De 254 traptreden
van Ia zijn
niet het enige
struikelblok
op Santorini
Op de
koffie
bij de
Turken
EBUTO
uirsliferi:
-DERISME
Toerisme loopt een
beetje uit de hand
VULKANISCHE HERINNERINGEN,
MAAR
üaa'mei
CeidAcQowuvnt
ZATERDAG 2 FEBRUARI 198S PAGINA 27
Nagevraagd: hoe spreekt de moderne Griek de „oi"-klank uit? Erasmus
,//lu|eerde ons er „oj" tegen te zeggen. Nee, meent Lukas, een moderne Griek:
nt °iet is o-i. Zoals in het woord oinos, Oudgrieks voor wijn. De o is het lid
voord, inos het zelfstandig naamwoord. Het is dus niet Ojdipus, zoals Eras-
j -Aius leerde, maar O Idipus; met de O als lidwoord, zoals de Duitser het over
farIper Heinrich" heeft. Het is ook niet „Zuis" voor Zeus, maar Zefs, omdat de
«s vjriek van oudsher het u-teken als een f uitspreekt: Pireefs, Nerefs, aldus
/dezelfde Lukas.
Heb
>assc
aar
far
n 1
je SANTORINI Voor
^jVimige vaders, met nog
Jn ,i hangerig kind op de
iet ^de schouders, vormen
254 traptreden die het
dse dorp Ia op het
iekse eiland Santorini
■t de zee verbinden,
en ten belemmering van
[elijtekenis. Met het uithou
dingsvermogen van de
meWiin/grijze ezeltjes, die al
gpele jaren geen enkel pro-
ien fem met die trappen
rsoobben, ligt hij een paar
rvkhderd meter voor op
i hijgende echtgenote,
halverwege de trap-
Ti van een schitterend
—zicht over zee geniet,
tar niet uit eigen vrije
üs; zij is een van de vele
fristen die enthousiast
ekten voor een vakan-
op dit schone eiland,
lar adem te kort komen
i die vermaledijde trap-
i in één ruk te beklim-
■n. Voor sommigen een
i de hindernissen die
t eiland minder aange-
am maken dan enkele
en geleden nog het ge-
was. Want er is méér,
f aröm Santorini veel
aft verloren van de
irme van destijds.
zeventigjarige kapitein An-
is Dacoronias, die negen
geleden de zee vaarwel
een museum ging beheren
^een toeristenkaotoor open-
heeft het allemaal zien ge-
irerr. Dat tegenwoordig nog-
wat toeristen het bij een
malig bezoek aan Santorini
in, doet hij gelaten af met
flegmatiek armgebaar:
du. so what, dan komen er
i andere slachtoffers". Hij
•ruikt het Engelse woord
tims en we huiveren,
dan valt het nóg mee. want
we deze kapitein rhoeten
Dven, bestaat 80 procent
i de huidige bevolking van
600 zielen uit zeeva-
den die het altijd goed met
emdelingen konden vin-
i ..Maar", geeft hij toe, „vo-
jaar hadden we in Ia vijf-
zend toeristen en het zijn er
jaar ongetwijfeld veel
er. Inderdaad te veel van
goede en in het hoofd-
atsje Fira zal het niet an-
s zijn: het toerisme op San-
r ni loopt een beetje uit de
1 id"
een woordvoerster van
officiële Griekse toeristen-
eau! de EOT, moet tot haar
te spijt bekennen dat de
,'ds groter wordende stroom
risten het werk er niet leu-
op maakt. „Het is de wil
mmm Athene
paar uur op het kantoor
H kapitein Dacoronias geeft
indruk van de moeilijkhe-
die toeristen kunnen ver-
:hten. Kunnen, want wie
geregeld kan krijgen, ten
iste een onderkomen be-
Dhtigt. geld over heeft voor
•oorziene gebeurtenissen en
r tijd én geduld beschikt,
ft weinig of niets te mer-
i van de problemen en pro-
ïmpjes, waaraan anderen
i goed kunnen bezeren.
varingen
wijl buiten, op een van de
ille straatjes van Ia, twee
r volwassen heren elkaar
end het bezit van een ezel-
oetwisten („Ik had het ezel-
het éérst!") schuifelt een
agje Duitse jongen met rug-
zak het kantoor van de kapi
tein binnen. Hij mompelt een
uitvoerige wens, met het ge
zicht van iemand die op grond
van ervaringen rekent op een
nieuwe teleurstelling. Nadat
hij op verzoek van de kapitein
zijn wens op luidere toon heeft
uitgesproken: „Een kamer, sir,
gewoon een niet te dure ka
mer, sir, weet u die voor me9",
krijgt hij zijn teleurstelling. Hij
schuifelt onaangedaan weg,
zoals later andere toeristen in
het gewoel van de duizenden
toeristen ondergaan. Nooit zul
je te weten komen waar ze die
éne nacht verbleven.
