hale
frof. W. Goddijn:
fohannes Paulus II
rieef t de eenheid
de Kerk gered
J'
ZATERDAG 26 JANUARI 1985
mijn beurt zeg Ik u:'\ zo richt Jezus zich in het Mattheus-
..ïgelie tot de visser Simon Bar Jona, „Gij zijt Petrus; en op
ze steenrots zal Ik mijn kerk bouwen en de poorten der hel
Ven haar niet overweldigen". Van 11 tot 15 mei brengt
frus' opvolger Johannes Paulus II een bezoek aan
<derland. Bisschop van Rome en gezagvol voorzitter van
bisschoppencollege, is het volgens de rooms-katholieke
*3r zijn speciale taak de Kerk bijeen te houden; haar te
uZL&raren in eenheid van belijden en leven. Hij is ook de
iS jSste bestuurder en leraar van de Kerk en aan hem komt
?cZ™\ recht toe nieuwe bisschoppen te benoemen. Over de
5,t,7adjt'e van de Paus en de invulling van het pausschap door
ubt°»annnes ^au^us tl drie artikelen, waarin achtereenvolgens
"te si ui het woord komen de progressief-katholieke
'g'i wiaisdienstsocioloogprof. dr. Walter Goddijn, de orthodox-
zenuwarts dr. A. E. M. van der Does de Willebois
rdij de voorzitter van de Gereformeerde Synode dr. H. J.
juwenhoven. Vandaag Walter Goddijn: „Door een
■vMiVmchtige herbevestiging van het rooms-katholieke geloof,
Vf deze paus het dreigende gevaar van een uiteenspatten
veelvormigheid kunnen bezweren".
uitstekeni
vierkant
boven gt
£3 tl
I. Wc
mo»
enhuis (bt
c. v -gas i
:erlngkGHORST Een knappe bun-
dij ow aan de St. Josephstraat in
>em 72 t midden-Brabantse Haghorst.
^ap op naar de studeerzolder,
^ar stapeltjes Vrij Nederland en
itholiek Nieuwsblad op één hoop
n geveegd. Achter een van de
se monumentale bureaus zetelt
dr. Walter Goddijn. Gods-
istsocioloog, franciscaan, voor-
ieii 14 .<ker van de kerkelijke vernieu-
beweging in de jaren zestig
iventig en thans secretaris van
loyaal-kritische" Mariënburg-
Een man kortom die in ker-
;e kringen niet als een ja-
;ker te boek staat. Des te ver-
tnder is het enthousiasme
irmee Walter Goddijn twee uur
tussen alle kritische geluiden
>r. de loftrompet over Johannes
T^.oodjus ij steekt. „Vraag de direc-
<eringT Van welk groot bedrijf dan ook
een beoordeling van deze
°em 72 1S" roept hij op een goed mo-
2M521|nt uit, „en hij zal je vertellen dat
^4*ipaus het voortreffelijk doet. De
rk kan zich in deze tijd geen be-
e leider wensen".
"lKerk als bedrijf? „Een multina-
5oPa'f°rmiJleert de socioloog on-
CTlornmerd. „Met vestigingen in
kamer I van de 233 landen. En 900 mil-
n aangesloten gelovigen, zo'n
•bouwdePtig procent van de wereldbe-
7e vertking. Een gigantische organisa-
kamers,: dus, die bovendien opereert
{9btoiJfiuit een soevereine wereldlijke
er ell Vaticaanstad, met ambassades
;r heel de wereld. Om aan zo'n
ooa'tnmoet leiding te kunnen geven,
(erinQdan in een crisis-tijd als de onze,
et je nogal wat kwaliteiten in
loem 72 is hebben. Johannes Paulus II
l5 gehikt over die kwaliteiten. Hij
^j^freert vanuit een duidelijke vi-
volgt een consequent beleid en
aalt een buitengewoon grote per-
^niijifp kracht uit. Presidenten
Jimmy Carter of Ronald
igan verbleken tot nietige man-
ftatjes naast deze paus! Dus wat wil-
■oortiïlH we a^s katholieke kerk nog
jebouwVr? In Nederland slagen sommi-
L er natuurlijk toch weer in een
r zwakkere kanten op te sporen
te klagen dat de paus niet vol-
ïkt is. Gezeur, zeg ik je".
