beeldenstorm van de vernieu-
Perfect
georganiseerd
avontuur
in
grensgebied
Een aantrekkelijk aspect
van de fietsarrangementen
in Kempenland is hun
strikt individuele karak
ter Groepsvorming wordt
streng geweerd. De deel
nemers kunnen elke ge
wenste dag van start gaan
voor de Strabrechtroute of
de Malpieroute. waar zij
vijf dagen voor nodig heb
ben.
Tussen start en finish leg
gen zij dagelijks gemiddeld
45 kilometer af met de
huurfiets of het eigen rij
wiel. Zij overnachten in
doorgaans eenvoudige,
maar uitstekende hotels op
basis van halfpension. Het
arrangement omvat aller
lei extra's, zoals een docu-
mentatiepakket en waar-
decoupons. Voorts worden
55-plussers kortingen ver
leend in april. mei. sep
tember en oktober.
Wie dat wenst kan van de
huifkar overstappen op de
fiets via een combinatie-
arrangement. Onderweg
kan men zelfs gaan wan
delen. Allerlei andere
fiets-variaties vragen de
aandacht, waaronder het
taboe-doorbrekende
..Kempenland-culinair'
De vroeger uit deftige ho
tels geweerde pedaalridder
overnacht daarbij in de
mooiste kamers en wordt
aan tafel genood in restau
rants met Michelin-ster-
ren. De nadruk valt op de
gastronomie, vandaar dat
de dagafstanden beperkt
blijven tot 35 kilometer
ten gunste van een rustige
spijsvertering.
Wie kennis wil maken
met de contente mensen
van Kempenland kan do
cumentatie en informatie
opvragen bij de Streek-
VVV Kempenland, Post
bus 7. 5600 AA Eindhoven,
telefoon 040-449231
Op mijn hotelkamer van „De
Drie Linden" in Luyksgestel is
ook alles nieuw geworden. Het
modern ingerichte slaapver
trek heeft als annex een bad
kamer met zoveel comfort, dat
ik me opeens achter een ge
heel andere pui waan dan die
van een eenvoudige dorpsher
berg.
Zaligheden
Welbeschouwd heeft het ge
west veel meer dan acht zalig
heden te bieden. Dit dubbel-
kwartet omvat dorpen, waar
van de naam op „sel" eindigt,
zoals het onvolprezen Eersel.
met een van de gaafste markt
pleinen in ons land. ..Selighe-
den", zegt men in De Kempen,
als het daarover gaat
Dorps- en natuurschoon vul
len elkaar aan nabil het
stroomgebied van de Rul of
Kleine Dommel en wie in het
voetspoor van de legendari
sche Teuten door de Malpies
trekt, het schitterende natuur
gebied met vennen, moerassen
en bossen zou het liefst hun
voorbeeld volgen. Blijven
zwerven dus en aan de kost
komen met het verhandelen
van koperwerk, pruiken, la
ken. zaad. enzovoort, of onder
weg lekkende pannen repare
ren als blikslager.
Teuten zijn nog altijd een be
grip aan weerszijden van de
grens, vandaar ook dat een
tweelanden-route naar hen is
genoemd Eens waren zij in Dt
Kempen net zo talrijk als de
meer honkvaste pastoors, die
nu in een Dafje hun parochie
doorkruisen, even content
naar men hopen mag. als hun
voorgangers
LEO J LEEUWIS
i
i
fVetwerk
Ivan wandel-
i
foutes
door
flevoland
Kriskras door zuidelijk en
oostelijk Flevoland loopt
het Flevospoor, een net
werk van wandelpaden,
die een uitmuntende gele
genheid bieden kennis te
maken met de polder. Wie
(een gedeelte van) het
Flevospoor loopt, zal ont
dekken dat de polder heel
wat meer is dan een gro
tendeels kale vlakte met
hier en daar een boerderij
en verder een handjevol
steden en dorpen.
Het totale Flevospoor is meer
dan honderdzeventig kilome
ter lang Het is echter af te
leggen in diverse „etappes",
die elk niet meer dan enkele
tientallen kilometers lang zijn.
Dergelijke stukken van het
Flevospoor zijn ook als dag
tochten af te leggen.
..Hoofdroute" is het traject van
Almere, via Zeewolde en Le
lystad, naar de Ketelbrug (ver
binding Flevoland-Noordoost
polder). Dit stuk is een onder
deel van het Nederlandse Lan
ge Afstands Wandelpad num
mer 1, Delfzijl-Bergen op
Zoom, dat op zijn beurt weer
aansluit op het Europese net
werk van wandelwegen, waar
over de wandelaar om eens
wat te noemen van Hamburg
naar de Pyreneeën en van
Wenen naar Bordeaux kan lo-
Terug naar Flevoland, waar
komend vanaf de Ketelbrug
de vogelpleisterplaats Kam
perhoek het eerste gebiedje is
dat door het Flevospoor wordt
doorkruist Verder richting
'Lelystad (dat twintig kilome-
t ter verderop ligt) gaat het door
beplantingsstroken en" langs
kanalen. De beplanting in dit
deel van de polder geeft de
vorm aan waar vroeger de
stroomgeulen van de IJsseldel-
ta liepen. In dit rivierduinen
gebied zijn sporen gevonden
van vroegere bewoning.