Zeker, een onderkomen is te
vinden, wanneer men bereid
is duizend drachme (ruim der
tig gulden) of méér per over
nachting te betalen. Tenzij
men boft en een goedkopere
hotelkamer kan vinden die
nét vrij komt. Of, wanneer
men tevoren alles regelt. Maar
de vakantieganger die op goed
geluk Santorini bezoekt, zal
voor onprettige verrassingen
komen te staan, zeker in het
hoogseizoen.
Vulkaan
Santorini werd een jaar of tien
geleden pas goed door het toe
risme ontdekt. Kapitein Daco
ronias weet het zich te herin
neren: „Er kwamen nogal wat
jonge echtparen die-hun hu^
welijksreis naar Santorini
maakten. Dat was in het be
gin. daarna kwamen de grote
groepen. Dat Santorini de top
is van een verzonken vulkaan,
Die nadelen hebben te maken
met de ligging van de meeste
plaatsen op het eiland. Vanuit
zee bieden Ia en Fira een
schitterende aanblik; Ia ligt
tientallen meters hoog op rood
vulkanisch gesteente, met wit
te huizen die scherp afsteken
tegen de diepblauwe hemel.
Fira biedt een soortgelijk
schouwspel. Maar de grote fer-
ryboten kunnen niet ankeren
in het haventje van Ia, waar
door de toeristen en hun baga
ge met kleinere bootjes aan
land moeten worden gebracht.
Wie dat niet weet of dom
weg geen kans meer krijgt in
die meute, in de buik van het
schip en doorvaart naar
Fira. komt gemakkelijker aan
land. waar bussen klaar staan
en vele taxi's. Maar de toerist
die in Ia wilde zijn, loopt een
vertraging van uren op en zal
zijn aangewezen op de bussen
of de taxi's die naar Fira gaan.
Misverstanden
Op zichzelf hoeft dat geen be
lemmering te zijn. Maar mis
verstanden door gebrek aan
kennis van de taal ontstaan al
heel gemakkelijk. Daar komt
bij. dat de Griekse eilandbe
woner wat gemakkelijk naar
de dag van morgen verwijst,
soms moe is van die verwenste
toeristen die zijn taal niet spre
ken en toch blijven doorzeu
ren en dat het eiland meer
toeristen te verwerken krijgt
dan het aankan.
Dat kan leiden tot taferelen
die achteraf wel smakelijk zijn
na te vertellen, maar op het
moment zelf het beest in de
mens te zien geven. Zoals die
nacht.
We zouden iemand van de
boot halen. Ja gewoon, mor
genmiddag om zes uur. „Dus
inwoners
tot morgen, hè? Ja. tot mor
gen" Maar die volgende dag
zou er om zes uur helemaal
geen boot komen Nergens
vandaan ook. en helemaal niet
uit Athene, de hele dag niet.
Morgen wél. Om zes uur. Na
vraag en navraag in die hit
te tot in het kantoor van de
havenpolitie. „O ja zeker, na
tuurlijk komen er vandaag uit
Athene boten aan. Twee. Een
om twaalf uur en een om één
uur. 's Nachts".
Nu, iets ging er goed: de boot
van twaalf uur bevatte de ver
wachte reiziger, die over de
reis geen negen uur had ge
daan. maar zeventien uur. „Ja.
het viel al zo op dat, na een
uur vertraging bij het vertrek,
zo veel haventjes van andere
eilanden werden opgezocht".
Om half vier 's nachts waren
we nóg in Fira. met nog zo'n
paar honderd andere toeristen,
van wie enkelen het voor ge
zien verklaarden en op de
stoep een bedje gingen sprei
den. Kinderen gingen voetbal
len en vonden het allemaal
prachtig. Pa en ma in wan
hoop. „Meneer, wat hebt ei
genlijk voor die taxi betaald9
O' Minder dan de helft? Dank
u!"
Wie in Fira zelf kon blijven,
was gelukkig af; de honderden
overigen werden in de loop
van de nacht verspreid door
de spaarzame taxi's die bleven
r^den. Daar stortte de meute
zich als honden op en de ge
ringste vorm van beleefdheid
werd een lachertje.
Traditional
Zoals al eerder gemeld, knapt
de Griekse Nationale Organi-
Uk* nederzetting
- Amoudi; 254
traptreden
hoger
ligt la.
satie voor Toerisme oude huis
jes op in gebieden die voor het
toerisme aantrekkelijk zijn. Ze
worden licht gemeubileerd en
zodanig ingericht, dat de ge
bruiker nauwelijks meer hoeft
mee te nemen dan de eigen
tandenborstel. We troffen er
aan. onder meer: koelkast,
keukengerief. een opgemaakt
bed en een douche met toilet.
Voor Griekse maatstaven ze
ker geheel compleet.
Ons huisje lag pal aan zee, (zie
nog even het onderdeel trap
pen op en af, voor de bood
schappen) aan de baai Amou
di. met een kleine nederzet
ting van vissershuisjes, waar
van een het onze was. Het zou
voor drie personen geschikt
moeten zijn, maar dit huisje
was het niet, al stonden er drie
bedden. De slaapkamer vorm
de een open onderdeel van het
huis. een soort halve vliering
met spijlen ter afscheiding, per
trap te bereiken. Ook de keu
ken was niet meer dan een in
het vertrek aangebrachte
kookgelegenheid met koelkast.