erwarde situatie
kering
rd,I liter Goddijn, organisator van
72 j omstreden Pastoraal Concilie in
(19681970) en
tijd wel smalend aangeduid
de „paus van Nederland", heeft
p progressieve geloofsoriëntatie
)RP afgelopen tijd bepaald niet afge-
reef 2 akt. Voor alle zekerheid aan de
modem|d gevoeld over zijn huidige op-
Utert«/nt'nSen ter zake herhaalt hij
c.v-gd"tuit dat „de argumentatie in de
royaiejychek Humanae Vitae niet
;t". De katholieke leer „dient
divefiftte te laten voor het gebruik
fi voorbehoedmiddelen en in
moet abortus mogelijk
Het priesterschap „moet in
lalde situaties ook voor gehuw-
nannen open staan". De eman
atie van de vrouw, om maar een
ïer hangijzer te noemen, dient
binnen de Kerk krachtig te
Jen ondersteund. En het ver-
voor gescheiden mensen om de
f259.a*haristie te vieren, karakteri-
terlnj!rt hij ronduit als „pastoraal mis-
•dlj dig". De benoeming van ortho-
o«m 72 Kc bisschoppen als Simonis, Bar
Bomers tenslotte noemt hij
„kerkrechtelijk geoorloofd, maar
qua stijl onevangelisch".
Over de positie van pater Goddijn
binnen de katholieke richtingen
strijd dus geen misverstanden.
Waarom dan toch zo enthousiast
begon", roept hij in herinnering,
„bevond de Kerk zich in een heel
verwarde situatie. Die verwarring
heeft de huidige paus zo niet beëin
digd dan toch zeer doeltreffend be
streden. Door een krachtige herbe
vestiging van het traditionele
rooms-katholieke geloof heeft Jo
hannes Paulus het dreigende ge
vaar van een uiteenspatten in veel
vormigheid kunnen bezweren. Ook
al vind je zijn visie op de geloofs-
en zedenleer te conservatief die
verdienste kun je hem moeilijk
ontzeggen. Want veelvormigheid is
een mooi ideaal, maar als die zo ver
wordt doorgedreven dat de Kerk
als instituut uit elkaar valt, ben je
ook als vooruitstrevend gelovige je
doel voorbij geschoten".
De situatie in 1978. De concilieva
ders van Vaticanum II hadden de
katholieke leer aan de moderne tijd
willen aanpassen. Onbedoeld ge
volg hiervan was echter geweest
een drastisch inboeten aan eendui
digheid. De ene theoloog benadruk
te de mogelijkheden die het conci
lie voor vernieuwing had gescha
pen, de andere onderstreepte juist
dat de oude waarheden niet waren
afgeschaft. De ene bisschop stimu
leerde liturgische vernieuwing, de
andere remde haar sterk af. De
„gewone" gelovigen waren wel ge
dwongen een eigen, subjectieve,
keus te maken uit een steeds bre
der wordend aanbod aan „geloofs-
mogelijkheden". Paus Paulus VI,
opvolger van de concilie-paus Jo
hannes XXIII, versterkte de zo
ontstane onrust eerder dan dat hij
er een eind aan maakte. Orthodox
in de zedenleer, zoals bleek in zijn
encycliek Humanae Vitae, toonde
hij zich in andere opzichten erg
veranderingsgezind. Prof. Goddijn:
„Onder Paulus VI zijn er in de cu
rie meer veranderingen aange
bracht dan in de vierhonderd jaar
vóór zijn pontificaat. En als de cu
rie hem niet in bescherming had
genomen en hem voor een zo radi
cale beleidswijziging had behoed,
was onder zijn pontificaat het celi
baat afgeschaft. Daar heb ik bewij
zen voor".
Voeg bij deze binnenkerkelijke be-
stuursproblemen de levensbeschou
welijke verwarring in de westelijke
wereld, de sterk afgenomen gods
dienstige betrokkenheid en er ont
staat een onmiskenbaar crisisbeeld.
Prof. Goddijn: „Daarvan was het
kardinaalscollege dat na de dood
van Paulus VI bijeenkwam om een
nieuwe paus te kiezen zich ook be-
1 SCE!
wust. Toen vervolgens Johannes
Paulus I binnen het jaar overleed,
was het helemaal duidelijk dat er
een krachtige figuur moest komen
om orde op zaken te stellen. Met
dat oogmerk js Karol Wojtyla geko
zen en dat is het karwei dat hij wil
klaren: de katholieke kerk moet
haar gelederen weer sluiten".
