„Vereniging
staat of valt met
goede leiding"
t
&üdóQ Gouiant
VOORZITSTER WIL MANSVELD-DIEBEN:
Dames Gymnastiek- en
Atletiekvereniging Brunhilde
bestaat vijfenzeventig jaar
SPORT LEIDEN
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1985 PAGINA 14
WASSENAAR/LEIDEN
In 1910 werd de Dames
Gymnastiek- en Atletiek
Vereniging „Brunhilde"
opgericht. Twee jaar later
werd Wil Dieben geboren
en weer drie jaar verder
was Wil Dieben officieel
lid van de vandaag exact
vijfenzeventig jaar be
staande damesclub. Het
feit dat eerder genoemde
Wil Mansveld-Dieben zich
nu niet alleen zeventig
jaar Brunhilde-lid mag
noemen, maar daarbij ook
nog eens vijfentwintig jaar
voorzitster (eigenlijk „pre
sidente") van de nu 250
leden tellende vereniging
is, zou met recht van spre
ken opmerkelijk kunnen
worden genoemd. Een
niet ingewijde zou er zelfs
toe kunnen overgaan Wil
Mansveld-Dieben de ere
titel „Moeder van Brun
hilde" te verstrekken.
Maar, pas op. Die titel is
binnen de vereniging dus
al lang vergeven. En: met
de volledige goedkeuring
en medewerking van de
huidige voorzitster. Niet
zo vreemd, natuurlijk. De
titel ging immers eerder
naar de vrouw die Brun
hilde nu vijfenzeventig
jaar geleden (mede) op
richtte. Om de voorzitters
hamer vervolgens maar
liefst vijftig jaar te hante
ren. De naam van dit
unieke bestuurslid? Marie
Dieben-Kohings. Familie
wellicht? Inderdaad: het
betreft hier de moeder
van de huidige eerste
vrouwe van Brunhilde...
Legendarisch
Wil Mansveld-Dieben zou
zich. gezien de bestaande fami
liebanden. in ieder geval dan
als „Dochter van Brunhilde"
kunnen opwerpen. Maar ook
daar voelt zij helemaal niets
voor. In het midden latend
welke plaats zij dan wel zou
innemen op de (fictieve) Brun-
hilde-ladder, wijst zij de twee
de positie zonder aarzelen toe
aan „Juf" Steffelaar. Een al
even legendarische figuur als
haar moeder èn een even be
langrijke. „Een gymnastiek
vereniging staat of valt met de
leiding", eert zij de enige jaren
terug overleden „Juf". Om
dan niet voor het laatst te stel
len dat de combinatie voorzit
ster/leidster een club kan ma
ken, maar ook breken. „Ik ben
ervan overtuigd dat Brunhilde
in de tijd van mijn moeder en
van „Juf" Steffelaar juist door
die combinatie zo groot is ge
worden. Overige bestuursle
den kunnen nog zo goed func
tioneren, de leden kunnen nog
zo enthousiast zijn, als het ge
zicht van de club, naar binnen
en naar buiten toe niet aan
slaat, zakt de zaak toch in el
kaar. Goede leiding is het be
houd van een club".
De combinatie voorzitster-
/leidster wordt door Wil
Mansveld-Dieben nog altijd als
belangrijk gezien. Maar,
beaamt zij, het bepaalt toch
minder het gezicht van de ver
eniging dan vroeger. Het feit
dat Leiden de laatste tientallen
jaren van een aantal nieuwe
grote woonwijken is voorzien,
wordt door haar als de voor
naamste oorzaak van die ont
wikkeling gezien. „Voordat in
Leiden zo werd gebouwd, ga
ven alle clubs les in de zaal
aan de Pieterskerkgracht. Dat
betekende dat je als vereni
ging maar een les tegelijk had
en dat een leidster dus alle le
den onder haar hoede had. Te
genwoordig is dat heel anders.
De verenigingen zijn naar de
leden toegetrokken, benutten
nu elk zaaltje dat in een wijk
te vinden is, waardoor clubs
het met een leider of leidster
al lang niet meer redden.
Brunhilde heeft er nu bijvoor
beeld zes. Op zich niet erg,
maar de tijd dat één leidster
gezichtsbepalend was is na
tuurlijk wel voorbij".
„Minder kundig"
„Minder kundige leiding"
vormde vijfenzeventig jaar ge
leden overigens de reden van
de oprichting van Brunhilde..