Een gast erbij betekende een
dermate grote aanslag op ie
ders persoonlijke vrijheid, dat
werd besloten tot de huur van
een tweede onderkomen.
Prijzig werd deze vakantie dus
wel, te meer omdat de prijsop
gave van de huur vooraf niet
klopte met de werkelijkheid
Achteraf werden bedragen ge-
rekend voor service (die niet
werd verleend), belasting en
zegel, waardoor de huur per
dag acht gulden hoger werd
Hiervoor had gewaarschuwd
moeten worden, zekér omdat
de Griekse Nationale Organi
satie voor Toerisme duidelijk
aankondigt „Prijs per nacht"
en er verder het zwijgen toe
doet. Een Nederlandse buur
klaagde over gebrekkige in
ventaris (vorige huurder had
en ander gebroken of
meegenomen en niets
door de verhuurder in orde
gemaakt) en over de ene ka
mer. hoewel er twee waren
beloofd Commentaar ver
huurder: „Ja. maar dat huis
ook zó groot waarop
de Nederlander, met vrouw en
kinderen, retourneerde „On
zin. een kamer is een afgeslo
ten ruimte, ook in het Grieks".
De Griekse dorpelingen zijn
niet bijster te spreken over
deze heropbouw van de „tradi
tional settlements", zoals de
Griekse regering de opgeknap
te huisjes noemt „Je wordt zo
wat gedwongen je huisje voor
tien jaar af tc staan en je
wordt er nauwelijks voor be
taald De EOT steekt bnna al
les in eigen broekzak" De me-
mng van de dorpelingen is
vermoedelijk niet helemaal se
rieus te nemen, omdat de
Griekse regering nog maar
moet zien of deze aanpak
winstgevend is en de dorpe
ling nauwelijks inzicht heeft
in de kosten die de regering
vooraf moet maken.
De toerist zou aan een derge
lijke mening verder lak kun
nen hebben, maar omdat hij
door de oorspronkelijke bevol
king toch als een soort bezetter
wordt beschouwd, voelt hij
zich wat opgelaten. Hij heeft,
bijvoorbeeld, een betere wa
tervoorziening dan de dorpe
lingen zelf, die komen vragen
of zij hun emmertjes mogen
komen vullen, waardoor com
plicaties ontstaan.
Herinneringen
Toch blijft Santorini even
Grieks als het vasteland en de
overige eilanden. De zon gaat
even schitterend onder als el
ders. de zee is blauw en goed
en zonder een spoor van ver
vuiling en zélfs op dit eiland
zijn nog eenzame plekjes op te
sporen Herinneringen aan
momenten waarop ook de
Griek van Santorini zijn aan
geboren gastvrijheid manifes
teerde. de avonden aan zee. de
tochtjes per boot. uiteindelijk
kan de vraag: „En9 Fijne va
kantie gehad9" toch met ja
worden beantwoord. Zij het
aarzelend. Maar of we zullen
terugkeren; nee. dat nou weer
net niet.
FRITS BROMBERG
Marmaris. een van de schilderachtige kustplaatsjes aan de Turkse Rivièra
Ook Turkije, waar zoveel van onze buitenlandse werk
nemers vandaan komen, is opgenomen in het toeristi
sche circuit. Voor het eerst publiceert Arke Reizen dit
jaar zelf een speciaal gidsje, gewijd aan vakantie in het
land van Kemal Ataturk.
Holland International laat geregeld chartervliegtuigen koers
zetten naar Izmir en biedt ook arrangementen aan in Kusa-
dasi, de bekende cruisehaven, niet ver van de archeologische
wonderwereld van Ephesus Ook rondreizen en zeilvakanties
aan de Turkse Rivièra staan op het programma.
Hotelplan vliegt de jeugd van Club Èscolette naar Kusadasi.
waar zij zeilboten kan bemannen en de NBBS brengt ook
passagiers naar Turkije. Istanbul is de bestemming voor me
nige stedenreis.
Reisorganisatie Anadolu Aktief Reizen te Rotterdam noemt
zich echter de Turkije-specialist met een aantal passagiers
van 2 800. Daarmee zou directeur R. Selahiye vijftig procent
van deze markt voor kant-en-klaar-reizen in handen heb
ben Het gaat dus nog om betrekkelijk kleine aantallen
Wel verwacht men een stimulans van het feit, dan de ANVR
pas een congres heeft gehouden in Istanbul, de stad waar de
meeste toeristen hun drabbige, Turkse koffie drinken In
haar nieuwe boek „Vluchten" heeft Ethel Portnoy pas een
interessant hoofdstuk gewijd aan heden en verleden van het
oude Constantinopel
(ADVERTENTIE)
REl/BUftO
OOEZR/TRRRT
30 LEIOEf),
li EL. 07I-I3394ll