Via het Visvijverbos komt de
wandelaar in Lelystad, van
waar het over een afstand van
zo'n dertig kilometer verder
gaat naar Zeewolde, Neder
lands jongste dorp. Dit traject
voert onder meer langs het be
drijvige vjiegveld Lelystad,
door het nog jonge Knarbos en
langs fruitteeltgebieden Vanaf
Zeewolde gaat het dan door de
recreatiegebieden in de zuid
oosthoek van zuidelijk Flevo
land (met onder meer het Hul-
kesteinse bos en het natuurter
rein de Ganzegouw) richting
Stichtse Brug en Almere-Ha-
Op deze voornaamste route
zijn diverse varianten moge
lijk. Zo kan het traject Zeewol-
de-Lelystad ook worden ge
maakt met een omweg via
Harderhaven, aan de polder-
zijde van het randmeer, gele
gen tegenover Harderwijk.
Vanaf Zeewolde voert deze
route onder meer over de dijk
langs het Wolderwijd en ver
volgens vanaf Harderhaven
over een afstand van ongeveer
dertig kilometer naar Lely
stad. Dit traject voert vanaf
het gemaal Lovink door het
Harderbos en later het Larser-
bos en verloopt grotendeels
vlak langs de Larservaart. Het
Vliegveld Lelystad en ook het
Natuurpark (waar onder meer
wisenten, Przwalskipaarden
en elanden lopen) liggen op
korte afstand van de route
Vanaf Harderhaven loopt ook
een Flevospoor naar Ketelha
ven. Deze route loopt groten
deels door de bosstrook die sa
men met randmeren en stran
den tussen Harderwijk en Ke
telhaven een belangrijk en
drukbezocht recreatiegebied
vormt Vamiit het Harderbos
gaat het eerst langs weidevo
gelreservaat De Kievitslanden,
de grienden en dan door het
Spijk- en Bremerbergbos, vlak
langs de Flevohof naar het
Reve-Abbertbos en het Rogge-
botzand. de beide oudste bos-
complexen in Flevoland
In Ketelhaven vindt de wan
delaar het Museum voor de
Scheepsarcheologie, waar tal
van overblijfselen van bii het
droogvallen van de polders
aangetroffen scheepswrakken
te zien zijn Het voetspoor
Harderha ven-Ketelhaven is
ongeveer veertig kilometer
lang. Vanaf Ketelhaven is het
nog enkele kilometers naar de
Ketelbrug.
Een laatste variant van het
Flevospoor loopt tussen Lely
stad en Ketelhaven, een af
stand van zo'n dertig kilome
ter De route voert aanvanke
lijk door de bosstrook langs de
Lage Vaart om via het Wisent-
bos Dronten te breiken. Van
daar gaat het door onder meer
een fruitteeltgebied naar Ke
telhaven.
De routes van het Flevospoor
zijn gemarkeerd met paaltjes
waarop een bordje met de af
beelding van een Neptunus-
achtig figuurtje. Op de hoofd
route" Almere-Zeewolde-Le-
lystad-Ketelbrug zijn de paal
tjes bovendien voorzien van
een rood-witte band
Wandelend over (gedeelten
van) het Flevospoor krijgt
men een goede indruk van
wat Flevoland landschappelijk
en op het gebied van de na
tuur zoal te bieden heeft. Nu
eens loopt men door een van
de woonkernen, dan weer in
het grootschalige landbouwge
bied. de wat intiemere fruit
teeltgebieden of in een bos
Fazanten, blauwe reigers, to
renvalken en bruine kieken
dieven zal de wandelaar vrij
wel zeker te zien kriigen en
wanneer hij wat geluk heeft
zal het Flevospoor hem ook
een „ontmoeting" met een ree
brengen. Bovendien kan hij in
de bossen soms zeldzame pad
destoe 1.soorten vinden, alsook
orchideeen
De paden die tezamen het Fle
vospoor vormen kunnen af en
toe als „ruig" betiteld worden
Daarbij kan het voorkomen
dat de wandelaar een modde
rige akker moet oversteken ol
door een veldje tot kniehoogte
reikende distels moet „wa
den".
Wie het Flevospoor als meer
daagse tocht wil lopen, vindt
onderweg en dan vooral in de
len van net traject in het ge
bied nabij de randmeren, tal
van campings
Folders met een kaartje (waar
op ook de diverse campings
zijn aangegeven) en beschrij
vingen van diverse trajecten
van het Flevospoor zijn bij de
VVV verkrijgbaar
JAN VUKKTNK
Fietsen door natuurreservaten met vennen, bossen en heide in Kempenland
Paaltjes met daarop deze Neptunus-achtige afbeelding markeren
he*. Flevospoor.