De vereniging werd immers
door Marie Dieben-Konings en
zus Truida op poten gezet, om
dat het de dames-afdeling van
de gymnastiekvereniging Her
cules volgens beide dames aan
goede leiding ontbrak. Zo
blijkt tenminste uit het door
de oprichtster zelf, tex gele
genheid van het vijfentwintig
jarig bestaan geschreven histo
risch overzicht. Dat vervolgt
met: „Toen dan ook m'n zuster
en ik middelbaar gymnastiek
gingen studeren besloten wij
na afloop van onze studie een
op zichzelf staande damesvere
niging opo te richten. In janu
ari 1910 kwam in de gymzaal
van de meisjes HBS dan ook
een twaalftal dames bijeen en
werd de eerste les gegeven".
Op woensdag 2 februari 1910
werd de vereniging vervol
gens officieel opgericht. Om
dat een der leraressen van de
meisjesschool aan de Bree-
straat had verzocht de vereni
ging in geen geval „Aspasia"
te noemen (ze had daarvoor
een te slechte naam...) werd
het uiteindelijk Brunhilde.
Een vrouw die, zo werd later
ontdekt, nu ook niet bepaald
een brandschone reputatie ge
noot, maar toen was het
kwaad al geschied. Afgezien
daarvan: de echte Brunhilde
had in haar tijd heel verdien
stelijk speer geworpen, dus
qua sportiviteit zat het alle
maal wel goed!
Gymnastiek was in 1910 zo on
geveer de enige sport die door
vrouwen werd beoefend. Veel
tegenwerking ondervond de
nieuwe vereniging dan ook
niet, zo vermeldt het verslag.
Waarna Marie Dieben-Ko
nings in dagboek-vorm uitlegt:
„Maar laat ik u zeggen dat wij
zoveel mogelijk rekening hiel
den met ieders wensen. Men
wilde de dames niet hoof* zien
zwaaien aan de brug, zweef-
houdingen waren ook uit den
boze..."
Hoewel de dames de zeden dus
overduidelijk ontzagen, werd
incidenteel ook uit de band ge
sprongen. Op die Eindhovensef
atletiekbaan, in 1916 bijvoor
beeld. Het was een feestdag en
de meisjes van Brunhilde wa
ren uitgenodigd om dat feest
mede luister bij te zetten. De
meisjes wilden daartoe, voor
het eerst in publiek, hoog
springen, maar werden daarbij
nogal gehinderd door de in die
tijd gebruikelijke, lange plooi
rokken. Na overleg met de
leidster die de bereikte 1.25
meter nu ook niet direct als
absoluut hoogtepunt zag
werd besloten het zonder rok
ken te proberen. Vlak voor de
sprong gingen vervolgens de
rokken uit om ze, direct na de
landing, weer fluks aan te
trekken. Het publiek reageer
de licht geschokt maar genoot
zéér en Brunhilde trok met
een fraaie beker huiswaarts.
Atletiek
Wil Mansveld-Dieben over de,
ook in de naam van Brunhilde
terug te vinden „vermenging"
van gymnastiek en atletiek:
„Het was in die tijd gebruike
lijk dat gymnastiekverenigin
gen ook aan atletiek deden.
Brunhilde was dus geen uit
zondering. We hadden in de
jaren twintig en dertig zelfs
een heel sterke atletiekafde-
ling, leverden in 1928 drie at
letes voor de Olympische Spe
len. Na de oorlog werd dat al
lemaal veel minder. Toen
kreeg je echte atletiekvereni
gingen en werd ook de over
koepelende Atletiek Unie op
gericht. Tot op dat moment
hoorde atletiek gewoon bij de
gymnastiekbond".
Er is na de oorlog trouwens
meer veranderd. In de loop
der jaren is bijvoorbeeld de
band tussen leden en vereni
ging aanzienlijk minder stevig
geworden. „Ik ben er vast van
overtuigd", zo typeert de hui
dige voorzitster de situatie,
„dat er op dit moment ouders
zijn van jeugdleden die pas na
heel hard denken weten dat
hun kind lid is van Brunhilde.
Het gebeurt tegenwoordig
steeds meer dat mensen, kin
deren gewoon lid worden van
de vereniging die toevallig op
de voor hun geschikte dag de
zaal in de wijk heeft gehuurd.
En dat vind je terug in de ver
enigingsband. Ook al omdat
vérenigingswerk steeds vaker
als een soort aangenomen
werk wordt gezien. Zo van, ik
betaal jou om mij een uur lang
bezig te houden".