„Restauratie"
Critici benoemen deze beleidskeuze
vaak met de negatief geladen term
„restauratie". Socioloog Goddijn
benadrukt echter dat er bestuurlijk
gezien geen alternatief was en is,
indien men tenminste de Kerk als
instituut bijeen wil houden. „De
Kerk moet zich staande houden in
een wereld die wordt beheerst door
krachten waarop ze zelf geen vat
heeft en die haar soms ernstig lij
ken te bedreigen. Neem de secula
risatie, populair gezegd de toene
mende ongodsdienstigheid. De te
ruggang in het misbezoek vloeit
'voort uit een veranderde vrije
tijdsbesteding, waarbij de televisie
een doorslaggevende rol speelt. De
Kerk heeft daarop geen invloed. Zo
zijn er talloze ontwikkelingen die
op de Kerk afkomen en die ze al
leen maar als gegevenheden kan
accepteren. Tegen deze achter
grond heeft de paus zich van het
begin af aan op het standpunt ge
steld: laat ik me concentreren op
die factoren die ik wél kan beïn
vloeden. Laat ik eerst en vooral
binnen de Kerk orde op zaken stel
len".
Dat zo'n taakstelling een behou
dende koers vergt, is duidelijk. Wie
ordent, richt zich op behoud van de
grote lijnen. En de grote lijnen
worden aangereikt vanuit het ver
leden. Prof. Goddijn: „Bekijk je nu
het concrete beleid van deze paus,
dan kun je vaststellen dat hij drie
prioriteiten heeft vastgesteld. Ten
eerste: het herstel van het gezin en
in verband hiermee afwijzing van
echtscheiding, voorbehoedmidde
len, abortus, enzovoort. Ten twee
de: een duidelijke afbakening van
de priesterlijke taken ten opzichte
van die van de leken-gelovigen en
dus een vurig pleidooi voor roepin
gen tot priester of religieus. Ten
derde: het stimuleren, door cate
chese. van de kerkelijke betrok
kenheid van de jeugd".
Goddijn schat dat niet meer dan 20
tot 30 procent van zowel de gelovi
gen als de bisschoppen het met dit
beleid eens is en volgens hem reali
seert de paus zich dit terdege.
„Maar om de eenheid van de Kerk
te behouden moet de paus deze
prijs wel betalen. Het alternatief is
dat hij een veelvormigheid aan op
vattingen aanvaardt, die zozeer uit
de hand kan lopen dat de Kerk uit
elkaar valt. En de paus zal wel gek
zijn om de zaak uit elkaar te laten
vallen!".
Collegialiteit
Waarmee de vraag rijst naar de
verhouding tussen paus en bis
schoppen zoals die opnieuw werd
geformuleerd door het Tweede Va
ticaans Concilie. Een pauselijk be
leid dat indruist tegen de opvattin
gen van 70 procent van de bis
schoppen lijkt immers niet in over
eenstemming te brengen met de op
het concilie benadrukte „collegiali-
„Veelvormigheid is
mooi, maar als de Kerk
uit elkaar spat; ben je je
doel voorbijgeschoten".
teit" tusssen de bisschop van Rome
en de overige bisschoppen. Prof.
Goddijn: „Over die collcgialiteits-
gedachte bestaat veel onduidelijk
heid. Het Concilie heeft vastgesteld
dat de Kerk wordt geleid door het
college van bisschoppen met daarin
een bijzondere plaats voor de paus
als bisschop van Rome en als spil
van de Kerk. Maar hoe bijzonder is
„bijzonder"? Daarover is discussie
gaande. Twee interpretaties blijken
mogelijk. De eerste is dat de paus
altijd het laatste woord heeft en de
bisschoppen eenvoudig ge
zegd optreden als filiaalhouders
van Rome De tweede interpretatie
is dat de Kerk bestuurd dient te
worden door een bisschoppenver
gadering waarvan de paus voorzit
ter is, maar waar de beslissingen
worden genomen bij meerderheid
van stemmen. Een bisschoppensy
node met echte beslissingsbevoegd
heid dus De bisschoppensynode in
zijn huidige vorm is niet meer dan
een studiebijeenkomst die een vrij
blijvend advies uitbrengt Nu lijkt
het er op het eerste gezicht op dat
Johannes Paulus krachtig vast
houdt aan de eerste interpretatie en
zijn verantwoordelijkheden niet
met de andere bisschoppen wenst
te delen. Bij nader inzien echter
zijn er belangrijke aanwijzingen dat
de paus wel degelijk bereid is om
de verantwoordelijkheid van de
andere bisschoppen recht te doen.