Hetgeen niet impliceert dat
het vroeger allemaal maar
koek en ei was. Liet immers
de „Moeder van Brunhilde" in
1935 niet al zeer kritische
woorden uit haar pen vloeien?
„Een groot verschil is er ech
ter in het verenigingsleven
van vroeger en thans (1935).
De ouders van de leden leef
den vroeger veel intenser met
ons mee. Allen hielpen bij
voorbeeld om een uitvoering
te doen slagen".
Uitvoeringen die tegenwoor
dig zelfs niet meer door Brun
hilde worden gegeven. Ook
het vijfenzeventig-jarig jubile
um zal het zonder moeten
doen. Wil Mansveld-Dieben:
„We durven het al langer niet
meer aan om iets dergelijks te
organiseren. Het is ook bijna
ondoenlijk geworden om een
uitvoering te geven. De kosten
zijn heel erg hoog geworden,
daarbij hebben de meisjes te
genwoordig zoveel andere din
gen om handen. Vroeger oe
fenden we zelfs thuis om maar
zo goed mogelijk voor de dag
te komen. Dat zie je nu dus
niet meer."
Ontmoeting
Behalve de uitvoering (in 1960
werd de laatste gegeven) zal
ook de nog meer traditioneel
te noemen receptie in het jubi
leumbeeld ontbreken. Wil
Mansveld-Dieben: „Het be
stuur zag daar niet zoveel in,
wilde het geld op een andere,
ons meer aansprekende ma
nier besteden". Dat „meer
aansprekende" denkt Brunhil
de niet ten onrechte te hebben
gevonden in de organisatie
van een wedstrijd waarvoor
alle Leidse gymnastiekvereni
gingen zijn uitgenodigd. Een
unieke ontmoeting, ook al om
dat ook de Leidse turnwereld
de in deze tak van sport ge
bruikelijke opdeling kent in
Het bestuur van
Brunhilde ten
tijde van het
vijfentwintig
jarig jubileum, in
1935. Zittend,
van links naar
rechts: de
„Moeder van
Brunhilde".
Marie Dieben-
Konings, An Snel
en de huidige
voorzitster (toen
nog) Wil Dieben.
Staand:„Juf"
Steffelaar (links)
en Rie Briejer.
christelijke, katholieke en on
afhankelijke clubs. Wil Mans
veld-Dieben geniet bij voor
baat van de gedachte dat het
„haar" (overigens onafhanke
lijke) Brunhilde zal gelukken
de acht Leidse clubs op 26 ok- i
tober bijeen te krijgen. En
daar ziet het op dit moment
wel naar uit. „De confessionele
verenigingen hebben zich al
bereid verklaard mee te doen. j
Dus ik heb er alle vertrouwen
in".
Met dat evenement zou Brun
hilde en passant toch weer de
van oudsher gegroeide voorlo-
persrol bevestigen. Zo werd
het in die tijd gloednieuwe sy-
steem „Niels Bukh" ooit door j
„Juf" Steffelaar in Skandina-
vië bekeken en in Nederland j
geïntroduceerd en was Brun
hilde ook een van de eerste I
clubs die zich met jazz-gym-
nastiek ging bezighouden.
„Wat dat betreft zou deze eer
ste wedstrijd voor alle Leidse
clubs wel in de verenigingslijn
passen", stelt Wil Mansveld-
Dieben tevreden vast. „Al is
het beslist niet zo dat dat eve
nement slechts ter meerdere
eer en glorie van Brunhilde I
wordt georganiseerd".
Een opmerking die niet als
een verrassing komt.
Van de dochter van de moeder
van de Leidse gymnastiek I
mocht ook geen andere opstel- I
ling worden verwacht...
GERT-JAN ONVLEE
Voorstel
Wij van Hutspo(r)t zijn blij
dat Bettine Vriesekoop uit
eindelijk toch niet is inge
gaan op het voorstel om tij
dens de Top-Twaalf in .een
met Olympische ringen ge
tooid Amsterdam 1992"
shirt te verschijnen. Als
Amsterdam dan zo nodig re
clame wil maken voor die in
'92 te houden Olympische
Spelen, moeten ze Anton
Geesink maar in een t-shirt
met opdruk naar Barcelona
sturen. Meer rug voor min
der geld; in een tijd waarin
op de kleintjes moet worden
geleteen voorstel dat het
overwegen waard is, dunkt
ons. Maar dit terzijde.
Wat de redactie van deze
rubriek zich echter afvraagt
is van wie dat „Amsterdam
se" voorstel nu werkelijk af
komstig was. We bedoelen
maar: Bettine met zo'n shirt
in actie laten komen in een
stad die zelf in 1992 als
Olympische Stad te boek wil
staan, dat is vragen om pro
blemen met het publiek.
Vragen om nog een tegen
stander, terwijl Bettine aan
die elf achter de tafel haar
handen al vol zal hebben.
Het wil er bij ons niet in dat
dit onzalige plan inderdaad
in de hoofden van Mokumse
gemeentebestuurderen is
ontsproten. Wij denken eer
der in een andere richting.
Want: er mag dan aan alle
kanten zijn gesteld dat het
weer „goed" is tussen Bak
ker, Vriesekoop, Vlieg en
Bond: wij geloven daar niets
Onder redactie van Gert-Jan Onvlee en Willem Spierdijk
i V:"\ - T
Play Off
Gezellig...
In het vernieuwde basket
balmaandblad Play Off
schrijft Hans van Velde over
het kerstuitstapje van Elhiex
Leiden naar Parijs. De Leid
se ploeg onthaalde daar de
Franse nationale ploeg op
een nederlaag. Erg aardig is
de door Van der Velde ge
vonden kop in één van de
Franse kranten: „L'equipe
nationale est tombé sur un
Beek". De Franse nationale
Voetbal...
ploeg is dus „op z'n bek"ge
gaan.
Of laat onze kennis van de
Franse taal ons nu in de
steek?
Play off (2)
Afgelopen zondag rekenden
de Leidse basketballers ook
af met de Nederlandse na
tionale ploeg. Ook over
Oranje treffen we in Play
Öff een beschouwing aan.
De rubriek Hades en Co:
„Behoudens een uitschieter
van de nationale herenselec
tie in België en Frankrijk en
een figurantenrol in de
eindfasen van de Europa
Cup voor Nashua en Parker,
waarmee iedereen zich lek
ker maakte, is Nederland
weer in de Dorpsstraat of
met een beetje chauvinisme
op De Brink van Ons Dorp
beland".
Het staat er wat krom. maar
het gegeven is duidelijk.
Het feit dat een in wezen
zonder Amerikanen spelend
Leiden inderdaad nauwe
lijks problemen kent met
het nationale team. geeft
een ieder ernstig te denken.
Behalve de druk „doorver-
jongende" bondscoach He-
ger, natuurlijk.
Gezellig
Zaalhandbal is gezelliger
dan je denkt.
Althans: als je tegen de da
mes van Odin speelt.
Neem nu EU ie Hoek. van
het Voorhoutse Plantenhoek
Foreholte.
Zelden werd zij met mèer
liefde aan een cirkel ont
vangen.
Echt, zaalhandbal is gezelli
ger dan je denkt...
Proficiat
Uit het Esveetje, geelzwart
weekblad van de S(port)
V(erèniging) Voorschoten:
Proficiat (2). De heer B.
Dijkman, hoofd van de ds.
Fortgensschool, oud-za ter-
dagvoetballer van Rouw
koop en trouw donateur van
sv Voorschotenviert a.s.
vrijdag (was: gisteren, red.)
het heuglijke feit dat hij 25
jaar geleden hoofd werd van
eerder genoemde school, als
opvolger van de heer G. van
de Schinkel, eveneens dona
teur van de SV.
Onze hartelijke gelukwen
sen!!"
Het is duidelijk: zaterdag-
voetbalvereniging SV Voor
schoten heerst op de Voor-
schotense scholenmarkt.
En gezien het feit dat de
jeugd zeker id een toekomst
met minder jeugd de toe
komst zal hebben is dat ge
geven inderdaad een harte
lijke felicitatie waard.
Voetbal
Op het moment van schrij
ven (een „zaterdagpagina
wordt wel eens eerder dan
op vrijdag gemaakt, van
daar) ziet het er naar uit dat
er dit weekeinde weer
wordt gevoetbald. De ver
lengde winterstop is dan
weer voltooid verleden tijd.
En hoe zeer Wij van Hul-
spo(r)t de sneeuw ook be
minnen zie de rubriek
van vorige week wij be
seffen dat anderen er wel
eens anders over zouden
kunnen denken.
Vandaar deze fotografische
tegemoetkoming. Van het
besneeuwde Nieuw Zuid
naar een (op archief en stijl
vol) scorende Aandewiel.
Om maar even aan te geven
wat we al die winterse we
ken allemaal wel niet heb
ben gemist...