Mijn opvatting is dan ook dat als de
bisschoppen dat werkelijk zouden
willen, de paus zich niet zou ver
zetten tegen een bisschoppensyno
de met besluitvormende bevoegd
heden. Dat het er niet van komt
wijt ik enerzijds aan het feit dat de
bisschoppen niet flink genoeg zijn
om deze zaak aan de orde te stellen
en anderzijds aan de krachtige per
soonlijkheid van Johannes Paulus".
Prof. Goddijn duikt in zijn archief
en diept een geschrift op waarin
kardinaal Carter van Toronto
wordt geciteerd, die vlak voor het
bezoek aan Canada waarschuwde:
„De kracht van de persoonlijkheid
van de paus zou opnieuw een vals
en overdreven zicht op het paus
schap kunnen versterken". Daar
door zou de gedachte bevorderd
kunnen worden, zo voegde de kar
dinaal er blijkens het artikel aan
toe. „dat de paus een soort super
bisschop is die staat tussen Goa en
ons, waardoor de andere bisschop
pen teruggebracht worden tot iets
meer dan filiaalhouders. Dat is
slechte theologie".
Walter Goddijn slaakt een zucht en
klaagt: „Deze Canadese kardinaal
heeft de moed dit in het openbaar
te zeggen. Andere bisschoppen den
ken hetzelfde maar durven er niet
mee voor de dag te komen. Van de
Nederlandse bisschoppen, een en
keling uitgezonderd, zul je zo'n ge
luid nooit horen. Terwijl het zo
goed zou zijn als ze dat wel zouden
doen en daarmee op een gezonde
manier de inhoud van het paus
schap ter discussie zouden stellen".
Stemrecht
Er komt nog een archiefstuk op ta
fel eveneens gewijd aan het bezoek
van de paus aan Canada Hier
wordt een Canadese bisschop ojJgc-
voerd die over het karakter van de
bisschoppensynode met de paus
van gedachten heeft gewisseld.
Deze prelaat zou de paus recht
streeks hebben gevraagd: waarom
hebben de bisschoppen niet nor
maal stemrecht0 Het geciteerde
antwoord van de paus: „Als de bis
schoppen dat willen, dan moeten ze
dat maar aan de orde stellen".
De bereidheid van Johannes Pau
lus om te luisteren naar een bis
schoppenconferentie. mits deze dui
delijk uitkomt voor haar mening,
bliikt volgens Goddijn ook uit het
debat rond de bevrijdingstheologie
van de Braziliaanse theoloog Leo
nardo Boff. „Toen de Braziliaanse
Echtemach:
drie stappen
vooruit en twee
achteruit".
bisschoppen eenmaal duidelijk had
den laten blijken dat ze in grote
meerderheid pal achter Boff ston
den, greep de paus in en gaf de
Congregatie voor de Geloofsleer
opdracht haar aanvankelijke ver
oordeling opnieuw in overweging
te nemen Ook in de kwesties rona
de theologen Sehillebeeckx en
Küng kun je zien dat de paus, als
het erop aankomt, toch de kant van
de bisschoppenconferentie kiest.
Sehillebeeckx heeft de steun van
de Nederlandse bisschoppen tot nu
toe behouden en is niet veroor-
heb-
wel
veroordeeld'
deeld De Duitse bisschoppen hi
ben KUng laten vallen en aie is
„Het hangt er dus maar vanaf", vat
Goddijn samen, „hoe de bisschop-
„Blijven de bisschoppen
timideafwachten. ja. dan
deelt de paus zelf de
lakens uit. Maar dat kun
je hèm dan niet verwijten"
pen zich ten opzichte van de paus
opstellen. Als ze duidelijk en eens
gezind aankoersen op een bisschop
pensynode met werkelijke zegeen
schap, wat ik ze niet genoegkan
aanbevelen, dan zal de paus zich
daartegen niet verzetten Blijven ze
timide afwachten, ja. dan deelt Jo
hannes Paulus zelf de lakens uit.
Maar dat kan je hèm dan niet ver
wijten".
En dat dat conservatieve lakens
zijn. vermag de secretaris van de
Mariënburggroep niet te deren0
„Ik ben een idealist, maar een idea
list met een realistische inslag. Ik
denk dat geleidelijke vooruitgang
veel meer vrucht draagt dan revo
lutie. Dat betekent dat je af en toe
stil moet blijven staan om te conso
lideren wal je hebt Pas op de
plaats maken of zelfs weer een
paar stappen terug doen. Je kunt
de ontwikkelingen in de Kerk ver
gelijken met de processie van Ech
temach: drie stappen vooruit en
twee achteruit. Momenteel maken
we een achterwaartse beweging,
maar straks gaan we weer vooruit.
Als socioloog vind ik het bestuur
lijk beleid van Johannes Paulus op
langere termijn beslist te waarde
ren
WILLEM SCHEER
Reagan dreigt
Martens af
BRUSSEL Ook al is de
leesachterstand in mijn
mensenleven niet meer in
te halen, ik neem immer
rustig de tijd de Belgische
huis-aan-huisbladen door te
nemen, die op woensdag
avond mijn adres bereiken.
Geen boek, geen televisie
programma verschaft mij
meer genoegen dan „De
Serre", „De Aanzegger" of
„De Wijndruivenroute
Het gaat mij daarbij niet zo
zeer om de redactionele in
houd, hoe boeiend vaak
ook, maar meer om de ad
vertenties, waarin de parti
culieren in de Vlaamstalige
gemeenten rond Brussel nu
eens helemaal op hun eigen
houtje hun taal mogen han
teren. Al eerder heb ik een
greep mogen doen uit die
Belgische taaltuin; ik kan
het niet laten u opnieuw
mee te laten raden naar
wat onze Belgische taal
broeders bedoelen als zij
zich door middel van een
advertentie tot de potentie-
Ie lezer richten. Hier gaan
we:
Deftige Dame wenst kindje
bij te houden.
Moeder uit Hoeilaart houdt
kindje bij tot drie jaar.
Ik koop alle auto 's voor af
braak.
Gratis paardenmest tot voor
Uw deur.
Tekentafel te koop met ap
paraat.
Kamers te huur. open dag
en nacht.
Sneeuwski's te koop, een
maal gebruikt voor onge
luk.
Alpijnenski's te verkopen.
Hondenverzorgsters komen
voor U aan huis.
Gevraagd alleenstaande
Dame voor bedlegerige
Moeder.
De siroop is dus aangewe
zen bij alle aandoeningen
van de ademhalingswegen
die met hardnekkig hoesten
en moeilijk opgeven van
fluimen gepaard gaan.
Grondnoten in de schelp te
gen afbraakprijzen.
De Van Eyckstraat geeft uit
op de Vleurgatsesteenweg.
Uw waterellende lossen wij
op met kunstrubber.
Plaatsen van kunstogen op
iedereen
Breng Uw juwelen mee. U
kunt dezen laten opkuisen,
zij worden terug als nieuw.
Ons bureau komt tussen in
de kosten.
Wij zeiden, al over vijf jaar
dat wij niet de kostelijkste
zijn.
Neem nu een princiepsbe
slissing!
Goede halve gast gevraagd
De te bewerken zaken zijn
bijna alle zelfstandige dien
sten.
Zoek bij gebrek aan navol
ger ernstig persoon.
Uitdragers van Publiciteit
gevraagd.
Jonge vrouw dringend ge
vraagd om in te slapen bij
jong huisdoktersgezin,
overdag volledig vrij.
Leen via Janssens in vijf
tien minuten ja of neen.
Wij nemen Uw kasbons
over aan aannemelijke
voorwaarden.
Onze voorkeur gaat uit
naar mensen die eventueel
kunnen starten in eigen
huis.
Wij likwideren nu 3000
stuks kleedjes.
Massage Ambre met prach
tig onthaal.
Alleen ons Huis brengt u
aan een gezellige en deftige
levenspartnerin.
Verloren kleine witte kat-
tin.
Aan onze honden is geen
worm te pas.
De advertenties zijn voorat
te betalen U betaalt voor 3
opvolgende advertenties U
krijgt de 4de inlassing
GRATIS
Eersteklas massage voor
stijl volle heren
Wegens dubbel gebruik
auto te koop. zo goed als
nieuw.
Directe kontaktafname tus
sen leden onderling.
Via ons bureel kunt ge een
job bekomen
Zodra Uw betaling ons be
reikt heeft zullen wij Uw
bericht inlassen.
Vers vlees in de reklaam.
Ons huis verpinkt van
niets.
Onze soldeerphjs is uniek.
De soldeerpnjs van deze
broeken gaat alles tebovcn
Mon teerder gevraagd
Meelsuiker in de reklaam.
Wij doen Uw haar op.
Kuisvrouw biedt zich aan.
Bruiswater of plat water
Wij geven een wisseloplos
sing voor alles.
Om ook nog een voorbeeld
te geven hoe het ook kan in
een serieus dagblad twee
krantekoppen:
Hennie Stams
Reagan dreigt Martens af.
Het is maar goed dat Walter
de Clerck zijn Zuidneder-
lands Woordenboek ge
schreven heeft
AADJONGBLOED
